คงจะเป็นอาหารที่คนส่วนมากจะนึกออกในอันดับแรกๆ ผมก็เช่นกัน และที่ว่าคนส่วนมากจะนึกเช่นนั้นก็จะต้องเป็นคนที่มีอายุสักหน่อย หรือไม่ก็เป็นคนที่มีพื้นเพเป็นคนต่างจังหวัด หรือไม่ก็เป็นคนที่ทำงานในกลุ่มงานแบบ blue collar (คือลงพื้นที่ มิใช่งาน office)
ต้มโคล้ง เป็นอาหารที่เป็นเอกลักษณ์ของอาหารไทยอย่างหนึ่ง มีทำกินกันทุกภาค มีหลากหลายสูตรมากๆ โดยหลักก็คืออาหารจานต้ม/แกงเพื่อการซดน้ำล้างคอ ซดแล้วสดชื่น มีกลิ่นหอมจากข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด และปลาแห้ง มีรสจัดออกไปทางเผ็ดจากพริกสด ร้อนจากพริกแห้ง เปรี้ยวจากมะขามเปียก และหวานปะแล่มจากหอมแดง
ที่ว่ามีหลายสูตรนั้น โดยพื้นๆก็คือการปรับเพิ่มความรู้สึกจี๊ดจ็าดให้มีมากขึ้น (enhance) ในรส/สัมผัสด้านที่ต้องการ เช่น การเลือกใช้ปลาปลาแห้ง (ส่วนหัวปลาช่อน ส่วนเนื้อปลาช่อน เลือกใช้ปลาฉลาด/ปลาตอง เลือกใช้ปลาเนื้ออ่อน หรือกระทั่งปลาสลิดแห้ง) การเลือกใช้พริกพริกสด(พริกขี้หนู พริกชี้ฟ้า) การเลือกใช้พริกแห้ง (เม็ดใหญ่ เม็ดเล็ก) จะฉีกใส่ลงไปเลย หรือจะย่างไฟก่อน หรือจะคั่วแบบแห้ง หรือจะทอดน้ำมัน การใช้หอมแดงปริมาณมากหรือน้อย จะใช้แบบปอกเ้ปลือกใส่ลงไปเลยหรือจะเผาให้พอนิ่มจนมีกลิ่นหอมโชย ข่าก็ใช้ได้ทั้งแบบข่าหนุ่มหรือแก่ สดหรือเผาให้หอม ใบมะกรูดก็เลือกใช้ได้ระหว่างในอ่อนกับใบหนุ่ม ปลาแห้งจะอังไฟให้มีกลิ่นหอมอีกรอบก่อนที่จะเอาลงหม้อ หรือจะบิใส่ลงไปเลยก็ได้ จะเลือกใช้เกลือหรือน้ำปลาเพื่อให้มีกลิ่นตามที่ต้องการก็ได้ จะใช้มะขามเปียกทำให้เปรี้ยวอย่างเดียว หรือจะใช้มะนาวช่วยให้ออกรสเปรี้ยวแหลมมากขึ้นก็ได้ จะใส่ใบกะเพราให้มีกลิ่นหอมชวนน้ำลายสอ และช่วยเพิ่มความร้อนแรงและความสดชื่นมากให้ขึ้นก็ได้ เลือกใช้ได้ทั้งกระเพราขาว(เพิ่มความหอม) หรือกระเพราแดง(เพิ่มความร้อนแรง) กระทั่งจะใส่ใบมะขามอ่อน ใส่มะเขือส้ม มะเขือเทศ ใส่เห็ดสด ก็ยังได้