เรือนไทย

คือดิฉันได้ไปไปอ่านเรื่องการจัดสวนของประเทศไทยมาค่ะ ซึ่งพอไปค้นเรื่องการจัดสวนของไทยในสมัยอยุธยาและสมัยรัตนโกสินทร์ตอนกลางดูก็รู้สึกว่าไม่มีหลักเป็นจริงเป็นจัง เป็นแบบแผนว่าต้องจัดแบบนี้ แบบนั้นเท่าจีน ญี่ปุ่น หรือประเทศตะวันตกนัก ส่วนใหญ่เน้นไปที่การปลูกต้นไม้มงคล ปลูกทิศไหน ส่วนอื่นๆก็ไม่ได้กล่าวถึงอะไรนักเหมือนสามารถจัดได้ตามใจที่ต้องการเลย เลยอยากจะขออนุญาตเรียนถามผู้รู้ในห้องนี้เพิ่มเติมหน่อยค่ะว่า

- คนไทยภาคกลางในสมัยอยุธยาเขามีขั้นตอน แบบแผนการจัดสวนอย่างไรคะ สวนในสมัยนั้นมีเอกลักษณ์ ความโดดเด่นอย่างไร

- สมัยรัตนโกสินทร์ตอนกลางเขามีขั้นตอน แบบแผนการจัดสวนอย่างไรคะ สวนในสมัยนั้นมีเอกลักษณ์ ความโดดเด่นอย่างไร

หรือคนไทยในสมัยนั้นก็ไม่ได้มีความจริงจังอะไรกับการจัดสวน ส่วนใหญ่เลือกปลูกต้นไม้ที่ควรปลูกก็แค่นั้นหรือเปล่าคะ

ถ้าเป็นสวนในความหมายของ garden แบบฝรั่ง คนไทยไม่มีสวนล้อมตัวบ้านแบบนั้นค่ะ   

ในภาคกลางทั้งอยุธยาและรัตนโกสินทร์ตอนต้น   พื้นที่ของไทยถ้าไม่ใช่สวนก็เป็นนา    ในชนบทมีท้องนาเป็นส่วนใหญ่  ส่วนในเมืองไม่ว่าเมืองหลวงหรือในจังหวัด ก็เป็นสวนทั้งนั้น เรียกว่าต้นไม้ใหญ่อย่างต้นไทร ต้นมะพร้าว ต้นกล้วย ขึ้นติดกับบ้านเลยทีเดียว
นอกนี้ คนไทยนิยมปลูกบ้านริมทางน้ำ  ไม่ว่าแม่น้ำ หรือห้วยหนองคลองบึง  เพราะน้ำเป็นส่วนสำคัญของการดำเนินชีวิต  เมื่ออยู่ริมน้ำก็ไม่มีพื้นที่ไว้ทำสนาม  แต่จะมีท่าน้ำแทน   
พื้นที่ชิดตัวบ้านเอาไว้ปลูกพืชสวนครัว ห่างไปหน่อยก็มีไม้ผลที่กินสดๆ หรือเอาไปปรุงอาหารได้ เช่นกล้วย มะพร้าว  ไม้ยืนต้นทั้งหลาย
จะเรียกว่าจัดสวนได้ไหมคะแบบนี้  คือเป็นการจัดสำหรับใช้สอย ไม่ใช่เพื่อความสวยงามเป็นอาหารตา อย่างการจัดสวนดอกไม้ในประเทศตะวันตก

ขอบคุณสำหรับคำตอบค่ะคุณเทาชมพู ขอถามเพิ่มเติมนะคะว่าแล้วไทยเริ่มมีการจัดสวนแบบตะวันตก จีน ในสมัยไหนหรือคะ ทั้งชนชั้นสูง ทั้งในหมู่คนทั่วไป

(ต่อ) การจัดสวนของคนไทยมีอีกแบบหนึ่ง ก่อนจะจัดสนามปลูกไม้ดอกหรือไม้ใบอย่างในปัจจุบัน คือสวนบนนอกชาน   เนื่องจากเรือนไทยสามารถปลูกเป็นเรือนหมู่โดยมีนอกชานเชื่อมให้เดินถึงกันได้  พื้นนอกชานจึงกว้างขวางพอจะวางกระถางต้นไม้ เป็นสวนกระถาง ให้เจ้าของบ้านได้ชม
เห็นตัวอย่างได้จากเรือนขุนช้าง  ซึ่งถ้าอยากรู้ว่าเรือนชุนช้างเป็นอย่างไรก็ไปดูแบบได้จากอุทยาน ร. ๒ ค่ะ

การจัดสวนแบบจันในสมัยรัตนโกสินทร์มีในช่วงต้น  คือระหว่างรัชกาลที่ 1-3    จัดบนนอกชานแบบเดียวกัน  ในยุคนั้นคนไทยยังไม่มีสนาม   ลงบันไดบ้านไปก็เป็นท่าน้ำ หรือสวน 
ในรัชกาลที่ 4  เมื่อมีการตัดถนนเป็นทางสัญจร   บ้านที่ปลูกใหม่ก็เริ่มย้ายมาอยู่ใกล้ถนน   เห็นหนาตาขึ้นในรัชกาลที่ 5  เมื่ออิทธิพลตะวันตกเริ่มขยายมาถึงบ้านเรือนในสยาม   บ้านก็ปลูกอยู่บนพื้นดินมีบริเวณที่ถากถางให้เรียบ เกิดสนามหน้าบ้านขึ้น  จากนั้นสวนดอกไม้ก็ตามมา

        ขุนช้างขุนแผน ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ/ตอนที่-๑๘-ขุนแผนพานางวันทองหนี

ขอบคุณคุณ SILA และคุณเพ็ญชมพูค่ะ

เหตุผลอีกอย่างคือภาคกลางเป็นที่ราบลุ่ม  บ้านเรือนริมแม่น้ำเจ้าพระยามีน้ำท่วมสองฟากฝั่งทุกปี  เรือนไทยก็เลยต้องสร้างบนเสาสูงๆ เรียกว่าใต้ถุนบ้านสูงเดินลอดไปมาได้สบาย     การสร้างสนามหญ้าปลูกดอกไม้แบบบ้านฝรั่งจึงไม่เหมาะกับภูมิประเทศ   สร้างเอาไว้น้ำก็ท่วมหมดอยู่ดี

ขอบพระคุณสำหรับความรู้ค่ะคุณเทาชมพู คุณเพ็ญชมพู