ลายที่เปลี่ยนไปตามวันเวลาของผ้ามัดหมี่

[เทาชมพู]

ฉลองพระองค์ผ้ามัดหมี่ในพระบรมฉายาลักษณ์   ปัจจุบันตั้งแสดงอยู่ที่ Union Francaise des Arts du costume พิพิธภัณฑ์ลูฟว์  ปารีส

[เทาชมพู]

.

[ติบอ]

. ขอบพระคุณอาจารย์เทาชมพูมากครับ ลายผ้าในความเห็นที่ 12 ของอาจารย์ เป็นลายลักษณะเดิมที่ใช้กันมานานแล้วล่ะครับ ชื่อเรียกของลายก็ต่างๆกันไปตามแต่ละท้องถิ่นอีกเหมือนเดิม ผมเองก็ไม่ทราบเหมือนกันครับ ว่าลายอะไร ส่วนฉลองพระองค์ในความเห็นที่ 15และ 16 สำหรับผม ถือเป็นฉลองพระองค์ผ้ามัดหมี่ชุดที่เรียกได้ว่าประทับใจที่สุดเลยก็ว่าได้ครับ เพราะตัดเย็บได้อย่างลงตัวมากๆครับ เพิ่งทราบครับว่าจัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์ลูฟ ขอบพระคุณอาจารย์มากนะครับ ปล. ไม่ได้เข้ามาเขียนต่อเลยครับ รู้สึกว่าตัวผมเอง กว่าจะลำดับความคิดให้เขียนอะไรซักอย่างได้เป็นเรื่องเป็นราวดูจะยากกว่าการตอบคำถามมาก สงสัยทักษะทางภาษาของผมจะพัฒนาได้ไม่ดีเท่าที่ควรครับ อิๆ ไปล่ะครับ ขอผลัดไว้เป็นวันศุกร์นะครับ วันนี้เอาผ้ามัดหมี่ที่เรียบเรียงลวดลายเป็นเรื่องราวผืนสวยมาฝากครับ คงไม่ต้องอธิบายนะครับว่าลายอะไร ปล. ผ้าลักษณะนี้พบอยู่ในกลุ่มไทยเขมรหรือชาวเขมรเองมานานมากแล้วล่ะครับ แต่ที่พบของเดิมซึ่งใช้ดาดผนัง ในงานพิธีกรรมสำคัญๆ เรื่องราวที่สื่อจะเป็นลวดลายรูปสรวงสวรรค์ชั้นต่างๆ หรือ ฉากในไตรภูมิ-ชาดกเกี่ยวกับเรื่องราวของภพภูมิที่สูง หรือภาพพุทธประวัติ เรียกกันว่า พิดาน หรือ ปดาร ซึ่งแปลว่าเรื่องราวในภาษาเขมรครับ ไม่เกี่ยวอะไรกับเพดานที่อยู่บนหัวเราเท่าไหร่นะครับ

[เทาชมพู]

ผ้าใน คห 17 น่าทึ่งมากค่ะ  สวยน่าอัศจรรย์ใจทีเดียว ระหว่างรอคุณติบอกลับมาในวันศุกร์  ดิฉันมีลายผ้ามัดหมี่มาฝาก ให้ดูกันไปพลางๆก่อน ลายนกเอี้ยงกับดอกสามปี (ดอกบานไม่รู้โรย)

[เทาชมพู]

ลายเอี้ยกาบ  ไส้ลายดอกแก้ว เชิงลายเอี้ย

[เทาชมพู]

ลายขอเลื้อย  เชิงลายโคมห้า  เชิงลายเอี้ย

[ติบอ]

. ขอบพระคุณอาจารย์เทาชมพูมากครับ สำหรับชื่อลาย และตัวอย่างลายผ้าที่นำมาฝากกัน ส่วนเรื่องลาย ผมขออนุญาตเก็บไว้เล่าเอาวันศุกร์ซะทีเดียวนะครับ พรุ่งนี้จะสอบอยู่แล้วครับ อู้มากไม่ได้ครับผม ผืนที่เอามาฝาก ลาย ไก่ ต้นไม้ ผีเสื้อ กับ สิงห์ครับ

[หยดน้ำ]

 คือผมสงสัยครับว่าผ้าลายพุ่มข้าวบิณฑ์  มีที่มาจากอะไรอ่ะครับ  แล้วมีส่วนเกี่ยวข้องกับเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ที่สุโขทัยหรือเปล่า

[ติบอ]

. เอ๊า ไหนๆ ก่อนนอน ตอบคุณหยดน้ำก่อนนิดนึงแล้วกันครับ สำหรับเรื่องลายผ้า ก่อนอื่น พูดพาดพิงไปถึงเรื่องที่ไม่คิดจะพูดไว้ในกระทู้นี้ก็แล้วกันครับ ว่า ถ้าคุณสังเกตดีๆ จะพบว่าลวดลายไทยของผ้าหลายชนิด ที่ใช้วิธีการสร้างลวดลายแตกต่างกันออกไป เช่น มัดหมี่ เขียน พิมพ์ ทอ ถัก หรือปัก จะมีความสอดคล้องกันอย่างเห็นได้ชัด เช่นเดียวกับลายไทยที่พบในผ้าไทยซึ่งสอดคล้องกับลวดลายในศิลปะไทยอีกหลายแขนง เช่น การประดับลายในจิตรกรรมฝาผนัง ซึ่งใช้หลักของการดาดผ้าลงบนผนังมาวาดตกแต่ง หรือการแกะสลักไม้ในลักษณะลายของการใช้ผ้าห่อคานไว้ เป็นต้น ถ้าคุณศึกษางานประณีตศิลป์ไทยสาขาหนึ่งๆมาอย่างดี คุณก็อาจจะพบคำศัพท์ที่คุ้นเคยจากงานจิตรกรรม ประติมากรรมในผ้าผืนหนึ่ง เช่น คำว่า "สังเวียน" และ "กรวยเชิง" ได้ครับ ซึ่งถ้าผมจะพูดว่าลวดลายจากงานช่างแต่ละสาขาซึ่งถูกร้อยเรียงไว้ และนำเสนอไปในทิศทางเดียวกันตลอดมา ด้วยความนิยมเดียวกันจากแต่ละยุคสมัยของราชสำนักสยามก็คงจะไม่ผิดนัก ดังนั้น จึงไม่น่าแปลกใจเท่าไหร่ที่จะมีการเรียกชื่อลายทรงพุ่มที่ใช้ในผืนผ้าว่า "ลายพุ่มข้าวบิณฑุ์" เหมือนชื่อเรียกของลายทรงพุ่มในงานประณีตศิลป์ไทยอีกหลายแขนงครับ ส่วนเรื่องลายผ้าพื้นบ้าน ผมขอแบ่งไว้อีกรอบนะครับ แต่ชื่อจะอยู่ในลักษณที่อาจารย์เทาชมพูนำมาฝากล่ะครับ คือเรียกชื่อกาบลายในแนวเฉียงแต่ละกาบโดยใช้ชื่อตามที่เห็น หรือถ้าเห็นเป็นลักษณะของดอก(ถึงแม้จะเกิดจากทรงเรขาคณิตก็ตาม) ก็อาจมีชื่อดอกไม้ได้ หรือสิ่งใกล้ตัว เช่น ดอกแก้วในความเห็นที่19 เป็นต้น หรือบางครั้ง การเรียกชื่อลายบางลายอาจเรียกเพี้ยนไปจากคนรุ่นก่อนๆ เช่น เรื่อง "ลายงูเหลือม" ในความเห็นที่10 ก็เป็นเรื่องธรรมดาครับ

[ติบอ]

. ส่วนเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑุ์ที่สุโขทัย ผมขอไม่กล่าวถึงแล้วกันครับ เพราะมีพี่ที่รู้จักกันท่านหนึ่งเล่าทฤษฎีส่วนตัวซึ่งเกี่ยวกับการเสื่อมความนิยมของเจดีย์ทรงนี้ในสมัยกรุงศรีอยุธยาให้ผมฟัง แต่ผมยังไม่ปักใจเชื่อนะครับ ขออนุญาตเก็บไว้จนกว่าจะค้นข้อมูลที่แน่นอนได้แล้วกันครับ ตอนนี้ไม่ได้เรียนมาทางนี้ด้วยครับ ไม่กล้ามีความรู้ครับ อิอิ

[หยดน้ำ]

 ขอบคุณคับคุณติบอมากครับ  ที่ให้ความกระจ่าง  +_+

[เทาชมพู]

ระหว่างนั่งรอคุณติบอไปสอบให้เสร็จเสียก่อน   จะได้กลับมาคุยต่ออย่างปลอดโปร่งใจขึ้น ดิฉันขอนำลายผ้ามัดหมี่มาคั่นโปรแกรมไปพลางๆก่อน ผืนนี้ มีหลายลายผสมกัน จากข้างบน คือลายขาเปียชูสน ต่ำลงมาคือลายเอี้ย ต่ำลงมาอีกคือลายพวงมาลัย ล่างสุดตรงเชิง คือลายโคมห้า

[เทาชมพู]

ผืนนี้ ช่วงบนสุดเรียกว่าลายขาเปียหมากจับ ส่วนใหญ่ของผ้าคือลายต้นสน สลับลายขาเปีย

[เทาชมพู]

ลายนี้ คือลายดอกไม้(ดอกกระดาษ)

[ติบอ]

ขอบพระคุณอาจารย์เทาชมพูมากครับ ส่วนคุณหยดน้ำ สงสัยผมจะตอบหนักไปเยอะมาก ขอโทษด้วยครับ แหะๆ เมื่อคืนคงเครียดกับเรื่องที่จะสอบมากไปหน่อยมั้งครับ วันนี้เอาผ้าผืนสวยมาฝากกันอีกผืนครับ บอกว่าลายนกยูง นก ไก่ กับดอกไม้ แล้วกันครับ