เรือนไทย

 กลายเป็นดาวเทียมอีกแล้ว...
*******************
ถ้าหากว่าเป็นคนที่ไม่มีปฏิภาณ ก็คงเหงื่อแตก  ว่าฉันทำสิ่งที่ไม่ต้องพระราชประสงค์เสียแล้ว
มีอย่างหรือ  ตุ้มหูพระราชทานแท้ๆ  เป็นของสำคัญ  มีแต่ใครต่อใครอยากได้แต่ไม่มีโอกาสได้
ควรจะใส่ไว้ตลอดเวลา หรืออย่างน้อยเข้าเฝ้าก็ต้องใส่  กลับไม่ใส่
ให้ท่านจับได้ว่าทำเหมือนไม่ใส่ใจ  ไม่เห็นความสำคัญของสิ่งที่ท่านพระราชทาน
จะแก้ตัวยังไงล่ะนี่ถึงจะไม่กริ้ว

คุณจอมเพิ่มแก้ตัวหลุดได้อย่างสวยงามค่ะ

เครื่องประดับบ่ได้...................ฝังใจ
จิตจ่อจอมไผท.............................ค่ำเช้า
ยกเสียแต่หลับไป.........................ตื่นนึก คะนึงนา
ลืมพระบาทขาดเฝ้า......................จักเศร้าเสียใจ

ท่านตอบว่าท่านใจจดใจจ่อนึกถึงพระเจ้าอยู่หัวมากกว่าไปจดจ่อกับของมีค่า  
คิดถึงแต่พระเจ้าอยู่หัวตลอดเวลาที่ตื่น   จะเว้นก็แต่ในยามหลับเท่านั้น
ลืมตุ้มหูลืมได้  แต่ลืมเข้าเฝ้าลืมไม่ได้  ถ้าขาดไปก็จะเศร้าเสียใจมาก

คำตอบนี้เป็นที่พอพระราชหฤทัยมากน้อยแค่ไหน  ติดตามอ่านได้ในโคลงพระราชทาน

พรุ่งนี้จะมาต่อให้   ของดีต้องรออ่านค่ะ

 มาต่อจากเมื่อวาน
ความโปรดปรานเจ้าจอมเพิ่มมีมากแค่ไหน เห็นได้จากบทพระราชนิพนธ์ที่พระราชทาน  ต่อไปนี้

เป็นโคลงดั้นบาทกุญชร  ไม่ใช่โคลงสี่สุภาพค่ะ

แสนรักสุดรักเพี้ยง..............ชีวี แม่เฮย
เปรียบดังแววนัยนา.............พี่อ้าง
แม้จากสักราตรี..................ตรอมเทวษ
แม้ว่าเริดนุชร้าง.................สุดปราณ

อ้าดวงกมเลศผู้..................เพ็ญลักษณ์
โฉมแม่งามสคราญ.............ยิ่งผู้
ดวงจันทร์ดุจวงพักตร์..........วรนุช เสมอฤๅ
โฉมแม่ชื่นจิตชู้..................ช่ำแด

พรุ่งนี้จะมาต่ออีก ๒ บท

 งามเนตรเนตรน้องดุจ.............คมศร
ยามเมื่อเหลือบเล็งแล............สบต้อง
คมกริบดั่งศรรอน...................ราญจิต พี่ฤๅ
เพียงจะเผยโอษฐ์พร้อง..........พร่ำชม

งามปรางสมรมิตรแม้น.............ปรางทอง
อวลกลิ่นอรอบรมย์..................รื่นเร้า
งามโอษฐ์เมื่อยามฉลอง...........เฉลยกล่าว
งามเกศนุชกวดเกล้า................กีดกัน

หลังจากพระราชทานโคลงดั้นบาทกุญชร  แสดงความรักและคำชมโฉมแล้ว   คุณจอมเพิ่มก็ถวายโคลงดั้นบาทกุญชรฝีมือของท่าน กลับเช่นกัน

อ้าอรพระร่มเกล้า....................เช้าเย็น
เสน่ห์ดุจดวงจิต......................ค่อยน้อย
พระฤๅจะทรงเห็น...................ความสวาท
บ่แต่งเท็จกล่าวถ้อย................สัจจัง

แม้ทรงลืมพักตร์ข้า.................ขาดเด็ด
ม้วยจะเสี่ยงสัตย์หวัง...............ภพโพ้น
จ่อจิตคิดสำเร็จ.......................สมนึก
รองพระบาทชาติโน้น...............นิรันดร์

นอกจากแสดงความภักดีแล้ว  คุณจอมเพิ่มก็ยอพระโฉมอย่างเทิดทูนยิ่งกว่าที่พระราชทาน
และยังบอกอีกว่า ไม่ขอเหลียวแลชายทั้งโลก  เพราะยังไงก็เทียบพระองค์ท่านไม่ได้
เพียงได้ยินพระราชดำรัสก็จับใจ

แสดงว่าคุณจอมเพิ่ม มีคารมคมคายสมเป็นกวีทีเดียว  เข้าใจยอพระเกียรติถูกกาลเทศะเสียด้วย
ไม่มีบทไหนเลยที่แสดงความเห่อเหิมในตัวเอง

งามโฉมงามเกียรติเจ้า..............จอมภพ
เลิศบุรุษดุจสรร........................แต่งพร้อง
น่ารักจักใคร่ซบ........................เบื้องบาท
ชายหมดโลกไป่ต้อง.................นิยม

แม้รูปทองล่องฟ้า......................มาสมัคร
ข้าบาทบ่หวังชม.......................ใช่แสร้ง
แน่จิตคิดทรงลักษณ์..................เลิศกว่า
ยินพระดำรัสแจ้ง.......................จับใจ

 อยากชมโฉม เจ้าจอมเพิ่ม เสียแล้วสิคะ

 คงจะไม่เป็นการมิบังควรใช่ไหมคะ ถ้าหนูจะบอกว่าคนสมัยก่อน แสดงอารมณ์รักได้ละเมียดละไมจังเลยนะคะ อาจารย์

เปิดเทอมแล้ว กว่าจะหาเวลาว่างได้มากพอมาไล่อ่านกระทู้ที่อยากอ่านทัน ทำเอาผมเหนื่อยน่าดูเลยครับ
เดี๋ยวว่างเมื่อไหร่ คงได้ไปไล่อ่านกระทู้เรือพระราชพิธีเหมือนที่ได้นั่งไล่อ่านกระทู้นี้จน "อิน" กับเจ้าจอมเพิ่มไปเลย

ขออนุญาตนั่งเอกเขนกบนเสื่อคอยฟังเรื่องราวของ อ.เทาชมพู ต่อนะครับ แต่เห็นทีวันนี้ทั้งชาและกาแฟจะไม่ไหวแล้ว
อาจจะต้องแวบไปดื่มเอา "เครื่องดื่มชูกำลัง" ซักขวดสองขวดแทนแล้วล่ะครับ แหะๆ

 อย่าเผลอกินเกินสองขวดต่อวันนะคะ คุณติบอ
****************
ครั้งหนึ่ง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ จะเสด็จทอดพระเนตรการคล้องช้างกลางแปลง   ในแหล่งข้อมูลไม่ได้บอก พ.ศ. ไว้ เลยไม่ทราบว่าครั้งไหน
เจ้าจอมเพิ่มเข้าเฝ้าในพระบรมมหาราชวัง  จึงได้รับพระราชทานโคลง

ยามค่ำนุชนาฏน้อง...................กรายกร มาแฮ
งามปลั่งดั่งอัปสร......................สู่หล้า
จรุงกลิ่นขจายขจร.....................หอมชื่น
งามเนตรงามนวลหน้า................แนงน้อยคมขำ

โคลงของคุณจอมเพิ่มที่ถวายตอบไป  ก็ชมความงามแบบ ทันๆกัน รู้พระราชหฤทัย

ยลไท้ไป่เสื่อมสิ้น.....................สิ่งงาม
จ่อจิตติดเนตรงาม.....................พิศไท้
ดุจเทพทวีความ.......................เสริมสวาท
เสน่ห์หวังฝังไว้........................เฉิดแท้แลเพลิน

ขอแวะแยกซอยไปหน่อยนะคะ   พิมพ์มาถึงตอนนี้นึกถึงคำบอกเล่าของคุณยายเนื่อง ม.ล.เนื่อง นิลรัตน  
ท่านเป็นนางข้าหลวงวังพระวิมาดาฯ  เคยเห็นสมเด็จหญิงน้อย  เจ้าฟ้านิภานภดล กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี   ว่าทรงงามมาก
พระเนตรงามถอดแบบมาจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ

 พระราชนิพนธ์ที่พระราชทานตอบมา คือจะเสด็จไปคล้องช้างที่อยุธยา
แต่พระราชพิธีนี้ห้ามผู้หญิงมีความรู้เข้าไปข้องแวะ  ถือว่าวิชาจะเสื่อม     จึงไม่ทรงชวนคุณจอมไปด้วย

จะไปจับช้างที่....................กรุงทวาร์ วดีแฮ
หญิงรอบรู้อักขรา.................บอกห้าม
ไปเห็นเสื่อมวิชา.................ลืมหมด
คิดจะชวนก็คร้าม.................แต่เจ้าจักลืม

เรื่องถือกันนี้ถือจริงหรือเปล่าก็ไม่รู้    ดิฉันเดาว่าอาจจะทรงเย้าเล่น  คุณจอมเพิ่มก็รู้    
จึงตอบตัดพ้อไปอย่างมีจริตแง่งอน ผิดจากคราวก่อนๆ

พระราชดำรัสคร้าม................ลืมความ รู้แฮ
โปรดเกศเหตุควรถาม............ก่อนไซร้
ดุจหน่ายมิให้ตาม..................พระเสด็จ
เพราะอักษรลืมได้.................เพื่อให้เนาวัง

เป็นธรรมดาที่ว่าพอฝ่ายหญิงงอนขึ้นมา   ฝ่ายชายก็โอ๋ เอาใจ

จักไปใช่แกล้งหน่าย..............แหนงหนี
นึกอยู่ทุกราตรี......................ห่วงเจ้า
แม้จากจักไม่มี......................ที่ตัก เตือนเฮย
รักจักอยู่แต่เช้า.....................ค่ำแล้วเป็นตาย

 ขึ้นชื่อว่าผู้หญิง ถึงไม่มีใครสอนก็ตัดพ้อเป็นโดยธรรมชาติอยู่แล้ว    ยิ่งคุณจอมเป็นคนมีปฏิภาณไหวพริบดีด้วยแล้ว    จึงตัดพ้อได้น่ารักน่าเอ็นดูมาก    
บทที่ส่งขึ้นไปถวาย  เป็นไม้ตายของผู้หญิง   ถ้าไม่ให้ไปก็แสดงว่าไม่รักแล้ว  ทิ้งเอาไว้ทางนี้เหมือนแกล้งให้ตาย(ใช่ไหม)

บ่เคยพรากจากเบื้อง................บาทบง  กชเฮย
เสด็จประพาสในดง..................สู่ด้วย
พระจางจืดจงปลง....................ปลดสวาท
แสร้งซัดไว้ให้ม้วย...................แน่สิ้นถวิลถึง

ตัดพ้อขนาดนี้  มีหรือจะไม่สมหวัง   คุณจอมก็เลยได้ตามเสด็จไปคล้องช้างที่พระนครศรีอยุธยา
เสร็จการคล้องช้างแล้วประทับแรมที่พระราชวังจันทร์เกษม
ก่อนจะไปนมัสการพระที่วัดเสนาสนาราม(ต้องถามคุณติบอว่าอยู่ที่ไหน) แล้วจึงเสด็จพระราชดำเนินกลับพระนคร
มีการเฉลิมพระราชมณเฑียร  เจ้าจอมเพิ่มได้รับพระราชทานเหรียญพระบรมรูป ๕ รัชกาล  มีโบสำหรับติดคล้องคอ

 ความเห็นที่ 28

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ จะเสด็จทอดพระเนตรการคล้องช้างกลางแปลง ในแหล่งข้อมูล
ไม่ได้บอก พ.ศ. ไว้ เลยไม่ทราบว่าครั้งไหน



ตามบันทึกของพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมพระสมมติอมรพันธุ์ ซึ่งทรงเป็นราชเลขาธิการให้สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง
กล่าวว่าพระองค์เสด็จทอดพระเนตรการคล้องช้างกลางแปลง ในปี 2426 ที่ตำบลหัวรอ อำเภอเมืองอยุธยา
โดยคณะลงเรือพระที่นั่งมาเทียบท่าที่ท่าน้ำวัดกุฎีสูง ซึ่งเป็นวัดร้างในปัจจุบัน แล้วนั่งรถอีกทอดไปยังพลับพลา
เพนียด ทั้งนี้ฝ่ายในที่ตามเสด็จมี สมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี และเจ้าคุณจอมเพิ่ม

ในบันทึกเล่าว่า การคล้องช้างมี 3 ประเภท
1) ต้อนจับในเพนียด แล้วเอา "โยนตาม" หรือเชือกหนังที่ทำเป็นบ่วงโยนใส่คอช้าง จากนั้นจึงกระตุกแล้วจูง
ช้างไปผูกจนกว่าจะเชื่อง

2) จับเข้าซอง คือปล่อยช้างออกจากเพนียด แต่บังคับตัวที่หมายตาไว้ให้เข้าไปในซอง

3) จับช้างกลางแปลง คือ ต้อนโขลงลงน้ำ แล้วเอาโยนตามจัดการ

แต่ในวันนั้นไม่ทรงได้ทันทอดเนตรประเภทหลัง ก็ทรงกลับเสียก่อน รับสั่งให้แสดงในวันรุ่งขึ้น
วัดเสนาฯ อยู่ติดกับวังจันทร์เกษมนั่นเองครับ

 ขอบคุณที่มาช่วยขยายความเพิ่มเติมค่ะ

ครั้งต่อมาที่คุณจอมเพิ่มได้ตามเสด็จ  คือประพาสกาญจนบุรี   ในการนี้ มีโคลงพระราชนิพนธ์ระบุชื่อเจ้าจอมที่ตามเสด็จรวม ๘ ท่าน
คือ
ทับทิมมรกตทั้ง...................จันทร์สาย
เนื่องทิพเกสรหมาย..............ชื่อชี้
ตลับเพิ่มรวมทั้งหลาย...........เป็นแปด คนนา
ตามเสด็จครั้งนี้....................สู่ด้าวกาญจนบุรี

ช่วยกันนับหน่อยว่ามีใครบ้าง ดีไหมคะ

เจ้าจอมเพิ่มแต่งโคลงเอาไว้ว่า

ยินนามตามเสด็จไท้...............ปรีดา
ปลื้มจิตคิดใครพา...................เที่ยวได้
เพราะทรงพระเมตตา..............อย่างยิ่ง
ควรยกพระคุณไว้...................นอบน้อมตลอดกาล

คุณจอมได้บันทึกเอาไว้ด้วยค่ะ น่าอ่านมาก ก็เลยยกมาลงไว้ทั้งหมด  ไม่ย่อให้เสียรส
ดูท่านเป็นผู้หญิงชอบเรื่องกระจุ๋มกระจิ๋ม  แม้แต่เรื่องเล็กๆน้อยๆอย่างผักและสัตว์ตัวเล็กตัวน้อยน่าเอ็นดู  ท่านก็ยังบันทึกเอาไว้

"ต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินโดยทางชลมารค    ได้ลงเรือพระประเทียบตามเสด็จ  
วันนั้นประทับแรมที่จังหวัดราชบุรี   ในบริเวณพลับพลาที่ประทับ มีต้นผักชีขึ้นเป็นดง  ลำต้นสูงใหญ่ไม่เคยเห็น กำลังผลิดอกออกผลดูงามยิ่งนัก
พอยามค่ำ แสงจันทร์ฉายสว่าง  เห็นกระต่ายวิ่งออกชมจันทร์ทั้งๆฝูง  น่าดูเป็นอย่างยิ่ง  
รุ่งขึ้นตามเสด็จทูลกระหม่อมแก้ว  ได้พากันไปเที่ยวตลาดที่บ้านโพธาราม

ขอแรงชาวเรือนไทยช่วยขยายความพระนาม"ทูลกระหม่อมแก้ว" ให้ชาวเรือนไทยฟังด้วยได้ไหมคะ

 เจ้าจอมที่ตามเสด็จรวม ๘ ท่าน คือ


1) เจ้าจอมมารดาทับทิม (มารดากรมหลวงนครไชยศรีฯ)  
2) เจ้าจอมมารดามรกต (มารดากรมหมื่นพิไชยฯ)
3) เจ้าจอมมารดาจันทร์ (มารดาพระองค์เจ้าหญิงทักษิณาชาฯ)
4) พระวิมาดาเธอ (ม.จ. สาย เป็นพระภรรยาเจ้าชั้นหลานหลวง-
   มารดากรมหลวงลพบุรีฯ)
5) เจ้าจอมมารดาเนื่อง (มารดากรมพระชัยนาทฯ)
6) เจ้าจอมมารดาทิพเกสร (มารดากรมหมื่นสรรวิไสยฯ)
7) เจ้าจอมมารดาตลับ  (มารดากรมหลวงราชบุรีฯ)
8) เจ้าจอมเพิ่ม

‘ทูลกระหม่อมแก้ว’ คือ พระองค์เจ้าลม่อม ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง
ทรงตรัสเรียกว่า ‘เสด็จยาย’  ทรงเป็นพระราชธิดาในรัชกาลที่ ๓ (พระขนิษฐา
ของกรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ และเป็นอาของ ม.จ. รำเพย ศิริพงศ์) ต่อมาทรงเลื่อน
เป็นสมเด็จพระเจ้าบรมมไหยิกาเธอ กรมพระยาสุดารัตนราชประยูร ในรัชกาลที่ ๕

 ขอบคุณที่เข้ามาตอบ  มีผิดอยู่บ้าง แต่ยังไม่มีเวลาแก้ให้ค่ะ
**********************
บันทึกของเจ้าจอมเพิ่มน่าอ่านมาก  มองเห็นภาพขบวนเสด็จเมื่อหนึ่งร้อยกว่าปีก่อนได้ชัดเจน  
ว่าท่านเสด็จกันอย่างไร นอกเหนือจากเสด็จประพาสต้นที่เราคงเคยได้อ่านกันมาแล้ว

ประทับแรมอยู่ที่จังหวัดราชบุรี  จนถึงวันกำหนดที่จะเสด็จดำเนินไพร
การออกเดินทางตอนนี้  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จทรงม้าพระที่นั่ง  ทูลกระหม่อมแก้วทรงรถ
ฝ่ายในไปรถบ้าง  ไปช้างผูกกูบและสัปคับบ้าง ถึงที่ประทับร้อน  เสด็จประทับเสวยเครื่องว่าง
แล้วเสด็จพระราชดำเนินต่อไปถึงที่ประทับแรม
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จถึงที่ประทับแรมยังไม่ค่ำ   แล้วขบวนรถจึงถึง  ขบวนช้างถึงตอนสุดท้าย

ค่ำวันนั้นพระราชทานโคลงบทใหม่ให้เจ้าจอมเพิ่ม

จากมามาลับแล้ว...............จักหลง ลืมฤๅ
ฤๅว่าหล่อนจักพะวง............อยู่บ้าง
มิตรจิตว่าจริงตรง................ดังกล่าว ฉะนั้นฤๅ
ฤๅว่าลับพักตร์ร้าง...............เลิศแล้วลืมคำ

พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ทรงเป็นกวีเอก   เห็นได้จากพระราชนิพนธ์หลายเรื่อง ไม่ว่า "เงาะป่า " หรือ "นิทราชาคริต"  
โคลงบทนี้อ่านแล้วก็รู้สึกถึงคารมคมคายของชาย ที่ผลัดกันตัดพ้อพ่อแง่แม่งอนกับฝ่ายหญิงบ้าง
เจ้าชีวิตทรงพ้ออย่างนี้   คุณจอมก็คงปลื้ม
**************
ยังสงสัยรายละเอียดของพาหนะที่ใช้ในการเดินทาง   คุณจอมเล่าว่าฝ่ายใน "นั่งรถ"  ยังนึกไม่ออกว่ารถที่ว่าคืออะไร
เพราะเส้นทางบก แถวโพธารามไปราชบุรี  สมัยนั้นยังไม่มีถนน   อย่างดีก็ทางเกวียน
รถที่ว่านี้คือเกวียน หรือรถม้า ก็ไม่ทราบ  แต่ไม่ใช่รถยนต์แน่นอน
ใครพอนึกออกบ้างคะ

 เรียน อ. เทาชมพู ที่เคารพ

"การออกเดินทางตอนนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จทรงม้าพระที่นั่ง ทูลกระหม่อมแก้วทรงรถ
ฝ่ายในไปรถบ้าง ไปช้างผูกกูบและสัปคับบ้าง "

ผมเห็นว่า ทรงรถ น่าจะเป็นเทียมเกวียนครับ
เพราะคงไม่มีใครเอารถม้าไปใช้เดินทางแบบนี้ได้ครับ

แต่ที่น่าแปลก คือ ร.๕ ทรงม้าพระที่นั่ง
เรื่องนี้ผมไม่เคยได้ยินมาก่อนครับ

 พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ น่าจะทรงม้าเก่งนะคะ    คงเป็นที่รู้กันดีในราชสำนัก
ไม่งั้น คงไม่เกิดพระบรมรูปทรงม้าขึ้นมาในภายหลัง

 เจ้าจอมเพิ่มแต่งโคลงถวายกลับไปว่า

ข้าบาทคลาดจากเจ้า...............จอมกษัตริย์
มาแต่กายใจตัด......................ติดไว้
ซึ่งทรงพระดำรัส.....................รับสั่ง สอนแฮ
บ่มิลืมคำไท้...........................จวบสิ้นวิญญาณ

ท่านบันทึกเอาไว้อีกว่า

ที่ที่ประทับแรมเวลาค่ำ มีกองเพลิงรายรอบพลับพลา  และตีเกราะเคาะไม้ยันรุ่ง

เข้าใจว่าที่เป็นอย่างนี้ ก็เพื่อความปลอดภัย   แสงไฟนอกจากให้ความสว่างแล้ว ยังช่วยป้องกันสัตว์ร้ายที่จะเข้ามากล้ำกราย   ถึงเข้ามาจริงก็มองเห็นได้ง่าย    
ส่วนตีเกราะเคาะไม้ก็เพื่อเรื่องเดียวกัน  นอกจากเป็นสัญญาณให้รู้ในเรื่องเวรยามแล้ว ยังเป็นการส่งเสียงไม่ให้สัตว์ร้ายใหญ่น้อยเข้ามาด้วย

บรรยากาศในที่ประทับพักแรมสมัยรัชกาลที่ ๕ ก็ไม่ต่างจากนิราศนรินทร์ที่แต่งประมาณรัชกาลที่ ๑ หรืออย่างช้าก็รัชกาลที่ ๒
รู้ได้จากบทนี้ค่ะ

ราตรีตรวจค่ายฆ้อง.................  ขามขาม ใจเอย
เกราะกระพือเพลิงยาม............  รุ่งเร้า
กระเวนกระวนกาม....................  กวนอก พี่นา
รันระดมแดเข้า......................... คู่ฆ้องกระแตตี

แสดงว่า ๑๐๐ ปี  ภูมิประเทศของไทยไม่เปลี่ยนแปลงไปเท่าไรเลย   พ้นจากตัวเมืองก็เป็นทุ่งนาป่าเขา  เวลาเดินทาง พักแรมกันทีก็ต้องระวังเจ้าป่าประเภทเสือช้างและสัตว์ร้ายอื่นๆ    ต้องป้องกันกันแข็งแรง
ตอนที่คุณพนมเทียนเขียน เพชรพระอุมา เมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๐  เอาประสบการณ์ก่อนหน้านี้มาเล่า   ป่าแถวเมืองกาญจน์ก็ยังเป็นป่า
แต่เวลา ๕๐-๖๐ ปี มาจนถึงเดี๋ยวนี้  ป่าเกือบไม่เหลือแล้ว

 "รุ่งขึ้นเวลาเช้า   พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นทรงม้าพระที่นั่งเสด็จสู่แนวพนัส    ขบวนรถก็ออกเดินๆไปจนไกลแล้ว
ขบวนช้างจึงออกเดินถึงทุ่งนาคราชซึ่งเป็นที่ประทับร้อน  พื้นที่ดินแถบนี้เป็นที่ดินแดง  มีเขามอและแร่เกลื่อนกลาด
แร่นั้นเรียกว่ามูลพระยานาค
และออกไปโพ้นมีกอไม้รวกตลอดสุดสายตา
พระเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นประทับร้อนบนพลับพลา    เสวยเครื่องว่างและเลี้ยงขบวนเสด็จจนทั่วแล้ว   จึงเสด็จพระราชดำเนินต่อไปดังวันก่อน
พลับพลาที่ประทับร้อนแห่งนี้   เสาพลับพลาไม้ไผ่ทะลุปล้องใส่น้ำทุกเสา
และเจาะเสาสำหรับเปิดน้ำใช้ได้

อยากจะฝากชาวเรือนไทยไปถามนักธรณีวิทยาว่า แร่มูลพระยานาคนั้นคืออะไรคะ  หาดูแล้ว  น้องกู๊กส่ายหน้า  ตอบว่าไม่มี
ส่วนเสาไม้ไผ่ใส่น้ำ  อ่านดูแล้ว ออกแบบเก๋มาก    คงเหมือนท่อน้ำก๊อก  เอาไว้ล้างหน้าล้างมือและดื่มกินได้มั้ง

 ค่ำนั้นพอถึงที่ประทับแรม  คุณจอมท่านก็ส่งโคลงไปถวาย เป็นการชวนคุย    

วันนี้ข้าบาทได้.....................ไปเห็น
ลิงเล็กเมื่อยามเย็น................มากแท้
คะนึงถึงพระองค์เป็น..............อันมาก
แม้เสด็จด้วยแล้.....................จักได้ทรงยล

ก็ทรงตอบกลับมา ด้วยชั้นเชิงกวี   อ่านดูนะคะ

ขอบใจวานเรศสิ้น..................ทั้งผอง
แม้มนุษย์จักสนอง..................ทรัพย์ให้
แทนคุณที่เตือนสอง...............นัยน์เนตร แม่นา
แม้บ่เห็นมันไซร้.....................อย่าเล้ยเมินเสีย

 ตอบ ความเห็น 38

พื้นที่ดินแถบนี้เป็นที่ดินแดง มีเขามอและแร่เกลื่อนกลาด แร่นั้นเรียกว่ามูลพระยานาค

ดินแดง ลูกรัง หรือ ศิลาแลง มีความเหมือนกันคือมีธาตุเหล็ก (Fe) เป็นองค์ประกอบ ทำให้เห็นเป็นสีสนิมเหล็ก
เหลืองๆ ส้มๆ นั่นเอง

ในศิลาแลง เม็ดกลมๆ เล็กๆ ที่เราเห็น หลายๆเม็ดจะประสานหรือเชื่อมกันด้วยดินเหนียว (binding)
กลายเป็นศิลาแลง ที่อาจตัดแซะให้เป็นก้อน นำมาก่อสร้างปราสาทเขมร หรือก่อกำแพงก็ได้

"ศิลาแลง ก่อกำแพง แข็งแรงดี" เพราะว่าไม่พองตัวหรือยุ่ยเมื่อโดนน้ำ

เม็ดกลมๆ เล็กๆ อาจเป็นซิลิกา (ทราย) หรือ แคลเซี่ยมคาร์บอเนต (หิน) ก็ได้
ในสภาพที่ปราศจากตัวประสาน เราจะเห็น เม็ดกลมๆ สีดำๆ เงาๆ (บ่งบอกถึงความมีโลหะเจือปน)
อยู่แบบอิสระ ไม่ติดกัน อะไรก็ตามทีมีสัณฐานกลมๆ คนมักจะเรียกเป็น 2 อย่าง คือ ถ้าไม่เป็นไข่
ก็เป็นขี้ เช่น มูลไส้เดือน

ในวิชาธรณีวิทยา มีศัพท์คำหนึ่ง เรียกว่า "Oolite" ถ้าเห็นตัวโอ 2 ตัว กลมๆ อยู่ติดกัน ตามตำราผีบอก
บอกว่าให้เดาว่า แปลว่าไข่ไว้ก่อน คำๆนี้มีรากศัพท์ ที่มาจากภาษากรีก "oon" แปลว่า "ไข่"

มูลพญานาค ที่กล่าวถึง น่าจะหมายถึง เม็ดหินกลมๆ ที่พบในศิลาแลง (Oolithic Laterite) ศัพท์ตัวหลังคือ
ดินหรือหิน ที่มีธาตุเหล็กเปอร์เซ็นต์ต่ำเป็นองค์ประกอบ ธาตุอีก 2 ธาตุที่พบในศิลาแลง คือ SiO₂(Silicon Dioxide)
 และ อลูมิเนียมออกไซค์ (Al₂O₃) ที่มีชื่อเล่นว่า อลูมิน่า ชื่อเล่นอื่นๆคือ เกาลิน ที่ไว้ปั้นไชน่าแวร์ ที่สังคโลก นั่นเอง

 ความเห็นที่ 32

ถ้ามีผิดบ้าง ที่ถูกอาจเป็นเจ้าจอมมารดาสาย (น้องสาวเจ้าจอมจันทร์)  ไม่ใช่พระวิมาดาเธอ
ที่ทรงพระนามเดิมว่า หม่อมเจ้าสาย มังครับ

มาต่อเรื่องบันทึกของเจ้าจอมเพิ่มค่ะ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จถึงที่ประทับแรม  เย็นบ้างค่ำบ้าง และเช้าก็ออกเดินขบวนดังนี้ตลอดมา
จนวันหนึ่งเสด็จถึงที่ประทับร้อนใกล้หมู่บ้านกะเหรี่ยง  ได้พากันเก็บมะขามป้อมผลใหญ่   แล้วจึงออกเดินขบวนต่อไป
ถึงที่ประทับแรมเวลาบ่าย ๔ โมงเศษ  มีกะเหรี่ยงชายหญิงมาเฝ้า แต่งกายสะอาดสะอ้านดี
สวมเสื้อทั้งชายหญิง    หญิงมีแพรสีทับทิมคล้องคอ   เครื่องประดับลูกปัด  แล้วเต้นรำตามเพศถวายให้ทอดพระเนตร
ชายเต้นกับไม้ไผ่เป็นกระบอกยาว  มีคนผู้ชายถือไม้กระบอกนั้น ๒ คน ๆละข้าง   หญิงเต้นกับไม้สักกลมเล็กๆ  
มีผู้หญิงถือไม้นั้น ๓ คนเต้นตามแบบเขา

นึกท่าเต้นไม่ออกว่าเป็นยังไง  ใครเคยดูการเต้นรำพื้นเมืองของพวกกะเหรี่ยงบ้างคะ

เช้าขึ้นเสด็จออกเดินขบวนต่อไป   ระยะทางตอนนี้ประทับร้อนกลางป่า  แล้วเสด็จพระราชดำเนินต่อไปดั่งเคย

วันหนึ่ง หยุดม้าพระที่นั่ง  เสด็จขึ้นทอดพระเนตรเขาทะลุ  ได้เห็นเมื่อลงจากช้าง  เป็นเขาใหญ่มีทางขึ้นไป  ดูทะลุเห็นฟ้ากว้างยาว

ขอให้สังเกตว่าในตอนแรก   เจ้าจอมเพิ่มนั่ง"รถ" ซึ่งคุณศรีปิงเวียงสันนิษฐานว่าเป็นเกวียน  ดิฉันก็เห็นด้วย
แต่ตอนนี้  ท่านไม่ได้นั่งรถแล้ว แต่นั่งช้าง  คงเป็นเพราะถึงทางลาดชันขึ้นภูเขา  เกวียนขึ้นไปไม่ได้  ต้องใช้ช้างเดินทางแทน

 " การเดินทางตอนนี้บางวันเห็นแต่เขากับต้นไม้ใหญ่ๆ  ตามกิ่งมีชายผ้านางสีดา(กล้วยไม้ชนิดหนึ่ง)ห้อย  
มีต้นยางที่มีเพลิงเผาเป็นโพรง   กล่าวว่าโพรงนั้นเขาเจาะเผาเอาน้ำมันยาง
วันหนึ่งข้ามห้วยแลไป  รู้สึกว่าแผ่นดินสูงขึ้น   ถึงที่ประทับแรม   บางวันที่เดือนหงายแจ่มสว่าง ก็ทรงสุนัขไล่ห่าน   บางวันก็ประทับห้องทรงพระอักษร"

"สุนัขไล่ห่าน" เป็นการละเล่นชนิดหนึ่ง   จำไม่ได้แล้วว่าเป็นอย่างไรแน่ค่ะ

"เมื่อจวนจะถึงจังหวัดกาญจนบุรี เกิดอุปสรรคขึ้น    กล่าวกันว่าลูกช้างตกใจเสียงเกวียนบรรทุกน้ำ   วิ่งร้องขึ้นมาถึงขบวน
ช้างตื่นแตกวิ่งเข้าป่า   ช้างพระประเทียบและช้างพนักงานแตกตื่นอลหม่าน พนักงานตกจากกูบหลังช้าง
พวกหมอช้างพระประเทียบต้องกดขอให้ช้างยืนนิ่ง   คอยอยู่จนช้างที่วิ่งแตกหนีเข้าป่ากลับออกมาถึงแล้ว  จึงได้ออกเดินทางต่อไป"

 สุนัขไล่ห่าน คลับคล้ายคลับคลาว่าทำนองเดียวกับไล่จับ   แต่หลายๆคนช่วยกันจับคนคนเดียว
ถ้าหาเจอจะกลับมาบอกทีหลังนะคะ
*************************
ถึงที่ประทับแรมเวลาจวนค่ำ   พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำรัสสั่งให้จดรายนามผู้ที่จะโปรดเกล้าฯมิให้ไปขบวนช้าง ให้ไปขบวนรถ
แต่ในขบวนรถมีคันหนึ่งที่เทียมด้วยโค   แต่ข้าพเจ้าได้ไปรถที่เทียมด้วยม้า  
จดรายนามผู้ที่จะไปขบวนช้าง  ขบวนรถ  เสร็จแล้วทูลเกล้าฯถวาย  จึงเสด็จออกข้างหน้า

รุ่งขึ้นเวลาเช้าได้ออกเดินขบวนต่อไป   และหยุดประทับร้อนตามระยะทางดังกล่าวมา
ระยะทางตอนในป่าท่าตระคร้อ  แผ่นดินสูงกว่าทางไปกาญจนบุรีมาก
รถเลี้ยวลงที่ต่ำต้องใช้คนเหนี่ยวท้ายรถจนถึงท่า
ลงเรือไปที่ประทับแรมกาญจนบุรี  เมื่อเสด็จถึงที่ประทับแรมแล้ว  ได้ทูลเกล้าถวายโคลงครึ่งบท
และได้มีพระราชนิพนธ์ต่อ ดังนี้

โคลงที่เจ้าจอมเพิ่ม ถวาย

เห็นรักสล้างต้น................แตกกอ
ดุจจิตจริงเจียวนอ............แตกน้อง

พระราชนิพนธ์ต่อสองบาทท้าย กลับมา  ว่า

จักต่อที่ถูกคอ..................เต็มยาก
ด้วยว่าหลับตาต้อง..........ต่อเพ้อตามแกน

 เจ้าจอมเพิ่มก็ถวายโคลงกลับไปว่า

หวังว่าทรงต่อต้อง...................ถูกจิต
ค่อยบ่มีเรื่องปิด.......................แด่ไท้
ใคร่สดับโดยคิด......................ว่าเสนาะ
จึงกราบทูลต่อไซร้...................เพื่อได้ทัศนา

โคลงที่พระราชทานกลับมา เป็นอย่างนี้ค่ะ

ธรรมดาหมอแก้ไข้..................รักษา
รู้โรคกับสรรพยา......................จึ่งได้
คนไข้ไม่บอกอา-.....................การซึ่ง เป็นแฮ
แก้ก็แก้ผิดไข้..........................เนิ่นช้านานหาย

 คุณจอมทูลตอบกลับไปว่า

ที่กราบทูลใช่ไข้......................จ่อใจ
และบ่มีความใน......................จิตข้อง
จะปิดโรคฉันใด.......................หมอตรวจ ทราบนา
ความสัตย์สุดจักพร้อง...............ยากแจ้งสิ่งจริง

โคลงที่ส่งถามตอบกันจบแค่นี้   เจ้าจอมเพิ่มไม่ได้เล่ามากกว่านี้อีก  ก็เลยไม่รู้ว่าโรคที่เป็นอยู่นั้นรักษากันยังไง แต่ก็คงจะหายได้ด้วยดี   เพราะต่อมาก็ทรงโคลงถามตอบกันอีก

เจ้าจอมเพิ่มบันทึกการเดินทางตอนนี้ไว้ว่า
" พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวประทับแรมที่จังหวัดกาญจนบุรี  เสวยเสร็จแล้วทรงม้าพระที่นั่งประพาสตามแนวไพร
ทูลกระหม่อมแก้วเสด็จไปประพาสทางชลมารค  
ได้ตามเสด็จทูลกระหม่อมแก้วไปด้วย   ได้เห็นปราสาทพระเจ้าอู่ทอง   กล่าวกันว่าเป็นที่ประทับเมื่อหนีห่า
ได้ดูรอบปราสาท มีเรือนจันทน์และต้นสีเสียดใหญ่ขึ้นอยู่
ทูลกระหม่อมแก้วหยุดประทับร่มกอไผ่พอสมควรแก่เวลาแล้ว  เสด็จทรงเรือพระที่นั่งประพาสต่อไป

 ทูลกระหม่อมแก้ว ที่คุณจอมเอ่ยถึง  หมายถึงสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาสุดารัตนราชประยูร  
พระนามเดิมว่าพระองค์เจ้าหญิงลม่อม พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  
ร่วมเจ้าจอมมารดากับกรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ (พระองค์เจ้าชายศิริวงศ์) พระชนกของสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี
ทูลกระหม่อมแก้ว ได้ทรงพระอภิบาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯมาแต่ทรงพระเยาว์

เมื่อทูลกระหม่อมแก้วสิ้นพระชนม์   พระเจ้าอยู่หัวทรงยกย่องพระเกียรติเสมอด้วยสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง  โปรดให้เรียกการสิ้นพระชนม์ว่า "สวรรคต"
ถวายพระโกศทองใหญ่ทรงพระบรมศพ  และถวายเศตวตฉัตร ๗ ชั้น เป็นเครื่องเฉลิมพระเกียรติ

ส่วนเรื่องปราสาทพระเจ้าอู่ทอง   ไม่ทราบเรื่องนี้ค่ะ   ยังอยู่มาให้เห็นจนเดี๋ยวนี้หรือเปล่าคะ ใครทราบบ้าง

เจ้าจอมเพิ่มบันทึกต่อไปว่า

เสด็จกลับถึงที่ประทับเวลาจวนค่ำ   รีบขึ้นไปบนพลับพลา   พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวยังประทับที่พระแท่นทรงพระอักษร  
มีพระราชดำรัสเรียกไปพระราชทานโคลง ดังนี้

ทิวากรเร่าร้อนเพี้ยง.....................เพลิงเผา
เหลียวบ่สบสักเยาว์.......................นิ่มน้อง
ยืนและนั่งนอนเหงา......................เงียบเชียบ
แลบ่พบพักตร์พ้อง.........................พวกเจ้าจนคน

คุณจอมแก้ตัวที่ทรงพ้อว่าไม่เห็นหน้าฝ่ายในเลยสักคนเดียวทั้งวัน
ว่า
ข้าบาทเชื่อจิตเจ้า.....................จอมอนงค์
ทั่วท่านเสน่ห์ตรง............................แด่ไท้
ผิดคาดใคร่ว่าทรง..........................จักอยู่ บ้างเฮย
ข้าบาทจึ่งได้...................................คลาดเบื้องบทมาลย์

  รุ่งขึ้นเวลาย่ำรุ่งแล้ว   ทูลกระหม่อมแก้วเสด็จทางชลมารค ได้ตามเสด็จทั้งพวก    อยู่แต่พวกที่รับราชการใกล้ชิดพระองค์
ประมาณ ๓ โมงเช้า  จึงเสด็จกลับขึ้นพลับพลาประทับร้อน   ชาวเมืองเฝ้าถวายกิ่งและรากไม้เครื่องสมุนไพร
บ้างถวายมะขามป้อมและแตงร้าน   ต่างก็หยิบแตงร้าน ถือไปลงเล่นน้ำในรั้วที่กั้นไว้  น้ำไหลเชี่ยว  แตงร้านที่ถือมาหลุดลงจากมือฉวยไม่ทัน
เป็นการสนุกสนานกันพอใช้    ทูลกระหม่อมแก้วสรงเสวยเสร็จแล้วเสด็จกลับ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวยังมิได้เสด็จประพาส   ได้พระราชทานโคลงดังต่อไปนี้

คอยคอยนานเนิ่นช้า..................เห็นหาย
แต่มืดจนเที่ยงสาย....................หลบลี้
อาบน้ำเล่นเย็นสบาย.................เที่ยวสนุก
ลืมที่ร้อนก่อนกี้.........................กลับได้สุขเกษม

เจ้าจอมเพิ่มคงเป็นเจ้าจอมที่ทรงโปรดปรานมาก    ขนาดไปเล่นน้ำอยู่ไม่กี่ชั่วโมง    ก็ทรงตัดพ้อว่าให้คอยนานเสียแล้ว

 มานั่งอ่านเรื่อยๆ ขอลงนิ้วไว้ด้วยครับ

 เมื่อได้รับโคลงพระราชทาน   เจ้าจอมเพิ่มก็เขียนถวายกลับไปว่า

พอสุริเยศพ้น.......................เหลี่ยมไศล
ข้าบาทคลาดไผท.................ใช่ลี้
น้ำอาบจักเย็นใส...................จิตขุ่น คะนึงนอ
ความสัจจังดังนี้.....................มิได้มัวเกษม

ท่านบันทึกต่อไปในตอนนี้ว่า
" ทรงรับนิพนธ์แล้วเสด็จประพาสตามเคย     เวลาเย็นเสด็จกลับ   โปรดเกล้าฯพระราชทานผักแพวแดงหนึ่งชะลอมเล็ก

วันหนึ่ง  กำลังบ่นถึงมารดาว่า  เมื่อไรจะมาถึงก็ไม่รู้   กำลังบ่นรำพึงอยู่   พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จออกมา มิทันรู้ตัว
เวลาทุ่มหนึ่งล่วงแล้ว  เสด็จขึ้นจากข้างหน้า ประทับที่เคยเฝ้า
มีพระราชกระแสรับสั่งว่า  มารดาเรือโดนแก่ง เรือชำรุดต้องซ่อม  มายังไม่ได้
ได้ฝากหนังสือกับแป้งร่ำมาให้กับผู้มีชื่อ

 >i>รับของฝากแล้วให้นึกวิตกถึงมารดา    จึงฉีกซองหยิบหนังสือออกอ่าน
ในหนังสือสั่งสอนมาว่าอย่าลี้ราชการ  ให้มีความจงรักภักดีในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ตอนท้ายให้พรอย่างมารดาเคยให้
แต่มานึกฉงนกินใจเรื่องแป้งร่ำ

ประโยคท้ายนี้แสดงว่าแป้งร่ำที่มารดาเจ้าจอมเพิ่มฝากมาให้ หายไปไหนเสียก็ไม่รู้
คงได้แต่จดหมาย(ที่ท่านเรียกว่าหนังสือ)
แต่เจ้าจอมเพิ่มก็ไม่ได้บันทึกต่อ   ว่าท่านไปซักไซ้ไล่เลียงสอบถามหรือเปล่าว่าแป้งร่ำหายไปไหน
บางทีอาจจะได้มาทีหลัง  หรือไม่ก็หายสูญไปเลยไม่รู้จะสืบกับใคร
หรืออาจเป็นได้ว่าคนที่ท่านมารดาฝากมานั้น เป็นคนที่เจ้าจอมเพิ่มไม่อาจถามได้    จะด้วยเหตุผลอะไรก็ไม่ทราบ

 ทรงพระปรีชาจริงเลยนะคะ แต่งกลอนกันสดๆ อยากทราบจังว่าสมัยนั้นทรงอักษร ด้วยกระดาษ กับหมึกแล้ว ส่งให้กันอย่างไรนะคะ

ขอแก้นิดหนึ่งค่ะ  เป็นโคลง กับกาพย์ห่อโคลงค่ะ  ไม่ใช่กลอน

การส่ง  บางครั้งพระราชทานโดยตรง หรือนำขึ้นถวายโดยตรง  
ถ้าอยู่ห่างกัน  ก็มีนางใน ทำหน้าที่เมสเซนเจอร์  
แต่เป็นเจ้าจอม หรือคุณพนักงาน หรือใคร ในข้อมูลไม่ได้บอกไว้

วันรุ่งขึ้น   เวลาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จออกประทับที่เสวยเครื่องว่าง   พระราชทานโคลงกับข้าวเกรียบว่าวครึ่งแผ่น ดังนี้
โคลงพระราชนิพนธ์

ข้าวเกรียบครึ่งแผ่นนี้
รสยิ่งรสทิพย์ผี้
ขบเคี้ยวลืมหิว

คงเสวยไปครึ่งแผ่นแล้วแบ่งอีกครึ่งหนึ่งพระราชทานเจ้าจอมเพิ่ม ให้อร่อยด้วยกัน
กระจุ๋มกระจิ๋มดีไหมคะ

คุณจอมถวายโคลงตอบไปว่า

ข้าวเกรียบครึ่งแผ่นน้อย
ใช่จะแกล้งกล่าวถ้อย
ค่อยเคี้ยวคงหิว

ก็พระราชทานโคลงกลับมาว่า

หน้าจ๋อยจิ๋วจืดแท้
กินครึ่งแผ่นนี้แก้
อาจให้คืนคง

คุณจอมก็ถวายกลับไปอีกเช่นกัน

ใช่หิวหน้าจ๋อยนั้น
เพราะคะนึงสุดกลั้น
ทุกเช้าเหงาทรวง

 มานั่งกินลมชมกลอนด้วยคนครับ

 เจ้าจอมเพิ่ม เขียนบันทึกเล่าถึงการเดินทางไว้ว่า

" ได้โดยเสด็จพระเจ้าอยู่หัวประพาสครั้งนี้   ได้เห็นเขาชนไก่ตั้งแต่พื้นตลอดขึ้นไปบนเขา   ไม่มีต้นไม้และหญ้าต่างๆ เตียนแลระรื่น
กล่าวว่าเขานี้ขุนช้างเคยมาชนไก่   ได้เห็นพระปรางค์ยอดชำรุด  
กล่าวกันว่าพระปรางค์ยายทองประศรีสร้าง  และได้เห็นหินดาดลาดหญ้า

ต่อมาเสด็จกลับกรุงเทพ ฯ ทางชลมารค    มาตามลำน้ำนครไชยศรี  หยุดประทับบางนกแขวก
ได้ตามเสด็จ พากันขึ้นไปเที่ยวตามไร่พวกจีน  ถอนหอมกระเทียมบรรทุกมาในเรือ
เวลาล่องเรือมา เวลากลางคืน  เดือนหงายแจ่มสว่าง  เป็นที่เพลิดเพลินใจมาก

กลับจากกาญจนบุรีแล้ว  โปรดเกล้าฯไม่ต้องให้ออกไปเรียนหนังสือ   ให้ขึ้นเฝ้าตามโมงยามอยู่หลายเดือน
ต่อแต่นั้น  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฉลองวัดบรมวงศ์  ได้โดยเสด็จพระราชดำเนินด้วย
ที่บริเวณรอบๆพระอุโบสถดูเป็นน้ำไปหมด    เวลาค่ำปักโคมกระดาษดอกบัวบานเกลื่อนกลาด
รุ่งขึ้นเวลาบ่ายไปเที่ยวทุ่งนา   ประทับแรมอยู่ ๒-๓ ราตรี เสด็จกลับ
ต่อนั้นมาก็ไม่ได้เสด็จทางไกล   เสด็จเที่ยวพระราชวังบางปะอิน

วันหนึ่งเป็นวันแจกเบี้ยหวัดที่ท้องพระโรงหน้า    พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จประทับทอดพระเนตร
ได้ตามเสด็จไปพักอยู่ที่พระที่นั่งไพศาลทักษิณ  
ท้าวทรงกันดาล(วัน) เป็นประธาน   คุณเสมียนชุ่มเป็นผู้ขานบัญชี   เรียกนามธิดาเจ้าจอมผิด   จึงโปรดเกล้าฯให้ข้าพเจ้าขานบัญชีเบี้ยหวัด จนเสด็จขึ้น

ในวันนั้น โปรดเกล้าฯให้ท่องพระบรมนามาภิไธย    แล้วมีพระราชกระแสว่าจะใคร่เสด็จบางปะอินเช้า  เย็นกลับ  
แต่ก็เป็นหลายราตรี ก็ยังมิได้เสด็จ   จึงทูลเกล้าฯถวายโคลงกราบบังคมทูลถาม  ดังต่อไปนี้

จักประพาสพักนี้....................บางปะอิน
โปรดเกศเหตุอยากยิน............ใคร่รู้
ฤๅเสด็จจักให้กิน....................ชลเนตร
ฤๅพระแสร้งกระทู้...................ตรัสให้ใจตรม

อ่านแล้ว รู้สึกว่าคุณจอมเพิ่มคงเป็นเจ้าจอมที่ทรงโปรดปรานมาก   ปกติไม่ใช่วิสัยที่ใครจะไปทูลถามพระเจ้าอยู่หัวว่าจะเสด็จหรือไม่เสด็จ   หรือทำไมไม่เสด็จที่ไหนสักที

 เข้ามาอ่าน และก็รายงานตัวครับ เพิ่งเข้ามาครั้งแรก แล้วติดใจต่อคงเข้ามาอีกครับ

 อยากให้อาจารย์เล่าถึง เจ้าพระยาบดินทร์เดชาที่เป็นขุนศึกใน รัชกาลที่ 3 หน่อยครับ ทีได้ไปปกครองเขมรนะครับ ขอบคุณครับ

 สวัสดีค่ะ
ประวัติเจ้าพระยาบดินทรเดชา มีอยู่ในหลายเว็บ  ลองใช้กูเกิ้ลค้นดูก่อนดีไหมคะ
**************************
ต่อ
พระราชนิพนธ์ที่พระราชทานตอบกลับมาก็คือ
จักไปแกล้งใช่กล่าว...................ลองใจ
จริงจิตจักอย่างไร.............................ก็รู้
จักไปฤๅมิไป...................................ไนยเปล่า
คงแต่เราดอกสู้.................................สั่งเจ้าจนเคือง

เมื่อทรงพ้อมาอย่างนี้  คุณจอมก็ถวายโคลงตอบกลับไป ว่าไม่ได้เคืองอะไรทั้งสิ้น
เยียใยทรงสั่งแค้น......................เคืองจิต
ข้อยบ่มีคู่คิด....................................ห่างไท้
เพราะทรวงห่วงลิขิต..........................แรมฤๅ กลับนอ
เพื่อจักได้เตรียมไว้...........................เคร่าถ้าฝ่าละออง

ต่อจากนี้เป็นโคลงรักหวานค่ะ
พระราชนิพนธ์
พรุ่งนี้จักยาตรแล้ว......................จะกลับ มานา
ร้อนจิตด้วยจักลับ..............................จากเจ้า
ยามค่ำจุ่งคอยรับ...............................ให้พบ หน่อยแฮ
แม้ติดธุระเข้า....................................กลับแล้วจักเหลว

 คำตอบจากคุณจอมก็หวานไม่น้อยกว่ากัน  มีตัดพ้อเสียด้วย

ทรวงอัดดำรัสนี้..............ดุจพระ แหนงฤๅ
ข้าพระบาทฤๅจะ..................นอกไท้
กิจใดย่อมสละ.....................จากจิต
คงแต่ละห้อยไห้...................มุ่งถ้าเสด็จคืน

พระราชนิพนธ์ที่พระราชทานกลับมา ก็เลยทั้งหวานทั้งปลอบ และตัดพ่อต่อว่าพร้อมเสร็จ
คิดคิดจักอยู่ค้าง.............แรมคืน หนึ่งนา
แต่อกป่วนปานปืน.................พิษต้อง
จนจิตจักจำฝืน......................ใจอยู่  เล่าแฮ
ห่วงฤๅหายฝ่ายน้อง...............นุชน้อยจะละเลิง

เจ้าจอมเพิ่ม ท่านก็มีปฏิภาณเฉียบคมไม่น้อย    สามารถที่จะตอบถวายได้  อ่านแล้วคิดว่าคงจะสบพระราชอัธยาศัย

คำลือเตรียมเสด็จค้าง.......แรมคืน
รับโศกทรวงโทรมกลืน............เก็บไว้
แม้แรมต่อสุดฝืน....................ความคิด คนึงนา
จะละเลิงใดได้......................จิตเศร้าเหงาทรวง

 ผมสงสัยอยู่อย่างหนึ่งครับ นานมาแล้ว แต่มิกล้าถามใคร

เจ้าจอมเพิ่ม  ท่านมีผลงานโคลงกลอนอยู่มาก
เป็นเจ้าจอมที่โปรดมากคนหนึ่ง
แต่ทำไม พอจะหาอ่านเรื่องราวของท่าน  รวมทั้งผลงาน
กลับหาข้อมูลเหล่านี้ได้ไม่ง่ายนัก
เปรียบเหมือนยิ่งกว่างมเข็มในมหาสมุทร

หรือเพราะท่านไม่มีทายาทที่จะร่วมกันเชิดชูเกียรติคุณ?

 ดิฉันก็ถามตัวเองเช่นเดียวกับคุณ  ว่าทำไมเรื่องราวของเจ้าจอมเพิ่มถึงไม่เผยแพร่เท่าที่ควร
หนังสือที่ดิฉันได้มา   ผู้เขียนเขียนเมื่อพ.ศ. ๒๕๐๓  คือ ๔๖ ปีมาแล้ว  เก็บความจากบันทึกของเจ้าจอมเพิ่มอีกที
แต่ตัวบันทึกของจริงนั้นลงในหนังสืออนุสรณ์ หรือหนังสืออะไร  ผู้รวบรวมไม่ได้บอกไว้  
และที่น่าเสียดายก็คือบันทึกที่นำมาลงนั้น ขาดหายไปห้วนๆ ไม่มีตอนต่อ นอกจากไปสรุปบั้นปลายชีวิตท่านอย่างรวบรัด

สิ่งสำคัญก็คือ ไม่ได้มีแต่โคลงของเจ้าจอมเพิ่ม    แต่มีโคลงพระราชนิพนธ์รวมอยู่ด้วยจำนวนมาก
เป็นโคลงที่ไพเราะ  ควรแก่การนำมารวบรวมและศึกษา
แต่ก็เรียกได้ว่า เกือบไม่มีใครรู้จัก

ถ้าหากว่าใครมีรายละเอียดเพิ่มเติมเรื่องนี้ หลังจากกระทู้มาถึงตอนท้ายแล้ว
ขอช่วยต่อเติมให้สมบูรณ์ด้วยค่ะ

 ขอบพระคุณมากครับ

คุณครูที่เคารพของผมท่านหนึ่ง  ท่านเคยทำรายงานหรือวิทยานิพนธ์อะไรทำนองนี้แหละ  เกี่ยวกับโคลงกลอนของท่านเจ้าจอมเพิ่ม  แล้วอาจารย์ที่ปรึกษาเก็บไว้  ไม่ได้คืนให้  เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นประมาณ ๓๐ ปีแล้วครับ

คุณครูท่านนั้น  ผู้ที่ใกล้ชิดย่อมยอมรับอย่างไม่มีข้อแม้ว่าท่านเป็นพหูสูตร  ท่านต้องศึกษาลุ่มลึกอย่างแน่นอน  และผมก็เชื่อว่าท่านคงเก็บข้อมูลไว้มาก  จากหลายแหล่งที่เราไปค้นกันได้ไม่ง่ายนัก  แล้วก็ต้องสมบูรณ์พอควร

ท่านบอกว่าเสียดายงานชิ้นนั้นเหมือนกัน  ตอนหลังไม่ค่อยมีเวลาไปศึกษาลึกๆ อย่างนั้นอีกแล้ว  ก็ต้องปล่อยไปบ้าง  ถึงแม้จะรักหรือเสียดายเพียงใด

ผมพอจะคลายใจได้บ้างแล้วครับ  ที่ผมไม่ได้เป็นเพียงผู้สงสัยเรื่องนี้แต่เพียงผู้เดียว

 งานที่ครูคุณทำคงจะเป็นรายงานประจำภาค  หรือวิทยานิพนธ์ปริญญาตรี  จึงมีชุดเดียว   อาจารย์ที่ปรึกษาเก็บไปก็เป็นอันว่าไม่มีอีก
ถ้าเป็นวิทยานิพนธ์ปริญญาโท  มีหลายก๊อปปี้  เจ้าตัวต้องมีเก็บไว้เองแน่นอน
คุณครูน่าจะมีฉบับร่างตอนทำงานส่ง  แต่เวลาตั้ง ๓๐ ปี  คงไม่ได้เก็บไว้แล้ว
ถ้าคุณจะค้นเรื่องนี้  ลองไปที่หอสมุดแห่งชาติน่าจะมีนะคะ

 อ่านโคลงที่ได้พระราชทานให้เจ้าจอมต่างๆ แล้วทึ่งในอัจฉริยะภาพของ พระองค์ท่านมากๆเลยนะคะ  แล้วก้อเป็นโคลงที่ อ่านแล้ว หวานมากๆ นึกแล้ว ขนาดท่านมีเมียเยอะ แต่ก็ทรงรักทุกคนเลยนะคะ  

 Just came back from field work operation kharb....
I therefore would like to say "Hello" to Khun PinkandGrey kharb.

Let me read through this topic, I will talk to you later na kharb.

Best Regards
Andreas

 ต่อจากคหพต. 67

ในช่วงนี้มีบทถามตอบกันไปมาอยู่หลายบท   ขอนำมาลงติดต่อกันไปเลยนะคะ ไม่มีบรรยายคั่น

พระราชนิพนธ์ที่พระราชทานตอบมา  

ความอยากจะให้อยู่.................ค้างคืน  เห็นแฮ
แต่ปากดอกหากฝืน......................เหนี่ยวรั้ง
จริงใจก็คงยืน..............................อย่างเยี่ยง ใจนา
เหมือนปากปิดฟันกลั้ง...................พลาดแย้มคงเห็น

บทโคลงของเจ้าจอมเพิ่ม

ความสัตย์ใช่อยากให้...............พระจาก ไกลเฮย
เวลาเชื่อเพราะลมปาก...................กล่าวแสร้
พลังแล้วก็ลำบาก..........................บ่กลับ  ได้นา
เศร้าจิตผิดสุดแก้..........................กล่าวนี้ควรแหนง

พระราชนิพนธ์

คอยคอยน้อยฤๅเจ้า..................จอมอนงค์
คู่หนึ่งสิลืมหลง...............................หมดแล้ว
อื่นฤๅอื่นจักคง...............................ดังกล่าว
หากว่าพ้นพักตร์แคล้ว.....................คลาดหน้าคงลืม

เจ้าจอมเพิ่มทูลตอบกลับไปด้วยกาพย์ห่อโคลง

ทรงคอยข้าบาทช้า..................ความผิด  จริงนอ
แต่ใช่ลืมความพิศ-.........................วาสไท้
คำกล่าวก็ตั้งจิต.............................จำมั่น
โปรดเกศเหตุนี้ไซร้........................โทษต้องคนตาม

ทรงคอยเป็นความผิด.....................แต่ใช่จิตไม่จ่อให้
กล่าวคำจริงจำไว้...........................ได้ทรงโปรดโทษต้องตาม