เรือนไทย

ผมสงสัยเรื่องของเครื่องทรงม้าไทยครับ
ทั้งชุดบังเหียน อานม้า และเครื่องแต่งตัวม้าอื่นๆตามแบบไทยโบราณ
ยังพอหาดูของจริงได้ที่ไหนบ้างครับ

ทราบมาว่าสมัยก่อนมีทั้งกรมช้างต้น และกรมม้าต้น
แต่ดูเหมือนเรื่องราวของม้าจะหายไป หรืออาจจะไม่ได้รับความสนใจเท่าช้าง

เพราะเท่าที่ดูตามภาพยนตร์ประวัตฺศาสตร์ ทั้งสุริโยทัย หรือสมเด็จพระนเรศวร
เครื่องแต่งกายของคนทั้งบ่าวไพร่จนถึงกษัตริย์นั้นแต่งตัวได้ตามยุคตามสมัย
แต่เมื่อมาดูที่ม้าศึกแต่ละตัว บ้างใช้อานอังกฤษ บ้างก็ใช้อานตะวันตก
ทั้งๆที่ม้าไทยมีตำราโบราณบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร
ภาพเขียนลายไทยก็พอมี

แต่กลับหาดูของจริงได้ยากเหลือเกินครับ
ผมพยายามหาในอินเตอร์เน็ตแล้ว แต่ก็ไม่พบเลย
รบกวนผู้รู้แจ้งให้ผมทราบทีครับ

ปล.ตัวผมมีความต้องการที่จะอนุรักษ์และฟื้นฟูน่ะครับ
อาจจะดูเหมือนฝันเฟื่อง แต่ผมอยากให้ศิลปะการขี่ม้าแบบไทยได้รับความนิยมครับ ขอบคุณครับ

พอใช้ได้ไหมครับ

ม้าทรง

หุ่นจำลองนี้อยู่ที่พิพิธภัฑสถานแห่งชาติ พระนคร คุณสามารถเข้าไปดูได้ เป็นเครื่องทรงม้าพระที่นั่งอีกสำรับหนึ่ง (อาจจะ ? )เคยเป็นของวังหน้า กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ

ตามระโยงนี้ไปก็มีอะไรให้ศึกษาได้เยอะอยู่ครับ

https://www.google.co.th/search?q=%E0%B8%A1%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87+%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%A7%E0%B8%A3&biw=1280&bih=637&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=1FugVfThIceXuQTYua7ICw&ved=0CAcQ_AUoAg

เครื่องมงคลราชบรรณาการสร้างสมัยรัชกาลที่ ๔ ปัจจุบันเก็บรักษาที่พิพิธภัณฑ์วังฟองแตงโบ ประเทศฝรั่งเศส กับชุดเครื่องทรงม้า

ม้าผูกเครื่องในงานจิตรกรรมในสมุดไทย

การผูกเครื่องม้าเครื่องต้นของเจ้าฟ้าเมืองสิงห์

พระบรมฉายาลักษณ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงม้า เนื่องในการซ้อมรบเสือป่า
(ภาพลงสีใหม่)

ภาพถ่ายเจ้านายทรงม้าเนื่องในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช รัชกาชที่ ๖

กระบวนม้าอัญเชิญขบวนพระที่นั่งสมเด็จพระพันปีหลวง จะเห็นว่าม้ามีป้ายบังสายตาเพื่อบังคับม้าให้มองตรงอย่างเดียว

ม้าขนาดใหญ่ผูกเครื่องต้นชักลากจูงพระโกศงานหนึ่ง สมัยรัชกาลที่ ๕

ม้า ๒ ตัวสีขาวและสีดำชักลากจูงพระมหาพิชัยราชรถในการพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสียดายที่อยู่ขอบภาพเลยทำให้เห็นรายละเอียดไม่ชัด

รูปปูนปั้น "มหาภิเนษกรมณ์" วิหารพระทรงม้า วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร นครศรีธรรมราช ศิลปอยุธยาตอนกลาง

ภาพโดย คุณ NN1234 (http://www.oknation.net/blog/nn1234/2012/11/18/entry-1)

ภาพ "มหาภิเนษกรมณ์" ดูจะให้รายละเอียดเกี่ยวกับเครื่องทรงของม้าได้ดี อย่างภาพนี้เขียนเมื่อ พ.ศ. ๒๓๓๘ - ๒๓๔๐ พระที่นั่งพุทไธสวรรย์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร

ภาพจาก ลักษณะไทย (http://www.laksanathai.com/book1/p505.aspx)

ภาพนี้จากเรือนไทยนี้เอง

ขอร่วมวงด้วยเครื่องทรงหุ่นกระบอกม้า ของวังหน้า กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ  ทำได้งดงามมากค่ะ
ม้าต้นของเจ้านาย ตกแต่งอลังการ

ม้าทรง อีกรูปหนึ่ง

ภาพฝีมือจักรพันธุ์ โปษยกฤต   แสดงให้เห็นครบชุดทั้งม้าและเจ้านายที่ทรงม้า
ม้าและเครื่องทรงขนาดนี้ ไม่ใช่ม้าระดับพื้นๆ หรือระดับเสนา

ระดับตัวเอก ไม่ว่าฝ่ายพระเอกหรือผู้ร้าย  ม้าทรงตกแต่งอลังการ

ถ้าระดับเสนาบดี ก็ลดหย่อนลงมาหน่อย

ระดับเสนาเหมือนกันค่ะ

 ม้าเอยม้าเทศ                  สูงสามศอกเศษสีเขียว
พ่วงพีฝีเท้ารัดเรียว                  เคยขับเคี่ยวเลี้ยวไล่มฤคา
เยื้องอกยกย่องคล่องคล้อย          สะบัดย่างใหญ่น้อยเริงร่า
หกหันปั่นป่วนกิริยา                  เผ่นโผนโจนมากลางพล
ผูกเครื่องกุดั่นดาวมรกต          เขียวสดสีจับกับสีขน
สองหูพู่ห้อยจงกล                  เบาะบนหลังอานตระการตา
ม้าพี่เลี้ยงเคียงข้างม้าที่นั่ง          คับคั่งม้าทหารแห่หน้า
ม้ากิดาหยันแซงแข่งมา          รีบเร่งอาชาคลาไคล

จาก พระราชนิพนธ์ อิเหนา

อีกตอนหนึ่ง บรรยายถึงเครื่องทรงม้าเช่นกันค่ะ

    ม้าเอยม้าที่นั่ง                     พ่วงพีมีกำลังไม่ย่อหย่อน
ย่องย่ำทำพยศบทจร                     ปากอ่อนหันหกยกสองเท้า
ผูกเครื่องหมอนปักหักทองขวาง    ซองหางบังเหียนหูพู่ขาว
ตาบหน้าใบโพธิ์ห้อยพร้อยพราว    ประดับดาวสุวรรณกุดั่นดวง
ม้าพี่เลี้ยงเคียงข้างซ้ายขวา            ไว้หน้าขับขี่เป็นทีท่วง
ม้าแห่หน้าหลังทั้งปวง             ดังดาวล้อมดวงจันทรา

คุณ kupretra คงมีความรู้เกี่ยวกับอานม้าชนิดต่าง ๆ บ้าง อยากให้กรุณาอธิบายว่า "อานอังกฤษ" ว่ามีลักษณะเฉพาะอย่างไร

English saddle
รอคุณกุเพนทรา มาอธิบายอีกทีค่ะ

นำมาฝาก ม้าแห่นาคที่อยุธยาครับ

ม้าแห่นาค

ขอบคุณทุกๆท่านมากๆเลยครับ ที่ช่วยหาข้อมูลมา
และขอโทษทุกท่านด้วยครับที่มาตอบช้า พอดีผมติดงานนิดหน่อยน่ะครับ

อธิบายคุณเพ็ญชมพูนะครับ
ตามความรู้ที่ผมมี อานแต่ละสไตล์ สามารถแยกออกจากกันได้โดยโครงอานด้านในเป็นหลักครับ
เพราะโครงของอาน จะเป็นตัวกำหนดรูปทรงของอาน ทำให้อานแต่ละชนิด มีส่วนประกอบที่แตกต่างกันไป

รูปนี้จะเปรียบเทียบตัวโครงอานอังกฤษ กับ อานตะวันตกนะครับ
(http://www.equipezadels.nl/dms_temp/image-cache/equipezadels/productlijn-fotodpdatabin/300-300-0-0/idlng-5-20131107-203356--0.jpg)
(อานอังกฤษ)
อานอังกฤษ มีลักษณะเด่นคือมีลักษณะค่อนข้างโค้ง แบน มีส่วน panel ซึ่งลักษณะคล้ายๆหมอนอยู่ใต้อาน ช่วยรองรับให้ม้าไม่เจ็บหลัง
และมีบริเวณ knee pad ช่วยกันอานบาดขาผู้ขี่

(http://www.mousetrapweb.com/saddleup/images/tree1.jpg)
(อานตะวันตก)
อานตะวันตก ออกแบบมาเพื่อใช้ในงานปศุสัตว์ หรือการขี่เพื่อเดินทางไกลในทวีปอเมริกา จะทำให้ผู้ขี่นั่งสบาย
และมีส่วนประกอบสำหรับผูก มัด ลากจูง ต่างๆที่อานมากมาย ไม่มี panel เน้นการปูหลังด้วยผ้าปูหลัง ผ้ารองอาน (แต่เดิมใช้ผ้าห่ม เมื่อผู้ขี่จะนอนพัก ก็สามารถนำผ้านั้นมาใช้ห่มกันหนาวได้)
ไม่มี knee pad เพราะส่วนมากจะใส่แชปส์เพื่อกันอานบาดขาแทน ระยะหลังที่มีกางเกงยีนส์ก็นินมใส่ยีนส์

ในรูปด้านล่างนี้จะเป็นลักษณะภายนอกที่เห็นได้ชัดเลยนะครับ
(http://www.equisearch.com/content/content/17557/western-vs-english.jpg)

คืออานของแต่ละชาติ จะมีเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันไปครับ อย่างของจีน ญี่ปุ่น ก็จะแตกต่างกันหมด
เมื่อดูในหนังตำนานสมเด็จพระนเรศวรหรือหนังประวัติศาสตร์อื่นๆ จะเห็นได้ชัดเลยครับ ว่าอาน ไม่ใช่สไตล์ไทยแน่ๆ

ขอความรู้เรื่องอานจีน -  อานญี่ปุ่น และอานเปอร์เซีย ได้ไหมครับ เพราะกลุ่มประเทศเหล่านี้ย่อมส่งอิทธิพลในการค้าขายของไทยมานานครับ

ขอความกรุณา คุณ kupretra ช่วยวิเคราะห์ว่าอานม้าในแต่ละภาพเป็นสไตล์ไหน

ที่เดิม อยุธยาครับ

ตอบคุณ siamese นะครับ

อันนี้เป็นอานแบบเปอร์เซียร์นะครับ
(http://www.trocadero.com/101antiques/items/1122420/picture1.jpg)

(https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/32/29/b5/3229b5191b6c02e15172dd024b44f5c8.jpg)

(https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/df/10/c1/df10c13162070f55bda88b9c760880cd.jpg)
ตัวอานเปอร์เซียร์ จะมี horn ที่เรียวยาว และค่อนข้างยกขึ้นสูง

อันนี้อานญี่ปุ่นนะครับ
(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/MAP_Expo_Kura_Aogai_06_01_2012.jpg/675px-MAP_Expo_Kura_Aogai_06_01_2012.jpg)

(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Kura_5.JPG/800px-Kura_5.JPG)

(http://tokyo-samurai-armor.com/finest_japanese_art/images/1daimyo_saddle_3.jpg)
ตัวอานญี่ปุ่น ที่โครงอานจะเห็นได้ชัดคือมีขายื่นลงมา 4 ขา ซึ่งจะค่อนข้างแตกต่างจากอานชาติอื่นๆ

ส่วนอันนี้เป็นอานจีนนะครับ มองเผินๆอาจจะคล้ายของญี่ปุ่น แต่ของญี่ปุ่นจะมีขายื่นลงมา 4 ขาอย่างที่บอกครับ
(http://www.judyfrankelantiques.com/assets/images/folkart/FA0213A_600.jpg)

(https://rugrabbit.com/sites/default/files/imagecache/640/allan_arthur/02-2011/chinese_wooden_saddle_12903lrg.jpg)

ตอบคุณเพ็ญชมพูนะครับ

สำหรับภาพหมายเลข 1 และ 2 ผมว่าเป็นอานตะวันตกครับ แต่ได้ตัดส่วน horn ด้านหน้าออกไป

(http://sv6.postjung.com/picpost/data/227/227025-519707cb81964.jpg)

(http://lib.store.yahoo.net/lib/thesaddleshop/dk2212a.jpg)

(https://d21w1ago704mi4.cloudfront.net/pop/ks746.jpg)

(http://i838.photobucket.com/albums/zz304/pang2512536/A%20-%20Copy_zpsanvw4uts.jpg)

และภาพหมายเลข 4 ผมว่าเป็นอานอังกฤษครับ จากส่วน panel และ knee pad

(http://i838.photobucket.com/albums/zz304/pang2512536/A_zpsenrx8anm.jpg)

อย่างของคุณดิลก ก็เป็นอานอังกฤษเช่นกันครับ
(http://img.kapook.com/image/movie/2_2_1.jpg)

ปล. โดยส่วนตัวแล้ว ผมไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญอะไรมากมายนะครับ แค่ผมมีความสนใจด้านม้า ทั้งทักษะด้านการขี่ และอุปกรณ์
หลังจากได้ตำราม้าของเก่า ตำร้าม้าคำโคลงมาเมื่อประมาณ 2 ปีที่แล้ว ก็เพิ่งจะรู้เหมือนกัน ว่าวิชาม้าของไทยโบราณมีมาเนิ่นนานแล้ว
จึงเป็นจุดเริ่มต้นให้ผมเริ่มหาข้อมูลเกี่ยวกับด้านนี้น่ะครับ ส่วนข้อมูลต่างๆ ผมก็ลองหาข้อมูลจากอินเตอร์เน็ตเพียงเท่านั้น

เปิดภาพไม่ออกครับ

ช่วยเปิดภาพ  ;D

อย่างของคุณดิลก ก็เป็นอานอังกฤษเช่นกันครับ

ขออนุญาตจัดเรียงภาพที่ คุณ kupretra โพสต์ใหม่ เพื่อป้องกันการสูญหาย

อานแบบเปอร์เซีย ตัวอานจะมี horn ที่เรียวยาว และค่อนข้างยกขึ้นสูง

อานแบบญี่ปุ่น ที่โครงอานจะเห็นได้ชัดคือมีขายื่นลงมา ๔ ขา ซึ่งจะค่อนข้างแตกต่างจากอานชาติอื่น ๆ

อานแบบจีน คล้ายแบบญี่ปุ่นแต่ไม่มีขายื่นลงมา ๔ ขา

สำหรับคำถามเรื่องภาพจาก "ตำนานสมเด็จพระนเรศวร"

ภาพหมายเลข ๑ และ ๒ คุณ kupretra ว่าเป็นอานตะวันตก แต่ได้ตัดส่วน horn ด้านหน้าออกไป

ภาพหมายเลข ๔ คุณ kupretra ว่าเป็นอานอังกฤษ จากส่วน panel และ knee pad

ตำราม้าของเก่าและตำราม้าคำโคลง เป็นหนังสือที่น่าสนใจ หากคุณ kupretra จะกรุณาถ่ายทอดเป็นกระทู้ในเรือนไทยนี้ ก็น่าจะมีประโยชน์มาก  

(http://img.tarad.com/shop/k/khunmaebook/img-lib/spd_20141016221844_b.jpg)

ขอบพระคุณ คุณ kupretra สำหรับคำตอบทั้งหมด   ;D

ม้ารูปสลักหินนูนต่ำที่ปราสาทหินนครวัด มีการสลักเครื่องประดับม้าบริเวณแผงคอ แต่บริเวณอ่านม้าลักษณะเหมือนปูผ้าธรรมดา

Horn อานม้า ของเครื่องมงคลราชบรรณาการ ที่รัชกาลที่ ๔ พระราชทานไปยังฝรั่งเศส

อานแบบสยาม

จาก 1cheval.com (http://www.1cheval.com/membre/forum/general/sujet-2787323-3-avis-selles-et-mors-anciens)

จาก  culture.gouv.fr (http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/joconde_fr?ACTION=CHERCHER&FIELD_98=LIEUX&VALUE_98=%20Tha%EFlande%20&DOM=All&REL_SPECIFIC=3)

ขอโทษด้วยครับที่หายไปนานเลย พอดียุ่งๆนิดหน่อยครับ

ขอบคุณทุกๆท่านที่เข้ามาช่วยหารูปภาพให้ผมนะครับ
และขอบคุณคุณเพ็ญชมพูด้วยครับ ที่จัดเรียงข้อความให้ อ่านง่ายขึ้นเยอะเลย
พอดีผม จัดรูปภาพไม่เป็นน่ะครับ ขออภัยด้วยจริงๆ แห่ๆ


อันนี้ผมไม่แน่ใจอ่าครับคุณเพ็ญชมพู ว่าจะถ่ายทอดออกมาอย่างไร
ถอดและแปลความออกมาเลยหรือว่าอย่างไรหรือครับ
พอดีว่า เนื้อหาในเล่ม มีส่วนที่เป็นโคลงกลอนไว้ด้วย
(ที่ถามไม่ใช่อะไรครับ พอดีผมไม่ค่อยได้โพสกระทู้แบบเผยแพร่ความรู้เท่าไหร่ เลยไม่รู้จะเริ่มต้นยังไงดีครับ แหะๆๆ)

ที่น่าสนใจอันดับแรกคือตำราลักษณะม้า พิมพ์ข้อความ โคลงกลอน และลงรูปประกอบ หากคุณ kuprentra ถอดและแปลความด้วยก็จะดี  ;D