เรือนไทย

ถ้าเพื่อนๆเป็นคนภาคต่างๆ ช่วยมาสอนภาษาพูดหน่อยได้ไหมครับ
ผมอยากพูดเป็นทุกภาษาเลย

ก็เป็นคนภาคเหนือโดยกำเนิดนะคะก็จะสอนภาษาเหนือให้ก็แล้วกันคือคำว่า "บ่าฮู้คิง"
หมายความว่า ไม่รู้เนื้อรู้ตัว เป็นคำกิริยาค่ะ เช่น "เบิ้นบ่สบายต๋อนนี้อยู่โฮงพยาบาลยังบ่ฮู้คิงเลย" เขาไม่สบายตอนนี้อยู่โรงพยาบาลยังไม่รู้เนื้อรู้ตัวเลย"
"มาเขียนตอบได้หยั่งไดนี่บ่าฮู้คิงเลย"
แต่ถ้าคำว่า "คิง" คำเดียวนั้นเป็นสรรพนามใช้เรียกเพื่อนที่สนิทกันมากๆ เป็นคำพูดที่ไม่ค่อยสุภาพ ถ้าเป็นภาษากลางก็ เช่น มึง แต่ถ้าจะเรียกแทนตัวเราก็ใช้คำว่า "ฮา"  ซึ่งเป็นคำพูดที่ไม่สุภาพเช่นกันค่ะ

ดีค่ะ ดีมากเลย  ไม่ได้ใช้นานๆชักจะเลือนไปเยอะเลยค่ะ

คุณหนุงหนิงช่วยเอา สรรพนามอื่นๆมาอธิบายด้วยได้มั้ยคะ  ว่าด้วยคำศัพท์ให้เป็นหมวดหมู่เลย  คำว่า คิง ฮา นี่มีแต่ป้อจาย(พ่อชาย)
ใช้กันเท่านั้นใช่มั้ยคะ

ภาษาไทยทำไมหลากหลายจังครับ?
จะว่าไปภาคเดียวกันยังใช้คำศัพท์ต่างกัน

เพื่อนผมเป็นคนอุดรฯ บอกว่ามีเพื่อนมาจากสกนฯ (คิดว่าจำไม่ผิด)
พูดกันไม่รู้เรื่องเท่าไหร่ เช่น ชาวสกนเรียกข้าวโพด ว่า "บักสาลี"
ต่างจากจังหวัดอื่น ต้องถามพี่พวงร้อยว่าภาษาอีสานข้าวโพดเรียกว่าอันหยัง?

ถ้า คิง แปลว่า ตัว ก็น่าแปลกและน่าสนใจ ที่คำนี้ถูกหยิบไปใช้เป็นสรรพนามบุรุษที่สองในหมู่ผู้ที่สนิทสนมกันด้วย เหมือนภาษาไทยกลาง คำว่า ตัว ก็เป็นสรรพนามบุรุษที่สองเหมือนกัน แปลว่า you เหมือนกัน ใช้ในวงเพื่อนเหมือนกันคือไม่เป็นทางการ เพียงแต่ไม่ได้ถือว่าไม่สุภาพ
เรื่อง ตัวๆ เขาๆ (ออกเสียงว่า เค้า) นี่ เคยคุยกันในกระทู้หนึ่งที่สโมสรรักภาษาครับ กระทู้ชื่อ เค้ากับเขา
ที่จริง เรื่องสรรพนาม สามารถคุยกันได้อีกกระทู้ ทำไมเราถึงเรียกผู้ใหญ่ (สมัยก่อน) ว่า ใต้เท้า? ทำไมจนเดี๋ยวนี้เรายังได้ยินผู้ชายแทนตัวว่า ผม (บนหัว) ?
ขอความรู้กำเมืองเจ้า คนเสี่ยงตึ๋ง หรือสึ่งตึง แปลว่าอะหยังหน้อเจ้า

สึ่งตึง แปลว่า ทึ่มค่ะ

"รูปหล่ออย่างอ้ายนี้มันเขียม
เหมือนโอ่งกระเทียม บ่ดาย
ฮักเตอะอี่นาย อ้ายคนสึ่งตึง"

เขียม ... หายาก
บ่ดาย ... เท่านั้น

เคยมีแม่หญิงเหนือ บอกหนุ่มใต้(ตัวเฮา)ว่า เปิ้น ใช้เป็นได้ทั้งสรรพนามบุรุษที่1 และบุรุษที่3 แม่นก่อ คิง กับ ฮา นี่ ผมได้ยินแม่หญิงก็อู้นะครับ

จำได้เลาๆว่าใช้ เปิ้น กับ โต๋  คือ เค้ากับ ตัว เหมือนสาวกรุงเทพน่ะค่ะ

ภาษาลาวก็มีที่ใช้ เพิ่น กับ ตั๋ว หรือ โต๋ เหมือนกันค่ะ

นึกถึงสมัยเรียน  เพื่อนที่เป็นคนอีสานเล่าให้เพื่อนที่เป็นคนกรุงเทพฟังว่า  "รถเครื่องเสีย  ต้อง ซุก ซุก ขี่ เหนื่อยแทบแย่กว่าจะมาถึง"  เพื่อนที่เป็นคนกรุงเทพงงมากว่ารถเสียยังไงทำไมยังขี่ได้  แล้วทำไมต้องแอบๆ ขี่ด้วย  หรือว่าอายที่รถเสีย

คนกรุงอย่างผมก็งงครับ
ตกลง ซุก แปลว่าอะไรหรือ...

ทางปักษ์ใต้ คำว่ารักษา แปลว่า เลี้ยง ไม่ได้แปลว่ารักษาพยาบาล (จริงๆ แล้วรักษาความหมายเดิมก็แปลว่าดูแล ปกป้อง เลี้ยงไว้ให้คงเดิม จริงๆ)
มีเรื่องเล่าว่า คนปักษ์ใต้อุ้มลิงตัวหนึ่งเดินสวนกับคนกรุง ก็ทักทายกันตามธรรมเนียม คนกรุงถามว่า " จะเอาลิงไปไหนเหรอครับ"
ตอบ " เอาไปหรักษ้า"  (เอาไปเลี้ยง)
ถาม "ลิงมัน (ไม่สบาย) เป็นอะไรไปล่ะครับ"
ตอบ "?? ไม่เห้นมั่นเป็นพรื้อ ลิงมันก็เป็นลิงน่ะแหละ-"
คงอีกนานกว่าจะพูดกันรู้เรื่อง

อยากรบกวนให้คุณ นกข ช่วยสอน แหลงใต้ ให้ด้วยนะคะ  อยากเรียนมานานแล้ว  แต่หาคนสอนไม่ได้เลยค่ะ

ลืมเฉลยค่ะ  ซุกซุกขี่  แปลว่า  เข็นเข็นขี่  คือต้องลงมาประคองรถแล้วเข็นไปพอรถวิ่งก็กระโดดขึ้นนั่ง  พอรถหมดแรงก็ลงมาเข็นให้วิ่งอีกน่ะค่ะ  พอจะนึกภาพออกไหมคะ

ชอบคำว่ามุ้งมิ้ง กับบินหลาในภาษาใต้ มุ้งมิ้ง แปลว่าโพล้เพล้ บินหลาไม่แน่ใจ บางคนบอกว่านกกางเขน บางคนบอกว่าไม่ใช่  ใครมาปักษ์ใต้ ถ้าจะซื้อชมพู่ ระวังจะได้บักสีดาเน่อ  แล้วทำไมภาคใต้จึงเรียกว่าปักษ์ใต้

รู้สึกว่าปักษ์ใต้จะรวมจังหวัดประจวบฯ ด้วยครับ (ปักษ์แปลว่า 15) ถ้าภาคใต้คือ 14 จังหวัด

ชมพู่แถวใต้หมายถึงฝรั่งครับ ถ้าชมพู่ของภาคกลางแถวบ้านผมเรียกชมพู่แก้ว หรืออย่างสัปปะรดนี่ส่วนใหญ่จะเรียกว่าย่านหนัด แต่บางที่ (ที่รู้คือพัทลุง) จะเรียกว่ามะลิ

แล้วที่ รักษา ใช้ในความหมายว่าเลี้ยงนี่แถวจังหวัดไหนเหรอครับ สุราษฎร์หรือเปล่า ผมว่าผมไม่เคยได้ยินแถวภาคใต้ตอนล่างใช้กัน

ว่าแต่ว่าใครเคยเห็นมีหนังสือสอนการพูดภาษาภาคต่างๆอยู่บ้างหรือเปล่าครับ

Khun ดิเรก ka, I think "ปักษ์"  from "ปักษ์ใต้" means a region or a part. Thus, ปักษ์ใต้ means the Southern Part ka. (I wasborn  in Phatthalung ka.)

อ้าว เหรอตรับ
แล้วผมไปจํามาจากไหนหว่า ผมรู้สึกเหมือนเคยอ่านมาจากไหนซักแห่งตอนเด็กๆ นะครับ
ถ้าผิดก็ขออภัยขอรับ แทงคิ้วคุณ B หลายๆ ที่ช่วยแก้

แล้วตกลงว่าเด็กพัทลุงเขาเรียกสัปรดว่ามะลิหรือเปล่าครับ หรือว่าแค่บางอําเภอ

Actually, I cannot speak "Pasatai' ka but I know some words from my grandparents.  

When I was young, I heard them talking about having "Mali" with rice, surprsingly, I asked them, "Do we can eat "Dok Mali"?  :)

คำว่า รักษาแปลว่าเลี้ยง นี่ อาจจะไม่ทุกจังหวัด แต่พัทลุงพูดครับ โจ๊กนี้พ่อผมเล่าเองตอนผมยังเด็ก โตขึ้นมาอีกนานถึงได้ไปอ่านเจออีกทีในความรักของคุณฉุย (ภาค 2) คุณไมตรี ลิมปิชาติ ก็เล่าไว้ ตัวคุณไมตรี ผมเข้าใจว่าเป็นคนเมืองคอน (นครศรีธรรมราช) แต่คุณฉุย พระเอก (หรือตลกเอกก็ไม่รู้ - คล้ายๆ ผมแฮะ) ตามเรื่องดูเหมือนเป็นคนเกาะสมุย ผมเลยไม่แน่ใจว่า รักษาแปลว่าเลี้ยง เป็นคำที่ใช้ในนครหรือสมุย
ทางแม่ผมเป็นคนเพชรบุรี ส่วนทางพ่อเป็นคนพัทลุงดังกล่าวแล้ว แต่ตัวผมโตเมืองกรุง แหลงข้าหลวงครับ ไม่ค่อยรู้เรื่องคำภาษาใต้ที่ลึกๆ เท่าไหร่หรอก รู้เพียงผ่านๆ ผิวๆ
มีเรื่องจริงในวงญาติ 2 ข้างของผมเองหนหนึ่ง ญาติฝ่ายเมืองเพชรของผมไปเยี่ยมญาติฝ่ายเมืองลุง หรือเมืองลุงมาเมืองเพชรอะไรนี่แหละ เสร็จแล้วฝ่ายหนึ่งก็จะทำกับข้าว ทำแกงจืด หาเต้าหู้ขาวไม่ได้ ก็วานอีกฝ่ายหนึ่งให้ไปซื้อให้ที่ตลาดทีจะทำกับข้าวแต่ยังขาดอยู่ อีกฝ่ายก็รับช่วยด้วยความยินดี อย่าลืมว่าแต่ละฝ่ายพูดกันด้วยสำเนียงของตนเองนะครับ ฝ่ายหลังหายไปพักหนึ่งก็กลับมา แบกมาหลังแอ้หนักเชียว เอามาให้
ไม่ใช่เต้าหู้ขาวหรอกครับ เตาหุงข้าวน่ะ...

ทางภูเก็ตก็พูดภาษาใต้มีเอกลักษณ์ของภูเก็ต มีคำศัพท์หลายคำที่จังหวัดอื่นไม่ใช้
 
สับปะรด นี่ เคยได้ยินว่าเรียกยานัดครับ ไม่แน่ใจว่าจังหวัดไหนบ้าง มะลิ ผมรับสารภาพว่าไม่เคยได้ยินว่าแปลว่าสับปะรด

น้ำชุบ แปลว่า น้ำพริก ดีปลี แปลว่า พริก ขนมจีนน้ำยาปักษ์ใต้นั้น ที่ตลาดเมืองพัทลุงบ้านปู่ผมมีสองอย่าง เรียกว่าน้ำแกงเผ็ดกับน้ำแกงยำ พอเทียบได้คล้ายๆ กับน้ำยากับน้ำพริกของภาคกลาง คือน้ำแกงเผ็ดก็เหมือนน้ำยา เผ็ดหน่อย น้ำแกงยำไม่เผ็ดเท่า พอจะเทียบกับน้ำพริกก็ได้ (เทียบเคียงได้ ไม่ได้แปลว่าเหมือนกันนะครับ) อร่อยครับ ตักมาผสมกันรับประทานก็ได้ ทานผักเยอะๆ แกล้ม
แต่น้ำยาปักษ์ใต้สองอย่างนี่ ผมไม่เคยพบอีกที่อื่น แม้แต่ในกรุงเทพฯ ขนมจีนน้ำยาปักษ์ใต้ในร้านอาหารปักษ์ใต้ ก็เห็นมีอย่างเดียว (เป็นอย่างที่ผมจะเรียกว่า น้ำแกงเผ็ด) เพื่อนคนใต้จังหวัดอื่น เท่าที่เคยคุยมา ก็ทำหน้างงๆ เวลาผมพูดถึงน้ำแกงเผ็ดน้ำแกงยำ เลยสงสัยว่ามีเฉพาะพัทลุงหรือเปล่า

Khun นกข. ka, have you ever notice that they eat ขนมจีน even as breakfast?

In Trang, there also has น้ำแกงTrang ka.

มีเพื่อนมาจากหลังสวน จ ชุมพร เค้าก็เรียกสับปะรดว่า ย่านัด เหมือนกันค่ะ  ดิฉันเคยงงอยู่ตั้งนาน  นึกว่าเค้าพูดถึง ยานัตถ์ ที่ใช้เป่าเข้าจมูก

หลายปีก่อนไปเที่ยวทางใต้  ที่จังหวัดตรัง  ไปกินขนมจีนในตลาด  เผ็ด ซะจนลูกตาถลนเลยค่ะ  แต่ชอบที่เค้ามีผักให้มากมายหลายอย่างจริงๆ

Oops! "noticed" ka.

เอ ถ้าแถวที่เขาเรียกนํายาว่าแกงเผ็ด แล้วเขาจะเรียกแกงเผ็ดว่าอะไรครับ ผมเห็นขนมจีนทางใต้ปกติเขาก็มีแกงเผ็ดจริงๆอยู่ด้วย (แกงเผ็ดทางใต้คือแกงเผ็ดที่ไม่ใส่กะทิ ถ้าใส่กะทิเขาเรียกแกงคั่ว)

พูดถึงขนมจีนทางใต้แล้วก็เหมือนคุณพวงร้อยครับ ผมชอบที่ผัก หลายปีก่อนเคยกินขนมจีนที่นคร เห็นผักแล้วผมตลึง แบบว่านับชนิดไม่ถูก ส่วนใหญ่แล้วผมไม่เคยเห็นมาก่อนเลย ถึงกับสงสัยว่าบางชนิดอาจยังไม่มีชื่อวิทยาศาสตร์ (คิดฟุ้งซ่านว่าอาจจะดังได้มีชื่ออยู่ในตําราอนุกรมวิธาน) จําได้ว่าเคยมีเพลงใต้ดังมาก ที่คุณเท่งเขาเข้ากรุงไปตามหาน้องไพแล้วเล่าให้คุณหลําฟังว่า เกิดหิวแต่มีเงินนิดเดียวเลยแวะกินหนมจีนจานละ 5 บาท เท่งบอกว่ากินผักมากๆ กินนําตามเดี๋ยวเอม(อิ่ม)เองแหละ ตอนกินก็ว่าไซ่(ทําไม)แม่ค้าแกแล(มอง)เอาๆ กินเสร็จแม่ค้าบอกค่าหนมจีนไม่คิดคิดแต่ค่าผัก (แล้วร่ายรายการผัก) ...50 บาท เป็นลมเลยหลําเหอ

งั้นเอารายการผักขนมจีนที่ผมจําได้
- ยอดยาร่วง (หัวครก หรือ เล็ดล่อ)= ยอดอ่อนของมะม่วงหิมพาน
- ยอดตอ = ยอดอ่อน (และฝักอ่อน) กถิน(เขียนถูกเปล่าเอ่ย)
-ตอเบา = กถิน (อันนี้ถ้าผ่านเพิงขนมจีนแล้วเห็นแม่ค้าแกะใส่ถ้วยไว้ ตรงเข้าไปกินเลยครับ รับประกันว่าหาไม่ได้ง่ายๆ ส่วนใหญ่เขาไม่แกะให้ แม่ค้าคนไหนแกะไว้แสดงว่าขายขนมจีนด้วยใจรัก)
- ยอดมัน = ขมปี๋ ไม่ทราบภาษากลางคืออะไร
- บัวบก
- ผักกาดนกเขา
-ยอดมวง = เรียกมะมวงหรือเปล่า
-หัวปลี = ปลีกล้วย
....

ว่าแต่ว่า ทําไมมีแต่ภาคใต้ล่ะ ไม่เห็นมีภาคอื่นมาแจมมั่งเลย

เข้าใจว่า แกงเผ็ดก็เรียกแกงเผ็ดครับ แต่น้ำยาขนมจีน มีคำว่า น้ำ อยู่ด้วย เป็นน้ำแกงเผ็ดน้ำแกงยำ แล้วก็ต้องดูบริบท - context ด้วยว่ามีขนมจีนอยู่ด้วยหรือเปล่า
(ก็เหมือนคำว่า น้ำยา แหละ ในร้านขายยาก็หมายความไปอย่างหนึ่ง ในเพิงขายขนมจีนก็หมายความอีกอย่างหนึ่ง ...แฮะ..แฮะ ... บนเตียง ก็อาจจะหมายความอีกอย่าง  - ถ้ามีคนบอกว่าไม่มีน้ำยานะครับ... แต่คนใช้คำนี้ก็ใช้ได้โดยไม่เห็นเขาสับสนนี่ครับ)

เพราะว่าอยากเรียนภาษาใต้น่ะซีคะ คุณดิเรก  และอีกอย่างพูดถึงภาษาอื่นในกระทู้อื่นมามากแล้ว  เลยอยากฟังน่ะค่ะว่าภาษาใต้เป็นอย่างไร  นานๆเจอคนแหลงตายที  เลยขอฟังไว้ก่อนค่ะ  

คำเมือง คำลาวก็คล้ายๆกัน  แต่คำเมืองออกจะเป็นภาษาแบบ aspirated ไม่ทราบว่าภาษาไทยเรียกอะไร  คือที่พูด ท เป็น ต; พ เป็น ป; ช เป็น จ และออกนาสิก  ส่วนภาษาลาวก็เป็นแบบที่เรียกว่า non-aspeiated ตรงข้ามกับคำเมือง  แม้แต่เสียง ช ก็ออไม่ได้  กลายเป็น ซ ไปหมดค่ะ

เคยฟังเพลง ยำเต่า ของคุณจรัล มโนเพชร มั้ยคะ  ที่พูดถึงคั่วเต่า ยำเต่า  คือ เตา น่ะค่ะ  เป็นสาหร่ายนำ้ชนิดหนึ่งที่ทานได้  คนอีสานจะเรียกว่า ยำเทา  ตัวอย่างอื่นๆอีกเช่น

คำเมือง: เปิ้น(สรรพนามบุคคลที่สาม) ปี้(พี่)  จี๊น(ชิ้นเนื้อ)  ตวย(กับ, ด้วย) แหม(อีก)
        เปิ้นไป๋ดวยปี้น้อยเน้อ (เค้าไปกับพี่น้อยนะจ๊ะ)
        ขอข้าวแหมน่อยเน้อเจ้า (ขอข้าวอีกหน่อยนะคะ)
        ปี้หยังมาอู้จะอี๊นะเจ้า  (พี่ทำไมมาพูดอย่างนี้ล่ะคะ)

เปรียบเทียบ
คำลาว:  เพิ่น  อ้าย หรือ เอื้อย(พี่ชายหรือพี่สาว)  ซี่น(ชิ้นเนื้อ) นำ(ด้วย หรือ ตาม)  จัก(อีก, สัก)
        เพิ่นไป๋นำอ้ายน้อยเน้อ
        ค้อเข่าจักน่อยเน่อ
        อ้ายหยังมาเว่าจั่งซี่เด๊

ขอบคุณคุณ นกข . สําหรับคําอธิบายครับเรื่องนํายาครับ
โดยเฉพาะตัวอย่างสุดท้าย ผมไม่ค่อยได้ยินบ่อย เพราะถึงจะมีนํายาแต่ปกติไม่ค่อยมีเส้นหนมจีน (แหะ แหะ สงสัยเป็นแกงนํายาใส่แห้ว)

มีกลอนคนใต้มาฝากครับ ไม่ทราบเหมือนกันว่าคนแต่งเป็นใคร จําได้แค่บรรทัดเดียว ผมว่าเป็นกลอนที่อธิบายภาพพระอาทิตย์ตกได้เห็นภาพเหลือหลาย

พระอาทิตย์สาดแสงแดงขล้องขล้อง
ดวงเท่าด้องวางเขลงอยู่เหมงเขา

แปลได้ว่า
พระอาทิตย์สาดแสงสีแดงแปร๊ด..(คําว่า ขล้องๆ ให้ความรู้สึกกระเพื่อมนิดๆ ด้วย)
ดวงเท่ากระด้งวางแหมะอยู่บนยอดเขา

อ่านแล้วผมว่าเห็นภาพบรรยากาศยามพระอาทิตย์ตกในชนบท  ตอนยืนมองจากทุ่งนา