คำที่ใช้เรียกเจ้านายอย่างลำลอง มีดังนี้ครับ
เจ้าฟ้าชั้นเอก เรียกว่า "ทูลกระหม่อม"
เจ้าฟ้าชั้นโท เรียกว่า "สมเด็จ"
พระบรมวงศ์ชั้น "พระองค์เจ้า" (พระราชโอรสธิดาของพระมหากษัตริย์ที่มีพระมารดาเป็นสามัญชน) เรียกว่า "เสด็จ" เช่น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาท เรียกว่า "เสด็จในกรมพระจันทร์"
พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า เรียกว่า "พระองค์" เช่น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ เรียกว่า "พระองค์จุล" พระเจ้าหลานเธอ พระองคืเจ้าพัชรกิติยาภา เรียกว่า "พระองค์ภา" หนังสือเกิดวังปารุสก์ของพระองค์จุลฯ ทรงพระนิพนธ์ไว้ว่าเจ้านายชั้นนี้จะเรียก "เสด็จ" ก็ได้ เช่น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา เรียกกันว่า "เสด็จผู้สำเร็จราชการฯ" พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธ์ยุคล เรียกว่า "เสด็จพระองค์ชายใหญ่" แต่เรื่องการเรียกเจ้านายชั้นนี้ว่าเสด็จ เพิ่งมีขึ้นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 8 ว่ากันว่าเมื่อครั้งที่หม่อมเจ้าชายพงษ์จักร ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงษ์ ข้าในวังอออกพระนามว่า "เสด็จพระองค์จุล" จึงทำให้ข้าวังอื่นๆ เลียนแบบเพื่อเป็นการถวายพระเกียรติเจ้านายของตนครับ
พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า อันนี้เป็นข้อสันนิษฐานของผมเองว่า หากเป็นพระองคืเจ้าชั้นนี้แต่แรกประสูติ ก็เรียกว่า "พระองค์" เช่น พระองค์อาทิตย์ฯ แต่หากเป็นหม่อมเจ้า ยกขึ้นเป็นพระองค์เจ้า เรียกว่า "ท่านพระองค์" เช่นที่คุณเนื่อง นิลรัตน์ เรียกพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามาริศฯ ว่า "ท่านพระองค์มาริศ" แต่อย่างไรก็ตามจะเพื่อความคล่องในการขานพระนามเจ้านายหรือเปล่า ผมไม่แน่ใจ แต่โดยส่วนใหญ่ก็จะรวมเรียกเจ้านายชั้นนี้ว่า "พระองค์" เหมือนกัน เช่น พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอานันทมหิดล เรียกว่า "พระองค์อานันท์"
ถ้าลองเข้าไปอ่านบทความเรื่อง "พระองค์เจ้า" ของคุณจุลลดาฯ ก็จะพบว่าท่านก็เรียก เจ้านาย 2 ชั้นนี้ว่า "พระองค์" เหมือนกัน เช่น พระองค์วรรณ พระองค์ธานี พระองค์อลงกฎ
www.sakulthai.com/DSakulcolumndetailsql.asp?stcolumnid=2265& stissueid=2542&stcolcatid=2&staut...