ต่อเรื่องความอยากรู้ของผมครับ
ก็มาดูเรื่องทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ ซึ่งจะขอกล่าวถึงอย่างง่ายๆเท่าที่พอจะมีความรู้ว่า พระเจ้าอโศกฯส่งธรรมทูตมาเผยแพร่พระพุทธศาสนา (ช่วงครองราชย์ ประมาณ พ.ศ. 200-300) พระธรรมทูตสายที่ 8 ออกเดินทางโดยมีพื้นที่เป้าหมายในย่านแหลมทองรวมทั้งอินโนีเซีย ศาสนาพุทธในจีนเริ่มอย่างจริงจังเมื่อประมาณ พ.ศ.800 แต่เป็นที่ยอมรับอย่างกว้างขวางเมื่อประมาณ พ.ศ.1200 (สมัยราชวงค์ถัง) เซอรามิกส์ Blue & White เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง ในช่วง พ.ศ.1300++ อินโดนีเซียเริ่มหันไปนับถือศาสนาอิลามในช่วงประมาณ พ.ศ.1400 อาณาจักรทวาราวดีมีอยู่ในช่วงประมาณ พ.ศ.1100 -1500 เขาพระวิหารเกิดขึ้นในช่วงประมาณ พ.ศ.1500 อาณาจักรสุโขทัยเกิดขึ้นในช่วงประมาณ พ.ศ.1700
ในภาพที่ได้กล่าวถึงนี้ จะเห็นว่า มีอิทธิพลของศาสนาฮินดูเป็นบริเวณจำเพาะอยู่ในพื้นที่อิสาน เขมร และภาคกลางของไทยในช่วงเวลาหนึ่ง ในขณะที่ในพื้นที่รอบๆอื่นใดอยู่ในอิทธิพลของศาสนาพุทธ ต่อมาในพื้นที่ทางใต้รวมทั้งอินโดนีเซียก็มีการหันไปนับถือศาสนาอิสลาม
ประเด็นที่เป็นความสนใจของผมก็คือ เราพอจะรู้เส้นทางของการเดินทางเชื่อมต่อทางสังคมและวัฒนธรรมว่า ทางหนึ่งใช้เส้นทางบก อีกทางหนึ่งใช้เส้นทางทะเล แต่ดูเหมือนจะไม่มีสิ่งตกค้างทางวัตถุและวัฒนธรรมในช่วงเวลาต่างๆให้ได้เห็นกันตามพื้นที่ๆน่าจะเป็นเส้นทางที่พึงใช้กัน ดูจะมีแต่อาหารเท่านั้นที่พอจะบ่งบอกที่มาที่ไปได้บ้าง ว่าลงมาจากทางเหนือ หรือขึ้นไปจากทางใต้ หรือมาจากแดนไกล ซึ่งก็อาจจะพอเดาต่อไปได้ถึงเส้นทางที่ใช้กันในการเดินทางของผู้คนในอดีตได้ หากเป็นการมโนที่ล่องลอยมากจนเกินไปก็ต้องขออภัยด้วยครับ
ที่จริงแล้วเส้นทางสมัยโบราณก็น่าจะพอปะติดปะต่อได้จากวัตถุทางโบราณคดีที่ขุดค้นได้ตั้งแต่สมัยทวาราวดี
เป็นต้น ที่ อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี มีพวกลูกปัด ที่มาจากตะวันออกกลาง ที่ส่วนตัวคาดว่าเดินทางเข้ามาจากทางมอญ พม่า
ย้อนไปตอนต้น ที่พุทธศาสนาแพร่มาสู่ สุวรรณภูมิ ก็คาดว่าน่าจะขึ้นฝั่งทางพม่า จนแพร่มาถึง นครปฐม มีการสร้างพระปฐมเจดีย์ที่มีการบูรณะมาเรื่อยๆ
ส่วนทางใต้ ก็มีเจดีย์ที่นครศรี ไม่แน่ใจว่าที่ไหน จะสร้างก่อนกัน
ส่วนการเดินทางเส้นอื่น ก็คงมีการเดินทางจากทางบกที่ลัดจากฝั่งอันดามันมาอ่าวไทย
มีจุดหนึ่งที่คลองท่อม จ.กระบี มีวัตถุพยาน คือลูกปัดสุริเทพ
บางส่วน ก็คงแล่นเรืออ้อมแหลมมลายูมาขึ้นฝั่งที่เขมร นำศาสนาพราหณ์ฮินดูมา โดยมีอิทธิพลมากช่วงจักรวรรด์ขอม
ส่วนยุคต่อๆ มาก็อาศัยสืบจากศิลาจารึก สมัยสุโขทัย เริ่มสมัยพ่อขุนรามที่รับศาสนาพุทธลังกาวงศ์ โดยมาจากนครศรีธรรมราช
ในยุคต่อๆ มา อาณาจักรสุโขทัย ก็เคย แผ่อิทธิพลไปถึงพม่า (เมาะตะมะ,เมาะลำเลิง เดินเข้าทาง แม่สอด เมืองฉอด เมืองตาก ก่อนเข้าสุโขทัย)