เรือนไทย

มีใครมีภาพกงดินของหลวงพระบางในสมัยร.๕บ้างครับ
น่าจะมีคนสะสมบ้างนะครับ

กงดิน คืออะไรคะท่าน

ใน พจนานุกรมภาษาอีสาน โดย ดร.ปรีชา พิณทอง (https://esan108.com/dict/) ให้ความหมาย กงดิน ว่า เขตดิน  ภาษาอังกฤษว่า territory ดังตัวอย่างการใช้

เค็งเค็งเค้ากงดินดาแตก (กา) ฟังยินเสียงสะเทือนก้องกงดินดาแตก (สังข์) แม้นจักรทำคุณเกื้อกงดินดาเกิ่งก็ดายแล้ว (สังข์)

https://esan108.com/dict/view/กงดิน (https://esan108.com/dict/view/กงดิน)

กงดินที่ผมสงสัยก็เหมือนที่คุณเทาชมพูว่านั่นแหละครับ
ผมพบคำว่ากงดินจากประวัติการของจอมพลเจ้าพระยา
สุรศักดิ์มนตรีครับ
ผมคัดลอกมาให้พิจารณาครับ
"สั่งให้เก็บหลักฐานของบรรดาหัวเมืองต่าง ๆ เหล่านั้นทุก ๆ เมือง มีตราสําหรับเมืองหนึ่ง ๆ เรียกว่ากงดิน เหมือนดังเป็นสัญญาบัตรที่ได้ตั้งแต่งให้เป็นผู้ว่าราชการเมือง จารึกลงบนแผ่นใบลานนั้น เอาครั่งตีตราของเจ้านครหลวงพระบางไว้ทุก ๆ แผ่นดิน มีตราเป็นรูปต่าง ๆ และมีผ้าที่เรียกว่าผ้ากงดิน เขียนด้วยหมึกกล่าวถึงเขตแดนว่า เขตแขวงของ เมืองหนึ่ง ๆ ตั้งแต่เขาลูกนั้นวัดไปตามสันเขาตกห้วยนั้น ๆ รอบเขตของเมือง กับมีกฎหมายเป็นข้อบังคับอยู่ในผ้านั้นด้วย ผ้านั้นกว้างอยู่ใน ๒ ฟุตเศษ ยาวอยู่ใน ๕ ฟุต ประทับตรา ไว้กับผ้านั้น ๆ เมืองหนึ่ง ๆ มีผ้ากงดินและผ้าท้องตราอย่างนี้หลายฉบับ เพราะเปลี่ยนเจ้านครหลวงพระบางคนหนึ่ง ก็ต้องตั้งแต่งให้ท้องตราและกงดินเปลี่ยนกันเสมอไป ผ้าและกงกินเหล่านี้มีอายุนับได้ ๑๐๐ ปี แม่ทัพได้รวบรวมเกม มาไว้เป็นเมือง ๆ ใส่เป็นหีบ ๆ ละเมือง ส่วนผ้าและกงดินของฝ่ายญวนฝ่ายจีนก็เขียนเป็นแผนที่ คือเมืองก็เขียนเป็นรูปบ้านเรือน วัดวาอารามก็เขียนเป็นรูปวัด มีรูปแม่น้ําและป่า เขาระบายสีลงในผืนผ้านั้น ตั้งให้เจ้าเมืองซึ่งเป็นหัวพันของเมืองต่าง ๆ พร้อมกันกับเจ้านครหลวงพระบางที่เปลี่ยนเจ้าเมือง ซึ่งเรียกกันว่า ๒ ฝ่ายฟ้าหรือ ๓ ฝ่ายฟ้าบ้างนั้น แม่ทัพได้ให้ทําแผนที่และขีดเขตแดนในกงดินของหัวเมือง แขวงหัวพันห้าทั้งหกและแขวงสิบสองจุไทยไว้ เพื่อที่จะได้เก็บเอาไว้ชี้แจงแสดงหลักฐานของกงดิน ที่ฝ่ายเมืองนครหลวงพระบางเป็นเจ้าของ"

คำถามของผมก็คือมีใครสะสม "กงดิน" บ้างหรือเปล่าครับ
ผมอยากเห็นครับ

เป็นภาพกงดินของเมืองเดียนเบียนฟู เป็นของฝ่ายญวน
หรือฝ่ายจีนครับ
(http://)แผนที่โบราณเมืองแถง.jpg

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงกล่าวถึง "กงดิน" ใน สาส์นสมเด็จ (https://vajirayana.org/สาส์นสมเด็จ-พุทธศักราช-๒๔๘๒/ธันวาคม/วันที่-๕-ธันวาคม-พศ-๒๔๘๒-ดร) ถึง สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ วันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๘๒  

เมื่อสองสามวันมานี้ ไม่รู้ว่าด้วยเหตุอันใด หม่อมฉันนึกขึ้นถึงคำเคยได้ยินมาช้านานกว่า ๓๐ ปีแล้วคำ ๑ บางทีท่านก็จะทรงระลึกได้ เมื่อเรารับราชการอยู่ในกรมยุทธนาธิการด้วยกัน เจ้าพระยาสุรศักดิ์กลับลงมาจากเมืองหลวงพระบาง เอาของอย่างหนึ่งเรียกว่า “กงดิน” ของพวกท้าวขุนเมืองหัวพันห้าทั้ง ๖ มาส่งให้ที่กรมยุทธนาธิการ เป็นหีบไม้ย่อม ๆ ในนั้นมีผ้าเขียนแผนที่ผืน ๑ และดวงตราสำหรับประทับหนังสือหลายดวง ท่านบอกว่าเป็นตราตำแหน่งซึ่งพระเจ้าแผ่นดินญวนตั้งพวกท้าวขุนเหล่านั้น ก็นึกว่าเรียก “กงดิน” ตามภาษาญวน เพิ่งมาคิดได้ว่าที่จริงเป็นภาษาไทยแท้ และเอามาใช้เหมาะด้วย คำ “กง” นั้นก็คือคำเดียวกับ “กงจักร” และ กงรถ นั่นเอง “กงดิน” จึงหมายความตรงกันว่า “อาณาเขต” ซึ่งหมายในแผนที่นั้นว่ามีอำนาจปกครองไปถึงไหน ๆ น่าชมว่าเป็นความคิดดี

แล้วหีบไม้ที่สมเด็จนายกรมรับสั่งถึง ตอนนี้อยู่ที่ไหนครับ?

(http://แผนที่โบราณเมืองแถง.jpg)

ลองส่งรูปกงดินอีกครั้ง ไม่รู้ว่าจะสำเณจหรือไม่

ส่งรูปไม่สำเร็จครับ ไม่รู้ว่าทำไม

 ;)(http://กงดิน.jpg)

ลองย่อขนาดของภาพดูครับ

(http://kongdin.jpg)

ผมเดาว่าภาพ "แผนที่โบราณเมืองแถง.jpg" ของท่าน
อาจยังมีขนาดของไฟล์ใหญ่กว่า 250 KB อยูู่ครับ (ขนาดไฟล์สูงสุดที่อนุญาต: 250 KB)

จึงอาจเป็นเหตุที่ทำให้ส่งแนบไฟล์ภาพ มาที่ server เรือนไทยไม่ได้ครับ

วิธีส่งภาพ

๑. บันทึกภาพไว้ในมือถือ หรือ PC
๒. กด "ตัวเลือกเพิ่มเติม"
๓. กด "แนบไฟล์"
๔. กด "เลือกไฟล์"
๕. กด "คลังภาพ"
๖. กดภาพที่ต้องการส่ง
๗. บรรยายภาพที่ส่ง
๘. กด "ส่งข้อความ"

หรือ คัดลอก url ของภาพ ข้างล่างเป็นตัวอย่างของการโพสต์ภาพข้างบน  ;D

กงดินเมืองสบแอด จารึกบนใบลาน

http://israyanatan.blogspot.com/2015/01/blog-post_31.html

(http://www.laomanuscripts.net/DLLM_images/PLMP0388/PLMP0388_316_06018514001_04_001_J72.jpg)


กงดินเมืองเชียงลาน จารึกบนใบลาน

http://israyanatan.blogspot.com/2015/01/blog-post_84.html

(http://www.laomanuscripts.net/DLLM_images/PLMP0388/PLMP0388_320_06018514001_05_001_J72.jpg)

ปัจจุบันเก็บรักษาอยู่ที่ หอพิพิธภัณฑ์ เมืองหลวงพระบาง

เพลงกงดินเมืองพวน  ;D

https://youtu.be/gYJMw6qM55M

ทำตามทุกขั้นตอนแล้วครับ เหลือแต่หาคลังภาพไม่เจอครับ

ส่งภาพได้แล้วครับ โง่เสียนาน
ต้องขอบคุณทุกท่านที่อุตส่าห์
หาภาพกงดินจนเจอ สุดยอดจริงๆ ครับ
ขอบคุณมากมากเลยครับ

ภาพค่อนข้างเบลอ ถ้าต้องการให้ชัดเหมือนต้นฉบับ แนะนำให้ทำดังนี้

๑. กดที่ภาพต้นฉบับ จะมีข้อความ "บันทึกภาพ" และ "คัดลอก"
๒. กดที่ "คัดลอก"
๓. วาง url ของภาพที่คัดลอก ใส่ อักษร img ข้างหน้าและข้างหลัง url ดังตัวอย่าง

(http://www.reurnthai.com/index.php?action=dlattach;topic=7112.0;attach=73260;image)

๔. กด "ส่งข้อความ"

กงดินเมืองแถง

กำหนดเขตรแขวงของเมืองแถง ซึ่งคงอยู่ในปัตยุบันนี้ รวมเขตรทั้งเมืองน้อยที่ขึ้นอยู่ในรวมกงดินนี้ด้วยนั้น คือดังนี้ ทิศเหนือแลต่อไปทั้ง ๔ ทิศ

ตำบลแกวหินบ่อน้อยเปนที่สุดเขตรแดนเมืองแถงต่อกันกับ แดนเมืองไล มีภูเขาใหญ่ยาวแลสูงชื่อภูแกวหิน เปนภูเขาดิน มีศิลาเกิดแกมแซมบ้างกั้นอยู่เปนสำคัญ ข้ามภูเขาภูแกวหินนั้น ขึ้นไปเปนแดนดินเมืองไล ข้ามภูแกวหินลงมาเปนแดนดินเมืองแถง มีแม่น้ำ ๑ เปนแม่น้ำน้อย ชื่อแม่น้ำหมึก ต้นน้ำไหลไปแต่แดนดิน เมืองแสนหัวเมืองชั้นในเมืองหลวงพระบาง ข้างทิศตวันตกไหลผ่าน ไปกลางเมืองเหมือนหัวเมืองขึ้นเมืองแถง ระยะทางแต่เมืองแถง ไปเมืองเหมือนถึงแม่น้ำหมึกนั้น ๒ วัน แม่น้ำนั้นไหลไปทางทิศ ตวันออกเฉียงเหนือแห่งเมืองแถง ข้ามแม่น้ำหมึกไปทางทิศตวัน ออกเฉียงเหนือนั้น มีภูเขาใหญ่ ๑ ชื่อภูหนองสามทาง สุดเขตร ภูหนองสามทางนี้ต่อแดนเมืองมนเมืองบาง ตั้งแต่ภูหนองสามทาง ไปทางทิศตวันออกนั้น ประมาณระยะทาง ๓ วัน ๔ วันถึงภูเขาใหญ่สูงแห่ง ๑ ชื่อภูเขาเขื่อง ระยะทางแต่ภูหนองสามทางไปถึงภูเขาเขื่อง ทางทิศตวันออกนั้นไม่มีบ้านเมือง เปนป่าแลภูเขาทั้งสิ้น สุดเขตร ภูเขาเขื่อง ข้างทิศเหนือนั้นต่อแดนกับเมืองควาย ตั้งแต่ภูเขาเขื่องไปทางทิศตวันออกนั้นระยะทางเดินประมาณ ๗ วัน ถึงห้วยน้ำเล็ก แห่ง ๑ ชื่อห้วยแซน มีภูเขา ๑ ชื่อภูย่าเฒ่า เปนภูดินไม่ใหญ่ ไม่เล็กนัก เปนภูเขาประมาณขนาดกลาง ตั้งอยู่ฟากห้วยทิศตวันออกปลายแม่น้ำเมืองฮัวะหัวเมืองของเมืองควายนั้นไหลมาบรรจบแม่น้ำ มาอยู่ข้างใต้ห้วยแซนนั้น เรียกว่าปากฮัวะมา เปนสุดเขตรแดน เมืองแถงข้างทิศตวันออก ตั้งแต่ปากน้ำชื่อปากฮัวะมานั้นไปทาง ตวันออกเฉียงใต้ ระยะทางสามวัน ถึงภูเขาใหญ่สูงแห่งหนึ่งชื่อภูคำ ตั้งอยู่ในทิศตวันออกเฉียงใต้แห่งแดนเมืองแถง สุดเขตรภูคำข้าง ทิศตวันออกเฉียงใต้นั้นต่อแดนเมืองฮั้ว ตั้งแต่ภูคำไปทางทิศใต้ระยะทาง ๓ วัน ถึงห้วยน้ำแห่ง ๑ ชื่อห้วยย่านางหินกองเปนสุดเขตรแดนเมืองแถง ต่อกันกับแดนเมืองสบแอด ซึ่งเปนเมืองหัวพันห้าทั้งหกนั้น ต้นธารห้วยย่านางนี้ก็ไหลไปแต่ในแดนเมืองแถง แลมีศิลาสากองตั้ง เปนสำคัญ ปันเขตรเมืองแถงกับแดนเมืองสบแอดจดกันที่ตำบลนั้น จึงเรียกว่าห้วยย่านางหินกองสืบมา ตั้งแต่ห้วยย่านางหินกองไปทางทิศตวันตกเฉียงใต้ระยะทางเดิน ๘ วัน ถึงภูเขาใหญ่สูงแห่ง ๑ ชื่อ ภูถ้ำหนู ตั้งอยู่ทิศตวันตกเฉียงใต้ สุดเขตรภูถ้ำหนูออกไปทาง ตวันตกเฉียงใต้นั้น ต่อเขตรแดนเมืองเป้อเมืองซ่อน ซึ่งเปนเมืองหัวพันห้าทั้งหก ตั้งแต่ภูถ้ำหนูออกไปทางทิศตวันตก ระยะทางเดินประมาณ ๖ วัน ๗ วัน ถึงภูเขาแห่ง ๑ ชื่อภูยอดน้ำแล้ง ตั้งอยู่ใน ทิศตวันตกแห่งเมืองแถง มีธารน้ำไหลออกจากเชิงภูเขานั้นอยู่เสมอ น้ำธารนั้นไหลผ่านมาในแดนดินเมืองแถง ลงในแม่น้ำกงแดนเมืองสบแอดเมืองวา นอกนั้นภูยอดน้ำแล้งออกไปต่อแดนเมืองใต้ หัวเมืองขึ้นของเมืองหลวงพระบาง ตั้งแต่ภูยอดน้ำแล้งไปทางทิศตวันตก แห่งเมืองแถง ระยะทางเดินประมาณ ๗ วัน ถึงภูเขาใหญ่สูงแห่ง ๑ ชื่อภูห้วยปุง ตั้งอยู่ในที่สุดแดนเมืองแถงข้างทิศตวันตก น้ำใน ห้วยนั้นไหลเข้ามาในเมืองลอยหัวเมืองขึ้นของเมืองแถง นอกภูห้วยปุงนั้นต่อแดนเมืองฮึบหัวเมืองขึ้นของเมืองหลวงพระบาง ตั้งแต่ภูห้วยปุงไปทางทิศตวันตก ระยะทางเดินประมาณ ๖ วัน ถึงภูเขาสูงใหญ่ แห่งหนึ่ง ชื่อภูผาปูน ตั้งอยู่ที่สุดแดนเมืองแถงข้างทิศตวันตก ต่อกันกับแดนเมืองขวา หัวเมืองขึ้นของเมืองหลวงพระบาง ศิลา ที่ภูเขานี้ขาว ๆ เหมือนสีปูนขาวทั่วไปทั้งภูเขา จึงเรียกว่าภูผาปูน ตั้งแต่ภูผาปูนไปทางทิศเหนือ ระยะทางประมาณ ๑๐ วัน ถึงแม่น้ำ น้อยแห่ง ๑ เรียกว่าน้ำจิม อยู่ใกล้ภูเขาสูงใหญ่ชื่อเมืองตีนจ้าย หาใช่เปนบ้านเมืองไม่ เปนป่าแลภูเขาทั้งสิ้น แต่เรียกว่าภูเมือง ตีนจ้ายมาแต่โบราณ ภูเขานี้ตั้งอยู่ในที่สุดแดนเมิองแถงข้างทิศเหนือ ต่อกันกับแดนเมืองแสนแลแดนเมืองไล เปนที่แบ่งแดนแยกจากกัน เปน ๓ แพร่ง น้ำจิมแห่งนี้เปนน้ำน้อย ถ้าน่าแล้งน้ำแห้งขาดเปน ห้วง ๆ เรือแพเดินไม่ได้ทั้งน่าน้ำน่าแล้ง แลน้ำนี้ปลายน้ำไหล ลงแม่น้ำหมึก น้ำหมึกนั้นไหลไปลงแม่น้ำแท้ ตั้งแต่น้ำจิมแล ภูตีนจ้ายนี้ไปทางทิศเหนือ บรรจบรอบถึงตำบลแกวหินบ่อน้อย ซึ่ง กล่าวมาแล้วแต่ข้างต้นนั้นเปนระยะทาง ๒ วัน เปนรอบแดนเมืองแถงทั้ง ๔ ทิศใหญ่ แลรวมทิศน้อยเปน ๘ ทิศด้วยกัน ตำบลเมืองน้อย ซึ่งขึ้นแก่เมืองแถงแลตำบลบ้าน ก็รวมอยู่ในส่วนเขตรนี้ทั้งสิ้น อนึ่งเมืองขึ้นของเมืองแถง ซึ่งเปนเมืองน้อยที่ร้างบ้าง ยังคง อยู่บ้างในทุกวันนี้ อันรวมอยู่ในกงดินดังกล่าวมาแล้วนั้นมี ๑๒ เมือง คือเมืองใหญ่ ๑ เมืองแถง เมืองน้อยที่ขึ้น คือ ๒ เมืองฟางฤๅฝั่ง ๓ เมืองเหมือน ๔ เมืองโปน ๕ เมืองยา ๖ เมืองดวน ๗ เมืองแตน ๘ เมืองดอย ๙ เมืองแลว ๑๐ เมืองสบขบ ๑๑ เมืองวา ๑๒ เมืองลาน

ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๙ พงษาวดารเมืองแถง (เมืองแถง ꪹꪣꪉ ꪵꪖꪉ ปัจจุบันคือเดียนเบียนฟู 奠邊府 Điện Biên Phủ)