เรื่องของพวกจอมพลัง อย่าง เฮอร์คิวลิส, แซมซั่น, โกไลแอธ

[นิลกังขา]

 มาทักคุณถาวภักดิ์ด้วยครับ

ระหว่างร่อนเร่พเนจรในยุโรป 1 อาทิตย์ที่ผ่านมา (โผล่ไปลงเรือที่แม่น้ำแคมให้คุณเปี้ยวถ่อให้ด้วย) ผมหยิบหนังสือเล่มหนึ่งติดมือไปอ่านตามทางด้วย เป็นหนังสือในชุดบันทึกความรู้ทั่วไป อันเป็นจดหมายโต้ตอบระหว่างท่านเจ้าคุณอนุมานราชธนที่มีไปกราบทูลสมเด็จฯ ครู หรือสมเด็จเจ้าฟ้านริศฯ ในเรื่องต่างๆ ผมได้มาจากมิตรใจดีในเว็บนี่แหละส่งมาให้ มีเรื่องที่ท่านเจ้าคุณไปค้นมาแล้วกราบทูลรายงานสมเด็จฯ ครู เรื่องชื่อเมืองพระตะบองในเขมร ว่าเขมรเรียกบัตตัมบอง (เขียนในภาษาฝรั่งก็ยังเขียนอย่างนั้น) ว่าแปลว่ากระบองหาย และมีนิยายประกอบชื่อด้วย ว่ามีท้าวพระยาอะไรองค์หนึ่งมาทำกระบองของพระองค์หายที่นี่ ท่านเจ้าคุณสันนิษฐานว่านิทานเขมรเรื่องนี้ น่าจะเป็นเรื่องเรื่องหรือเค้าเดียวกันกับเรื่องพญาโคตรบองของไทยอีสานเรานั่นเอง
ผมว่าเข้าเค้าครับ เดี๋ยวขอไปค้นก่อนว่าท่านว่าไว้ยังไง

[ถาวภักดิ์]

 น่านผมว่าแล้ว  คุณเทาชมพูต้องรู้ดีแน่ๆ  ยิ่งอ่านที่คุณนิลกังขาเล่าชักเข้าท่า  เป็นความรู้ที่ไม่เคยทราบมาก่อน

ผมว่าเรามาช่วยกันลงชื่อให้คุณเทาชมพูเล่าให้พวกเราได้อ่านกันเถิด

[เทาชมพู]

 มาลงชื่อให้คุณนกข.เล่าดีกว่าค่ะ   เคยอ่านสาส์นสมเด็จมานานจนลืมไปแล้วว่าเรื่องเป็นยังไง

[นิลกังขา]

 ขอเซินจารย์ถาวภักดิ์ เล่านิทานก้อมโลด
แล้วผมจะเสริมเรื่องของชื่อเมืองพระตะบองตามที่ท่านเสฐียรโกเศศไปค้นมาถวายสมเด็จครูให้ครับ

[นิลกังขา]

 อ้อ... ในเรือนไทยเรานี่ (สาขาเคมบริดจ์) มีจอมพลังตัวจริงอยู่คนหนึ่งครับ งานอดิเรกทำปริญญาเอกที่มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ แต่งานหลักคือรับถ่อเรือในแม่น้ำแคม คือคุณเปี้ยวของวิชาการทีม ผมมีวาสนาไปลงเรือที่คุณเปี้ยวถ่อมาแล้ว และได้ลองถ่อเองไปหน่อยหนึ่งด้วย หนักครับ ไม่เข้าใจว่าคุณเปี้ยวถ่อเรือไปตลอดระยะแม่น้ำทั้งสายได้ยังไง (คุณเปี้ยวเล่าว่าสมัยก่อนถ่อวันละหลายรอบด้วย) เก่งจริงๆ ผมแค่ถ่อไปแค่ไม่ถึงหนึ่งในสิบของระยะทางยังหอบแฮกๆ

[ทองรัก]

 ทองรักยังไม่เคยอ่านสาส์นสมเด็จค่ะ
เลยต้องตามคุณเทาชมพูมาลงชื่อ
สนับสนุนให้คุณนกข.เล่าให้ฟังอีกคน

[เทาชมพู]

 มาถามหาคุณนกข.และคุณถาวภักดิ์ค่ะ
รอฟังเรื่องพระยาโคตรบองอยู่

[อ้อยขวั้น]

 มาคุยเรียกน้ำย่อยแล้วไม่เล่าต่อ  เดี๋ยวโมโหหิวนะค้าา    

[ถาวภักดิ์]

 ไอ่หยา  อั๊วะซี้เลี้ยว
ฃ่วยข้อยด้วย
็ำHelp
SOS
ช่วยด้วยเจ้าข้า ไหว้ล่ะ
+!@#$%&*<>?":;W๐*?

[เทาชมพู]

 เฮ้อ  หนุ่มๆเรือนไทยนี่ พอมีแฟนเรียกร้องเข้าก็หนีเข้าหลังเวทีกันดื้อๆยังงี้เอง
ถ้างั้น  ไม่ง้อพวกดาราดังละค่ะ  ค่าตัวแพงเกินไป
ดิฉันเล่าเองก็ได้ค่ะ

จากหนังสือคำให้การของชาวกรุงเก่า เล่าว่าพระยาโคตรบองเดิมเป็นพระโอรสของพระร่วง หนีจากสุโขทัยมาเป็นคนตัดไม้  
ได้กินข้าวหุงด้วยไม้งิ้วดำเข้าไป เกิดกำลังวังชามาก  ลากไม้ซุงได้แทนช้าง
พอล่องไม้มาถึงนครสวรรค์  กษัตริย์เจ้าเมืองสิ้นพระชนม์  เหล่าขุนนางเห็นว่ามีบุญ  ก็เลยอัญเชิญให้ขึ้นครองราชย์แทน

ต่อมาพระยาโคตรบองเจอผู้มีบุญมาเกิดคือพระยาแกรก ขี่ม้าเหาะได้เข้ามาในเมือง   พระยาโคตรบองเอาตระบองขว้างไปก็ไม่ถูก แต่ไปถูกช้างตายถึงล้านตัว
ก็เลยทิ้งเมืองนครสวรรค์ไปสร้างเมืองล้านช้างแทน

ตำนานของพระยาโคตรบองแตกต่างกันไปตามท้องถิ่นค่ะ ทางอีสานก็มี คล้ายๆกันแต่ผิดแผกด้านรายละเอียดกันบ้าง

[ทองรัก]

 ตามมาฟังนิทาน เอ๊ย ไม่ใช่ตำนานพระยาโคตรบองค่ะ
อิอิ หนุ่มเรือนไทยนี่เป็นอย่างที่คุณเทาชมพูว่าจริงหรือเปล่าคะ

[ถาวภักดิ์]

 บ่ได้จุ๊เล่าะ  เตื้อนี้มันเยี้ยะบ่จ้างแต้นา

ยกมือถามคุณครูครับ  ไม่ทราบว่าพระร่วงองค์เดียวกับที่เป็นโอรสนางนาคหรือเปล่าครับ

[ทองรัก]

 นางนาคจากตำนานพระทองนางนาคหรือคะ
(คงไม่ใช่นางนาคของพี่มากขา ...นะคะ)
แอบ ๆ ถามคุณครูด้วยคนค่ะว่า พระร่วง นี่เป็นชื่อตัว
หรือชื่อตำแหน่งคะ  สันนิษฐานต่อจากคำถามคุณถาวภักดิ์น่ะค่ะ
เพราะถ้าเป็นชื่อตัวก็น่าจะมีองค์เดียวใช่ไหมคะ องค์ที่เจอกับขอมดำดินน่ะค่ะ

[นิลกังขา]

 คุณถาวภักดิ์กลับบ้าน (เรือนไทย) ได้แล้วนะครับ ทางบ้านให้อภัยหมดแล้ว คุณเทาชมพูก็เล่านิทานแทนแล้วด้วย

สมเด็จครูหรือสมเด็จกรมพระนริศฯ ท่านทรงมีลายพระหัตถ์แลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นและแลกเปลี่ยนความรู้ทางประวัติศาสตร์ ศิลปะ ภาษา วรรณคดี นิรุกติศาสตร์ คติชนวิทยา อารยธรรม ฯลฯ กับหลายท่านซึ่งทรงเรียกเล่นๆ ของพระองค์เองว่า "เพื่อนนักเรียน"  ในจำนวนนั้น พระองค์หนึ่งคือสมเด็จกระพระยาดำรงฯ (ลายพระหัตถ์ที่ทรงมีโตตอบกันเป็นประจำทุกสัปดาห์นั้นต่อมารวมเล่มเป็นหนังสือเรียกว่า "สาสนสมเด็จ") อีกท่านหนึ่งคือพระยาอนุมานราชธน หรือเสฐียรโกเศศ แต่ครั้งท่านเจ้าคุณท่านยังเป็นหัวหน้ากองอยู่ในกรมศิลปากร ก่อนที่ท่านจะได้ขึ้นเป็นอธิบดีกรมนั้นในสมัยหลัง

เรื่องพระตะบองที่ว่าสมเด็จฯ ครูทรงคุยกับท่านเจ้าคุณนี้ เดิมมาจากการที่ทั้ง 2 ท่านคุยกันเรื่องคำบางคำในภาษาไทยที่รับมาจากภาษาเขมร เช่น คำที่มีคำว่า บำ ขึ้นต้นทั้งหลาย บำ นั้น เขมรว่าแปลว่าทำให้ บัด ว่าหาย บำบัด ก็แปลรวมกันว่า ทำให้หาย คือทำให้หายจากโรค สมเด็จฯ ครูท่านทรงว่า แม้ชื่อเมืองที่ไทยเราเรียก (ผิด) ว่า พระตะบอง นี้ เขมรเขาก็เรียกว่า บัดตำบอง แปลว่า กระบองหาย
ต่อจากเรื่องนี้ท่านเจ้าคุณก็ไปค้นมาถวายว่า มีนิทานเขมรเล่าเรื่องอธิบายชื่อเมืองนี้จริงๆ ว่ามีพระราชาองค์หนึ่งขว้างตะบองไป จะขว้างพระยาแกรกหรือขว้างช้างก็ไม่ทราบ แต่ขว้างแรงไปหน่อยเลยตะบองก็เลยหายไปตรงที่ตำบลนี้ เค้าเรื่องคล้ายกันมากกับพระยาโคตรบองของไทยอิสานเรา แถมท่านเจ้าคุณค้นต่อว่า ที่เมืองอะไรสักแห่งทางอิสานเรานี่แหละ (ตำบลหนึ่งในนครพนม? ผมจำไม่ได้ครับ) มีกู่ หรือสถูปที่ว่าบรรจุพระอัฐิพระยาโคตรบองด้วย ตรงกันข้ามกับเมืองนี้ข้ามแม่น้ำโขงไปทางฝั่งลาว มีเมืองท่าแขก ซึ่งคนที่ท่านถามไม่สามารถอธิบายได้ชัดว่าทำไมเรียกท่าแขก เดาอธิบายมาว่าเพราะมีแขกมาขึ้นท่านั้นมาก (ซึ่งท่านเจ้าคุณไม่ค่อยเชื่อ) ท่านเจ้าคุณว่า ท่านสะกิดใจที่เสียง แขก กับ แกรก ใกล้กันมาก เผลอๆ พระยาแกรกจะมาจากเมืองท่าแกรกที่สมัยหลังกลายเป็นท่าแขกหรือเปล่า?

สมเด็จฯ ครูตรัสรับรองว่า ตำนานทำนองนี้มีอยู่ด้วยกันทั้งฝ่ายไทยฝ่ายลาวฝ่ายเขมร น่าจะเค้าเดียวกัน และตรัสไปถึงเรื่องตำนานนางนาคด้วยว่า เขมรก็มี เขมรจะได้ไปจากไทยหรือไทยได้ไปจากเขมรก็ไม่รู้ แต่เรื่องพระทองนางนาคของคุณทองรัก ท่านตรัสว่า เขมรก็มีครับ เรียกพระโถง มาถึงไทยกลายเป็นพระทองไป

ผมเองคิดว่าพระร่วงมีหลายองค์ครับ ในตำนานก็มีหลายเรื่อง พระร่วงวาจาสิทธิ์นั่นองค์หนึ่ง ที่ว่าสาปขอมดำดิน พระร่วงโอรสนางนาคก็อีกองค์ และพระร่วงพระเจ้าพ่อตาของมะกะโท ก็น่าจะเป็นอีกองค์ ส่วนพระร่วงที่ว่ามีองค์จริงในประวัติศาสตร์ คือเป็นพ่อขุนรามคำแหงมหาราชก็น่าจะเป็นอีกองค์ ยังมีพระเจ้าลิไท ที่ว่าทรงพระปรีชาสามารถทางพระพุทธศาสนา จนทรงแต่งตำราไตรภูมิพระร่วงได้นั่นก็อีกพระองค์หนึ่งไปอีก ผมยังนึกว่า "พระร่วง" จะหมายความว่าพระเจ้าแผ่นดินสมัยสุโขทัย (ที่เรียกว่าราชวงศ์พระร่วง) ทุกพระองค์นับได้ว่าเป็นพระร่วงตามประวัติศาสตร์ได้หมด ส่วนในตำนานยังไม่นับ

[เทาชมพู]

 กระทู้นี้ รอคุณนกข.มาโพสต์เรื่องสาส์นสมเด็จนะคะ   ส่วนคุณถาวภักดิ์  เมื่อเห็นประกาศเรียกแล้วก็คงใจอ่อนยอมกลับมาบ้าน

พระร่วง เป็นชื่อของกษัตริย์สุโขทัยในตำนาน    จะเป็นองค์เดียวหรือหลายองค์ก็ไม่แน่  แต่น่าจะมีหลายองค์ เพราะบทบาทท่านหลากหลายมาก   ชื่อร่วง อาจจะแผลงมาจาก "รุ่ง" ซึ่งก็โยงได้ถึงความหมายของ สุโขทัย ซึ่งคำท้าย อุทัย แปลว่า รุ่งเช้า
พระร่วงก็อาจจะหมายถึงกษัตริย์สุโขทัยเท่านั้น ไม่เจาะจงว่าองค์ไหน  เหมือนสมัยอยุธยาใครขึ้นครองก็เรียกว่าเป็นพระรามาธิบดี
พระร่วงเจ้านอกจากสาปขอมดำดินให้กลายเป็นหิน  เป็นพ่อตาของมะกะโท แล้วยังมีเรื่องเล่าหลายอย่าง  องค์หนึ่งในจำนวนนี้ลงอาบน้ำแล้วก็หายไปก็มีค่ะ