เรือนไทย

ช่วยอธิบายที่มาของชื่อสะพานบนถนนราชดำเนินหน่อยครับ ถ้าผมจำไม่ผิด ชื่อว่า ผ่านพิภพลีลา ผ่านฟ้าลีลาศ มัฆวานรังสรรค์
ใครเป็นผู้ตั้ง และมีความหมายว่าอย่างไร

สะพานทั้งสามสร้างขึ้นมาในสมัยรัชกาลที่ห้าค่ะ  ที่มาของชื่อนั้นก็ไม่ทราบเหมือนกันค่ะ เป็นชื่อพระราชทาน  แต่อยากจะเดาว่า น่าจะเป็นเพราะความสวยงามของสะพาน  เช่น สะพานมัฆวานรังสรรค์ (ข้ามคลองผดุงเกษม) นั้นเรียกได้ว่าสวยกว่าสะพานใดๆ ในกรุงเทพฯ ในยุคนั้นก็ว่าได้ ( ดิฉันยังคิดว่า ปัจจุบันก็ยังสวยที่สุดอยู่ดี)   สะพานมัฆวานรังสรรค์ โครงสร้างเป็นคานเหล็ก พื้นก็คอนกรีต ราวสะพานนั้นจะเป็นเหล็กหล่อและมีดวงตรารูปช้างเอราวัณที่กึ่งกลางสะพาน แต่ เด่นสุด ก็ เป็น เสาหินอ่อนสี่มุมสะพาน รองรับโคมไฟสำริด และ ผนังเชิงลาดสะพานประดับด้วยหินอ่อน  เผอิญนายช่างที่สร้าง เป็นชาวอิตาเลียน มิสเตอร์ คาร์โล อาเลกรี  ก็เลยสร้างสะพานออกมาคล้ายๆกับของยุโรป  

สะพานผ่านพิภพลีลา  (ข้ามคลองหลอด)  สะพานนี้สร้างขึ้นมาแทนสะพานนรรัตน์เก่าที่บางลำภู มีความลาดเอียงน้อยมาก เกือบเสมอกับระดับถนน ราวลูกกรงเป็นเหล็กดัดลวดลายสวยงาม ระยะต่อมา มีการรื้อสะพานนี้ แล้วสร้างใหม่ แล้วก็นำลูกกรงสะพานของเดิมไปใช้กับสะพานทางคนเดินสร้างขึ้นตรงหัวสนามหลวงด้านทิศเหนือ ปัจจุบันสะพานทางคนเดินก็ถูกรื้อลงเพราะว่ามีการสร้างสะพานพระปิ่นเกล้าแล้วก็ไม่มีผู้ใดทราบว่า ส่วนประกอบชิ้นนี้หายไปไหน

สะพานผ่านฟ้าลีลาศ  เรียกว่าสวยไม่แพ้สะพานมัฆวานรังสรรค์   ก็ฟังชื่อดูสิคะ เหมือนเดินผ่านฟ้า (ดิฉันแปลภาษาไทยไม่เก่งค่ะ คงต้องให้ท่านผู้รู้ท่านอื่นแปล)  ตัวสะพานทอดข้ามคลองบางลำภู ใกล้ป้อมมหากาฬ  สะพานนี้อยู่ ณ จุดซึ่งเป็นทางแยกของถนนหลายสายจึงได้ถูกแก้ไขดัดแปลงขนาดความกว้างของสะพานมา หลายครั้งจนความงามจากสัดส่วนเดิมได้ลดน้อยลงไปมาก แต่เจ้าหน้าที่ก็เก็บส่วนประกอบเดิมไว้ค่อนข้างมาก ยังไม่ได้รื้อทิ้ง ไปแต่อย่างใด  สะพานนี้มีเสาหินอ่อนและผนังเชิงลาดสะพานที่งดงาม ประณีต เครื่องประดับ เสาสะพานทำด้วยสำริดหล่อ รูปแบบน่าสนใจ ลูกกรงเหล็กราวสะพานและลายประดับคานโค้งรับตัวสะพาน

ที่พิมพ์มาทั้งหมดนี้ดิฉันไม่ได้รู้เองนะคะ เผอิญว่าอ่านมาจากหนังสือ สะพานเก่ากรุงเทพฯ  OLD BRIDGES OF BANGKOK  โดย คุณศิริชัย นฤมิตรเรขการ  ปีที่พิมพ์ ก็ 2520 ค่ะ  

ส่วนความหมายก็อย่างที่บอกนะคะ คงต้องรอท่านอื่นๆ มาตอบค่ะ

สามรายชื่อสะพานที่พูดถึงคงต้องแบ่งเป็นสองชุดกระมังครับ คือ ชุดของ ผ่าพิภพลีลา...ผ่านฟ้าลีลาศ
ส่วนอีกชุดหนึ่งคือ ชุดของสะพานมัฆวานรังสรรค์ ซึ่งจะมีอันดับแรกคือ เทเวศน์นฤมิตร...วิศุกรรมนฤมาน
และมัฆวานรังสรรค์ครับ ชุดหลังนี้เป็นชื่อชุดเกี่ยวกับเทวดา ถ้าผมไม่มั่วจนเกินไป มัฆวานจะหมายถึงพระอินทร์ครับ
พอดีว่าบ้านอยู่แถวนั้นครับเลยพอจะนึกออกอยู่บ้าง

ขอโทษครับพิมพ์ผิด..."ผ่านพิภพฯ" ครับไม่ใช่ "ผ่า"

ผ่านฟ้า  ผ่านพิภพ  แปลว่าพระเจ้าแผ่นดิน
ลีลา ลีลาศ แปลว่า  เดินไป  เสด็จพระราชดำเนิน  เสด็จไป
เทเวศร์นฤมิต  แปลว่าเทพผู้เป็นใหญ่เนรมิต(สร้าง)ขึ้น
วิศุกรรมนฤมาน  แปลว่าพระวิษณุกรรม(เทพเจ้าแห่งการช่าง)สร้างขึ้น  เทพองค์นี้ประจำอยู่กับพระอินทร์ โดยมากพระอินทร์จะมอบหมายให้สร้างอีกทีหนึ่ง
มัฆวานรังสรรค์ แปลว่า พระอินทร์สร้าง ค่ะ

พระอินทร์อยู่สวรรค์ชั้นดุสิตหรือเปล่าครับ น่าจะเกี่ยวกับพระราชวังสวนดุสิตนะครับว่าเป็นสวรรค์เทียบกับโลกในพระบรมมหาราชวัง แล้วถนนราชดำเนินเป็นทางจากโลกมนุษย์ไปสู่สวรรค์

พระอินทร์อยู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์  ชั้นที่ ๒ ในจำนวน ๖ ชั้นของฉกามาพจร ค่ะ  ส่วนดุสิตเป็นสวรรค์ชั้นที่ ๔

อินทร์ แปลได้อีกความหมายหนึ่งว่า ผู้เป็นใหญ่ เช่นเดียวกับ อิศร
รัชกาลที่ ๕  ลงพระปรมาภิไธยว่า " สยามินทร์" คือผู้เป็นใหญ่แห่งสยาม  หรือเจ้าแห่งสยาม
ในเมื่อสอดคล้องกับคำว่า " พระอินทร์" การตั้งชื่อสะพานก็อาจจะเกี่ยวกับนัยยะดังกล่าวก็ได้

ขอบคุณทุกท่านที่ช่วยตอบครับ รวดเร็วทันใจดีครับ สาเหตุที่ผมสงสัยในชื่อเพราะว่าส่วนมากชื่อสมัยโบราณมักจะคล้องจองกัน ผมมักจะจำว่า ผ่านพิภพลีลา ผ่านฟ้าลีลาศ มัฆวาศรังสรรค์

แล้วสะพานพระรามต่างๆละครับ ทำไมถึงชื่อนี้
มันมีตั้งแต่พระราม ๑ จนถึงพระราม ๙ ใช่มั้ยครับ
แหะๆ ผมไกลปืนเที่ยงครับ นานๆ เข้ากรุงฯทีนึง

เท่าที่ผมจำได้มีแค่ สะพานพระรามหก สะพานพระรามเก้า ที่เหลือเป็นพระนามพระมหากษัตริย์หรือชื่ิอเมืิอง แต่ถนนพระราม - น่าจะมีมากกว่าแต่ก็ยังไม่ครบ ๑ ถึง ๙
ร้฿ูสึกว่าสะพานพระรามหกจะสร้างในรัชกาลที่ ๖ แต่ไม่สามารถใช้ชื่อสะพานพระมงกุฎเกล้าได้เนื่องจากยังทรงพระชนม์อยู่ และเป็นเหตุผลเดียวกับชื่อสะพานพระรามเก้า
แต่ถ้าจะเรียกสะพานปฐมบรมราชานุสรณ์ว่าสะพานพระรามหนึ่งก็ไม่น่าจะผิดมาก หรือสะพานสมเด็จพระปกเกล้าฯว่าสะพานพระรามเจ็ดก็เช่นเดียวกัน แต่สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯว่าสะพานพระรามสี่(ที่สอง)ก็จะยังไงอยู่

สะพาน-นึกออกแต่สะพานพระราม ๖ ซึ่งสร้างก่อนเพื่อน
และสะพานพระราม ๙ ในปีจจุบัน
นอกนั้นคือชื่อถนนค่ะ  นึกออกคือพระราม ๕  พระราม ๖