เรียนถามคุณ เทาชมพู เรื่อง แถวเต๊ง และ ชาววัง !!

[นายชินจัง]

เนื่องจากอ่านนวนิยาย ( หรือวรรณกรรมไม่แน่ใจ ) เรื่องสี่แผ่นดิน จึงอยากจะเรียนถามว่า - แถวเต๊ง ที่อยู่ของพนักงานและสาวชาววังนั้น จากที่ลองหาอ่านมาบ้างเคยเห็นแต่รูปนิดหน่อย....เลยอยากทราบว่าตอนนี้เค้าให้เข้าชมหรอเปล่า หรือแถวเต๊งนั้นรื้อไปเสียแล้ว - ชาววัง แบบคุณสาย ตอนนี้ยังมีอยู่ในวังหรือเปล่าครับ - ประตูศรีสุดาวงศ์ และพระราชฐานชั้นในนั้น ตอนนี้ยังเป็นแบบเดิมหรือเปล่า เห็นในรูปมีคนนั่งเฝ้าคล้ายๆโขลนแต่นุ่งผ้าถุง (ไม่แน่ใจครับ) เลยอยากทราบว่า ปัจจุบันนี้ในเขตพระราชฐานที่พลอยเคยอยู่(ในเรื่อง) ..และประตูวังนั้นเป้นอย่างไรมั่งครับ ขอแสดงความนับถือ นายชินจัง

[ลายคราม]

 ขอตอบคุณนายชินจังไปก่อน  ในระหว่างที่คุณเทาชมพูยังไม่มานะคะ  เเถวเต๊งนั้นน่ะเป็นอาคาที่พักของคุณพนักงานคุณข้าหลวง  เเล้วก็เป็นที่กั้นเขตพระราชฐานชั้นในกับชั้นกลาง  เข้าใจว่าไม่เปิดให้เข้าชม  เพราะมันก็ไม่มีอะไร  เเค่อาคารครึ่งตึกครึ่งไม้หลังยาวเยียด  ชั้นล่างเป็นอิฐชั้นบนเป็นไม้  มีระเบียงทางด้านหน้าถนนด้านเดียว  หลังคามุงกระเบื้องดินเผา เเบ่งเป็นห้องๆ  เเถวเต๊งมีหลายเเถวนะคะ  ทั้งเเถวเเดง เเถวกลาง  เเถวนอก
เเหมชาววังรุ่นคุณสายถ้ายังอยู่ก็ไม่ใช่คนเเล้วล่ะค่ะ  ถ้าจะมีก็เป็นพวกข้าหลวงของเจ้านายที่เพิ่งจะสิ้นพระชนม์ไปไม่นาน  หรือข้าหลวงคุณพนักงาน  ในราชสำนักฝ่ายในสมัยรัชกาลที่๗ ที่ไม่มีที่ไปจริงๆ  ก็คงจะพอเหลืออยู่บ้างกระมังคะ อย่างเมื่อไม่นานนี้คุณสมบุญ  อินทรสูตร ข้าหลวงสมเด็จฯพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า  ถึงเเก่กรรมก็พระราชทานเพลิงศพไปเเล้ว  ข้าราชสำนักฝ่ายในสมัยรัชกาลที่๕รุ่นคุณสาย  ฉันเเน่ใจว่าไม่มีเเล้ว  เเม้กระทั่งคุณข้าหลวงพระมเหษีเทวีเจ้านายฝ่ายในที่เคยมีชีวิตอยู่ในราชสำนักในสมัยรัชกาลที่๖   ก็ไม่เเน่ใจว่าจะมีอยู่ไหม  เเต่พวกชาววังในสมัยก่อนเปลี่นยเเปลงการปกครอง ซึ่งส่วนมากเป็นชาววังสวนสุนันทา  หรือตามวังของเจ้านาย  ก็ยังพอมีอยู่บ้าง  เเต่ที่เคยใช้ชีวิตอยู่ในวังหลวงนั้นคงจะเหลือน้อยเต็มที  หรืออาจไม่มีเเล้วก็ได้

[นายชินจัง]

คือ หมายถึง ข้าหลวงเรือนในที่พำนักกับเสด็จพระองค์หญิงแบบ คุณสายอ่ะครับ (เค้าเรียกว่าข้าหลวงเรือนในอ่ะเป่า ?? ) . . . . แล้วทางประตุศรีสุดาวงศ์นี่ เค้าจะเปิดรึเปล่าครับได้ยินมาว่ามีส่วนราชการตั้งอยู่แถบนั้นเลยไม่มีคนพลุกพล่าน และ " ไม่ค่อย " เปิดให้เข้าชม ขอบคุณคอมเม้นท์ข้างบนมากครับ

[ลายคราม]

 ไอ้ข้าหลวงเรือนในนี่ไม่เคยได้ยินนะคะ  ได้ยินก็เเต่ ข้าหลวงเรือนนอก ข้าหลวงเดิม เเละข้าหลวงในพระองค์  อย่างคุณสายอยู่ถวายงานเสด็จมาเเต่พระเยาว์  น่าจะถือเป็นข้าหลวงเดิมนะคะ  เเต่ถ้าหมายถึงข้าหลวงทั่วไป อย่างเเม่พลอย เเม่ช้อย คงเป็นข้าหลวงในพระองค์กระมังคะ เเล้วข้าหลวงที่พำนักอยู่กับเสด็จฯอย่างคุณว่าก็ไม่เหลือเเล้วเเน่ๆเเล้วค่ะ เพราะเจ้านายชั้นเสด็จฯหาพระองค์ไม่ใด้เเล้วนี่คะ  ปะตูศรีสุดาวงศ์เปิดอยู่ค่ะ  สำหรับให้ผู้มีหน้าที่หรือมีธุระเข้าไป  ไม่ใด้เปิดให้คนเข้าไปชมอะไร  คงต้องรอคุณเทาชมพูกลับมาตอบ

[เทาชมพู]

 คุณสาย เป็นข้าหลวงต้นตำหนักของเสด็จ  (ซึ่งเป็นพระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น 4 หมายความว่าเป็นพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)
ถ้าคุณสายมีตัวจริง ก็คงอายุเกินหนึ่งร้อยปีไปมากโข  ไม่ต่ำกว่า 120 ปี  อยู่ไม่ไหวแล้วค่ะ  
ชาววังที่ยังมีชีวิตอยู่ในปัจจุบันนี้   เกือบ 100 ละ 100 ไม่ทันอยู่แบบคุณสาย   เป็นชาววังเกิดหลังรัชกาลที่ 5   มักจะเป็นข้าหลวงอยู่ตามวังต่างๆนอกพระบรมมหาราชวัง    ตอนนี้ที่มีชีวิตอยู่และยังจำความหลังได้แม่นยำ ก็มีม.ล.เนื่อง นิลรัตน   ข้าหลวงในพระวิมาดาฯ  ท่านอายุ 91 แล้ว  
และมีอีกท่านหนึ่งเคยเป็นคุณพนักงานมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 7  อายุแปดสิบปลายๆ  พอชรามากก็ออกมาอยู่กับลูกหลานข้างนอก  ยังพอจำความหลังได้

ถ้ามีรายละเอียดจากท่านจะกลับมาเล่าให้ฟังค่ะ  รอนานหน่อยนะคะ

[ลายคราม]

 ก็คิดว่าเจ้านายหรือผู้ใหญ่ท่านไหน  เล่าประทานคุณเทาชมพูนี่คะ  เเล้วยังไงคุณเทาชมพูมายกให้เป็นญาติผู้ใหญ่ฉันเสียล่ะคะ  ถ้าเกิดญาติผู้ใหญ่ฉันจริงคงเผาทิ้งเสียนานเเล้วล่ะค่ะ  ขอประทานโทษนะคะ

[ลายคราม]

 เวรกรรม!  ดิฉันโพสต์ข้อความผิดกระทู้  คิดว่าจะโพสต์ไว้ที่กระทู้สมเด็จพระศรีสวรินทิราฯ  เเล้วก็ขอโทษคุณกุลธิดาด้วยออกจะเป็นขอความที่ไม่เหมาะสม

[กัลยาณี]

 ขออนุญาตให้ข้อมูลนะคะเท่าที่มีความรู้ค่ะ
แถวเต๊งเป้นเรือนแถวของพนักงานฝ่ายที่ไม่สังกัดเจ้านายพระองค์ใดพระองค์ เป็นเรือนแถวสองชั้น ไม่ได้กั้นพระราชฐานชั้นในกับชั้นกลางค่ะ แต่อยู่ส่วนท้ายสุดของพระบรมมหาราชวัง ปัจจุบันได้รับการบูรณะซ่อมแซมเหมือนกับอาคารอื่นๆ และคงถูกใช้ประโยชน์ต่อไป ประตูศรีสุดาวงศ์และประตูช่องกุดยังเปิดอยู่เช่นกัน แต่สำหรับเจ้าหน้าที่ของสำนักพระราชวังใช้เข้าออกค่ะ เรื่องเข้าชมนั้นอาจยากนะคะ โดยเฉพาะผู้ชาย

[จำปา]

 ประทานโทษนะคะ  
เต๊งเเถวนอกใช้กั้นเขตพระราชฐานชั้นในนะคะ  เเม้เเต่ประตูทางเข้าเขตพระราชฐานชั้นในบางประตู  ยั้งสร้างอยู่ระหว่างเเถวเต๊งเลย  อย่างเช่นประตูทักษิณ,ประตูกัลยาวดี  เเล้วส่วนท้ายสุดของพระบรมมหาราชวัง  ถือว่าไม่ใช่ส่วนของเขตพระราชฐานชั้นในนะคะ  ยังเคยเป็นที่พักทหาร,มหาดเล็กเสียด้วยซ้ำ  เต๊งเเถวนอกเป็นที่กั้นเเบ่งเขตพระราชฐานค่ะ

[vun]

แถวเต๊ง

[vun]

 เต๊งแถว หรือแถวเต๊ง แบ่งออกเป็นหลายๆชั้น ทั้ง เต๊งแดง เต๊งทิศตะวันออก เต๊งแถวนอก แถวเต๊งมีสถาปัตยกรรมที่แตกต่างกันไปหลายแบบ แถวเต๊งแดง-เต๊งนอก เป็นแบบตะวันตก ส่วนแถวอื่นเป็นแบบไทย บน ยุโรปนิดๆที่ผมส่งรูปมานั่นคือรูปแถวเต๊งทิศตะวันออก

[ลำดวนเอ๋ยพี่จะด่วนไปก่อนแล้ว]

ยังมีกลุ่มธิดาของพระยาเสนาะดุริยางค์(แช่ม) อีกคน 3 คน คือ คุณเลียบ คุณเลื่อน และ คุณเจริญใจ สุนทรวาทิน ซึ่งท่านทั้งสามเท่าที่ทราบยังมีชีวิตอยู่ และทั้งสามก็มีชีวิตรับใช้ฝ่ายในมา เคยได้ยินคุณเลื่อนเธอเล่าถึง ทูลกระหม่อมบริพัตร อยู่บ่อยๆ เพราะท่านเกิดทัน  ธิดาพระยาเสนาะฯ ทั้งสาม คุณเลียบ ปัจจุบันอายุ ได้ ไกล้ร้อยเต็มที แต่ก็ความทรงจำยังดีมาก ท่านเป็นพยาบาล เรียนพยาบาล รุ่นไล่ๆกับ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี คุณเลื่อน ปัจจุบัน อายุราวๆ 96 ยังจำความหลังครั้งเก่าได้แม่นยำมาก เพราะตัวท่านเองก็ตามเจ้าคุณพ่อของท่านเข้าวังไปเล่นดนตรีถวายตั้งแต่ยังเล็ก พอรุ่นสาวๆ ก็ถวายตัวเป็นมโหรีหลวง ในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณีฯ ส่วนคุณเจริญใจ ตอนนี้ได้ข่าวว่าหลงๆอยู่เอาการ ใครสนใจเรื่องในรั้วในวังก็รีบไปถามไถ่นะคะ  ถามจากคนเป็นที่เคยอยู่เคยเห็นในสมัยนั้น ดีกว่ารู้จากคนรุ่นหลังที่รู้จากการอ่านตำรา  ซึ่งข้อนี้คุณเลื่อนเองก็เลยเล่าให้ฟัง ว่า นพ.พูนพิศ  อมายกุลได้บรรยายถึงเรื่อง บทพระราชนิพนธ์เงาะป่า ว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง รับสั่งให้ พระยาเสนะดุริยางค์(แช่ม) หลวงประดิษฐไพเราะ(ศร) และครูอีกท่านหนึ่ง รวมเป็น 3 คน เข้าเฝ้า เพื่อถวายคำแนะนำเรื่องดนตรี แต่ครูเลื่อนท่านจำได้ว่า เจ้าคุณพ่อของท่านเป็นคนถวายคำแนะนำเรื่องดนตรีแต่เพียงผู้เดียว หากแต่ท่านไม่มีหลักฐาน แต่ก็ชะรอยบุญว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง ได้พระราชทานเครื่องบันทึกเสียงด้วยมือสมัยเก่า ซึ่งนักวิชาการทุกคนเข้าใจว่าไม่มีแล้วนั้นให้กับเจ้าคุณพ่อของท่านไว้ ซึ่งคุณเลื่อนก็เก็บรักษาไว้อย่างดี และยังไช้งานได้ ซึ่งมีเสียงการสนทนาของท่านเองกับเจ้าจอมสดับเกี่ยวกับเรื่องบทพระราชนิพนธ์เงาะป่า ซึ่งก็มีเสียงเจ้าจอมสดับยืนยันว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงมีรับสั่งให้ครูดนตรีเข้าเฝ้า 3 ท่าน แต่รับสั่งให้กลับไป เหลือแต่พระยาเสนาะดุริยางค์(แช่ม) อยู่เพียงท่านเดียว