เรือนไทย

ชุดสตรีจีนสมัยราชวงศ์ชิง

หลายคนนึกถึงจีนสมัยราชวงศ์ชิงอาจจะนึกถึงกี่เผ้า อย่างไรก็ตาม ผู้หญิงก็คือผู้หญิง ให้ใส่เสื้อผ้าเหมือนกันหมดผู้หญิงคงอกแตกตาย

ด้วยเหตุผลกลฉะนี้ แม้ชาวจีนจะถูกบังคับให้ใส่เสื้อแบบชาวแมนจู โกนผมแบบชาวแมนจู แต่คนที่ต้องทำคือชาย ขณะที่หญิงแม้จะถูกบังคับบ้างเรื่องแบบเสื้อ แต่ก็ยังคงเอกลักษณ์จีนฮั่นไว้อย่างเหนี่ยวแน่น และเหนี่ยวสืบมาจนกระทั่งสิ้นสุดราชวงศ์ชิง

ความแตกต่างระหว่างสตรีจีนฮั่น กับจีนแมนจูในการแต่งกายเป็นอย่างไร ตัวอย่างดูได้ง่ายๆในการแต่งกายของกลุ่มสตรีชั้นสูง แม้จะศักดิ์สูงเหมือนกัน แต่ว่าการแต่งกายก็มิได้เหมือนกัน มองง่ายๆดังนี้

๑. ชาวจีนฮั่นจะมัดเท้า แต่ชาวแมนจูนไม่มัดเท้า

๒. ชาวจีนฮั่นใส่กระโปรง และเห็นกระโปรงเด่นชัด ขณะชาวแมนจูใส่กางเกง แต่กางเกงถูกซ่อนมองไม่เห็นภายใต้เสื้อคลุมยาวที่เรียกว่ากี่เผ้า

๓. ชาวจีนฮั่นใส่เสื้อแขนกว้าง ขณะชาวแมนจูใส่ชุดกี่เผ้าแขนกระบอก

๔. ชาวจีนฮั่นนิยมเกล้าผมไว้กลางศรีษะ แต่ชาวแมนจูจะเกล้าไว้บริเวณด้านหลัง

นี้เป็นพื้นฐานง่ายๆในการแยก กลุ่มสตรีธรรมดาก็เป็นไปในทำนองนี้เหมือนกัน

ภาพข้างล่างนี้เป็นรูปสตรีจีนฮั่นกับ สตรีแมนจู เดาเองว่าใครเป็นใคร (จริงๆอักษรจีนกำกับไว้)

ทั้งนี้กระโปรงจีบที่ท่านเห็นเป็นกระโปรงที่พัฒนาขึ้นในสมัยราชวงศ์หมิง เรียกว่า "กระโปรงร้อยจีบ" (百褶裙：bai zhe qun) เรียกในภาษาจีนกลางว่า "ป่ายเจ๋อฉุน" อันว่ากระโปรงร้อยจีบ จริงๆก็คือกระโปรงจีบนี้แหละ เป็นเครื่องแต่งกายเด่นสมัยราชวงศ์หมิง ตกทอดมาถึงชิง แต่ชิงจะไม่ค่อยเด่นเท่า เพราะหมิงจะบานเก๋ไก๋กว่า

กระโปรงแบบหมิง รวมถึงชุดแบบหมิงต่อมาได้ส่งอิทธิพลไปยังเกาหลี มีผู้สันทัดด้านเกาหลีอธิบายให้ข้าพเจ้าฟังดังนี้

"ชุดฮันบกที่เราเห็นกันในปัจจุบันนี้ เป็นรูปแบบที่ใช้กันในสมัยราชวงศ์โชซอน ซึ่งเป็นราชวงศ์สุดท้ายในสมัยจารีตของเกาหลีก่อนที่จะตกเป็นอาณานิคมของญี่ปุ่นในช่วงต้นศตวรรษที่ ๒๐ ครับ

หากพิจารณาบริบททางประวัติศาสตร์นั้น จะพบว่าชุดฮันบกได้รับอิทธิพลจากราชวงศ์หมิง ทั้งนี้เนื่องจากราชสำนักโชซอนนับตั้งแต่การก่อตั้งราชวงศ์โดยพระเจ้าแทโจนั้น ได้ยอมสวามิภักดิ์ทั้งทางการเมือง และวัฒนธรรมต่อราชสำนักหมิงในฐานะที่เป็น "รัฐบริวาร" ตามคติ "จงกว๋อ" (ประเทศศูนย์กลาง)ของจีนในสมัยโบราณ ดังนั้นการปฏิบัติหรือเลียนแบบวัฒนธรรมของ "โอรสแห่งสวรรค์" จึงเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ ทั้งนี้เพื่อให้เป็นที่ยอมรับจาก "โอรสแห่งสวรรค์" ในขณะนั้นซึ่งก็คือราชวงศ์หมิงนั่นเองฮะ

และโชซอนได้เพิ่มความเข้นข้นในการรักษาวัฒนธรรมจากราชวงศ์หมิงหลังจากการล่มสลายของราชวงศ์หมิงในช่วง ศตวรรษที่ ๑๗ ทั้งนี้เป็นเพราะโชซอนมองตนเองเป็น "ทายาท" อันชอบธรรมในการรักษามรดกทาวัฒนธรรมจากราชวงศ์หมิงซึ่งเป็นชาวฮั่น ในขณะที่โชซอนมองราชวงศ์ชิงเป็น "อนารยชน" เผ่าหนึ่งเท่านั้น เมื่อเป็นเช่นนี้ หากมองในแง่วัฒนธรรมแล้ว โชซอนถือตนว่ามีความเจริญทางอารยธรรมมากกว่าราชวงศ์ชิงฮะ (และไม่ปรากฏว่าโชซอนรับวัฒนธรรมจากชิงเข้ามาปฏิบัติแต่อย่างใดฮะ)

ดังนั้นหากมีโอกาสดูภาพ portrait ที่เขียนขั้นในยุคนั้น หรือดูละครประวัติศาสตร์ที่กล่าวถึงเหตุการณ์ในสมัยโชซอน จะพบว่าการแต่งกาย โดยเฉพาะในราชสำนักจะมีความคล้ายคลึงหรือแทบจะลอกเลียนแบบมาจากราชวงศ์หมิงฮะ "

ตัวอย่างชุดเกาหลี

ชุดจีนฮั่นสมัยราชวงศ์หมิง

ชุดแรกเป็นชุดดั้งเดิม ชุดอื่นคือทำตามแบบโบราณ

ที่มาข้อมูล http://www.byhnd.com/question/149837148.html (http://www.byhnd.com/question/149837148.html)

ภาพสตรีชาวฮั่น ถูกนำไปลงการ์ดที่งานแสดงสินค้าปารีส ปีคศ. 1867

รัดเท้าแบบนี้ ต้องเป็นสตรีชาวฮั่นแน่ๆ

ชาวแมนจู ซักผ้าในคูเมืองปักกิ่ง

ภาพนี้บรรยายว่า กุลสตรีจีนช่วง 1900-1920   ถูกมัดเท้าตามธรรมเนียมนิยมกันทุกคน

ไม่ทราบว่าฮั่นหรือแมนจู

อีกรูปหนึ่ง

เท้าที่ถูกรัดจนพิการ ของสตรีชาวฮั่น เรียกอย่างไพเราะว่า ดอกบัวทอง golden lotus feet

เสื้อผ้าแบบนี้ เขาบรรยายว่า  White Cheongsam Dress
ฉ่งซำ  ต่างจาก กีเพ้า อย่างไร?

ชุดกีเพ้าที่เคยเห็นในหนังจีน ตอนดิฉันยังเด็ก เป็นแบบนี้ค่ะ   คือเป็นชุดยาวฟิตเข้ารูป  ผ่าข้างขึ้นมาสูงเหนือเข่า
นิยมใช้สีแดง

เจ้าหญิงจีนในราชวงศ์ชิง

ชุดกี่เผ้าที่อาจารย์เทาชมพูยกมาดูเหมือนจะถือกำเนิดขึ้นในยุคที่เมืองเซี่ยงไฮ้เจริญรุ่งเรืองขึ้นมา สตรีเซี่ยงไฮ้เป็นผู้คิดตัดเย็บกี่เพ้าแบบเข้ารูป

คุณหาญบิงหายไปเสียแล้ว    กระทู้นี้เลยจบไปค่ะ

กีเพ้ารุ่นเก่า ในยุค 1920s

สวัสดีครับ รูปภาพที่เป็นสตรีจีนมีเครื่องประดับศรีษะแผ่นใหญ่ๆคือภาพของสตรีชาวแมนจูครับ

คำว่า Cheongsam มาจากคำภาษาจีนกลางว่า ฉางซาน (长衫：chang shan) แปลว่าเสื้อคลุมยาว เป็นเสื้อคลุมยาวชิ้นเดียวจรดข้อเท้า

การออกเสียงว่า Cheongsam มาจากคำภาษาจีนสำเนียงกวางตุ้ง สันนิษฐานว่าฝรั่งโบราณคงติดต่อค้าขายกับกวางตุ้งเป็นหลัก ประกอบกับจีนกวางตุ้งก็เป็นจีนที่ออกไปโพ้นน้ำโพ้นทะเลถึงแดนยุโรปดังนั้นการออกเสียงภาษาจีนฝรั่งจึงยึดแบบกวางตุ้ง

อย่างไรก็ตามในสมัยโบราณ คำว่าฉางซาน นี้สามารถสื่อได้ทั้งเสื้อ่คลุมชายและหญิง แต่ว่าหลังแต่การปกครองแผ่นดินโดยพรรคคอมมิวนิสต์ คำว่า ฉางซานจะใช้เฉพาะเสื้อคลุมยาวของเพศชาย แต่ว่าเพศหญิงจะใช้คำว่ากี่เพ้า หรือออกเสียงจีนกลางว่า ฉีเผ่า (旗袍：qi pao) คำว่า "ฉี" นี้แปลเป็นไทยง่ายๆคือ "ธง" ส่วนคำว่า "เผ่า" แปลว่า "เสื้อคลุม" ที่เขาเรียกว่า "เสื้อคลุมธง" ไม่ใช่เพราะรูปร่างหน้าตาคลายธง แต่เป็นการสื่อนัยยะว่า เป็นเสื้อของพวกแมนจู ซึ่งได้เข้ามาปกครองจีน และได้แบ่งสายตระกูลการปกครองเป็นแปดกลุ่ม แต่ละกลุ่มก็เรียกว่า "กองธง" นั้นเอง

ชุดกี่เผ้าสตรีที่เห็นคุ้นหน้าคุ้นตาในปัจจุบันนี้คือเข้ารูป เป็นแบบใหม่ที่เกิดขึ้นในศตวรรษที่ ๒๐ โดยสตรีชั้นสูงชาวเซี่ยงไฮ้ ที่ได้รับอิทธิพลชุดแบบตะวันตกที่ค่อนข้างเข้ารูปกว่าชุดจีนพองๆ ถามว่าทำไมเซี่ยงไฮ้ถึงได้รับอิทธิพลตะวันตก คำตอบคือเนื่องจากเซี่ยงไฮ้เป็นเขตเช่าของตะวันตก แบบเดี่ยวกับฮ่องกง เพียงแต่เซี่ยงไฮ้ถูกคืนให้จีนตอนสงครามโลกครั้งที่สองเพราะอังกฤษและฝรั่งรักษาเมืองจากญี่ปุ่นไม่ไหว คิดไปก็เร็วก่อนหน้าเมืองฮ่องกงไป ๕๐ ปีเท่านั้นเอง หลังจากคนเซี่ยงไฮ้แต่งตัวเช่นนี้คนจีนทั่วไปก็แต่งตามตราบปัจจุบัน และกี่เผ้าจากยาวจรดเท้าก็ค่อยๆสั้นลง สั้นลง และสั้นลง

ภาพแต่งกายสตรีในราชสำนักจีนตั้งแต่ยุคโบราณจนถึงยุคศตวรรษที่ ๒๐

สั้นจริงๆด้วย

ทั้งนี้น่าสังเกตุว่า ในสมัยสาธารณรัฐ ชุดกี่เผ้านอกจากจะใช้ผ้าที่ผลิตในจีนแล้ว ชาวจีนในเซี่ยงไฮ้ยังนิยมใช้ผ้านำเข้าจากต่างประเทศด้วย