วรรคทองในวรรณคดีสุดโปรดของท่าน (2)

[Dominio]

 ขุนช้างขุนแผน ๏ ๏
ตอน - พลายงามอาสาไปตีเชียงใหม่

ครานั้นเพชรกล้าได้ฟังถาม
ก็ชื่นชอบตอบความหาช้าไม่
ซึ่งถามเราจะเล่าให้เข้าใจ
เจ้าชาวใต้ไม่รู้จู่ขึ้นมา

   เราเป็นเชื้อเจ้าท้าวคำแมน
มียศถึงแสนตรีเพชรกล้า
เป็นเชื้อชาติทหารชาญศักดา
ในลานนาใครใครไม่ต่อแรง

   พระครูผู้บอกวิทยา
ชื่อว่าศรีแก้วฟ้ากล้าแข็ง
สถิตยังเขาคำถ้ำวัวแดง
ทุกหนแห่งเลื่องลือนับถือจริง

   เจ้าหนุ่มน้อยนี่หรือชื่อพลายงาม
ช่างสมรูปสมนามดูงามยิ่ง
ตละแกล้งหล่อเหลาเพราพริ้ง
รูปร่างอย่างผู้หญิงพริ้งพรายตา

   จะเปรียบลูกก็อ่อนกว่าลูกเล็ก
จะเปรียบหลานพาลจะเด็กกว่าหลานข้า
ไม่ควรจะรบสู้กับปู่ตา
กลับไปบอกบิดามารอนราญ

   จะได้เป็นขวัญตาโยธาทัพ
เป็นฉบับแบบไว้ในทหาร
ยังเด็กอยู่คอยดูวิชาการ
เฮ้ยเจ้าหลานพ่ออยู่ไหนไปบอกมาฯ

 ๏ ครานั้นพลายงามทรามคะนอง
ร้องตอบต่อคดีตรีเพชรกล้า
แน่เธออย่าเพ่ออหังการ์
เจรจาหมิ่นประมาทเราชาติเชื้อ

   ตัวท่านแก่กายอย่างควายเฒ่า
อันตัวเราถึงเด็กเล็กลูกเสือ
ฝีมือใครไพร่ลาวแหลกเป็นเบือ
อย่าหลงเชื่อว่าผู้ใหญ่จะไม่แพ้

   ถ้าไม่ดีที่ไหนใครจะมา
จะขอลองวิชากับตาแก่
ให้ปรากฏฤทธีว่าดีแท้
ฤๅเป็นแต่ปากกล้ากว่าฝีมือ

   ขออภัยอย่าให้ถึงบิดา
แต่ลูกยาท่านจะชนะหรือ
มาลองดูสักหนให้คนลือ
จะปลกเปลี้ยเสียชื่อดอกกระมัง

 ๏ ครานั้นแสนตรีเพชรกล้า
โกรธาตาแดงดั่งแสงครั่ง
เหม่อ้ายนี่หนักหนาว่าไม่ฟัง
มาโอหังอวดรู้สู้สงคราม

   เท้ากระทืบกระทบโกลนโผนผก
มุ่นหมกขับคว้างมากลางสนาม
ท่วงทีขี่ม้าสง่างาม
รำง้าวก้าวตามกระบวนทวน

[Dominio]

สัตว์สวยป่างาม จาก - มูลบทบรรพกิจ - โดย พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย) เห็นกวางย่างเยื้องชำเลืองเดิน.......เหมือนอย่างนางเชิญ พระแสงสำอางข้างเคียง เขาสูงฝูงหงส์ลงเรียง...........เริงร้องซ้องเสียง สำเนียงน่าฟังวังเวง กลางไพรไก่ขันบรรเลง............ฟังเสียงเพียงเพลง ซอเจ้งจำเรียงเวียงวัง ยูงทองร้องกระโต้งโห่งดัง.......เพียงฆ้องกลองระฆัง แตรสังข์กังสดารขานเสียง กะลิงกะลางนางนวลนอนเรียง........พญาลอคลอเคียง แอ่นเอี้ยงอีโก้งโทงเทง ค้อนทองเสียงร้องป๋องเป๋ง...........เพลินฟังวังเวง อีเก้งเริงร้องลองเชิง ฝูงละมั่งฝังดินกินเพลิง..........ค่างแข็งแรงเริง ยืนเบิ่งบึ้งหน้าตาโพลง ป่าสูงยูงยางช้างโขลง...........อึงคะนึงผึงโผง โยงกันเล่นน้ำคล่ำไป

[Dominio]

ตรองแต่ครั้ง ร. 1 ท่านพึ่งเกิด ตรึกแต่ครั้งกำเนิดเป็นหนุ่มหนา ตรองหนหลังแต่ครั้ง ร. 2 มา คำนึงว่าเกียรติระบือลือทั่วแดน ครั้น ร. 3 อับโชคฉุดสุดลำบาก ถึง ร. 4 ท่านจำพรากจากไกลแสน

[Dominio]

คำสอนนี้ น่าจะเป็นจริงสำหรับทั้งหญิงและชาย

[อารยบุตร]

 ..อัคเรศเกศแก้วกฤษณา......ยิ่งยศปรีชา
เฉลียวเฉลิมโลกีย์
..ประติบัติกษัตราสวามี........ห้าองค์นฤบดี
เสน่ห์สนิทนิจกาล
..ห่อนเคียดขึ้งคำรำคาญ......เขษมสุขสำราญ
ภิรมย์ฤดีปรีดา
..ผลัดเปลี่ยนเวียนเวรราชา...ถนอมแนบนิทรา
ละวันบรรโลมโฉมสมร.........ฯลฯ

(กฤษณาสอนน้องคำฉันท์ พระนิพนธ์ในสมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรส)

[อารยบุตร]

 ..พระดูดำเนินหง......สพธูอันรางชาง
ย่างเยื้องระบำนาง.....และประเอียงประอรองค์
..ขุนหงสเหิรสู่..........คในสระบรรจงสรง
สาวหงสเหิรลง.........และประดับดูเรียงรัน
..พระแลคำนึงนาง....อันหนุ่มหน้าสมบูรณ์จันทร์
จำนำบำเรอคัล.........ประดิทินที่มณเทียร
..พระแลคณานก......อันอเนกอาเกียรณ์
รังเรียงดูดาษเดียร....พรรณพฤกษ์พนาลี
..ร่อนร้องระงมสม....และบรรสารสำเนียงสี
สวนศัพทเปรมปรี-....ดิประดุจดั่งดุริยางค์

[อารยบุตร]

 ..เรียงเรียงทิพากร......ทวิชกรสระกอกลาง
ป่ากว้างยังรังราง........และคู่คล้ายก็บินโบย
..นกหกต่างรวงรัง......และประนังบังเหิรโหย
หากันกระสันโบย.......บัตรเรียกมารังเรียง
..ดูรูปนานา..............ดูปักษาประอรเอียง
ฟังสารสำเนียงเสียง...นุประเภทนานา
..นางนกและนกผู้......สองหากรู้เสน่หา
จรรจวนโดยภาษา......สัตว์เล่นหลากหลายกล
..นกผู้ต่างรวงรัง........และประนังกันแข่งขน
เหยื่อป้อนปากเมียตน..และตระเหิรตระหวลกัน
..พระแลคณานก........และตระดกกมลมรรษ์
ใจจงพธูสวรร-...........คและท้าววังเวงใจ

(สมุทรโฆษคำฉันท์)

[ศรีปิงเวียง]

 ทะเลบ้า
เจือ สตะเวทิน
ความโกรธนั้นมันเหมือนทะเลบ้า คลื่นซัดซ่าสาดโครมโถมถลา
ลมกระหน่ำซ้ำคลื่นครืนครืนมา เหมือนอุราพลุ่งโชติเพราะโกรธครัน
ดังคลื่นลมมาระดมอยู่ในอก มันป่วนปั่นงันงกจนอกสั่น
หน้าบึ้งแผดเสียงเยี่ยงกุมภัณฑ์ แยกเขี้ยวฟันเสียสง่าไม่น่าดู
ขาดสติตริตรองใจหมองมัว มักทำชั่วหุนหันพลันอดสู
ถึงจะมีปรีชาปัญญาฟู หากมิรู้ระงับโกรธโทษร้ายจริง
ควรคุมใจไว้ให้เหมือนทะเลสงบ จะประสบผลดีเป็นที่ยิ่ง
ต้องใจเย็นเข้าไว้ไม่ไหวติง เขาชนะกันเพราะนิ่งมีถมไป

[ศนิ]

 โซ่ตรวนผูกรัดสักร้อยหุน
ใจมั่นมุ่งหักทลายได้
แต่ใยรักบางเบาสักเท่าใด
ผูกพันไว้แนบสนิทนิจนิรันดร์

[ศนิ]

 เอ ข้างบนนี่ ไม่ถือเป็นวรรณคดี รึเปล่าคะ
ขอโทษค่ะ

[โพธิ์ประทับช้าง]

จาก 3 เรื่อง ลองทายกันดูครับ ว่ามาจากเรื่องไหน ? บทแรก ปางศิวะเจ้าเนา    ณ พิมาน บรรพตศานต์      โสภณไกร ลาสรโห            โอ่หฤทัย ทราบมนใน        กิจพิธี ทวย ธ กระทำ     กรรมพิเศษ อัศวเมธ             ปูชยพลี เคลื่อนวรองค์      ลงปฐพี สู่พระพิธี            สาทรกรรม .

[โพธิ์ประทับช้าง]

บทสอง ตัดมา เกลื่อนกรูหมู่จัตุรงค์     เปนกันกงเรียงกันไป ทรงช้างระวางใน         เทพลีลาหลังคาทองฯ นักสนมกรมชแม่มี่       ขี่ช้างกูบรูปโลมใจ พักตราอ่าผ่องใส         นุ่งห่มโอ่โสภาจริง เพริศเพราเหล่านางห้าม   งามทรงงามตามเสด็จไป ผมมวยรวยริมไร           ม่านปีกนกวกวงวัง .

[โพธิ์ประทับช้าง]

บทสาม ยาวหน่อย เป็นร่ายครับ จำจะยกโยธาคลาไคล ตามองค์พระอไภยเชษฐา ว่าพลางนางแปลงกายา เป็นองค์สุดาเยาวมาลย์ รี้พลให้กลายเป็นโยธา ไอยราแปลงเป็นคชสาร พาชีแปลงเป็นอาชาชาญ พระพรหมมานแปลงเป็นท้าวธาดา ไกรสรให้แปลงเป็นสิงหราช สกุณชาติให้แปลงเป็นปักษา พระราเมศแปลงเพศเป็นรามา พยัคฆาแปลงเป็นพยัคฆี พระยาครุธแปลงเป็นสุบรรณจร วานรแปลงเป็นกระบี่ศรี นาคาเป็นพระยาวาสุกรี โกสีย์แปลงเป็นท้าวหัสนัย พระสุริยันต์นั้นเป็นทินกร ศศิธรเป็นดวงแขไข เจ้าพลายงามแปลงนามเป็นหมื่นไวย ชาลวันนั้นให้เป็นกุมภา พระอิศวรแปลงเป็นพระศุลี ทรพีแปลงเป็นมหิงษา เทเวศร์แปลงเพศเป็นเทวา กินราแปลงเป็นกินรี พระยาหงส์แปลงองค์เป็นเหมราช พระดาบสแปลงชาติเป็นฤษี โคกลายกายาเป็นคาวี มฤคีแปลงร่างเป็นมฤคา มยุเรศแปลงเพศเป็นยูงพลัน ทศกัณฑ์นั้นแปลงเป็นยักษา อุณากรรณนั้นเป็นบุษบา   ปันหยีแปลงกายาเป็นอายัน ขุนแผนแปลงกายเป็นพลายแก้ว สียะตราเพริศแพร้วเป็นหย้าหรัน คนธรรพให้แปลงเป็นคนธรรพ์ นางพิมพ์กลายพลันเป็นวันทอง ต่างตนสำแดงแผลงฤทธิ์ ทศทิศไหวจบสยบสยอง โยธาเหลือหลายก่ายกอง คับคั่งทั้งท้องสนามใน ทายกันสนุกๆ ครับ

[ศรีปิงเวียง]

 ขออนุญาตตอบความเห็นที่ 87 ครับ
มาจากเรื่อง อุณรุทร้อยเรื่องครับ

[นิรันดร์]

 จากสามัคคีเภทคำฉันท์ ของกวีชิต บุรทัต
ตอนที่วัสสกัลพราหมณ์ให้ความเห็นโต้แย้งกับพระเจ้าอชาติศัตรูกลางที่ประชุม
พระเจ้าอชาติศัตรูแสร้งพิโรธแล้วงดโทษตาย ด้วยที่เป็นอาจารย์สั่งเฆี่ยนแล้วให้โกนผม แล้วก็ขับออกจากเมือง
นี่นะเห็นเพราะเป็นอมาตย์กระทำ ...... พระราชการมาฉนนำสมัยนาน
ใช่กระนั้นละไซร้จะให้ประหาร ......... ชีวาตและหัวจะเสียบประจานทันที
นาคราภิบาลสภาบดี .......................... และราชบุรุษและเฮยจะรีจะรอไย
ฉุดกระชากและลากกลีอปรีย์เถอะไป ....บ่พักจะต้องกรุณอะไรกะคนคด
ลงพระราชกรรมกรณ์บท .................. พระอัยการพิพากษกฎและโกนผม
ไล่มิให้สถิตณคามนิคม ...................... นครมหาสิมานิยมบุรีไร
มันสมัครสวามิภักดิใน ....................... อมิตรลิจฉวีก็ไปบ่ห้ามกัน
....
แล้วเป็นภาพที่วัสกัลพราหมณ์ถูกโบย

บงเนื้อก็เนื้อเต้น .... พิศเส้นสรีรัว
ทั่วร่างและทั้งตัว .. ก็ระริกระริวไหว
แลหลังละลามโล ... หิตโอ้เลอะหลั่งไป
เพ่งพาดอนาถใจ ... ระกะร่อย เพราะรอยหวาย
เนื่องนับเอนกแนว .. ระยะแถวตลอดลาย
เฆี่ยนครบสยบกาย . ศิรพับพะกับคา