เรื่องกาพย์ๆ กลอนๆ

[ติบอ]

 ยังจำครั้งแรกที่แต่ละคนต้องหัดแต่งกลอนกันได้บ้างมั้ยครับ ไม่รู้อยู่ชั้นไหนกันบ้าง น่าจะราวๆ ป.3 หรือ 4 ได้ที่อาจารย์เอาแผนผังกลอนแปดมาให้ดูกันบนกระดาน แล้วก็สอนวรรค์ สดับ รับ รอง ส่ง พูดเรื่องสัมผัสนอก สัมผัสใน อะไรต่อมิอะไรอีกหลายเรื่อง ทั้งๆที่เด็กแต่ละคนก็ไม่ได้มีความรู้อะไรกับภาษาไทยเท่าไหร่เลย

แถมเวลาสอบขึ้นมา มีเวลา 2 ชั่วโมง ต้องเขียนแผนผังกลอนส่ง แล้วก็แต่งกลอนอีก 2 บทแสดงความสามารถ กลอนของใครไพเราะ(ตามความรู้สึกอาจารย์)ก็ได้คะแนนเต็มไปตามระเบียบ

แล้วเวลาก็ผ่านไปเป็นสิบปีจนปัจจุบัน จนตอนที่คุณๆนั่งอ่านกระทู้นี้อยู่หนะแหละ บางคนก็กลายเป็นนักวรรณคดี เป็นกวี(ทั้ง 4ประเภท)ที่เขียนหนังสือมากมายทั้งร้อยแก้วร้อยกรอง เป็นหนอนหนังสือ-นักอ่านตัวยง ชนิดที่เรียกว่าหาใครเทียบคงยาก แต่อีกมากก็คงดีใจ ที่เลิกเรียนวิชาภาษาไทยไปซะได้ แล้วกาพย์ๆกลอนๆก็เลือนหายไปจากสมองตามวันเวลาที่ผ่านไป(และอายุที่เพิ่มขึ้น เหอๆ)


เขียนกระทู้มาซะยาว แค่อยากขอฝากตัวเป็นลูกศิษย์คุณครูหลายๆท่าน และพี่ๆน้องๆ ชาวเรือนไทยเรื่องการแต่งกลอนครับ เพราะเชื่อมั้ยว่าผมยังแต่งกลอนไม่เป็นครับ ไม่รู้จะเริ่มจากตรงไหนดีครับ กลุ้มใจจัง เฮ่อ....      

[ศนิ]

 คุณติบอลองกำหนดหัวเรื่องที่ชอบก่อนค่ะ
แล้วดูว่าจะเอามาแต่งเป็นคำประพันธ์ชนิดใด

ถ้าคิดไม่ออกก็ลองรวมรวมคำเกี่ยวกับหัวเรื่องนั้นก่อนค่ะ

เช่น จะแต่งบทชมจันทร์ ก็หาคำเกี่ยวกับพระจันทร์
ท้องฟ้า ดวงดาว ก้อนเมฆ หรือคำอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องค่ะ

[ศนิ]

 พอลองเอามาแต่งดู ก็ได้ดังนี้

ดวงเดือนเด่นลอยเลื่อนเป็นเพื่อนฟ้า
ส่องแสงนวลโอบเมฆาพาผ่องใส่
ดวงดาราดาษหาวพราวพราวไกล
น้ำค้างพรมผืนไพรพร่างพรั่งพรู

[ติบอ]

 เข้าใจวิธีที่คุณ ศนิ บอกครับ
แต่ใช้แล้ว รู้จักวรรณคดีแล้ว (ตามประสาอ่านมาก) อ่านกลบทก็แล้ว
ผมแต่งกลอนเองทีไรก็ไม่พ้นความรู้สึกที่ว่า "ใช้ไม่ได้" เพราะ "มันไม่ได้เรื่อง" อยู่เรื่อย

ไม่เข้าใจตัวเองเหมือนกันครับ ว่าทำไมถึงเวลาต้องแต่งขึ้นมาก็ลืมคำศัพท์ที่ต้องใช้ซะเฉยๆ บางทีเขียนไว้เป็นรายการยาวพรืด 2 - 3 หน้ากระดาษก็เอามาเรียบเรียงเป็นกลอนไม่ได้ (ไม่รู้ว่าเกิดจากความผิดพลาดของสมองส่วนไหนเหมือนกันครับ เอิ๊กๆ) หรือถ้าพอแต่งได้ แต่งไปซัก 2 บท ขึ้นบทที่ 3 ก็จะเริ่มรู้สึกว่า "พายเรือในอ่าง" อยู่แล้วหาทางไปต่อไม่ได้ เพราะมันกลับมาอยู่ที่เดิม ก็ไม่เข้าใจตัวเองเหมือนกันครับว่าจะแก้ปัญหาของตัวเองยังไงดีเพราะโครงเรื่องก็วางไว้แล้วนะครับ



ปล. อย่างที่เล่าไว้ในกระทู้ปีใหม่ของพี่นุชนาแหละครับ ว่าเมื่อก่อนเขียนไปได้ไม่เท่าไหร่ก็ขอร้องคนอื่นมาช่วยแก้ภาษาบ้าง ช่วยแต่งต่อบ้าง ไม่อย่างนั้นคงไม่ได้ส่งงานแหละครับ (ทั้งๆที่ก็รู้นะ ว่ามันต้องแต่งยังไง แต่ทำไมแต่งไม่ได้ก็ไม่รู้เหมือนกันครับ)

ปล.2 เปิดกระทู้มาล่อเป้านะเนี่ยะ เอิ๊กๆ

[Nuchana]

ตัวอย่าง กาพย์สุรางคนางค์ ๒๘ พึ่งแต่งเสร็จค่ะ อยู่ในกระทู้การบ้าน ส่งมาร่วมแจมกับคุณติบอ .

[ชื่นใจ]

 อูย...อ่านกระทู้นี้แล้วเกิดอาการบอกไม่ถูกขึ้นมาทีเดียว
เรื่องเมื่อสมัย นานนนนนนนน มากแล้ว
กล้าพูดได้เต็มปากว่าอิฉันเนี่ยก็หนึ่งในตองอู (ไม่สิ...ไม่เคยอยู่ตองอู ตอนนั้นอยู่กรุงเทพต่างหาก) อาจารย์เรียกหาเสมอ ส่งประกวดที่ไหนเป็นได้รางวัลกลับมา
เขียนอะไรไปกี่งาน อิฉันก็เก็บใส่สมุดบันทึกส่วนตัวไว้ทุกชิ้นงาน เขียนมาได้สิบกว่าปี พอมาเจอความหนักหนาของวิทยานิพนธ์เข้า สมุดบันทึกเล่มนั้นไม่เคยมีคำประพันธ์ฉันทลักษณ์ใหม่ๆเพิ่มเข้าไปอีกเลย
ยิ่งมาใช้ชีวิตแบบเป็นมนุษย์เงินเดือน ยิ่งแล้วใหญ่ นี่ก็นับได้อีกร่วมสิบปีแล้วที่อิฉันทำความภูมิใจตัวเองหล่นหายไป
อันที่จริงไม่ควรโทษสิ่งแวดล้อมหรอกค่ะ สำหรับกรณีอิฉันเนี่ย มันอยู่ที่ว่าตั้งใจจริงหรือเปล่าที่จะกู่เจ้าสามารถที่เคยมีกลับมา (นี่กำลังดุตัวเองต่อหน้าท่านผู้ชม...เผื่อจะสำนึกได้   )
ส่วนเรื่องของการเขียนแล้วยังรู้สึกว่าไม่โดนใจ มันก็ธรรมดาค่ะคุณติบอ เวลาอิฉันเปิดสมุดบันทึกเล่มนั้นดู ก็เห็นความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นตามเวลา ตามทักษะที่เพิ่มพูน และตามการมองโลกที่เปลี่ยนไป
ชิ้นงานสมัยแรกๆของอิฉัน มันถูกฉันทลักษณ์ไปซะหมด แต่ไร้อารมณ์น่าดู อ่านยังไงก็ไม่เคยรู้สึกสัมผัสใจเลย ผิดกับงานชิ้นหลังๆจากหน้ามือเป็นหลังมือเชียว
เอาใจช่วยคุณติบอค่ะ    

[Nuchana]

 จริงด้วยค่ะ กาลเวลามันผ่านไป ทุกสิ่งทุกอย่างเปลี่ยนแปลงไปหมด มันมาถึงจุดที่
ภาษาอังกฤษก็ไม่ดีขึ้น ภาษาไทยก็เลวลง นึกอะไรก็ติดขัด กระท่อนกระแท่นต่อไม่ติด
เหมือนเป็ดจริงๆ นึกแล้วช้ำค่ะ

[ติบอ]

 นอนไม่หลับครับ ตื่นเต้นที่พรุ่งนี้มีสอบ
เลยลองลุกขึ้นมาเขียนกลอนดู แล้วก็ติดๆขัดๆ มีระยะขจัดเท่ากับศูนย์อีกตามเคย (อ.สอนฟิสิกส์ม.ปลายใช้คำนี้กับเด็กที่แกนิยามว่า "สอนแล้วไม่ไปไหน" - เหมือนกลอนผมอ่ะครับ)

เนื่องมาจากมีความรู้สึกว่า เสียงสัมผัสที่ตัวเองใช้ซ้ำเดิมหลายบทมากเกินไปครับไม่รู้จะแก้ยังไงดี มารบกวนถามพี่ๆหน่อยนะครับ

[Hotacunus]

 แนะนำคุณน้องติบอครับ ว่าถ้าต้องการแต่งเก่งๆ รู้ศัพท์ที่สัมผัสกันเยอะๆ ต้องอ่านกลอนเยอะๆ เช่นกันครับ เพราะเราจะจำวิธีการใช้คำของท่านอื่นๆ ได้ ซึ่งจะทำให้เรามีการปรับเปลี่ยนคำได้หลากหลายมายิ่งขึ้น

แต่งกลอนก็เหมือนเรียนภาษาครับ คือต้องรู้จักใช้คำศัพท์ สัมผัสนั้นเปรียบเสมือนไวยกรณ์ แต่การที่จะแต่งกลอนให้เพราะนั้น ก็เปรียบได้กับการเลือกใช้คำพูดครับ

ที่ทุกท่านกล่าวมาก็เป็นความจริงอยู่ไม่น้อยครับ เพราะเราจะเรียนเรื่องการแต่งกลอนกันแต่ตอนเด็กๆ เพื่อประดับความรู้เท่านั้น ถ้าไม่ได้ใช้ก็ลืม

เวลาผมอ่านพระอภัยมณี ก็ชื่นชมสุนทรภู่ท่านอยู่ไม่น้อย ที่เลือกใช้คำได้อย่างเป็นเลิศ บางครั้งก็นึกอยากแต่งขึ้นมาเหมือนกัน แต่เอาเข้าจริงๆ ต้องทำงานครับ อิอิ ก็เลยไม่ได้แต่ง

[ภูมิ]

 ความเห็นของผม
ไม่มีฉันทลักษณ์ ก็ไม่ใช่กลอนครับ

จะกลองพาไปอย่างไรก็แล้วแต่ เสียงต้องมาอันดับหนึ่ง

สมัยนี้คนละเลยกันเยอะ อย่างกลอนปีใหม่ของพรรคมวลชน
ในสัมผัสชุดเดียวกัน ใช้คำซ้ำเฉยเลย

ผมว่าการแต่งกลอนก็เหมือนการทดลอง ต้องลองผิดลองถูก เอาคำนั้นมาแทนตรงนี้ คำนี้ไปไว้ตรงนั้น แต่งแล้วต้อง"เกลา"

ลำนำคำกลอน เขียนตอนก่อนนอน ช่างง่วงจริงหนา
แต่อารมณ์อยาก สร้างสรรวาจา กลั่นกรองออกมา เป็นคำรำพึง
กฎเหล็กฉันทลักษณ์  ทุกคนประจักษ์ แต่ไม่เข้าถึง
กลอนสมัยนี้ ขาดการคำนึง ถึงความลึกซึ้ง อารมณ์เสียงกลอน

[ศรีปิงเวียง]

 เรื่องฉันทลักษณ์เป็นเรื่องนานาจิตตังครับ ถ้าแบ่งจริง ๆ (ตามความเห็นผม)จะพบว่ามีผู้เสพบทกวีดังต่อไปนี้
1. ยึดถือในฉันทลักษณ์ (ผมก็เช่นกัน) ซึ่งแยกได้เป็น
1.1 สมัยนิยม ร. 6 (ตรงกับฉันทลักษณ์มาก ไม่หย่อนแม้แต่คำเดียว)
1.2 ตามแบบที่มีมาก่อน (นาน ๆ ครั้งถึงจะไม่ตรงฉันทลักษณ์บ้าง พบในกวีก่อน ร. 6)
2. นอกฉันทลักษณ์ แบ่งได้เป็น
2.1 เพลงพื้นบ้านและกลอนเปล่า (เน้นคล้องจองหรือทำนองเพลง)
2.2 แบบอังคาร กัลยาณพงศ์ (จะว่าตรงฉันทลักษณ์ก็ตรง จะว่าไม่ตรงก็ตรง)
2.3 ไม่อาจเข้าพวกได้ เช่น กวีนิพนธ์ของจาง แซ่ตั้ง หรือกลอนที่ร้อยเรียงคล้าย ๆ พูดกัน

[ศนิ]

 ดิฉันว่าสิ่งสำคัญที่สุดในการแต่งกลอนคือความรู้สึกค่ะ
ต้องพยายามเข้าใจถึงความรู้สึกของกลอน เอาตัวเข้าไปอยู่ในบรรยากาศนั้นค่ะ

วันนี้ขอนำเสนอบทกลอนเกี่ยวกับความโกรธความผิดหวังดูนะคะ

เพียงแค่คิดก็เจ็บจนเหน็บหนอง
ด้วยขุ่นข้องหมองมุ่นให้หุนหัน
ดังมีเพลิงสุมใจบรรลัยกัลป์
แผดเผาให้อาสัญในทันใด

สุดจะหักห้ามจิตให้คิดแค้น
แต่มันแสนทรมานเกินทานได้
ผลออกมาดีชั่วให้รู้ไป
จะขอกล่าวเล่าไว้ในบัดนี้

ก่อนเคยรู้เคยเห็นว่าเป็นฟ้า
กลับเป็นน้ำครำคร่าน่าบัดสี
พลอยเป็นกรวดก้อนกร้าวร้าวราคี
เหล็กทาสีหลอกตาว่าเป็นทอง

...

บทต่อไปยังคิดไม่ออกค่ะ
แต่กลอนบทนี้ยิ่งแต่งยิ่งโมโหจริงๆนะคะ

[ติบอ]

เออ..... มีคนมาหงุดหงิดแล้วเนี่ยะ โพสต์ไม่ออกเลย เอิ๊กๆ กะว่าจะโพสต์เรื่องกลอนแปด และการแต่ง อุตส่าห์ไปหามาจากกองหนังสือเก่าๆเขรอะๆ เห็นคุณศนิอารมณ์เสียขนาดนี้ ไม่โพสต์ดีกว่า ผมกลัวสาวดุนะครับ เอิ๊กๆ

[ชื่นใจ]

 อิฉันเห็นด้วยกับทั้ง "ฉันทลักษณ์" และ "ความรู้สึก" ค่ะ
ตามความคิดเห็นส่วนตัวเนี่ย อิฉันว่าการแต่งบทประพันธ์ฉันทลักษณ์ต่างๆ เป็นเหมือนการฝึกวินัยอย่างหนึ่ง
ผู้แต่งต้องเคารพกฎ-กฏิกา ต้องปฏิบัติตามกรอบข้อบังคับ แต่ในขณะเดียวกันก็พลิกแพลงถ้อยคำให้พริ้วไหวได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด
คงเหมือนกับการอยู่ในสังคมแหละค่ะ แต่ละคนมีอิสระในการใช้ชีวิต แต่ก็ต้องเคารพกฎ-กฏิกาของสังคม มีอิสระในขอบเขตที่เหมาะสม เพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างผาสุก

ประเด็นเรื่องความรู้สึกนี่พูดยากค่ะ มันเป็นเรื่องของปัจเจก
บางครั้งเราอาจชอบสิ่งหนึ่ง แต่ไม่ชอบอีกสิ่งหนึ่ง
ในขณะเดียวกัน คนอีกคนหนึ่งอาจชอบเหมือนกับเราหรือต่างจากเราโดยสิ้นเชิงก็ได้
เรื่องคำประพันธ์นี่ ไม่ว่าในฐานะผู้แต่งหรือผู้เสพย์ การที่แต่ละคนจะเกิดอารมณ์ร่วมไปกับถ้อยคำอย่างเหมือนกันทุกประการคงหาได้ยาก  ถึงแม้จะเป็นคนๆเดียวกัน อ่านคำประพันธ์ชิ้นเดิม แต่ต่างห้วงเวลา ก็อาจจะเป็นไปได้ที่อารมณ์ความรู้สึกที่มีต่อคำประพันธ์นั้นเปลี่ยนไป (ทั้งเปลี่ยนไปในทางตรงกันข้าม หรือยังคงรู้สึกเช่นเดิมแต่ระดับเพิ่มขึ้นหรือลดลง)

สองเดือนแล้วอิฉันได้เข้าร่วมงานเสวนาร่วมกับนักเขียนท่านหนึ่ง (Amy Tan ผู้เขียนนวนิยายเรื่อง Tha Joy Luck Club) นักเขียนท่านนั้นบอกว่า
"ทันทีที่หนังสือไปอยู่ในมือของผู้อ่าน เรื่องราวในนวนิยายก็กลายเป็นคนละเรื่องกับของผู้เขียน  ถ้าผู้อ่านสิบคน แม้จะอ่านนวนิยายเรื่องเดียวกันก็จริง แต่โลกและอารมณ์ของผู้อ่านที่มีต่อนวนิยายเรื่องนั้นก็ต่างกันไปสิบแบบ ขึ้นอยู่กับจินตภาพและภูมิหลังของแต่คนในการเปลี่ยนเนื้อความในนวนิยายให้เป็นความรู้สึกของตนเอง"
นี่คือใจความที่คุณ Amy Tan พูดไว้วันนั้น

อิฉันว่าอิฉันคล้อยตามคำพูดของเธอค่ะ แล้วก็ยังยืนยันได้อย่างหนักแน่นด้วยว่า โดยส่วนตัวแล้วชอบบทประพันธ์ฉันทลักษณ์มากกว่ากลอนเปล่า ส่วนเรื่องเสพย์แล้วจะสัมผัสใจหรือไม่ ปล่อยให้เป็นเรื่องของความรู้สึกในขณะที่กำลังเสพย์ล้วนๆเลย

[ชื่นใจ]

 มีกลอนของคุณแก้ว ลายทอง มาฝากค่ะ
อ่านแล้วได้เนื้อหามากกว่า "ความมี หรือ ความไม่มี" ฉันทลักษณ์นะคะ คุณๆ ว่าไหม

ฉันทะ-เร้น เหนือรูปลักษณ์สลักเสลา  ผิว์แกล้งเกลาหยาดถ้อยแม้น้อยหนึ่ง
อาจจักวาบหวามในฤทัยตรึง  แต่มิอาจหยั่งถึงรหัสนัย

หนอ "ลักษณ์" แปรเปลี่ยนผันหมื่นพันรูป  ดุจควันธูปกำยานหอมพยอมสมัย
สิ้น "รูป" -รส,กลิ่น,เสียง- ก็สิ้นไป  เหลืออะไรฝากไว้ให้ "ฉันทะ"

ฉัน-ทะลัก, ฉัน-ทะลุ จนปรุโปร่ง  ยามลงโลงใครลงไปกับฉันล่ะ
ฉัน-ทะเล้น, ฉัน-ทะลวง, "ฉันทะ"-ละ  ฉันฝากเพียงอักขระรหัสนัย