อักษรย่อนำหน้าชื่อ

[หม่อมจุมพฏเพ็ชรกล้า]

 ขอบคุณครับ

[หม่อมจุมพฏเพ็ชรกล้า]

 อยากจะถามว่ายศ
๑.พระประพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้า
๒.พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้า
๓.พระบรมอัยกาเธอ พระองค์เจ้า
๔.พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้า
๕.กรมสมเด็จพระ
คืออะไรครับ
แล้วถ้า
1.หม่อมเจ้าหญิงและพระวรวงศ์เธอสมรสกับเจ้าฟ้าชายลูกจะมียศอะไรครับ
2.พระเจ้าวรวงศ์เธอกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ ลูกจะมียศอะไรครับ
3.ถ้าหม่อมห้ามในเจ้านายได้เครื่องราชฯทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษจะเปลี่ยนคำนำหน้านามเป็นท่านผู้หญิงได้รึเปล่าครับ
4.ถ้าพระองค์เจ้าหญิงแต่งงานกับหม่อมเจ้าชายต้องลาออกจากฐานันดรศักดิ์รึเปล่าครับ
ขอบคุณครับ

[V_Mee]

 คำถามเรื่องพระอิสริยยศตอนแรกทั้ง ๕ ข้อนั้น  ขอเวลาไปค้นหนังสืออ้างอิงสักนิดครับ ส่วนคำถาม ๔ ข้อหลังขอตอบดังนี้ครับ

๑) หม่อมเจ้าหญิงและพระวรวงศ์เธอสมรสกับเจ้าฟ้าชายลูกจะมียศอะไร  ตอบ  พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า  เช่น พระโอรสพระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต กับหม่อมเจ้าหญิงประสงค์สม  พระชายา

๒) พระเจ้าวรวงศ์เธอกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ ลูกจะมียศอะไร  ตอบ หม่อมเจ้า  แต่ปกติจะโปรดให้ยกขึ้นเป็น พระวรวงศ์เธอ
พระองค์เจ้า

๓) ถ้าหม่อมห้ามในเจ้านายได้เครื่องราชฯทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษจะเปลี่ยนคำนำหน้านามเป็นท่านผู้หญิงได้รึเปล่า  ตอบ  ไม่นิยมครับ เช่น หม่อมกอบแก้ว  อาภากร ชายาในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา  หรือ หม่อมหลวงสร้อยระย้า  ยุคล ชายาในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล

๔) ถ้าพระองค์เจ้าหญิงแต่งงานกับหม่อมเจ้าชายต้องลาออกจากฐานันดรศักดิ์รึเปล่า  ตอบ  ไม่ต้องครับ  เพราะหม่อมเจ้าถือว่าเป็นพระอนุวงศ์อยู่แล้ว  เช่น หม่อมเจ้าพิริยดิศ - หม่อมเจ้าหญิงภัทรลดา (ฉัตรชัย)  ดิศกุล  ทรงมีโอรสและธิดาเป็น หม่อมราชวงศ์ศุภดิศ  ดิศกุล และหม่อมราชวงศ์รมณยฉัตร  แก้วกิริยา

[หม่อมจุมพฏเพ็ชรกล้า]

 ขอบคุณมากครับ ขอเพิ่มอีกหน่อยคือถ้าได้เป็นคุณหญิง ล่ะครับจะเปลี่ยนคำหน้านามรึเปล่าครับ

[V_Mee]

ถ้าได้เป็นคุณหญิง ล่ะครับจะเปลี่ยนคำหน้านามรึเปล่าครับ
อ่านคำถามแล้วออกจะงงเล็กน้อย  แต่ขอตอบตามความเข้าใจก่อนแล้วกันครับ
ในกรณที่หม่อมเจ้าหญิงได้รับพระราชทานตราจุลจอมเกล้าชั้นใดก็ตาม ก็ยังคงใช้พระยศเดิมตลอดไม่มีการเปลี่ยนเป็นคุณหญิงหรือท่านผู้หญิงเด็ดขาด  เพราะพระยศเดิมนั้นสูงกว่า
ถ้าหม่อมราชวงศ์หรือหม่อมหลวง ได้รับพระราชทานตราจุลจอมเกล้าตั้งแต่ชั้น ทุติยจุลจอมเกล้าลงมา ให้คงใช้ฐานันดรเดิมโดยไม่ต้องเติม คุณหญิง ลงหน้านามหนือฐานันดรเดิม  จนกว่าจะได้รับพระราชทานทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ  จึงจะเปลี่ยนไปใช้ท่านผู้หญิงนำหน้าชื่อแทนฐานันดรเดิม  ตือเลิกใช้หม่อมราชวงศ์หรือหม่อมหลวงแต่บัดนั้นเป็นไป  ตัวอย่างเช่น ม.ล.มณีรัตน์  บุนนาค  เมื่อคุณท่านได้รับพระราชทาน จตุตถจุลจอมเกล้า  แล้วเลื่อนเป็นตติยจุลจอมเกล้า  จนถึงทุติยจุลจอมเกล้า  ท่านก็ยังคงเป็น ม.ล.มณีรัตน์ มาตลอด  จนได้รับพระราชทานทุติยจุลจอมเกล้าววิเศษ จึงเปลี่ยนเป็นท่านผู้หญิงมณีรัตน์  บุนนาค
แต่ก็มีชายาพระราชวงศ์บางท่านในอดีตที่ท่านไม่เปลี่ยนตำนำหน้าชื่อท่านแม้ท่านจะได้รับทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษซึ่งควรจะใช้ท่านผู้หญิงแล้ว เช่น ม.ล.สร้อยระย้า  ยุคล ชายาในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภาณุพันธุ์ยุคล  หรือ หม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์  บริพัตร ชายา ในพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต  และอีกท่านหนึ่งที่ยังมีชีวิตอยู่ คือ หม่อมกอบแก้ว  อาภากร ชายาในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทิตย์ทิพอาภา
เรื่องนี้คงจะขึ้นกับความนิยมส่วนบุคคลกระมังครับ  แต่ที่เห็นมาในระยะหลังนี้บางท่านคงจะกลัวว่าคนทั่วไปไม่ทราบว่าท่านได้รับตราแล้ว  จึงนิยมให้ออกนามท่านว่า ท่านผู้หญิง หม่อมหลวง  หรือคุณหญิง หม่อมราชวงศ์ เป็นต้น

[UP]

 ผมเข้าใจว่าหม่อมของเจ้านายตั้งแต่ชั้นหม่อมเจ้าขึ้นไป แม้ได้รับพระราชทานตราชั้นใดๆ ก็ยังคงใช้คำนำหน้านามเดิมนะครับ

เช่นท่านทั้งหลายตามที่คุณ V_Mee กล่าวนามมาในความเห็นที่ ๑๙

ตัวอย่างที่ชัดเจนและได้ยินกันบ่อยๆ เห็นจะเป็น หม่อมหลวงบัว กิติยากร ในพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ ก็ไม่ได้เปลี่ยนคำนำหน้านามเป็นท่านผู้หญิงบัวฯ แต่อย่างใด

ผมว่าท่านเหล่านั้นไม่น่าจะพลาดในเรื่องการเปลี่ยนคำนำหน้านามนะครับ