ก่อนจะมาถึงขั้นนี้ BIAของพม่ากับกองทัพญี่ปุ่น จึงมีระแวงกันอยู่ระหว่าง อองซานหวังว่าญี่ปุ่นควรมีภารกิจเพียงแค่การจัดตั้ง BIA และขยายกองทัพพม่าให้เติบโต ส่งมอบอาวุธและกระสุนให้ เพื่อรบกับอังกฤษ มิใช่จะจ้องเข้าครอบครองทรัพยากรของพม่าแทนพวกที่ช่วยกันไล่ออกไป
แต่ญี่ปุ่นเห็นว่า BIAเป็น“กองโจร”มากกว่ากองทัพ คนพม่าที่อองซานเกณฑ์มาเมื่อมีอาวุธในมือแล้วกลับไม่มีใครเชื่อฟังใคร ทำให้ไร้การควบคุม พวกตะขิ่นไร้สายการบังคับบัญชาผิดกับที่ญี่ปุ่นฝึกมา ทั้งหมดมุ่งประสงค์จะสังหารบรรดาหัวหน้าชุมชนที่เป็นชาวกะเหรี่ยงทุกคน ใครที่เคยรับใช้เป็นลูกน้องอังกฤษถูกโดนจับยิงเป้าทั้งหมด ตะขิ่นอองซานเองก็เคยแสดงวีรกรรม ใช้ดาบแทงเชลยที่เป็นหัวหน้าชาวกระเหรี่ยงตายต่อหน้าต่อตาที่ประชุมชาวบ้าน
อันนี้พอจะใช้เป็นคำตอบได้มั๊ยครับซายาครับ
แม้เรื่องนี้อาจจะเป็นคำบอกเล่าแต่ก็น่าจะมีที่มาจากเรื่องจริงอยู่ โดยเฉพาะเรื่องราวที่ BIA อาจะได้กระทำต่อกระเหรี่ยงหรือใครที่เคยร่วมมือกับอังกฤษตามที่ซายานวรัตนท่านเล่ามา เรื่องพวกนี้คงไม่สามารถปกปิดได้ ไม่ว่าจะลงมือทำด้วยตัวเองหรือในฐานะหัวหน้า อองซานในฐานะผู้นำจะปฏิเสธความรับผิดชอบไม่ได้ จะบอกว่าคุมคนไม่อยู่ ลูกน้องล่างๆ ทำกันเองโดยพละการก็ไม่น่าใช่ เพราะบทบาทผู้นำต่างๆ ของอองซานค่อนข้างชัดเจนและน่าจะมีอำนาจเด็ดขาดมากกว่าแกนนำคนอื่นๆ พอสมควร การทำทารุณกรรมต่างๆ จะกระทำโดยทหารระดับเล็กๆ แต่ก็ต้องด้วยการรู้เห็นเป็นใจของระดับผู้บังคับบัญชาด้วยเสมอ
เรื่องความขัดแย้งระหว่างเชื้อชาติต่างๆ ในพม่าผมไม่แน่ใจว่าเป็นสิ่งที่อังกฤษทิ้งเอาไว้ให้หรือเป็นสิ่งที่มีอยู่ก่อนแล้ว เพราะเมื่อมองดูวิธีคิดของคนไทยที่มีต่อคนลาว เขมร หรือวิธีคิดที่คนปัตตานีบางส่วนมองคนไทย รู้สึกได้ว่าเมล็ดพันธุ์ความขัดแย้งหรือดููแคลนกันระหว่างเผ่าพันธุ์นี่มันมีอยู่ก่อนแล้วโดยไม่ต้องมีมหาอำนาจมาจุดชนวนหรือเพาะให้ เพราะเราเพาะกันเองมานานแล้ว
พม่ามีหลายเผ่าพันธุ์มารวมกัน เท่าที่อ่านมาดูเหมือนอองซานจะไม่ได้ให้ความสำคัญเท่าเทียมกันทุกเผ่าทุกกลุ่ม อาจมองตามระดับอิทธิพลที่แต่ละกลุ่มมี รวมถึงความบาดหมางเก่าๆ ที่มีต่อกัน เพราะดูเหมือนผู้สืบทอดอำนาจต่อๆ มาจะนำพาพม่าไปในลักษณะนี้กันหมด
อองซานหนุ่มอาจจะเต็มไปด้วยอุดมการณ์ แต่วันที่ต้องมารับผิดชอบ ประสานผลประโยชน์ระหว่างกลุ่มต่างๆ พร้อมทั้งอำนาจที่เพิ่มพูนขึ้นมาก็ไม่รู้เหมือนกันว่าได้เปลี่ยนอะไรในตัวอองซานไปบ้างเนื่องจากตายเสียแต่ยังหนุ่ม แต่อุดมการณ์ของผู้สืบทอดอำนาจรุ่นต่อๆ มาไม่ว่าจะเป็นอูนุหรือเนวิน รวมถึงวิธีการในการรวบรวมอำนาจขึ้นมาของอองซาน ก็พอจะให้ภาพคร่าวๆ ให้เดาแบบมองโลกในแง่ร้ายได้ว่าอองซานเองอาจจะไม่ต่างไปซักเท่าไหร่ก็ได้ อันนี้เดาจากเหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงการปกครองในไทยมาร่วมคิดด้วย วันที่มีอุดมการณ์กับวันที่มีอำนาจ คนหนุ่มคนเดิมที่เคยมีอุดมการณ์พอมีอำนาจกลับไม่ใช่คนเดิมแล้ว