คราวนี้ผมเจอแหล่งวัตถุดิบใช้ทำลูกกระสุนปืนครั้งสยามรบญวนในสงครามอานามสยามยุทธ อย่างน้อยก็ต้องได้ใช้ในกองทหารมอญบ้างละครับ
สงครามระหว่าสยามกับญวนในช่วงนั้น ส่วนใหญ่จะเกณฑ์เลกในพื้นที่เขมรเป็นหลักนะครับ เนื่องจากยังมีเมืองอย่าง เสียมราฐ พระตะบอง อุดงมีชัย ที่ยังขึ้นกับสยามอยู่ภายใต้การกำกับของเจ้าพระยาอภัยภูเบศร์ (ตั้งแต่ต้นสกุลคือ ฟ้าทะละหะ จนถึง บิดาของคุณควง อภัยวงศ์ ครับ) และตัวเจ้าพระยาบดินทรเดชาเอง ท่านก็แทบไม่ได้กลับมาพระนครเลยเป็นเวลาถึง ๑๕ ปีเต็ม ๆ ที่ท่านอยู่แต่ในเมืองเขมรครับ
ส่วนกองทหารมอญ ถ้าดูตามกองอาสาแล้วไม่มีเกี่ยวกับปืนไฟเลยนะครับ ตะกั่วและทองแดงที่ได้ น่าจะถูกส่งไปขายเมืองจีนอย่างที่คุณลุง Naitang บอกมามากกว่าครับ
อีกประการ กองทหารอาสามอญถ้าจะถูกใช้ ก็น่าจะโดนเกณฑ์เพื่อเตรียมไปทำศึกกับพม่า ตั้งแต่สงครามอังกฤษ-พม่า รอบแรกแล้วล่ะครับ เพราะมีส่วนล่วงหน้าของพระยายมราชได้เข้าไปถึงเมืองพม่าแล้ว ทัพใหญ่ยังพักอยู่ที่เมืองกาญจนบุรี เพราะฉะนั้นไม่น่าจะมีกองอาสามอญเข้าไปร่วมรบในสมรภูมิด้านเขมรนะครับ