หลายแง่หลายมุม เกี่ยวกับเรื่องแปล

[Nuchana]

ขอบพระคุณทุกท่านค่ะ เอ...แล้วมังกรหยก ซึ่งมีหลายสำนวนแปลมากๆ แปลว่า..ใครใคร่แปล แปล...หรือมีลิขสิทธิ์คะเนี่ย

[นิลกังขา]

ตามรายงานข่าว ที่โรมาเนียเขาจะสร้างสวนสนุกแดรกคูล่าครับคุณครู แต่ดูเหมือนชื่อและบุคลิกลักษณะของแดรกคูล่าจะเป็นเครื่องหมายการค้าจดทะเบียนของใครในฮอลลี่วู้ดไปแล้ว ถ้าจะเรียกเลี่ยงเป็นอื่นไม่ซ้ำ คงจะพอได้ ผมไม่ได้ตามว่าเขาตกลงกันได้ยังไงหรือไม่เหมือนกัน แต่เห็นข่าวแดรกคูล่าแลนด์ (ชื่อยังงี้หรือไม่ก็ไม่ทราบ) เงียบหายไปแล้ว สงสัยต่อรองกันไม่สำเร็จ ไม่ก็นายทุนโรมาเนี่ยนหมดเงินไปก่อน

[นิลกังขา]

ผมก็ได้แต่บ่นสังคมทุนนิยมอยู่ในสังคมทุนนิยมนี่แหละ ให้ผมออกไปเป็นฤษีนอกสังคมทุนนิยมผมก็คงไม่เอาอยู่ดี

แต่ขออีกนิดเถิด ใครจำตัวละครบางตัวในเรื่องเจ้าชายน้อยได้บางครับ เช่น นักธุรกิจพันล้านที่นับดวงดาวในฐานะทรัพย์สินของตัว นับแล้วนับอีก จดจำนวนดาวใส่กระดาษไว้เก็บใส่กุญแจ ("ฉันเป็นคนแรกที่คิดถึงดาวในลักษณะนี้ คนอื่นไม่เคยคิด ดังนั้นฉันจึงเป็นเจ้าของดวงดาว เพราะคิดได้ก่อนและจับดาวตีทะเบียนก่อน") แล้วก็นึกว่าตัวเองมีธุรกิจที่มีความสำคัญมากมายนักหนาไงครับ

เด็กน้อยหัวใจใสซื่ออย่างเจ้าชายน้อย ฟังการพล่ามของพ่อนักธุรกิจใหญ่แล้วก็งันไป ได้แต่บ่นกับตัวเองว่า พวกผู้ใหญ่นี่ประหลาดแฮะ แถมน่าสงสารอีกด้วย ความคิดแบบผู้ใหญ่ก็เลอะเทอะไม่ได้สติ...

[HotChoc]

 เรื่องลิขสิทธิ์นี่ซับซ้อนครับ มองได้จากทั้งสองฝ่าย อย่างเรื่องยา ตอนบริษัทยาทุ่มเงินค้นคว้าวิจัยยาตัวใหม่ คนอื่นๆไม่เห็นจะเข้าไปร่วม แต่พอเขาคิดค้นมาได้เสร็จ ก็จะไป demand ขอผลิตเองซะดื้อๆหรือ

ส่วนการขายยาแพงหรือความโลภของบริษัทยาเป็นการใช้ประโยชน์จากกฎหมายลิขสิทธิ์ จะว่าเขาใจดำก็คงไม่ผิด แต่เขาคิดเองผลิตเองนี่ครับ ไม่ได้ขโมยเราไป ถ้าเป็นการแย่งจดสิทธิบัตรแบบเรื่องข้าวหรือเรื่องแมวนี่ซิถึงน่าต่อว่า

ส่วนเรื่องอินเดียนแดงกับการซื้อขายที่ดิน ตามความเห็นผมเรื่องนี้เป็น myth ครับ ที่บอกว่าฟ้าดินเป็นของทุกคน ทุกคนใช้ได้นี่ ถ้ามีอินเดียนแดงเผ่าอื่นมาล่าสัตว์ในเขตของเขา อยากรู้จริงๆว่าเขาจะทำยังไง ที่อินเดียนแดงไม่มีการซื้อขายที่ดิน ผมว่าเป็นเพราะโครงสร้างสังคมยังพัฒนาไม่ถึงจุดที่ที่ดินจำเป็นต่อการทำกสิกรรมแบบถาวรมากกว่า

ก.ม.ลิขสิทธิ์มีเพื่อสนับสนุนการค้นคว้าพัฒนาความรู้และการสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆนะครับ ก.ม.นี้จะปกป้องผลประโยชน์ทางการค้าของคุณ โดยแลกกับกา่รที่คุณต้องเปิดเผยกลไกการทำงานของสิ่งประดิษฐ์หรือความคิดของคุณ ซึ่งคนอื่นสามารถนำไปศึกษาและพัฒนาต่อได้ การแข่งขันโดยเสรีอยู่ที่ว่าถ้าใครนำความรู้ตรงนี้ไปพัฒนาต่อได้ก็นำมาจดสิทธิบัตรใหม่ได้  ถ้าเจ้าของความคิดเดิมหมกเม็ดไม่ยอมเปิดเผยทำเองคนเดียวตลอด นี่สิครับถึงจะเป็นการผูกขาด

[ศรีปิงเวียง]

 ขออนุญาตแวะมาที่นี่ครับ
เรื่องฟ้องร้องนายบราวน์ผลออกมาคือ ศาลยกฟ้องฝ่ายโจทก์ครับ
แต่มีปัญหาใหม่ คือ เมื่อเอามาทำเป็นหนังแล้ว ก็เกิดปัญหาเรื่องศาสนาอีกครับ
เพราะเนื้อหาบางส่วนพาดพิงศาสนาคริสต์ครับ

"ก.ม.ลิขสิทธิ์มีเพื่อสนับสนุนการค้นคว้าพัฒนาความรู้และการสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆนะครับ ก.ม.นี้จะปกป้องผลประโยชน์ทางการค้าของคุณ โดยแลกกับกา่รที่คุณต้องเปิดเผยกลไกการทำงานของสิ่งประดิษฐ์หรือความคิดของคุณ ซึ่งคนอื่นสามารถนำไปศึกษาและพัฒนาต่อได้ การแข่งขันโดยเสรีอยู่ที่ว่าถ้าใครนำความรู้ตรงนี้ไปพัฒนาต่อได้ก็นำมาจดสิทธิบัตรใหม่ได้ ถ้าเจ้าของความคิดเดิมหมกเม็ดไม่ยอมเปิดเผยทำเองคนเดียวตลอด นี่สิครับถึงจะเป็นการผูกขาด "

มีข้อสงสัยครับว่า ถ้าสินค้านั้นจดลิขสิทธิ์ไปแล้ว ต้องกำหนดเวลาคุ้มครองหรือไม่
ถ้าไม่กำหนด จะมีผลอย่างไร และมีสิทธิ์จดลิขสิทธิ์ต่อหรือไม่
และสิทธิบัตร เหมือนหรือต่างจากลิขสิทธิ์อย่างไรครับ

[Nuchana]

 ตอบคุณศรีปิงเวียง

1) ถ้าสินค้านั้นจดลิขสิทธิ์ไปแล้ว ต้องกำหนดเวลาคุ้มครองหรือไม่

กรณีเป็นลิขสิทธิ์หนังสือ กม. จะคุ้มครองเป็นเวลา 50 ปี นับจากวันที่ผู้ประพันธ์ถึงแก่กรรม
ดังนั้น หนังสือ "ละครแห่งชีวิต" ก็ดี "ข้างหลังภาพ" ก็ดี หมดเวลาคุ้มครองแล้ว แต่ในทางปฏิบัติ
หรือตามมารยาท โรงพิมพ์ก็ยังให้เกียรติทายาทผู้ตาย

สำหรับหนังสือของศรีบูรพา สมาคมนักเขียน (หรืออะไรสักอย่าง จำชื่อไม่ได้) ก็เป็นเจ้าภาพ
จัดการแบ่งเค้ก แบ่งเรื่องให้แต่ละสำนักพิมพ์ไปพิมพ์จำหน่าย ดิฉันไปแวะบู๊ตมติชนเมื่องาน
สัปดาห์หนังสือที่ผ่านมา ถึงทราบคำตอบว่าสนพ. มติชน ได้ของศรีบูรพา ไม่ครบทุกเรื่องค่ะ

2) สิทธิบัตร (patent) ภาษาชาวบ้านนะคะ ใช้คุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา พวกสิ่งประดิษฐ์ (product)
หรือกรรมวิธี (process)

-อุปกรณ์คลัชต์ช่วยเลี้ยวและชุดเฟืองขับสุดท้ายของรถไถเดินตาม
-ตะกั่วผสมโพลีเอทิลีนสำหรับใช้กำบังรังสี
-วัสดุเคลือบหลุมร่องฟันชนิดที่มีเรซินเป็นส่วนประกอบพื้นฐาน
-สารช่วยเร่งการแตกกระจายตัวในยาเม็ดชนิดใหม่ผลิตจากแป้งมันสำปะหลัง
-การผลิตวัสดุสำหรับใช้เตรียมฐานฟันปลอม ประเภทแข็งตัวด้วยความร้อน

ลิขสิทธิ์ (copy right) โดยมากใช้คุ้มครองงานเขียน แต่อาจมี broader definition ก็ไม่ทราบได้
เผอิญดิฉันดูประเภทบน นั่งนับมา 8 คืน ยังไม่เสร็จเลยค่ะ แฮ่ะๆๆ

[CrazyHOrse]

 มาคิดดูแล้ว ไม่ถึงกับว่าระบบทุนนิยมผิดพลาดในกรณีนี้

น่าจะเป็นแค่ประเพณีไม่ค่อยดีมากกว่า

ถ้าแก้ไขนิดเดียวตรงสิทธิ์ในการแปล ถ้าให้เป็นแบบ non-exclusive แทนที่จะเป็นแบบ exclusive อย่างปัจจุบันนี้คงลดปัญหาการกว้านซื้อลิขสิทธิ์ไปแปลห่วยๆได้นะครับ

ใครได้สิทธิ์ไปแล้วแปลไม่ดี ใครมองแล้วคิดว่าแปลใหม่ได้ดีกว่านั้น และน่าจะขายได้คุ้มค่า ก็ไปซื้อสิทธิ์มาบ้างแล้วแปลออกมาขาย

แบบนี้น่าจะสวยกว่า

ว่าแต่ว่าตลาดเล็กแบบบ้านเราไม่รู้จะเวิร์กหรือเปล่า

[Nuchana]

 สรุปว่างานแปลจะดีหรือไม่ คุณว่าขึ้นอยู่กับความสามารถในการใช้ภาษาอังกฤษและไทย 50:50 ไหมคะ?



ด้วยความอยากรู้ข้อนี้ ในงานสัปดาห์หนังสือที่ผ่านมา ดิฉันจึงได้ซื้อหนังสือแปลหลายเรื่องจาก

นักเขียนนักแปลดังๆ เพื่อศึกษาเทียบกับต้นฉบับภาษาอังกฤษ ว่าคำภาษาอังกฤษคำเดียวกันนี่

นักแปลจะแปลว่าอะไร เช่น ตัวละครอุทานวาน "That's ridiculous." หนังสือแปลเรื่องเดียวกัน

โดยคน 2 คน บางครั้งหนาต่างกันตั้งครึ่งหนึ่ง เพราะความเยิ่นเย้อของภาษาที่ใช้แปลนั่นเอง



นางฮิลารี คลินตัน เป็นนักการเมืองที่ดิฉันชื่นชอบ ตัวเองเคยซื้อหนังสือแปลเครือเนชั่นมาอ่าน

พบว่าคำพูดนั้นยาวเกิน และจับความหมายไม่ได้ (wordy) จนต้องไปหาซื้อฉบับดั้งเดิมมาอ่านแทน  



ปัญหาของตัวเองที่พบคือ เวลาแปลเป็นไทยแล้วนึกไม่ออกว่าจะเขียนว่าอย่างไรดี ทำให้ใช้ทับศัพท์

ภาษาอังกฤษลงไป เป็นไทยปนอังกฤษ เป็นที่รำคาญลูกตาแก่ผู้พบเห็นและตัวเองก็รำคาญ แต่ก็แก้ไม่ได้

นายดิฉันท่านหนึ่ง ตอนนี้เกษียณอายุแล้ว แต่ตาท่านยังกับสับปะรด หลุดอังกฤษปนไปในรีพอร์ตทีไร

ท่านวงแดงๆ กลับมา และเขียนว่าเจ็บๆ เหน็บมาทุกที

[ภูมิ]

 ข้อมูลเพิ่มเติม
patent  มีอายุคุ้มครอง 20 ปี จะนับตั้งแต่วันจดทะเบียน
ปัญหาก็คือ จะเกิดกรณีที่เรียกกันว่า submarine patentขึ้น
อันนี้เกิดจากการที่ว่า การที่จะพิจารณารับการจดทะเบียนในแต่ละเรื่อง ใช้เวลานานมาก
และเมื่อยังไม่ได้รับรองก็ยังไม่มีการประกาศ
ทีนี้ อย่างที่รู้ๆกันอยู่ การประดิษฐ์คิดต้นในปัจจุบันก็ไม่หนีกันมาก แม้จะไม่ได้ลอกกันเลย ก็อาจคิดอะไรที่คล้ายๆกันขึ้นมาได้
(อย่างใครสักคนจำชื่อไม่ได้ที่ไปจดทะเบียนคิดต้นโทรเลข หลังนายเบลล์ ไม่กี่มากน้อย ซึ่งก็อดไป)
แม้แต่ สิ่งที่คิดเองทำออกมาขาย วันดีคืนดีก็อาจมีสิทธิบัตรเกี่ยวกับเรื่องนั้นโผล่มาฟ้องร้องก็ได้  เขาจึงเปรียบเหมือนเรือดำน้ำที่โผล่มาไม่รู้เนื้อรู้ตัว

[ศรีปิงเวียง]

 ขอบพระคุณเป็นอย่างสูงครับ
     

[caeruleus]

 เห็นด้วยอย่างมากเลยค่ะที่ว่าคนที่จะแปลหนังสือ ไม่ว่าจะไทยเป็นอังกฤษหรืออังกฤษเป็น

ไทย หรือภาษาอื่นๆก็ตาม ผู้แปล 'ต้อง' มีความรู้ทั้ง 2 ภาษาเป็นอย่างดี ไม่เช่นนั้น

ภาษาที่แปลไปก็จะอ่านไม่ค่อยรู้เรื่อง สำนวนวกไปวนมา



ข้อนี้ดิฉันรู้ดีเพราะต้องคอเป็นล่ามให้กับเพื่อนที่ทำงานบ่อยๆ โชคดีที่หลายๆคำใช้ทับศัพท์

เช่นพวกศัพท์ทางการแพทย์ ไม่เช่นนั้นดิฉันคงลาออกจากงานไปนานแล้ว เพราะแปลไม่่

รู้เรื่อง

[CrazyHOrse]

 ถ้าเป็นงานวิชาการ นอกจากผู้แปลจะต้องมีความรู้ภาษาอังกฤษและภาษาไทยดีพอแล้ว ยังต้องมีความรู้ทางวิชาการ จะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับความเข้มข้นของงานนั้น

ถ้าไม่มีพื้นฐานมาก่อน การอ่านให้เข้าใจก็ถือว่าไม่ผิดกติกาครับ

ผมเคยเจอหนังสือแปลเล่มหนึ่ง จากบ.ที่ทำหนังสือแนวธุรกิจและคอมพิวเตอร์รายใหญ่(มาก) เป็นหนังสือเกี่ยวกับ market positioning ผู้เขียนเป็นเจ้าพ่อด้านนี้ เป็นหนังสือที่ดีมากเล่มหนึ่ง

ผู้แปลผมไม่รู้จักมาก่อน แต่น่าเศร้าใจมากเพราะงานที่ออกมาบอกได้ว่า
1.ผู้แปลไม่มีความรู้ภาษาอังกฤษพอเพียง
2.ภาษาไทยก็เข้าข่ายแย่
3.ความรู้ด้านนี้ไม่ผ่านเกณฑ์

แปลถูกแปลผิดตลอดทั้งเล่ม อ่านไปต้องนั่งเดาว่าต้นฉบับเขาพูดถึงอะไรกันแน่ ที่โหดร้ายคือบางตอนอ่านไม่เป็นภาษามนุษย์ เรื่องนี้ไม่ได้พูดเกินเลยแน่ เพราะคนใกล้ตัวผมก็แซวว่าผมพูดเกินเลยไปหรือเปล่า แต่พออ่านให้ฟังแล้วหัวเราะก๊ากเลย

อย่าว่าแต่ไม่ได้ความหมายเลย มันไม่เป็นประโยคภาษาไทยด้วยซ้ำ

ในขณะที่เคยอ่านหนังสืออีกเล่มหนึ่งจากผู้เขียนคนเดียวกันที่แปลโดยนักแปลที่มีประสบการณ์อย่างคุณนพดล เวชสวัสดิ์ ปรากฏว่าได้อรรถรสครบถ้วนสมบูรณ์ดี

ส่วนหนังสือเจ้ากรรมเล่มนั้น ถ้าอยากได้เนื้อหาสาระเต็มที่ต้องไปอ่านฉบับภาษาอังกฤษ

ใครภาษาอังกฤษไม่แข็งแรงก็อด

อีกอย่างคือฉบับภาษาอังกฤษราคาแพงกว่า 3-4 เท่า

มันน่าไหมล่ะ?

[จิตแผ้ว]

 นักแปล ควรศึกษางานแปลของ ประมูล อุณหธูปหรือ อุษณา เพลิงธรรม ไว้เป็นแบบ
อย่างสักเล็กน้อย คงจะพอช่วยได้ครับ

[ศรีปิงเวียง]

 สวัสดีทุก ๆ ท่านครับ
พอดีเจอบทความนี้ ขออนุญาตนำมาลงนะครับ

"ลิขสิทธิ์ ควรขีดเส้นไว้ที่ สินค้า หรือคำที่คิดสร้างขึ้นมาใหม่
หากคำว่า ฤษีดัดตน ถูกต่างชาตินำไปจดทะเบียนเพื่อแสดงความเป็นเจ้าของ นั่นเป็นเรื่องเลอะเทอะ
อีกหน่อยคงมีกฎหมายคุ้มครอง โจร ที่ไปปล้นทรัพย์คนอื่นมา

จากคอลัมน์ เรียงคนมาเป็นข่าว(หน้า 4 มติชน ฉบับวันจันทร์ที่ 29 พ.ค. 2549 ตามฉบับท้องถิ่น) โดย ชโลทร"