เรือนไทย

สวัสดีสำหรับสมาชิกชมรมอนุรักษ์ทุกท่านนะครับ     ความจริงผมไม่ค่อยเขียนรายละเอียดให้ยืดยาวนักเนื่องจากเป็นภาพจะน่าดูและน่าสนใจกว่า    แต่เห็นว่าบางครั้งเรานำภาพมาลงแต่ข้อมูลเชิงลึกนั้นไม่ค่อยได้อธิบาย เท่าที่ควร   ก็เลยถือโอกาสนำเรื่องภาพพระบฎ  มาเล่าสู่กันฟังครับ
สมัยเรียนจิตรกรรมไทยผมมักจะสนใจงานจิตรกรรมไทยตามฝาผนังโบส์ถวิหารต่างๆ   หรือตามสมุดข่อยแต่ก็มีภาพจิตรกรรมอีกชนิดหนึ่ง    ซึ่งปัจจุบันเหลือน้อยเต็มที   เนื่องจากพกพาสะดวก  ขโมยออกมาขายง่าย   ไปอยู่ต่างประเทศก็มาก   พอๆกับสมุดข่อยเลย    นั่นก็คือ ภาพพระบฎ  นั่นแหละครับ

พระบฎคืออะไร
พระบฎหรือเรียกอีกอย่างว่าพระบฎ    เป็นจิตรกรรมประเภทหนึ่งที่เขียนลงบนผ้า  ลักษณะคือแขวนห้อยตามความยาวของผ้า   ตามรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า   มีไม้สอดสำหรับแขวนหัวและท้าย   มีภาพทำเป็นหัวเม็ดที่ปลายไม้ด้วย ครับเพราะเราทำเพื่อพุทธศาสนา

ภาพพระบฎการอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ตาย
ผ้าที่นำมาเขียนภาพพระบฎแต่เดิมนั้นใช้ผ้าที่ผู้ตายใช้สอยเป็นประจำ   หรือผ้าที่ผู้ตายรักชอบมาก    หรือผ้าขาวสำหรับคลุมหีบศพ   ถือเป็นการอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ตายอีกทางหนึ่ง

ทำอย่างไรกับการทำพื้นภาพพระบฎก่อนเขียนภาพ
การเตรียมพื้นภาพผ้าพระบฎนั้นเขาจะนำผ้ามาขึงให้ตึง    ลองพื้นด้วยกาวเม็ดมะขามผสมกับดินสอพองเล็กน้อยเพื่อให้ภาพดูดสีได้ดีและติดทนนาน   กาวเม็ดมะขามคือเม็ดมะขามหวานนั่นเองแต่มีใครไม่รู้จำไม่ได้ให้ใช้เม็ดมะขามเปรี้ยวบอกว่าดีกว่าอันนี้ไม่ทราบได้เพราะยังไม่เคยลองเสียที    วิธีการคือเอาเม็ดมะขามที่แห้งแล้วมาคั่วในกะทะให้กรอบพอเปลือกกระเทาะออก   แกะเปลือกเมล็ดออกและเอาเนื้อด้านใน  มาต้มผสมน้ำให้เหลวพอควรผสมดินสอพองแล้วทาลองพื้นภาพทาแล้วขัดให้เรียบแล้วทำแบบเดิมจนมีความหนาพอสมควร  แล้วขัดหน้าให้เรียบ  บางครั้งมีการกวดหน้าผ้าชั้นสุดท้ายให้แน่นอีกทีหนึ่ง   อย่าผสมดินสอพดงมากเกินไปจะทำให้งานหลุดร่อนและไม่ทนทาน

ใช้สีอะไรเขียนภาพพระบฎ
นี่ถ้าตูตอบแบบกำปั้นทุบดินคงตอบว่าสีฝุ่น   เดี๋ยวคนจะเข้าใจผิดไปซื้อสีฝุ่นตามร้านก่อสร้างหรือร้านขายเครื่องเขียน    แต่ก็ใช้เขียนได้นะแต่คุณภาพจะไม่ค่อยดีเหมือนสีฝุ่นโบราณ       สีแดง   มากจากดินแดง   ดินบางตัวมีสีน้ำตาลอมแดงก็มี   นำมาบดกับน้ำให้ละเอียด (พวกนี้เป็นอ๊อกไซด์จึงมีสีแดง)และกรองให้ละเอียดที่สุดด้วยผ้าขาวบางผสมกาวยางไม้ บดลงในโกร่ง    สีแดงอีกอย่างคือชาด    ไม่ว่าจะเป็นชาดหรคุณ   หรือเงี่งจูมีขายที่ร้านเจ้ากรมเป๋อวัดสามปลื้ม    ชาดสีแดงนั้นราคาแพงส่วนใหญ่ไว้ใช้ตัดเส้นบนทองเพราะเส้นจะจมบนทองไม่ลอยอยู่บนทองเหมือนสีแดงตัวอื่น   เวลาบดต้องบดกับเหล้าขาวหรือแอลกอฮอล์ เพราะชาดจะไม่ละลายในน้ำ    อีกตัวหนึ่งคือรังของครั่ง อันนี้หายากเพราะผิดกฏหมายเขาห้ามนำออกจากป่า     สีดำ  จากหมึกจีน    หรือเข่มานำมาบดและผสมกาวยางไม้(แนะนำให้ใช้กาวกระถิน  หรือกาวยางมะขวิด  อย่าใช้กาวหนังควายเด็ดขาดเพราะเหม็นมาก)    สีเหลือง   จากยางของต้นรงค์   หรือต้นรงค์ทอง   เป็นก้อนๆเวลาใช้นำมาบดละลายน้ำแล้วใช้ได้เลยเป็นกาวยางไม้ในตัวอยู่แล้ว   สีเหลืองอีกสีทำจากหรดาล  ที่ใช้เขียนลายรดน้ำมีสีเหลืองเป็นประเภทกำมะถัน   ต้องหมักไว้หลายปีก่อนนำมาใช้ผสมกาวยางไม้แล้วใช้ได้เลย     ในหมู่สีเขียวใช้  สนิมของทองแดง   คือสนิมเขียวนั่นเอง  โดยการนำแผ่นทองแดงมาแช่น้ำส้มสายชูทิ้งไว้จนเกิดสนิมสีเขียวนำมาขูดเอาสีเขียวของสนิมออกมาผสมกาวยางไม้เราเรียกว่าสีเขียว ตังแช
สีเขียวอีกอย่างเรียกว่าเขียวใบแค   อันนี้ไม่รู้สูตรใคร   รู้ช่วยบอกที   เคยเห็นเขาเอาใบแคมาหมักและบดจนได้สีเขียวสำหรับเขียนจริงๆ    แต่เขาไม่ได้บอกกระบวนการหมักว่าทำอย่างไร    สีน้ำเงินของคราม    สีขาวจากเปลือกหอยเผา    หรือดินขาว  นำมาบดและผสมกาวยางไม้   เท่าที่รู้ก็มีแค่นี้แหละครับ   สมัยนั้นเราใช้สีที่สั่งจากจีนเป็นส่วนมากและเป็นสีฝุ่นธรรมชาติ    สีมักจะออกทึมๆเบรคๆทำให้งานขลังและสวยเมื่อปิดทอง(อ้อลืมบอกว่าเวลาปิดทองใช้ยางของมะเดื่ออุทุมพรนะครับ   ทาไปส่วนที่จะปิดทองรอให้แห้งและปิดได้เลยครับ    สมัยก่อนไปเขียนภาพต่างจังหวัด   ยางมะเดื่อดันหมด  จะซื้อหาก็ลำบากพอดีมีอยู่หลายต้นหลังป้าช้าของวัด    ต้องไปกรีดเอายางมะเดื่อกันตอนตีสี่ตีห้าเพราะน้ำยางออกมากที่สุดพูดถึงแล้วขนหัวลุกจริงๆสีสมัยใหม่หมายถึงสีฝุ่นที่ขายมักเป็นสีสังเคราะห์สีจะสดมากเกินไปทำให้งานที่เขียนบางครั้งกลายเป็นงานการ์ตูนมากกว่าเป็นจิตรกรรมไทยจริงๆคือเขียนภาพไทยแต่สีเป็นการ์ตูนวอทดิสนี่เลย

เขียนภาพอะไรในพระบฎ
ส่วนใหญ่ภาพพระบฎจะเขียนเป็นรูปพระพุทธเจ้าเป็นส่วนมากมีสาวกเฝ้าประกอบบ้าง  มีบ้างเป็นตอนมารผจญ   อย่างที่เคยเห็นที่เจ้าสามพระยา    แต่ตอนนี้ไม่รู้อยู่ไหนแล้วใครไม่เคยเห็นไปดูได้ในกระทู้เก่าๆเรื่องภาพพระบฏครับ
ทำไมต้องใส่ไม้ด้านลงและด้านล่างของภาพพระบฎ
ไม้กลึงกลมๆสอดเข้าไปใต้ผ้าที่เย็บเป็นซองเป็นเครื่องถ่วง   และยึดตึงไม่ให้ผ้าย่น  ช่วยให้ภาพเขียนอยู่ในสภาพดี  และใช้สำหรับเป็นแกนสำหรับม้วนภาพ   ด้านบนจะมีเชือกสำหรับผูกห้อยหรือแขวน    ภาพพระบฎจะมีขนาดเล็กหรือใหญ่ขึ้นอยู่กับความศรัทธาและความประสงค์ของผู้สร้าง   ต้องคำนึงถึงความเหมาะสมกับสถานที่ด้วย

กำเนิดและความเป็นมาของพระบฎ
สรุปง่ายๆว่านักวิชาการบางท่านบอกว่าได้รับอิธิพลภาพแขวนของจีน    ส่วนหนึ่ง  บางท่านก็ว่าพัฒนามาจากตุงที่ใช้แขวนห้อยเป็นพุทธบูชา    อย่างไรก็ดีคำว่าพระบฎหรือ บฎ  มาจากภาษาบาลีแปลว่าผ้าขาวหรือผืนผ้าเมื่อรวมเรียกว่าพระบฎ ก้แปลได้ว่าผ้าที่เขียนภาพเรื่องราวของพระพุทธเจ้า  ใครเป็นคนริเริ่มนั้นหาหลักฐานได้น้อยเต็มที ส่วนมากเป็นภาพในสมัยรัตนโกสินทร์ทั้งนั้น       ผมเองอยากไปดูภาพพระบฎที่เพชรบุรีที่วัดจันทราวาส  เพราะท่านอ.ศิลป  เคยไปดูเมื่อพ.ศ.  ๒๕๐๑  (จะยังเหลืออยู่หรือเปล่าเนี่ยตูยังไม่เกิดเลย)  “ ท่านบอกว่าผืนหนึ่งเป็นเรื่องทศชาติฝีมือราวๆรัชกาลที่๓     อีกผืนหนึ่งเป็นพุทธประวัติตั้งแต่ประสูตรจนถึงปรินิพพานคงเขียนก่อนรัชกาลที่๓ “

รูปแบบและลักษณะของภาพพระบฎ
              ภาพพระบฎเท่าที่มีเหลืออยู่   เนื้อเรื่องเขียนเกี่ยวกับเรื่องพุทธศาสนาทั้งสิ้นแต่ที่นิยมเขียนมากที่สุดเห็นจะเป็นภาพแบบสองด้านเหมือนกัน   คือมีพระพุทธเจ้านั่งหรือยืนและมีสาวกอยู่ด้ายข้าง     ด้านบนจะมี  เทวดาหรือวิทยาธรต่างๆลอยอยู่ด้านบนบ้างเขียนเรื่องจุฬามณี    บ้างเขียนพุทธประวัติ    บ้างเขียนเรื่องชาดกก็มี   ดังตัวอย่างภาพคร่าวๆที่สอดแทรกอยู่ตามบทความเพื่อไม่ให้สมาชิกเบื่อหน่ายในการอ่านนัก

ส่วงนภาพชุดนี้เป้นขาวดำจากวัดจันทราวาส  ในจังหวัดเพชรบุรีเห็นมีบันทึกเขียนไว้ว่ามีอยู่๙ภาพไม่รู้ว่าจะได้เห็นหรือเปล่าไปเพชรคราวนี้

อีกภาพครับภาพที่๒

ภาพที่๓เป็นภาพสุดท้ายที่พอค้นได้ครับเอาไว้ไปดูของจริงที่เพชรดีกว่าครับ(ถ้ายังอยู่นะ)     ส่วนจะไปวัดไหนนี่คงแล้วแต่สมาชิกกันอีกที

สวัสดีครับ คุณยุทธนา เข้ามารอชมภาพพระบฏสวยๆกันนะครับ ได้อ่านคำบรรยายเรื่องเขียนสีฝุ่นแล้วชักอยากจะลองเขียนดูบ้างจัง โบราณท่านมีวิํธีการซับซ้อนจริงๆ

รู้สึกว่า ทางอินเดียจะมีพระบฏด้วยนะครับ เรียกว่า ปฏจิตร (Patacitra) ก็คือการเขียนภาพลงบนผ้านั่นเอง ปฏ ก็คือคำเดียวกับคำว่า บฏ

เลยเอาพระบฏรุ่นแรกๆของโลกมาให้ดูกัน เขาว่ากันว่าที่แถบสี่เหลี่ยมผืนผ้า เขียนรูปพระพุทธเจ้า ที่มีเทพเชิญอยู่ 2 องค์นั้น คือพระบฏ เท็จจริงอย่างไรก็ลองดูกันครับ

พระปางมหาปาฏิหาริย์ที่สราวัสติ ศิลปะคันธาระ พุทธศตวรรษที่ 6-8 ครับ

ใส่ที่มาด้วย

http://www.indiamike.com/photopost/data/500/Lahore_Museum_Gandhara_Art_Sravasti.jpg

สวัสดีครับ  ก็อาจจะเป็นไปได้ครับที่ประติมากรรมในภาพอาจเป็นพระบฎ  แต่ยังไม่ชัดเจนนักจริงๆภาพแขวนส่วนมากมีอยู่หลายประเทศเหมือนกันโดยเฉพาะในเรื่องศาสนา เช่นทิเบต   จีน   เขมรหรือพม่าก็มี  น่าจะเป็นการทำขึ้นเพื่อสิ่งใดสิ่งหนึ่งก็ได้  เช่นอาจจะนำติดตัวเวลาเดินทางเอาไว้เครพบูชาก็อาจจะเป็นได้ครับ   หรืออาจจะไว้ประกอบการทำกิจกรรมทางศาสนาก็อาจจะเป็นได้    แต่ที่แน่ๆ ภาพพระบฎเป็นงานจิตรกรรมบนผืนผ้าที่งามมาก  และได้ความรูสึกงามมากเวลาแขวนด้านหลังองค์พระซึ่งเป็นประติมากรรม  ถ้ายิ่งจุดเทียนให้แสงนะงามอย่าบอกใคร   ปัจจุบันศิลปินบางท่านก็นิยมเขียนภาพแบบภาพพระบฎเหมือนกัน แทนที่จะใส่กรอบ   สำหรับรูปที่แนบเพิ่มมาให้ดูเป็นรูปที่ถ่ายไว้นานมาก  ถ้าจำไม่ผิดน่าจะเป็นภาพที่อยู่ในพิพิธภัณฑ์วัดมหาธาตุในจังหวัดเพชรบุรีถ้าไม่ใช่ต้องขออภัยเพราะหลายสิบปีแล้วภาพนี้ครับ   เหลืออยู่แค่สองภาพครับ

ภาพขยาย
ภาพชิ้นนี้จัดภาพได้สวยงามลงตัวมากโดยเฉพาะสีบัวโรย(สีชมพูตุ่นๆนิดๆเหมือนสีของดอกบัวเวลาโรย)ยิ่งสีทองที่ปิดองค์พระพุทธเจ้าทำให้ภาพงามน่าดูครับ

รูปนี้จะเห็นชัดคือพื้นสีชมพู(บัวโรย)  ลายดอกไม็บนซุ้มใช้สีเขียวสลับแดงและตัดเส้นขาวภายในมีใบโพธฺ์สีเขียวใบแคแซมพื้นน้ำตาลในขณะที่ตัวซุ้มเรือนแก้วเป็นสีขาวโดยสอดสีเขียวแดงสลับกันไป  โดยเฉพาะอย่างยิ่งชาดที่ตัดเส้นทองบนพระพักต์ของพระพุทธเจ้างามจริงๆครับ

ผมคิดว่าภาพแขวนเป็นเรื่องสากลที่มีอยู่ทั่วไปในทุกศาสนาทั่วโลกเลยนะครับ

น่าเสียดายที่ทุกวันนี้ เราไม่นิยมทำพระบฏกันแล้ว ไม่อย่างนั้นเวลามีงานวัด เอาพระบฏมาแขวนๆไว้ทั่วศาลา คงอลังการเหมือนพวกธิเบตแขวนทังกา

ดูรูปของคุณยุทธแล้วก็คิดว่า คนโบราณท่านไม่มีสีสดๆใช้ เหมือนที่กรมนริศท่านเรียกว่าีสีสวรรค์ แต่เวลาเขียนออกมาแล้วกลับสวยประหลาด ดูเคร่งขรึมเข้ากับบรรยากาศศักดิ์สิทธิ์ในโบสถ์ที่มืดๆ สว่างอยู่แค่แสงเทียนวับๆแวมๆ

สมัยนี้โบสถ์ติดไฟนีออนสว่างจ้า ทาสีขาวล้วน เป็นความคิดสมัยใหม่แบบตะวันตกเมื่อไม่นานมานี้เอง ว่าห้องสีขาวและสว่างสื่อถึงความสะอาด แล้วมันก็ลามเข้าไปถึงวัดวาอาราม ทั้งๆที่จริงๆแล้วคนโบราณท่านใช้ประโยชน์จากความลึกลับคลุมเครือของบรรยากาศ จูงใจคนเข้าสู่ความศักดิ์สิทธิ์ เพราะศาสนาเป็นเรื่องลึกลับที่ไม่อาจทำให้โปร่งใสได้ด้วยตา


เคยได้ยินมาว่าบางวัดที่ไม่มีภาพจิตรกรรมเป็นผนังโล่งๆ เวลามีงานเขาก็เอาพระบฏนั่นแหละมาแขวนไว้แทนภาพเขียนเต็มหมดทุกห้องผนัง

ลองเอาพระบฏเก่าแก่ของพม่ามาให้ดูกันครับ มีอายุช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 16-17 ร่วมสมัยกับทวารวดีตอนปลาย เชื่อว่าน่าจะเป็นพระบฏที่เก่าที่สุดในเอเ้ซียตะวันออกเฉียงใต้ (เพราะแถวนี้มันชื้้น เลยรักษาอะไรไ้้วไม่ได้นาน)

ชิ้นนี้พบพับๆอยู่ในวิหารแห่งหนึ่งในเมืองพุกาม เพราะอากาศมันแห้งเลยรักษาสภาพเอาไว้ได้ ทุกวันนี้อยู่ในพิพิธภัณฑ์พุกาม แน่นอนว่าห้ามถ่ายรูป ก็เลยต้องถ่ายเอาจากหนังสือครับ

ลักษณะก็คล้ายกับอินเดียศิลปะปาละทีเดียว

ของจริงมีขนาดพอสมควร เท่าที่เหลือก็พอๆกับโปสเตอร์ปิดผนัง แต่เขาลงรูปไว้แค่นี้

ไม่แน่ใจว่าเรื่องสุตโสมชาดกหรือเปล่า ตอนพระเจ้าสุตโสมถูกรากษสจับตัวไป แต่ขอกลับมาลาลูกเมียก่อน จากนั้นก็กลับไปให้รากษสกิน (ชาดกกินคนอีกแล้ว)

ภาพขยาย อายุของภาพตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 17 ลงมา ก็ประมาณ 900 ปีแล้ว ถือเป็น masterpiece ชิ้นหนึ่งของศิลปะพุกามทีเดียว

คุณยุทธเปิดกระทู้งามๆอีกแล้ว ขอบคุณนะครับ

มีเรื่องขออนุญาตเรียนถามครับ ว่าสีบัวโรยที่คุณยุทธพูดถึงผสมยังไงหรือครับ
ผมแอบถูกใจสีนี้ในจิตรกรรมภาพสีฝุ่นมานานแล้วครับ
แต่ไม่เคยได้ทราบเรื่องที่มาของสีแบบที่คุณยุทธเอามาลงไว้นี่เลยครับ
ขอบคุณมากๆนะครับ

เรื่องพระบฎในไทยที่มีหลักฐานแน่ชัดที่สุด ปรากฎครั้งแรกในสมัยสุโขทัยตอนกลาง เพราะมีศิลาจารึกบันทึกข้อความไว้อย่างชัดเจน เท่าที่ค้นหามายืนยันได้ในบัดนี้ คือ ศิลาจารึกหลักที่106 กล่าวถึงชีวประวัติของพนมไสดำ ซึ่งเป็นสามีของแม่นมเทศ เป็นผู้ที่ใกล้ชิดสมเด็จพนะมหาธรรมราชาที่1(พระยาลิไทย )มาก น่าจะเป็นพระพี่เลี้ยงของพระองค์ ได้กระทำบำเพ็ญกุศลต่างๆที่เป็นถาวรวัตถุไว้ในศาสนาเป็นอันมาก จากศิลาจารึกของพนมไสดำนี้บ่งบอกปรศักราชไว้ชัดเจนว่า
"ศักราชแต่พระเจ้าเนียรพานได้ พันเก้าร้อยยี่สิบเจ็ด ในปีชวด เดือน6 บวรรณมี พุทธพาร พนมไสดำ เอาใจตั้ง สบรรธา หรรษาดีเรก อเนกไมตรี ศรีสักยะ เพื่อจักใคร่ข้ามจากสงสาร เมื่อเนียรพานที่มั่น อันพรรณนาเถิงศีล เพียร ประหญา ฯลฯ "
 ศักราชที่กล่าวไว้นั้น คือ ปีพุทธศักราช1927 ศิลาจารึกนี้ว่าในปีมะเส็ง เดือน5 พนมไสดำ"แต่งทั้งกุฎี ชีบวชแล้วจึงมาตั้งกระทำ หอพระปิฎกธรรมสังวรใจ บูชาพระอภิธรรม กับด้วยพระบดจีนมาไว้ ได้ปลูกทั้งพระศรีมหาโพธิ อันเป็นจอมบุญจอมศรียอ..............พระบดอันหนึ่ง ด้วยสูง14ศอก กระทำให้บุญแก่สมเด็จมหาธรรมราชา"
  ข้อความนี้ทำให้เข้าใจได้ทันทีว่า ในสมัยสุโขทัย ระหว่างปีพุทธศักราช1927ซึ่งเป็นปีชวดมาถึงปีพุทธศักราช1932อันเป็นปีมะเส็งนั้น นิยมทะพระบฎ อุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว เช่น พนมไสดำในฃที่นี้ได้ทำ"พระบดอันหนึ่ง ด้วยสูงได้14ศอก กระทำบุญไปแก่สมเด็จมหาธรรมราชา"ซึ่งตามจารึกนี้ก็น่าจะหมายถึงสมเด็จพระมาหาธรรมราชาลิไทย
  พระบด หรือ พระบฎ ในสมัยสุโขทัย สูงถึง 14 ศอก(ประมาณ7เมตร) นับว่าเป็นพระบฎที่มีขนาดใหญ่มาก และต้องมีที่แขวนไว้ด้วย ส่วนในเรื่องที่จารึกกล่าวถึงพระบฎจีนนั้น น่าจะพิจารณาได้ว่า ใสมัยสุโขทัย คงจะมีพระบฎหลายชนิด อย่างน้อยที่สุดก็มีพระบฎจีนซึ่งน่าจะคนละชิ้นกับที่ระบุว่าสูง14ศอก หรือถ้ามห้คาดคะเนว่าไทนเราอาจจะได้อิทธิพลการเขียนภาพพระบฎจากจีนก็เป็นได้ เพราะมีการค้าขายมาตั้งแต่สมัยพ่อขุนรามคำแหงแล้ว(อันนี้ผมคิดเอาเองนะ)
  เรื่องสีฝุ่นและกาวเม็ดมะขามขอทำความเข้าใจที่ถูกต้องแทนคุณยุทธเพื่อความถูกต้องดังนี้ครับ
   -กาวเม็ดมะขาม เม็ดมะขามที่ใช้จะต้องเป็นมะขามเปรี้ยว(Tamarindur indiea)เท่านั้นนะครับ เพราะมะขามเปรี้ยวมีความฝาดเวลานำไปทำสมุกจะจับติดผนังได้ดี มะขามหวานใช้ไม่ได้เด็ดขาดครับ วิธีทำก็นำเอาเม็ดมะขามมาใส่กระทะตั้งไฟคั่วให้สุก ขณะสุกใหม่ๆกำลังร้อนจัดๆนั้นรีบเอาลงแช่น้ำเย็น ทิ้งไว้1คืนพอรุ่งขึ้นเปลือกมะขามจะยุ่ยพองออก นำมาปลิ้นเอาเม็ดในที่มีสีขาวนวลๆออกใส่วนเปลือกที่ยุ่ยพองนั้น นำไปรองพื้นบนผนังไม้เพื่อเขียนจิตรกรรมบนผนังบานประตูหรือหน้าต่างและผนังอาคารที่เป็นฝากระดานได้เป็นอย่างดี ก่อนที่จะทาสมุกรองพื้นกาวเม็ดมะขามและดินสอพอง เรื่องการเคี่ยวกาวยังมีขั้นตอนยุ่งยากอีก ขี้เกียจอธิบาย เอาเป็นว่ารู้พอหอมปากหอมคอเท่านี้นะครับ
  -สีเขียวใบแค เป็นสีเขียวเข้มออกค่อนข้างคล้ำดำ เกิดจากการผสมสีรงกับเข่ม่าหรือหมึกจีน หรือไม่ก็นำสีรงผสมกับสีครามก็จะได้สีเขียวเข้มมากยิ่งขึ้น(Sap Green) ที่ได้ชื่อว่าสีเขียวใบแคนั้นก็เพราะลักษณะของสีที่มีลักษณะเขียวอย่างใบต้นแค แต่มิใช่เอาใบแตมาทำเป็นสีอย่างที่เข้าใจกัน ตัวผมเองกับอาจารย์ วีรธรรม ตระกูลเงินไทย สมัยเรียน เคยลองเอาใบแคมาหมักแล้วคั้นเอาน้ำแต่มันไม่ได้ให้สีอย่างใบมันจริงได้วยครับ ถ้าเอามาตำอาจจะได้มากกว่า แต่ก็เหม็นเขียวเหมือนใบไม้ทั่วๆไปครับ แถมใบมันเล็กถ้าเอามาใช้จริงคงต้องล่อทั้งต้นกว่าจะได้สีสักกระปุกนะครับ
   -สีบัวโรย  โบราณเรียกสีว่า"รงค์" คำว่าบัวโรย คงเป็นศัพท์ที่ไม่แพร่หลายในเชิงช่าง เพียงแต่เป็นคำเปรียบเปรยอย่างสีเขียวใบแค ไม่เหมือนชือเรียกสีทางช่างอย่างเป็นทางการเช่น สีหงสบาท(แดงแท้+ขาว) สีหงส์ดิน(สีดินแดง+สีขาว) สีแดงเสน(แดงเสน+ขาว) ถ้าผสมตามทฤษฎีสีในปัจจุบัน น่าจะเป็นสีหงสบาท(แดงแท้+ขาว)-เขม่าเล็กน้อย
    สำหรับทริป4ที่ว่าจะไปเพชรบุรีกันแบบหลายวัน ขอให้ลงขันกันนั่งรถตู้ครับ ขอคำยืนยันวันเวลาที่แน่นอน เพื่อตระเตรียมความพร้อมก่อนเนิ่นๆก็จะดี มวลหมู่สมาชิกลงชื่อลงความเห็นกันเลยครับ (ภาพประกอบ ภาพพระบฎแบบล้านนาที่พพิพิธภัณฑ์เชียงใหม่ ถ้าจำไม่ผิดอายุกว่า700ปี)

ขอบคุณท่านหัวหน้าชมรมที่ให้ความกระจ่างเพิ่มในส่วนรายละเอียดครับ   ส่วนเรื่องสีเขียวใบแคนี่ผมเคยเห็นอาจารย์ วีรธรรม ตระกูลเงินไทย ไปจัดงานที่เมืองทองเรื่องผ้าและสีโบราณ   มีสีอยู่ในโกร่งเป็นสีๆ   เห็นสีเขียวใบแคอยู่ในโกร่งเลยถามลูกศิษย์แกดูยังเห็นเป็นเยื่อของใบไม้อยู่ครับสอบถามแล้วก็บอกว่าหมักจากใบแคลองเขียนดูก็น่าจะจริงแต่วันหลังเจออาจารย์ วีรธรรม ตระกูลเงินไทย จะสอบถามอีกทีแล้วกันครับ   ส่วนเรื่องสีนั้นเป็นชื่อเรียกในแผ่นสีสมัยก่อนอ.สมปองเคยให้ทำชาร์ตสีโบราณของไทยไว้แล้วเขียนชื่อกำกับไว้  ส่วนจะเป็นที่นิยมเรียกหรือไม่อันนี้ไม่ทราบครับ  เรื่องทริป  คงต้องรวบรวมว่าใครไปกี่คนจะได้เฉลี่ยกันได้ครับถ้าพี่ยีนส์ไปด้วยคงได้อะไรดีๆอีกเยอะนะครับ  ขอบคุณที่ให้ความกระจ่างครับ

บอร์ดร้างมากมายเลยครับช่วงนี้ ไม่มีใครเข้ามาชมเลย  :'(

เรื่องเพชรบุรีนั้นก็อยากไปครับ ขอลงชื่อไว้ก่อนละกันครับ

มาอัพบอร์ดหน่อยครับ ผมชอบพระบฏผืนนี้จริงๆ อยู่ในมิวเซียมวังหน้า เสียดายว่าม้วนปลายเก็บไว้หน่อยเพราะผนังสูงไม่พอ รูปรอยลายเส้นยังดูติดวี่แววรัตนโกสินทร์ตอนต้นอยู่

พระมหาชนกครับ แต่ผมดูแล้วกลับนึกไปถึงตอนศุภลักษณ์อุ้มสมมากกว่า

ภาพพระบฎที่โครงสีสวยมากครับอยู่ที่วังหน้าหรือครับมีเวลาต้องแวะไปดูบ้างแล้ว  อยากเห็นรูปเต็มๆครับไม่ทราบว่าคุณกุถ่ายเเบบเต็มมาหรือเปล่าครับ

ผมก็รออยู่ว่าจะมีใครมาลงชื่อไปทริปนี้หรือไม่ เห็นวางโครงการกันไว้ ว่าอยากไปเพชรบุรี แต่สงสัยงานนี้จะแห้วซะแล้วมั๊ง สำหรับคุณKurukura ก็ยินดีครับที่จะได้ไปร่วมกัน เดี๋ยวผมจะเปิดกระทู้ทริป4แล้วกัน สำหรับพระบฎพื้นนี้ผมก็ชอบครับ ว่าแต่คุณKarukaraมีถ่ายมาเยอะมั๊ยครับ ลงให้ชมหน่อย ฝีมือของช่างน่าจะถึงสมัยร.1ไม่เกิน ร.3แน่นอนครับ

อ่่าา ถ่ายไม่ได้เลยครับ ติดกระจกเสียขนาดนั้น เท่าที่เอามาลงก็ชัดสุดแล้วครับ อยู่ในห้องรัตนโกสินทร์ชั้นล่าง เห็นฝีมือแล้วก็ตกใจ สวยและสมบูรณ์มาก งานก่อนรัชกาลที่ 3 เขียนคนตัวใหญ่ๆทั้งนั้น

ทริปไม่ล่มหรอกครับ คุณ jean1966 เพราะยังไงผมก็ต้องไปเมืองเพชรอยู่แล้ว ไปก่อนหน้าันั้นหน่อยก็ได้ ผมไปวันที่ 2-4 ครับ

สวัสดีค่ะท่านผู้รู้ทุกท่าน

      ตอนนี้สนในเรื่องพระบฏในภาคเหนืออยู่อะค่ะ (พระบฏสมัยโบราณ) เลยอยากจะถามว่า ใครพอจะทราบเรื่องราวเกี่ยวกับพระบฏล้านนาบ้างอะคะ หรือว่าพอจะหาหนังสือเรื่องไหนอ่านได้บ้าง

      รบกวนท่านผู้รู้ทุกท่านด้วยนะคะ

เรียนถามyutthana ต้องการทราบภาพพระบฎที่เขียนพระพุทธเจ้าทรงเครื่องผืนนั้น เป็นของที่ไหนคะ ขอทราบรายละเอียดด้วยค่ะ

สวัสดีครับ เนื่องจากทางชมรมเรามีนโยบาย ในการเผยแพร่งานศิลปกรรมไทย โดยบางครั้งไม่สามารถบอกที่มาได้เนื่องจากจะเป็นชี้ช่องให้โบราณวัตถุเหล่านี้สูญหายได้ เพราะพื้นที่นี้เป็นสาธารณะครับ
 อย่างไรก็ดี ถ้าเป็นการถามเพื่อเป็นความรู้  ยินดีตอบเป็นส่วนตัวทางเมล์ครับ  vatsuwan00@yahoo.com   ต้องขอโทษที่ทำให้ยุ่งยากนิดนึง

ผ้าพระบฏ ในล้านนา ที่ใช้กันเป็นประจำทุกปี ก็ผ้าพระบฏที่ใช้ในงานเลี้ยงดง (หรือเลี้ยงผีปู่แสะย่าแสะ)

(http://sphotos.ak.fbcdn.net/hphotos-ak-ash1/hs505.ash1/29881_130534066963671_100000212340744_357878_4657711_n.jpg)