เรือนไทย

สวัสดีค่ะคุณเพ็ญชมพู...พอดีตอนนี้หนูกำลังตามหาประวัติบรรพบุรุษ...แล้วได้เปิดไปเจอกระทู้ของคุณเพ็ญชมพูเมื่อนานมาแล้วในเว็บไซด์พันทิพย์(แต่ไม่รู้ว่าใช่คุณเพ็ญชมพูคนเดียวกันรึป่าว)..ในหัวข้อเรื่อง..จดหมายหลวงอุดมสมบัติ...ที่เขียนเกี่ยวกับสงขลา..หนูสนใจในวรรคนึงที่บอกว่า..เมื่อก่อนเรื่องชื่อบุคคลจะมีหน้าที่อะไร(ประมาณนี้)แต่หรูสนใจเกี่ยวกับชื่อของบุคคลที่ปรากฏอยู่มากกว่า เช่นพระยาวิชิตณรงค์     พระณรงค์ชลที  หลวงทิพย์อักษร  ขุนโจรกลับใจ  ขุนพิทักษ์สงคราม(ชื่อนี้แหละที่หนูสะดุดเพราะมันเหมือนชื่อคุนทวด)  หนูเลยอยากรบกวนว่าพอจะมีข้อมูลอะไรอธิบายเพิ่มเติมบ้างรึป่าวเกี่ยวกีับประวัติ  หรือข้อมูลอื่นๆ  เพราะเข้าใจว่าตำแหน่งข้าราชการสมัยก่อนชื่อมักจะเหมือนกัน....รบกวนคุณเพ็ญชมพูและผู้รู้ท่านอื่นๆช่วยหนูด้วยนะค๊ะ..ขอบพระคุณจากใจจริงค่ะ

อรุณสวัสดิ์คุณแอมแปร์ คำถามของคุณแอมมี ๒ ส่วน

ส่วนแรกถามเกี่ยวกับตัวกระทู้เก่าที่พันทิป

ขออนุญาตตอบคำถามส่วนแรกก่อน เพราะตอบง่ายกว่าส่วนหลัง  ;)

๑. กระทู้ที่คุณแอมกล่าวถึงเป็นของ "คุณนิค" (http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2007/12/K6166921/K6166921.html) พูดถึงเรื่องหนังสือเก่าที่ไปอ่านที่บ้าน "พี่เบิ้ม"  "เพ็ญชมพู" เป็นเพียงส่วนสนับสนุน

๒. เพ็ญชมพูที่ "พันทิป" และ "เรือนไทย" ใช่อื่นไกลเป็นคนเดียวกัน

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/อมยิ้ม04.png)

ส่วนหลังถามเกี่ยวกับนามบุคคลและประวัติบรรพบุรุษ


นามบุคคลที่คุณแอมกล่าวถึงอยู่ในหนังสือ "หนังสือจดหมายหลวงอุดมสมบัติ" กล่าวไว้ในความคิดเห็นที่ ๒๙ มีรายละเอียดดังนี้

คุณแสนอักษรสั่งการบ้านใน # ๒๑

ใครคือหลวงอุดมสมบัติ  เขียนจดหมาย เรื่องอะไร  ไปถึงใคร  ทำไมถึงต้องเขียน หาอ่านกันเถิดมิตรสหายน้องพี่

ยังหาหนังสือจดหมายหลวงอุดมสมบัติอ่านไม่ได้ อ่านบทวิจารณ์ไปก่อน  

คุณชาญณรงค์ เที่ยงธรรม แห่งศูนย์ศิลปะ วัฒนธรรมและชุมชนสัมพันธ์ ม.หาดใหญ่ เขียนบทวิจารณ์ในเว็บโฟกัสปักษ์ใต้ ไว้ว่า

นาน ๆ ทีจะเจอหนังสือที่บันทึกเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของภาคใต้ ชนิดที่ว่าอ่านแล้วไม่อยากจะวาง เพราะผู้เขียนบรรยายเรื่องราวได้ละเอียดละออ ทั้งเนื้อหาเหตุการณ์และเกร็ดทางประวัติศาสตร์ ผมจัดให้หนังสือจดหมายหลวงอุดมสมบัติเล่มนี้เป็นหนังสืออีกเล่มที่ผมชอบครับ..

ก่อนจะพลิกไปอ่านเนื้อหาภายในเล่ม จะเห็นบทอธิบายแทรกไว้ในช่วงต้น ซึ่งเสมือนเป็นบทนำของหนังสือ ทรงพระนิพนธ์โดยสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ท่านชี้แจงถึงมูลเหตุอันเป็นที่มาของจดหมายหลวงอุดมสมบัติไว้ยืดยาวพอควร สรุปความได้ว่า พระยาศรีพิพัฒน์ฯ(ทัด)ได้ให้หลวงอุดมสมบัติ ซึ่งมีตำแหน่งในกรมพระคลังสินค้า(ทำนองเป็นเลขานุการ)เป็นธุระในการคอยสืบฟังข้อราชการ เรื่องกองทัพ หรือเรื่องอื่นใดที่ได้มีการปรึกษาหารือกันในกรุงเทพฯ ซึ่งการปรึกษาหารือข้อราชการในสมัย ร.๓ นั้น (สมัยที่หลวงอุดมสมบัติเขียนจดหมาย)

โดยปกติพระเจ้าแผ่นดินจะเสด็จออกพบขุนนางในท้องพระโรง วันละ ๒ ครั้ง ซึ่งในเวลาเช้าจะทรงว่าราชการฝ่ายตุลาการ อาทิ พิพากษาฎีกาของราษฎร ส่วนในเวลาค่ำนั้น จะเป็นราชการบ้านเมือง ซึ่งในเวลาค่ำนี้เองที่เสนาบดีต้องไปเข้าเฝ้าโดยพร้อมเพรียงกันทั้งหมด และหากมีใบบอกราชการใด ๆ มาจากหัวเมือง เสนาบดีเจ้ากระทรวงก็จะกราบทูลเบิกขึ้นมา จากนั้นปลัดทูลฉลองก็จะอ่านใบบอกที่คัดนั้นถวายให้ทรงฟัง เมื่อทรงฟังโดยตลอด รวมถึงได้ปรึกษาหารือกับเสนาบดีเพื่อหาข้อยุติแล้ว ทรงตรัสว่าอย่างไร ปลัดทูลฉลองก็จะจดจำพระกระแสรับสั่งนั้นมาดำเนินการ แต่ถ้าเป็นราชการที่สำคัญ ๆ ก็จะต้องให้นำร่างตรานั้นขึ้นถวายให้ทรงตรวจแก้ก่อนเสมอ..

ซึ่งหลังจากที่หลวงอุดมสมบัติได้ฟังข้อราชการแล้ว ก็ให้รายงานบอกมายังพระยาศรีพิพัฒน์ ฯ (ทัด) ซึ่งท่านได้มาตรวจราชการอยู่ที่ภาคใต้ ทำนองว่า มีข้อสนทนาใด ๆ ที่พาดพิง เกี่ยวข้อง หรือเป็นประโยชน์แก่การไปปฏิบัติราชการ ก็ให้บันทึกเป็นจดหมายรายงานมา แต่กระนั้นแม้กระทั่งในพระราชวังไม่ทรงตรัสถามถึง หลวงอุดมสมบัติก็ยังอุตส่าห์บันทึกเน้นแทรกไว้ในจดหมายเป็นระยะ ๆ อาทิ ..ณ วันเดือน ๔ ขึ้น ๑ ค่ำ หาได้ทรงตรัสถามถึงราชการเมืองไทรไม่.. เช่นนี้เป็นต้น

เหตุที่พระยาศรีพิพัฒน์ฯ(ทัด) ได้มอบหมายให้หลวงอุดมสมบัติปฏิบัติงานเรื่องนี้นั้น เสด็จกรมพระยาดำรงฯ ทรงให้ทัศนะไว้ว่า เห็นจะเป็นเพราะท่านเป็นผู้ที่มีความจำเป็นเลิศครับ ในตอนจบของบทอธิบายเสด็จกรมพระยาดำรงฯได้ทิ้งท้ายไว้ว่า "เรื่องต่อจากนี้ไปจะปรากฏโดยพิสดารในจดหมายหลวงอุดมสมบัติ.." ยิ่งชวนให้น่าติดตามนัก ทีแรกผมก็รู้สึกขันไปกับสำนวนของพระองค์ แต่พออ่านไป ๆ ก็ชักจะเห็นว่าจริง !

รวมจดหมายที่หลวงอุดมสมบัติรายงานแล้วส่งไป นับเบ็ดเสร็จได้ ๑๕ ฉบับด้วยกัน เนื้อความเริ่มตั้งแต่ที่พระยาศรีพิพัฒน์ฯ(ทัด)เป็นแม่ทัพ ยกกองทัพออกจากกรุงเทพฯไปถึงเมืองสงขลา จดหมายฉบับที่ ๑ เริ่มต้นเหตุการณ์ในจุลศักราช ๑๒๐๐ (พ.ศ. ๒๓๘๑) หัวข้อที่สนทนาเป็นเรื่องราวของเมืองต่าง ๆ ในภาคใต้เป็นส่วนใหญ่ พิจารณาแต่ละฉบับไม่ได้เขียนแบบสั้น ๆเลยครับ ทุกฉบับมีเนื้อหา สาระ รายละเอียด อัดแน่นเต็มเหยียดทุกฉบับ อาทิ ชื่อบุคคล ตำแหน่ง แม้กระทั่งชื่อเรือ ชื่อปืน หรือสถานที่ต่าง ๆ รวมถึงชื่อเมือง ตำบล หมู่บ้าน ในพื้นที่แถบภาคใต้ตอนล่างไปจนถึงเมืองไทร

บางเรื่องอ่านแล้วก็รู้สึกสอดคล้องกับเหตุการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นและเป็นที่กล่าวขวัญอยู่ในปัจจุบัน เช่น เรื่องแผ่นดินไหว (ปรากฏในจดหมายฉบับที่ ๓ เขียนในจุลศักราช ๑๒๐๐ พ.ศ. ๒๓๘๑) หลวงอุดมสมบัติบันทึกเล่าไว้ว่า ..เพลาคืนนี้แผ่นดินไหวนักหนาทีเดียว ไหวมากกว่าครั้งก่อนจนคนซวนเซตั้งตัวไม่ตรงเลย ทรงทอดดิ่งทอดพระเนตรดูเห็นโยนไกวไปข้างเหนือมาข้างใต้ เจ้าคุณหาบนกราบทูลว่า ไหวครั้งนี้ไหวมาก เจ้าคุณหาบนออกมาจากเรือนซวนออกมาทีเดียว ออกมาเห็นอัจกลับที่แขวนไว้ไกวโยนลอดตะวันไป ทรงตรัสว่า เป็นไรจึงไม่ทอดดิ่งดูบ้างเล่า.. จากความที่ปรากฏ ทำให้เราทราบว่า ใน พ.ศ.๒๓๘๑ (เดือน ๕ ขึ้น ๘ ค่ำ) นั้น ได้เกิดแผ่นดินไหวอย่างรุนแรงมาก (วิเคราะห์จากคำพูดฟังเหมือนว่าการทอดดิ่งเพื่อสังเกตการแกว่งไกวนั้น อาจจะเป็นวิธีหรือเป็นธรมเนียมวัดระดับความรุนแรงของแผ่นดินไหวในยุคสมัยนั้นกระมัง)

นอกจากเรื่องนี้ สิ่งที่ผมอ่านแล้วอดอมยิ้มไม่ได้ ก็เห็นจะเป็นเรื่องชื่อบุคคลที่ปรากฏเกี่ยวข้องในยุคสมัยนั้นครับ คนยุคก่อน ๆ นี่ เขาคำนึงถึงความหมายของการตั้งขื่อกันมากทีเดียว ลองมาทายกันดูเล่น ๆ ไหม ว่าแต่ละท่านมีประวัติหรือมีความสามารถดีเด่นในทางใด เมื่อได้เห็นนัยที่แฝงอยู่ในชื่อ อาทิ พระยาวิชิตณรงค์ พระณรงค์ชลธี ขุนศรีสังหาร ขุนต่างตากรมการ หลวงวิจารณ์เดินบก ขุนจิตรใจรักษ์ หมื่นพิทักษ์นาวา ขุนจำหมื่นจอง(พวกที่ความจำเป็นเลิศ) หลวงทิพอักษร(เสมียนตรา) ขุนพิทักษ์สงคราม หลวงพลพิฆาต หลวงพิทักษ์นที ขุนโจรกลับใจ เป็นต้น

เรื่องที่น่าสนใจอีกเรื่องก็คือ ที่กล่าวถึงการจัดตั้งค่ายของเมืองสงขลา เพื่อตั้งรับขับสู้กับไพร่พลหัวเมืองมลายู ลักษณะของค่ายเมืองสงขลา ทำเป็นค่ายคูล้อมเมืองในลักษณะของค่ายปีกกา ตั้งแต่เตาอิฐไปจนถึงคลองสำโรงยาว ๓๐ เส้นเศษ ลักษณะของค่ายปีกกานี้ จะมีหัวปีกกา ๒ ข้าง ไม่มีช่องทางที่จะให้ข้าศึกเข้ามาได้ หัวปีกกาข้างหนึ่งเริ่มตั้งแต่เตาอิฐริมทะเลสาบไปจดริมคลองสำโรง สำหรับไพร่พลที่รักษาค่ายมีอยู่ราวๆ สองพัน แบ่งการตั้งรับออกเป็น ๔ ค่าย ได้แก่ ทางเขาเก้าเส้ง ๑ ค่าย ทางปลักแรด ๑ ค่าย(ปัจจุบันไม่ปรากฏชื่อในแผนที่) ทางเขาลูกช้าง ๑ ค่าย(ปัจจุบันเรียกเขารูปช้าง) ทางคลองสำโรง ๑ ค่าย ทั้ง ๔ ค่ายชักปีกกาถึงกัน มีระยะทางห่างกันราว ๑๐ เส้นเศษ และสามารถเดินถึงกันได้ มีการใช้ไม้เป็นวัสดุหลักในการทำค่าย ไม้ที่ใช้ทำเสาค่ายจะมีขนาดใหญ่ ส่วนบนของหอรบมีปืน ส่วนล่างของหอรบจะมีปืนใหญ่ ที่หน้าค่ายมีการลงรั้วขวากหนามดักไว้ นอกจากนี้ที่บ้านคลองสำโรงนั้นก็จะมีการตั้งค่ายล้อมเอาไว้ด้วย เมื่อยิ่งอ่านยิ่งชวนให้เห็นภาพของค่ายเมืองสงขลาปรากฏเด่นชัดขึ้น นี่ถ้าหากว่าค่ายปีกกายังคงหลงเหลือร่องรอยให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน ผมคิดว่าน่าจะเป็นแหล่งศึกษาเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ได้ดีอีกแห่งหนึ่ง หรือไม่ก็อาจจะประยุกต์เป็นแหล่งศึกษาประวัติศาสตร์เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวก็ไม่เลวครับ แต่ครั้นสิ่งเหล่านี้ไม่หลงเหลือให้เห็นอีกแล้วในชั้นผิวดิน ผมก็คิดแบบสนุกๆ ขึ้นมาว่า..  

"แล้วในชั้นใต้ดินล่ะจะมีร่องรอยหลงเหลืออยู่บ้างหรือไม่ "

ความคิดที่อยากจะออกสำรวจผุดพรายขึ้นมาอีกล่ะ

"แล้วจะไปด้วยกันไหมครับ"

http://www.focuspaktai.com/index.php?file=news&obj=news.view(id=6229) (http://www.focuspaktai.com/index.php?file=news&obj=news.view(id=6229))

จากคุณ : เพ็ญชมพู   - [ 25 ธ.ค. 50 13:12:41 ]

ขออภัยที่กาลเวลาพาให้ลิ้งก์ตันเรื่อง หายไปเสียแล้ว  :o

จดหมายหลวงอุดมสมบัติเขียนรายงานถึงพระยาศรีพิพัฒน์ (ทัด) (ต่อมาคือสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติในรัชกาลที่ ๔) มีทั้งหมด ๑๕ ฉบับ

ฉบับที่ ๑ ลงวันอังคาร เดือน ๔ แรม ๖ ค่ำ ปีจอสัมฤทธิศก จุลศักราช ๑๒๐๐ (พ.ศ. ๒๓๘๑)
เล่าถึงเหตุการณ์แลกระแสรับสั่งย้อนเวลาขึ้นไปเริ่มตั้งแต่เดือน ๑๐ เวลาได้ข่าวว่าพวกแขกตีได้เมืองไทร เมืองตรัง แลยกมาตีเมืองสงขลา ทรงพระราชดำริปรึกษาการศึก แลจัดกองทัพกรุงเทพฯ ที่จะยกไป จนพระยาศรีพิพัฒน์แม่ทัพกราบถวายบังคมลา

ฉบับที่ ๒ ลงวันพฤหัสบดี เดือน ๔ แรม ๑๔ ค่ำ ปีจอสัมฤทธิศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๗ วันตอนกองทัพจะยกออกจากกรุงเทพฯ

ฉบับที่ ๓ ลงวันเสาร์ เดือน ๔ ขึ้น ๘ ค่ำ ปีกุนยังเป็นสัมฤทธิศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๙ วัน ตอนกองทัพจะยกออกจากกรุงเทพฯ แลได้ข่าวว่ากองทัพเมืองนครฯ ยกไปตีเมืองไทร

ฉบับที่ ๔ ลงวันศุกร์ เดือน ๕ ขึ้น ๑๔ ค่ำ ปีกุนเอกศก จุลศักราช ๑๒๐๑ (พ.ศ. ๒๓๘๒)
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๖ วัน ตอนเร่งเรือกองทัพกรุงฯ คือเจ้าพระยายมราชเป็นต้นให้รีบยกไป แลได้ข่าวว่ากองทัพเมืองนครฯ ตีได้เมืองไทร

ฉบับที่ ๕ ลงวันศุกร์ เดือน ๖ ขึ้น ๑๓ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๒๘ วัน ตอนสืบสวนถึงเรืองกองทัพกรุงฯ ที่ยกไปและได้ข่าวว่าพวกแขกที่มาตีเมืองสงขลาแตกหนีไป

ฉบับที่ ๖ ลงวันอาทิตย์ เดือน ๖ แรม ๗ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๙ วัน ตอนพระยาศรีพิพัฒน์ไปถึงเมืองไชยา แลได้ข่าวว่าที่เมืองกลันตัน ตนกูปสาเกิดรบกันขึ้นกับพระยากลันตัน

ฉบับที่ ๗ ลงวันพุธ เดือน ๗ ขึ้น ๒ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๙ วัน ตอนกองทัพกรุงเทพฯ เริ่มไปถึงเมืองสงขลาและได้ข่าวว่า ตนกูปสากับพระยาโงยตั้งค่ายล้อมพระยากลันตันไว้

ฉบับที่ ๘ ลงวันพุธ เดือน ๗ ขึ้น ๙ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๕ วัน การปรึกษาด้วยเรื่องระงับเหตุวิวาทที่เมืองกลันตัน

ฉบับที่ ๙ ลงวันอาทิตย์ เดือน ๗ แรม ๕ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๙ วัน ตอนกวาดครัวเข้ามาถึงกรุงเทพฯข้าหลวงลงไปถึงเมืองกลันตัน แลได้ข่าวว่าเจ้าพระยานครฯ ป่วย

ฉบับที่ ๑๐ ลงวันพุธ เดือน ๗ แรม ๘ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๓ วัน มีเรื่องจับฝิ่น (เรื่องจับฝิ่น ที่จริงมีจดหมายแทบทุกฉบับเพราะเวลานั้นกำลังตรวจตราโดยแข็งแรงเพื่อจะมิให้ฝิ่นเข้ามาในพระราชอาณาเขต) แลทรงปรึกษาราชการเรื่องเมืองกลันตัน

ฉบับที่ ๑๑ ลงวันพุธ เดือน ๗ แรม ๑๐ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๑ วัน (เพราะมีเรือจะออกไปติด ๆ กัน) ทรงปรึกษาราชการเรื่องเมืองกลันตัน

ฉบับที่ ๑๒ ลงวันศุกร์ เดือน ๘ ปฐมาสาฒ ขึ้น ๓ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๘ วัน ตอนได้ข่าวจากข้าหลวงที่ไปเมืองกลันตัน แลได้ข่าวว่าเจ้าพระยานครฯ ถึงอสัญกรรม ทรงปรึกษาที่จะจัดวางการปกครองเมืองนครฯ แลเมืองไทร

ฉบับที่ ๑๓ ลงวันอาทิตย์ เดือน ๘ ปฐมาสาฒ แรม ๑๐ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๒๓ วัน ตอนได้ข่าวว่าตีเกาะนางกวีแขวงเมืองไทรคืนได้ เรื่องพระยาไชยาแม่ทัพที่เมืองพังงา เกิดอริกับพระตะกั่วทุ่ง เรื่องพระยาศรีพิพัฒน์จัดการห้ามวิวาทที่เมืองกลันตัน แลทรงพระประชวร

ฉบับที่ ๑๔ ลงวันอาทิตย์ เดือน ๘ ทุติยาสาฒ แรม ๒ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๒๓ วัน ตอนพระยาเพชรบุรี (สุข) ยกกองทัพลงไปตั้งที่เมืองสาย ห้ามพวกเมืองกลันตันหยุดรบกัน กวาดครัวแขกเพิ่มเติมเข้ามา แลทรงปรึกษาเรื่องเลือกหาเจ้าเมืองไทร

ฉบับที่ ๑๕ ลงวันพฤหัสบดี เดือน ๙ ขึ้น ๕ ค่ำ ปีกุนเอกศก
บอกข่าวราชการแลกระแสรับสั่งในระยะเวลา ๒๐ วัน ตอนตกลงจะตั้งแขกเป็นพระยาไทร ที่เมืองกลันตันเลิกการวิวาท แลเตรียมกองทัพกลับกรุงเทพฯ

ข้อมูลจาก http://branch.nlt.go.th/natlibchon/d-library/index.php?p=fstream&fid=4460&bid=2756 (http://branch.nlt.go.th/natlibchon/d-library/index.php?p=fstream&fid=4460&bid=2756)  ;D

ต่อจากขุนพิทักษ์สงครามแล้ว ช่วยสืบประวัติท่านขุนโจรกลับใจด้วยนะครับ ท่านได้ราชทินนามนี้มาเพราะท่านเองกลับใจ หรือเก่งด้านที่ทำให้พวกโจรกลับใจได้ ถ้าเป็นประการหลังยิ่งน่าสนใจใหญ่ ถ้ามีความสามารถดังกล่าวจริง เป็นแค่ขุนถือว่ายังน้อยไปอย่างน้อยก็ต้องระดับพระยา จะได้เป็นท่านเจ้าคุณเหมือนพระราชาคณะในวัด ;D

ณ พ.ศ.นี้พอหาอ่านได้จากหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เล่มนี้  คุณนวรัตนลองเข้าไปอ่านอาจจะพบเรื่องของ "ขุนโจรกลับใจ" ก็เป็นได้  ;)

จดหมายฉบับที่ ๑ หน้า ๓๗-๑๐๐     (http://www.finearts.go.th/nakhonsithammaratlibrary/หนังสืออิเล็กทรอนิกส์/book/37-1/2-2013-01-26-21-11-08.html) ;D

สวัสดีค่ะคุณเพ็ญชมพู...หนูรออยู่นึกว่าจะไม่ตอบซะแล้ว...หนูต้องขอบคุณสำหรับข้อมูลนะค๊ะตอนนี้หนูได้หนังสือ(จดหมายเหตุในหัวเมืองปักษ์ใต้..จดหมายหลวงอุดมสมบัติ) มาอ่านแล้วค่ะเนื้อหาด้านในก็เขียนถึงขุนพิทักษ์สงคราม  แต่ก็ไม่ได้บอกรายละเอียดมากมาย หนูเลยอยากถามว่า
1.เราสามารถสืบค้นข้อมูล  ประวัติของขุนพิทักษ์สงครามได้จากที่ไหนบ้างค๊ะ  เพราะหนูคิดว่าท่านอาจจะไม่มีบทบาทมากพอเลยไม่มีรายละเอียดเกี่ยวกับตัวท่านว่าเป็นใคร  มาจากที่ไหน  พอจะทราบบ้างมั่ยค๊ะว่าต้องเริ่มต้นสืบค้นจากไหน

ก่อนจะวิสัชนาถึงเรื่อง "ขุนพิทักษ์สงคราม"

ขอตั้งปุจฉาว่า ขุนพิทักษ์สงคราม คุณทวดของคุณแอม มีชื่อจริงว่ากระไร รับราชการในตำแหน่งอะไร

ป.ล. ขออนุญาตแก้ไขภาษาไทยของคุณแอม "ค๊ะ" ไม่มีดอก มีแต่ "คะ"  ;D

ก่อนอื่นต้องขออภัยในการใช้ภาษาที่ไม่ถูกต้อง..
...ตามที่เคยได้ฟังเรื่องราวพอที่จะสรุปได้ว่า  คุณทวด ขุนพิทักษ์สงคราม ชื่อเดิมท่าน (นายภู่  ภิทักษธรรม)แต่ปัจจุบันเขียนเป็น พิทักษธรรม,พิทักษ์ธรรม บ้าง  จากคำบอกเล่าจากรุ่นสู่รุ่น ท่านเคยรับราช(น่าจะเป็นตำรวจ)  และที่มาของนามสกุลก็มีเจ้านายที่มณฑลนครศรีธรรมราชตั้งให้...แต่ไม่ทราบว่าใครเพราะในปัจจุบันไม่หลงเหลือหลักฐานใดๆที่จะพิสูจน์ได้..นอกจากคำบอกเล่าจากคนรุ่นก่อนๆคะ

บวกข้อมูลเดิมของคุณแอมที่เคยให้ไว้ในกระทู้ก่อน อยากทราบทีมาของนามสกุล พิทักษธรรมหรือพิทักษ์ธรรม  (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=5455.0)

คุณทวดของคุณแอมมี ๒ ท่านคือ  ขุน (หรือหลวง) พิทักษ์สงคราม (ภู่ พิทักษธรรม) น่าจะเคยรับราชการเป็นตำรวจ และ ขุนอินสุรินทร์ (ขำ  พิทักษธรรม) ตามคำบอกเล่าเรื่องที่มาของนามสกุลคือมีเจ้านายที่มณฑลนครศรีธรรมราชตั้งให้

มีข้อมูลเกี่ยวกับขุนพิทักษ์สงคราม (ซึ่งเป็นคนละคนกับคุณทวดของคุณแอม) ที่ค้นได้จากราชกิจจานุเบกษาและเว็บพระราชวังพญาไทมานำเสนอคุณแอม

นามสกุลพระราชทานลำดับที่ ๖๒๕๔ คือ กฤษณะพันธุ์ (Krishnabandhu) พระราชทานให้ รองอำมาตย์ตรี หลวงชาญธนากร (จ่ำ) ศุภมาตราจังหวัดนครศรีธรรมราช กับนายเผือกบิดา

จาก ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๓๙ หน้า ๑๔๑ วันที่ ๑๖ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๕ (http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2465/D/131_1.PDF)

ใน เว็บพระราชวังพญาไท (http://phyathaipalace.org.a33.readyplanet.net/%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%A5%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%99/nameA.html) ข้อมูลชื่อของผู้ได้รับพระราชทานนามสกุล ต่างจากในราชกิจจานุเบกษาเล็กน้อย คือเป็นหลวงชำนาญธนากร (จ่ำ) และให้ข้อมูลเพิ่มว่า ปู่ทวดชื่อขุนจำนงโยธี (ดำ) ปู่ชื่อขุนพิทักษ์สงคราม (ฉิม)

ปู่ฉิมนี้มีสิทธิ์เป็นคนเดียวกับขุนพิทักษ์สงครามของหลวงอุดมสมบัติหรือเปล่า จะได้วิสัชนาต่อไป  ;D

อยากแนะนำให้เข้าไปในเว็บนี้เพื่อฟังเสียงจากตัวสะกด สามารถเลือกภาษาไทยได้นะครับ ลองใส่คำดู ทั้ง คะ ขา ค๊ะ ค่ะ แล้วฟังดูว่าเราต้องการจะให้คำที่เขียนไปนั้น ออกเสียงอย่างไร


http://www.oddcast.com/home/demos/tts/tts_example.php?sitepal (http://www.oddcast.com/home/demos/tts/tts_example.php?sitepal)

คุณแอมทำตัวตามสบาย เรียนประวัติศาสตร์ควบคู่กับภาษาไทยก็แล้วกัน

อธิบายเพิ่มเติมเรื่อง คะ-ค่ะ ต่อจากคุณครูนวรัตน


แก้ไขเป็น นอกจากคำบอกเล่าจากคนรุ่นก่อน ๆ ค่ะ

ลองอ่านกลอนสอนภาษาของหมออั้ม เข้าทีดี  ;D

ขอบคุณมากๆค่ะคุณเพ็ญชมพู,คุณนวรัตน ที่สอนภาษาไทยควบคู่กับประวัติศาสตร์หนูจะพยายามใช้ภาษาไทยให้ถูกต้อง
       ที่เป็นปัญหาสำหรับหนูตอนนี้ก็คือ  ในจดหมายหลวงอุดมสมบัติ  ขุนพิทักษ์สงคราม คือใครกันแน่ ระหว่างคุณทวดหนู  ขุนพิทักษ์สงคราม (ภู่) หรือ ขุนพิทักษ์สงคราม (ฉิม)  นี่เลยเป็นสาเหตุที่ทำให้หนูต้องอ่านประวัติศาสตร์เพิ่มขึ้นเลยกลายเป็นความชอบและอยากเรียนรู้

ขุนพิทักษ์สงครามของหลวงอุดมสมบัติ อยู่ในสมัยรัชกาลที่ ๓ (อาจจะต่อเนื่องถึงรัชกาลที่ ๔ ก็เป็นได้) เป็นไปไม่ได้ที่จะเป็นคนเดียวกับขุนพิทักษ์สงคราม (ภู่) คุณทวดของคุณแอม เพราะระยะเวลาห่างไกลเกินไป

แล้วจะเป็นคนเดียวกับขุนพิทักษ์สงคราม (ฉิม) ได้หรือไม่  

หลวงอุดมสมบัติกล่าวถึงขุนพิทักษ์สงครามในจดหมายราว พ.ศ. ๒๓๘๑-๒๓๘๒  ส่วนในราชกิจจานุเบกษามีประกาศว่าหลานของขุนพิทักษ์สงคราม (ฉิม) ได้พระราชทานนามสกุลเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๕ ระยะเวลาห่างกัน ๘๓-๘๔ ปี  หากท่านขุนทั้งสองเป็นคนคนเดียวกัน ทั้งท่านขุนและบุตรคือนายเผือกก็ต้องมีทายาทเมื่ออายุมากทีเดียว

ที่น่าจะเป็นไปได้มากที่สุดคือท่านขุนทั้งสามคือท่านขุนของหลวงอุดมฯ ท่านขุนฉิม และท่านขุนภู่ เป็นคนละคนกัน แต่มีข้อสังเกตอยู่อย่างหนึ่งคือ ทั้งสามรับราชการหรือมีลูกหลานอยู่ในนครศรีธรรมราชเหมือนกัน  ;D

ชี้แจงข้อมูลใหม่คะ คุณทวดหนูไม่ได้รับราชการตำรวจ ทำงานเกี่ยวกับกรมการเจ้าท่า(ประมาณนี้)  เคยเป็นผู้ใหญ่บ้าน  เป็นกำนัน  และตำแหน่งสุดท้ายก็ไปทำงานราชการเกี่ยวกับกรมการเจ้าท่า(เมื่อก่อนเรียกอะไรไม่ทราบได้) อยู่ที่บ้านปากรอ ปัจจุบันเป็นอำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา  ตัวท่านเองเป็นคนพัทลุง แต่มาได้ภรรยาอยู่ที่บ้านปะโอ อำเภอปละท่า (ปัจจุบันเป็นอำเภอสิงหนคร) จังหวัดสงขลา อายุท่านถึงปัจจุบัน บวกลบแล้วก็น่าจะอยู่ที่  175-185 ปี
##ถึงแม้ว่า ขุนพิทักษ์สงคราม ที่กล่าวถึงในจดหมายของหลวงอุดมสมบัติ
จะไม่ใช่คุณทวดของหนูก็ตาม แต่หนูก็อยากรบกวนผู้รู้ทุกท่านช่วยหนูคลายความสงสัย ในชื่อของบุคคลท่านนี้ต่อไปนะคะ

ดูจากอายุแล้ว สงสัยว่าคุณทวดตามความหมายของคุณแอมคือ คุณพ่อของคุณปู่ คุณย่า คุณตา คุณยาย หรือเปล่า  ???

 ;D ;D ;D  ใช่ค่ะเป็นคุณปู่ของคุณปู่หนูอีกที  จริงๆต้องเรียกอย่างไรไม่แน่ใจแต่ก็เรียกแบบชาวบ้านว่าคุณทวดก็แล้วกัน  เพราะท่านคือบรรพบุรุษ ที่ทำให้หนูอยากศึกษาที่มาของตระกูลตัวเอง

หนูไปพิพิธภัณฑ์สงขลามาคะ เจอสิ่งนี้ซึ่งน่าจะเป็นของ ของขุนอินทสุรินทร์(ขำ  พิทักษธรรม) และภรรยา นางแดงเทียม  ซึ่งเป็นหลานของขุนพิทักษ์สงคราม (ภู่  พิทักษธรรม) แต่ที่พิพิธภัณฑ์ไม่ได้ใส่นามสกุลให้อาจเกิดจากความผิดพลาดทางข้อมูล  เพราะคุณพ่อ คุณป้า  ต่างก็ยืนยันว่าเคยเห็นตอนเด็กก่อนที่จะรื้อบ้านเรือนไทยออกมาสร้างบ้านหลังใหม่

ทางภาคใต้เค้าเรียกว่าคุ่ย 

บรรพบุรุษที่ต้องการหารายละเอียดคือ "คุณเทียด" ของคุณแอม


ขุนอินทสุรินทร์ ต้องนับเป็นคุณปู่ของคุณแอม

มีลำดับการนับญาติดังนี้ คุณเทียด --> คุณทวด --> คุณปู่ --> คุณพ่อ --> คุณแอม --> ลูก --> หลาน --> เหลน --> ลื่อ --> ลืด --> ลืบ

คุณเทียดนับถึงปัจจุบันมีอยู่ประมาณ ๑๗๕-๑๘๕ ปี  ส่วนขุนพิทักษ์สงครามในจดหมายของหลวงอุดมฯ (พ.ศ. ๒๓๘๑-๒๓๘๒) หากขณะนั้นอายุ ๒๕ ปี จนถึงปัจจุบันก็จะมีอายุประมาณ ๒๐๐ ปี นับเป็นรุ่นพ่อของคุณเทียดของคุณแอมได้เลย  ;D

  :-[ 8) ขอบคุณมากคะคุณเพ็ญชมพู ที่ลำดับการนับญาติให้หนู  ได้ความรูเพิ่มขึ้นเลย

มี "หลวงพิทักษ์สงคราม" อีกท่านหนึ่ง เป็นปลัดเมืองจะนะ มีชื่อเป็นผู้หนึ่งซึ่งเข้าเฝ้ารัชกาลที่ ๔ ครั้งเมื่อเสด็จพระราชดำเนินเมืองนครศรีธรรมราชและเมืองสงขลา เมื่อ จุลศักราช ๑๒๒๑ (พ.ศ. ๒๔๐๒) หรือ ๑๕๕ ปีมาแล้ว

@ ณ วันเดือนสามแรมสิบสี่ค่ำปีมเมียสัมฤทธิศก นายกลั่นมหาดเล็กถือหนังสือพระยาศรีเสาวราชภักดีศรีสมุหพระกระลาโหมฝ่ายพลำพังออกมาฉบับหนึ่ง ในหนังสือนั้นว่าพณหัวเจ้าท่านสมุหพระกระลาโหมมีบัญชาสั่งว่า พระบาทสมเด็จบรมนารถบรมพิตรพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจะเสด็จพระราชดำเนินออกมาประพาศทรงทอดพระเนตรฝ่ายหัวเมืองปากใต้ไปจนถึงเมืองสงขลา กำหนดจะเสด็จพระราชดำเนินมาถึงเมืองนครศรีธรรมราชเมืองสงขลาในเดือนเก้าข้างขึ้นปีมแมเอกศก ให้เจ้าคุณผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลามีหนังสือไปหาตัวพระยาแขกหัวเมืองซึ่งขึ้นกับเมืองสงขลา ให้จัดแจงหาของถวายขึ้นมาเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทให้พร้อมกันที่เมืองสงขลาจงทุกเมือง ในหนังสือพระยาศรีเสาวราชภักดีศรีสมุหพระกระลาโหมฝ่ายพลำพังมีเปนหลายประการ

@ ณ วันเดือนสี่ขึ้นเจ็ดค่ำจุลศักราช ๑๒๒๐ ปีมเมียสัมฤทธิศก เจ้าคุณผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลา กรมการ จัดแจงเกณฑ์ไพร่ห้าร้อยคนให้หลวงสมบัติภิรมย์ผู้ช่วยราชการเมืองสงขลา นายกลั่นนายกิ่งมหาดเล็ก เปนผู้กำกับตรวจตราดูแล ให้หลวงคิรีสมบัติเปนนายช่าง หลวงเทพนรินทร์อินทรเดชะยกรบัตร เปนแม่กอง หลวงขุนหมื่นคุมไพร่แจกจ่ายกันทำ เข้าสารเบิกจ่ายให้ไพร่ทำงานพระราชวังแหลมซายทั้งนั้น เปนของเจ้าคุณผู้สำเร็จราชการเมืองสงขลาทั้งสิ้น

.......................

@ ณ วันเสาร์เดือนเก้าแรมสิบสี่ค่ำ เพลาเช้าออกท้องพระโรง พระยาเทพวรชุนทูลถวาย นายทัด นายเรือง นายมิ่ง นายพงษ์ นายกิ่ง นายเสือ นายพุ่ม นายเวียง เปนมหาดเล็ก ตรัสถามว่า คนนั้นบุตรใคร หลวงอนุรักษ์ภูเบศร์ ชี้ตัวถวายให้ทรงทราบว่าคนนั้นเปนบุตรคนนั้น ๆ ทุกคนเสร็จแล้วเสด็จขึ้นอยู่ครู่หนึ่งเสด็จออก พระยาสายบุรี พระยายะหริ่ง พระยาตานี พระยารามัน พระยาระแงะ พระยายะลา พระยาหนองจิก แลพระวิเศษวังษา ผู้ช่วยราชการเมืองยะหริ่ง พระจนะ หลวงพิทักษ์สงครามปลัดจนะ นายกล่อมผู้ว่าราชการเมืองเทพา แลตนกูโนะ ตนกูอาสัน ซึ่งพระยาตรังกานูแต่งให้มาเข้าเฝ้าตั้งของถวาย พระยาเทพวรชุนกราบทูลถวายของ พระยาสายบุรี เป๋าทองคำหกเป๋า ทองคำทรายสิบตำลึงแขก พระยายะหริ่ง เป๋าทองคำสามเป๋า กฤชด้ามทองฝักทองเล่ม ๑ ทองคำทรายสิบตำลึงแขก กะรอกเหลืองกรง ๑ พระยาตานี กฤชด้ามทองเล่ม ๑ หนัก ๕ ตำลึง ทองคำทรายสิบตำลึงแขก พระยารามัน ทองคำทรายหนัก ๒๐ ตำลึงแขก เนื้อลายตัวผู้ ๑ ผู้หญิงหัวพริก ๒ คน พระยาระแงะ สมุกทองทำ ๑ เป๋าทองคำเป๋า ๑ ทองคำทราย ๑๐ ตำลึงแขก คนหัวพริกชายหญิง ๒ คน พระยาหนองจิก เป๋าทองคำ ๒ เป๋า ทองคำทรายหนัง ๕ ตำลึง พระยายะลา เป๋าทองคำ ๖ เป๋า ทองคำทรายหนัก ๔ ตำลึง พระวิเศษวังษา ผู้ช่วยราชการเมืองยะหริ่ง เป๋าทองคำ ๒ เป๋า นกเขาชวาขาว ๑ นกเขาใหญ่ลาย ๑ พระจนะทองคำทรายหนัก ๔ ตำลึงคนหัวพริกคน ๑ หลวงพิทักษ์สงคราม ปลัดจนะ ทองคำทรายหนัก ๔ ตำลึง ผ้าขาวยาวแปดสิบศอกสิบพับ นายกล่อมผู้ว่าราชการเมืองเทพา ทองคำทรายหนัก ๒ ตำลึง ผ้าขาวดอกสีต่างกัน ๔ พับ ของพระยาตรังกานู ผ้ายกอย่างแขก ๔ ผืน หอกตอทองเถลิงทองห้าคู่ ไม้เท้าปลายหอก ๕ เล่ม ม้าสีฝ้าย ๒ ม้า เสร็จแล้วทรงพระดำรัสว่าจะเสด็จออกมาเที่ยวทอดพระเนตร ตามหัวเมืองปากใต้ให้สบายพระหฤไทยดอก พวกแขกหัวเมืองมีน้ำใจพาของเข้ามาถวาย ทั้งนี้ก็ขอบใจอยู่.....

จาก ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๕๓ : พงศาวดารเมืองสงขลา ตอนที่ ๒ ฉบับเจ้าพระยาวิเชียรคิรี (บุญสังข์) (http://nasongkhla.com/index.php?option=com_content&view=article&id=158:about-songkhla-history&catid=46:about-article&Itemid=68)

คนนี้แหละที่เข้าเค้า พอจะเป็นคุณเทียดของคุณแอมได้   ;D

มีปริศนามาให้ทาย


ของถวาย "คนหัวพริก" นั้นหมายถึงใคร  ;)


ป.ล. ตรวจงานภาษาไทย

คำแรกเคยแก้ไข       ควรจำไว้ให้จงดี
คำสองลองดูที         ไม้โทนี้มิควรลืม

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/อมยิ้ม16.png)

 :-[ :-[ 

พ.ศ. ๒๔๐๒ ปีมะแม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสหัวเมืองชายทะเลปักษ์ใต้โดยเรือพระที่นั่งกลไฟมณีเมขลา เสด็จขึ้นประพาสเมืองนครศรีธรรมราชก่อนแล้วเสด็จมาถึงเมืองสงขลา วันที่ ๒๐ สิงหาคมตรงกับวันเสาร์ เดือน ๙ แรม ๗ ค่ำ ประทับแรมที่พลับพลาตำบลแหลมทราย ซึ่งเจ้าพระยาสงขลาจัดทำรับเสด็จริมทะเลถึง ๗ ราตรี การจัดรับเสด็จครั้งนี้แข็งแรงยิ่งนัก แต่เฉพาะบริเวณพลับพลาที่ประทับฝ่ายในมีถึง ๒๒ หลังทำอย่างวิจิตร ยังส่วนที่พักของราชบริพารฝ่ายหน้าอีกเป็นอันมาก ประทับแรมอยู่จนวันที่ ๒๘ สิงหาคมจึงได้เสด็จกลับ เป็นประวัติการณ์ที่พระเจ้าแผ่นดินเสด็จออกมาถึงเมืองสงขลาปลายพระราชอาณาจักรฝ่ายใต้เป็นครั้งแรก

เมื่อประทับอยู่เมืองสงขลา พระยากลันตันและท้าวพระยาเมืองแขกเข้ามาเฝ้าเว้นแต่พระยาตรังกานู บอกป่วยให้แต่ศรีตวันกรมการมาแทน เสด็จออกพลับพลารับแขกเมือง  และทรงพระกรุณาโปรดให้มีละครหลวงข้างในแสดงที่โรงในค่ายหลวงให้แขกเมืองดูเป็นการสนุกรื่นเริงทั่วกัน

และได้ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลเป็นอเนกประการ พระราชทานเงินแจกคนชราถึง ๓๘๖๓ คน ๆ ละ ๑ บาท กับพระราชทานบำเหน็จรางวัลแก่ข้าราชการกรมการเมืองอีกเป็นเงิน ๑๒๗ ชั่งเศษ

จาก หนังสือ "พงศาวดารเมืองสงขลา"  (http://www.finearts.go.th/songkhlalibraryk/%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B9%8C/book/10-2014-05-15-03-27-06/2-2013-01-26-21-11-08.html) ภาคที่ ๒ หน้า ๓๕ เรียบเรียงโดยพระยาสวัสดิ์คีรีศรีสมันตราษฎร์นายก (เย็น สุวรรณปัทม)

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/อมยิ้ม04.png)

 ที่เรียกว่าผู้หญิงหัวพริกในหนังสือนี้ ที่จริงคือแขกดำชาวอาฟริกา เข้าใจ ว่าพวกมลายูที่ออกไปเมกกะ จะไปซื้อเด็ก ๆ คนพวกนี้มาจากพวกแขกอาหรับ จงมัก จะมีแขกดำชาวอาฟริกาอยู่ตามเมืองมลายูไม่ใคร่ขาด แม้จนทุกวันนั้น ที่เอามาถวาย ๕ คน ครั้นนี้เปนเด็ก ๆ ทั้งนั้น ในหนังสือนี้ว่าเปนผู้หญิงทั้ง ๕ คน แต่ที่จริงมีผู้ชายคน ๑ เมื่อเข้ามาอยู่ในกรุงเทพเรียกกันว่า "อ้ายยิ" โตขึ้นได้เปนตำรวจถือมัดหวายนำเสด็จ มาจนในรัชกาลที่ ๕ ที่เปนผู้หญิงนั้นอยู่ในวัง ข้าพเจ้าเคยเห็น แต่พึ่งรู้ว่าเปนคนถวาย ครั้งเสด็จสงขลาเมื่อในรัชกาลที่ ๔ ต่อเมื่อได้อ่านหนังสือเรื่องนี้ สอบถามผู้หลัก ผู้ใหญ่ก็ได้ความสมจริง

                             มค้นหาเพิ่มเติมจาก
ประชุมพงษาวดาร ภาคที่ ๕๓ พงษาวดารเมืองสงขลา พงษาวดารเมืองนครศรีธรรมราช พงษาวดารเมืองพัทลุง

นางสวิง เสวตะทัต พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ นายพันตำรวจเอก พระยาอาชญาพิทักษ์ (เกษ สุนทรรัตน์) เมื่อปีมะเมีย พ.ศ. ๒๔๗๓

^
ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๕๓  (http://th.wikisource.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%8A%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3_%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88_%E0%B9%95%E0%B9%93)


ข้าพเจ้า ในที่นี้คือ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ข้อความตอนนี้ทำให้เราทราบว่า "ทาสผิวดำ" จากแอฟริกามิใช่มีเฉพาะในยุโรปและอเมริกา ในเมืองไทยเราก็มีเหมือนกัน   ::)

ขออนุญาตเข้าซอย "หัวพริก" ประเดี๋ยว

ในสมัยรัชกาลที่ ๕ ก็มีการส่งเด็กชายหัวพริกมาจากพัทลุง เด็กคนนี้ไม่ชาวแอฟริกันอย่าง ๕ คนจากสงขลาในสมัยรัชกาลที่ ๔ แต่เป็นคนเผ่า "ซาไก" ที่เราเรียกกันว่า "เงาะป่า" (http://www.sac.or.th/databases/ethnic/Content/Information/sakai.html)  เรา ๆ ท่าน ๆ คุ้นเด็กคนนี้กันดีในชื่อ "คะนัง" (http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%B0%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%87_%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%81%E0%B8%B0)

หัวพริกมีลักษณะอย่างไร มีคำอธิบายไว้ในเรื่อง "สังข์ทอง" พระราชนิพนธ์ในสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

เหลือแต่เงาะป่าทรพล            หน้าตาผิดคนทั้งหลาย
หัวพริกหยิกยุ่งหยาบคาย         ตัวลายคล้ายกันกับเสือปลา

..........................

ถึงหนวดเครารุงรังช่างเป็นไร     เอาแหนบถอนเสียได้ดอกน้องเอ๋ย
หัวพริกหยิกยุ่งอย่าเยาะเย้ย      ถ้าหวีเสยสอยหย่งแล้วคงงาม

ภาพซ้ายคือ "คะนัง" ครั้งเพิ่งออกจากป่า ภาพขวาในบท "เจ้าเงาะ" ในเรื่องสังข์ทอง ไม่ต้องสวมหัวเงาะก็เป็นเงาะได้อย่างสมบูรณ์  ;D

 

ทำไมผมที่หยิกเป็นขอดยุ่งแบบนี้ถึงเรียกว่า "หัวพริก"
หัวพริกมีลักษณะเป็นอย่างไรคะ

ป.ล. ตอนนี้มีงานนอกเข้ามาจนถึงวันที่ 31  ขออภัยที่จะไม่มีเวลาเข้าเรือนไทย  เดือนหน้าเจอกันค่ะ

นั่นนะซี ฤๅคำว่า "หัวพริก" เป็นคำสแลงในสมัยนั้น   ;)

คำว่า "หัวพริก" ยังพบในคำบรรยายลักษณะคนแอฟริกันในโคลงภาพคนต่างภาษา ซึ่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯให้จารึกไว้ในวัดโพธิ์

http://www.youtube.com/watch?v=yRHJ92LeBNE#ws (http://www.youtube.com/watch?v=yRHJ92LeBNE#ws)

หัวพริกหยิกหยาบเผ้า    ผมเงาะ
ปากแสยะยิงฟันขัน      คู่เบื้อ
อยู่เขตรประเทศเกาะ    อาฟริ กาแฮ
โฉดชาติฉวีเนื้อ         แม้นหมึกเขมา ฯ

กางเกงริ้วมลิเลื้อย       ลายสุหรัด
ใส่เซื่อสีขาวเขา         ชอบใช้
เช็ดหน้าจตุรัศจัด        จีบคาด เอวเอย
เครื่องแต่งร่างร้ายไร้     เพศพล ฯ

จ่าจิตรนุกูล

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/อมยิ้ม04.png)

"หัวพริก" ไม่ใช่คำสแลงดอก แต่มีที่มา

คนไทยคนแรกที่พบเห็นคนแอฟริกันเท่าที่มีบันทึกเห็นจะเป็นออกขุนชำนาญใจจง


เคยอ่านพบว่าราชทูตไทยคนนี้แหละเป็นคนแรกที่เรียกคนแอฟริกาว่า "คนหัวพริก"

นักวิชาการระบุว่า คนไทยเพิ่งรู้จัก "พริก" เมื่อ ๔๐๐ กว่าปีมานี้เอง


ถ้าอย่างนั้นพริกของท่านออกขุนฯ เป็นพริกชนิดไหนกันแน่  ;)

มีพริกอีกชนิดหนึ่งที่เป็นพืชพื้นเมืองของไทย ตำราแต่เดิมมักบอกว่าพริกไทยมีแหล่งกำเนิดในอินเดีย แต่ปัจจุบันมีหลักฐานใหม่จากแหล่งโบราณคดีถ้ำผีว่าพริกไทยมีแหล่งกำเนิดในประเทศไทย เมื่อประมาณ ๑๐,๐๐๐ ปีมาแล้ว ที่พบทีอินเดียอาจจะแพร่ขยายมาจากบ้านเรา (ข้อมูลจาก ประวัติพรรณพืชทางศิลปวัฒนธรรมไทย  (http://www.lib.ku.ac.th/KUCONF/KC3313002.pdf))

คนไทยแต่เดิมคงเรียกพริกไทยว่า "พริก" เฉย ๆ ทีนี้เมื่อมีพริกของฝรั่งเข้ามาจึงเติมคำว่า "ไทย" เข้าไปเป็น "พริกไทย" ส่วนพริกของฝรั่งเรียกว่า "พริกเทศ"

ภายหลังพริกเทศกลายเป็นของใช้ปรุงอาหารที่สามัญ และนิยมมากกว่าพริกไทย จึงตัดคำว่าเทศไปเหลือพริกเฉย ๆ คำว่าพริกเทศนี้ ยังคงมีปรากฏเป็นหลักฐานลายลักษณ์อักษรครั้งสุดท้ายอยู่ในวรรณคดีสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เรื่องสิงหไกรภพของสุนทรภู่ ว่า

พระไม่เคยจะเสวย พริกเทศ  เผ็ด     เคี้ยวเข้าเม็ดหนึ่งก็น้ำพระเนตรไหล
อ้ายพรานป่าว่าแม่เจ้าอีชาวไพร       ยังกระไรบ้านกูอยู่ไม่เคย

ในสมัยของท่านออกขุนชำนาญใจจง พริกเทศคงยังไม่เข้ามาหรือเข้าแล้วไม่กี่ปียังไม่เป็นทีรู้จักกันดี ไม่เหมือน "พริก" (ไทย) ของคุ้นเคย ดังนั้น "พริกบนหัว" ของคนแอฟริกาที่ท่านขุนฯเรียกจึงหมายถึง "พริกไทย" เม็ดกลม ๆ นั่นเอง  

ขออภัยที่เข้าซอย "หัวพริก" ไกลไปหน่อย ;D

รจนากับเจ้าเงาะ "หัวพริก (ไทย)"

ตอนนี้กำลังหาข้อมูลเพิ่มเติมอยู่ มีอะไรจะแจ้งให้ทราบนะคะ

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/อมยิ้ม16.png)

กลับมาใหม่หลังจากหายไปนาน....มีคำถามที่สงสัยเพราะไปอ่านเจอในจดหมายหลวงอุดมสมบัติ..คำถามมีอยู่ว่า  "กรมการสงขลา "  คือตำแหน่งอะไรคะ

ตำแหน่ง "กรมการ" เป็นตำแหน่งพนักงานปกครองที่มีมาแต่สมัยโบราณ และได้กำหนดไว้ในข้อบังคับลักษณะการปกครองหัวเมือง ร.ศ. ๑๑๖ เรียกว่า กรมการเมือง ซึ่งแบ่งออกเป็น ๒ พวก คือ

๑. กรมการในทำเนียบ  เป็นตำแหน่งข้าราชการที่มีเงินเดือน ซึ่งจัดเป็น ๒ พวก กรมการชั้นผู้ใหญ่ ประกอบด้วย ปลัด ยกกระบัตร (คือตำแหน่งอัยการในปัจจุบัน) และผู้ช่วยราชการ กับกรมการชั้นผู้น้อย ประกอบด้วย จ่าเมือง สัสดี แพ่ง ศุภมาตรา (คือตำแหน่งผู้ช่วยสรรพากรในปัจจุบัน) และสารเลข

๒. กรมการนอกทำเนียบ เป็นตำแหน่งกิตติมศักดิ์ ทำหน้าที่ให้คำปรึกษาแก่ผู้ว่าราชการเมืองในการบริหารราชการในเมืองนั้น ๆ แต่งตั้งจากบุคคลผู้ทรงคุณวุฒิหรือคหบดีในเมืองนั้น ๆ โดยไม่จำกัดจำนวน และถือว่าเป็นกรมการชั้นผู้ใหญ่ บางครั้งก็เรียกว่า กรมการพิเศษ

ข้อมูลจาก พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔  ;D