เรือนไทย

หนังสือ สยามประเภท สุนทโรวาทพิเศษ เล่ม ๓  วันอังคารที่ ๑๐ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๙


คำนับถึงท่านกุหลาบผู้         เมธี
ฝากพระพายไปรษณีย์         ส่งถ้อย
ขอโอกาศแก่ดี                 ฉันจัก   ถามนา
โปรฎตอบเร็วเร็วช้อย           อยากรู้  ความจริง

ปกิระโณวาทสร้อย              สมญา
อีกปฐมมาลา                    กับทั้ง
ปทานุกรมภา                    สิตสั่ง  สอนเอย
สามเรื่องนี้ใครตั้ง                แต่งไว้วานแถลง

ศักระวาท์นารีจู้จี้ถาม    หนังสือสามเื่รื่่องใครแต่งไขขาน
เชิญท่านตอบให้วิจิตรพิศดาร   เอ็็นดูหลานเถิดหนาอย่าประวิง
เพราะคุณปู่รู้ทั่วส่วนตัวฉัน    เกิดไม่ทันยังเล็กเปนเด็กหญิง
โปรดแก้ให้  ใสสง่างชักอ้างอิง    ถ้าปู่นิ่งหลานจะโห่ว่า โง่เอย

(เซ็น)  พ.ส.ม. นารีตัวดิฉัน  อายุ ๑๖ ปีมีเศษวัน  อยากประชันกับสายสร้อย  แมนะเจอร์


นายกุหลาบได้โฆษณาว่า สามารถตอบปัญหาได้ทุกประเภท  ถ้าผู้อ่านที่เป็นสมาชิกถามมา แล้ว นายกุหลาบตอบไม่ได้จะมีรางวัลตอบแทน
สายสร้อย  คือ ธิดาคนหนึ่งของนายกุหลาบ  รับหน้าที่ผู้จัดการหนังสือ สยามประเภท

ปัญหาที่ถามคือ ใครแต่ง
ปฐมมาลา  ปทานุกรม  และ ปกิระโณวาท

กระทู้ของ ท่านนารี  เป็นกระทู้ที่สนุกขบขันมาก  เพราะต่อมาสาวน้อยได้กลายร่าง ว๊าก นายกุหลาบฐานตอบช้า

ฉบับที่สอง   เตือน


ดิฉันคำนับด้วย                           หนังสือ
ใช้บ่าวไปรษณีย์ถือ                      ส่งถ้อย
ถึงคุณปู่นามลือ                          ตลอดโลกย์
ฉันใช่คนต่ำต้อย                         ติดเชื้อตระกูลสูง


วิกซ์ก่อนฉันจดถ้อย                      มาถาม
ใครแต่งหนังสือสาม                      เรื่องแฮ้
เหตุไรไป่บอกนาม                        ผู้แต่ง
หรือหมดตำหรับแก้                       เก็บทิ้งทำเฉย


ศักระวาท์นารีจู้จี้ถาม   หนังสือสามเรื่องเตือนไม่เอื้อนขาน 
ยอมแพ้หรืิอเจ้าข้าท่านอาจาริย์    ทนให้หลานขานโห่ว่าโง่จริง
เขาลือว่าคุณปู่รู้ตลอด     มายอมจอดง่ายง่ายหน้าอายหญิง
หรือยังค้นตำราหาที่อิง     รู้ไม่จริงดีแต่คุยกุ๋ยกุ๋ย  เอย


(เซ็น)   พ.ส.ม.  นารีตัวดีฉัน   อายุ ๑๖ ปีมีเศษวัน  อยากประชันกับสายสร้อยแมนะเยอร์


สยามประเภท  พิมพ์ที่โรงพิมพ์ สยามกิจพานิชเจริญบริษัท
ออฟฟิศสยามประเทศตั้งอยู่น่าพระอุโบสถ วัดราชบิืธ  ถนลเฟื่องนคร  กรุงเทพ ฯ
(รักษาตัวสะกดเดิม)

ฉบับที่สาม   เตือน


นารีศิโรตม์น้อม                   นำโคลง
ปิดแสตมป์โยนโยง               ยื่นซ้ำ
ถึงครูกุหลาบโกง                 เกือบสี่   วิกซ์โวย
ค่าแสตมป์ลอยเปนน้ำ            นับสิ้นสามหน


ศักระวาท์หุยฮาชี้หน้าเยาะ   อยากหัวเราะตาทุยอวดคุยโผง
ดีแต่รู้ก่อนเกิดลักเปิดโปง    เสียงโขมงลากตำราออกมาโช
ความอุตส่าห์สามารถฉลาดล้น    อดนอนค้นตำราจนตาโบ๋    ไม่ตอบหลาน
สักอย่างทำวางโต    มัดเฮโลลากซ้ำโยนน้ำ   เอย


(เซ็น)   พ.ส.ม.  นารีตัวดีฉัน  อายุ ๑๖ ปีมีเศษวัน  อยากประชันสายสร้อยแมนะเยอร์

อ่านด้วยความประหลาดใจ
1 นายกุหลาบแกแปลกคนแฮะ ....ไม่ตอบคำถาม แต่เอาจดหมายด่าตัวเองที่ไม่ตอบคำถาม มาลงเสียงั้น
2 คนถาม ถามนายกุหลาบ แต่ทิ้งท้ายว่าอยากประชันกับลูกสาว เอาไงกันแน่
3 ถ้าอย่างนั้น ลูกสาวก็ต้องเป็นคนตอบ นายกุหลาบนิ่ง ก็ถูกต้องแล้ว คนถามไปด่านายกุหลาบทำไม
4 อายุแค่ 16 ปากคอขนาดนั้น เป็นผู้ดีด้วยเพราะให้บ่าวมาส่งจดหมาย....ตระกูลอะไรสั่งสอนได้อย่างนี้

สรุปว่า ต่อไปเป็นยังงัยครับ
สนุกดี

เรา(สยามประเภท)มีเหตุจำเป็นที่จะต้องตอบเป็นโคลงและศักระวาท์มิได้  เพราะเปนด้วยเรื่องยืดยาวต้องกล่าวให้ละเอียดพิศดารวิถาร   
จึ่งต้องรับประทานตอบเป็นร้อยแก้วจะได้หมดจดงดงาม  ตามที่ท่านถามมานี้ให้ถี่ถ้วน  ตามกระบวนผู้แต่งหนังสือทั้งสามเรื่องนั้นด้วย
จะมีใจช่วยอธิบายให้ท่านนารีสัตรีพรหมจารีทราบดั่งนี้คือ


ขอตอบว่าปฐมมาลานั้นพระเทพโมฬี(ผึ้ง)  วัดราชบูรณะแต่ง
(ประวัติพระเทพโมฬีโดยสังเขป  ๖ หน้า)


หนังสือปทานุกรมนั้น  ท่านสามเณรช้างวัดราชบูรณะเป็นผู้แต่ง
(เดิมชื่อเปีย  ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็นช้าง  จึ่งเรียกกันว่า สามเณรช้างเปีย)
ประวัติสามเณรช้างอีก ๒ หน้า
ในหนังสือปทานุกรมนั้น  มีข้อความว่าดั่ั้งนี้
"ปีมะเสงนพศกเดือนอาสาท     ศักราชล่วงไปแล้วใจเอ๋ย    พันสองร้อยสิบเก้าปีลี้ลับเลย  เราเฉลยพจน์เสร็จสำเร็จลง"

คำโคลงเมื่อตอนจบมีดั่งนี้

"พุทธศาสน์ลุเสร็จสิ้น           สองพัน
กับสี่ร้อยวัสสันต์                สุดแล้ว
สองเดือนสิบสองวัน            ลับล่วง
สำเร็จเสร็จปกรณ์แก้ว          วิเศษสร้อยสารศรี"ี



หนังสือปะกิระโณวาทนั้น  ท่านพระมหาโชตวัดราชินีบุรณะเปนผู้แต่ง
แต่งเมื่อวันที่ ๑๖ มิถุนายน รัตนโกสินทร ศก ๑๑๑
ประวัติพระมหาโชต ๕ หน้า

เรื่องสนุกที่เล่าไว้
ในงานฉลองวัดปรมัยยิกาวาศ  ที่ปากเกร็ดแขวงเมืองนนทบุรี  พระมหาโชตผู้เพิ่งบวช(บวช เดือนเจ็ดแรมสี่ค่ำ ปีวอกฉศก จุฬศักราช ๑๒๔๖)ได้พรรษาเดียวถูกเกณฑ์
โคมรูปสัตว์ไปปักฉลอง

จึ่งทำโคมเป็นรูปตั๊กแตนตำข้าว  ผูกรูปตั๊กแตนตัวยาวสามศอกเศษ   ในตาตั๊กแตนทำด้วยโคมมืด(ที่เรียกกันว่าโคมกระสือ)
ทำตาตั๊ํกแตนกลอกไปมาได้

ครั้นเวลาค่ำพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  เสด็จพระราชดำเนินมาทรงทอดพระเนตร โคมต่างๆรอบวัดนั้น
จึ่งทรงเห็นโคมตั๊กแตนแล้ว  ก็ทรงเอื้อมพระราชหัตถ์มาทรงจับโคม  มีพระบรมราชดำหรัศว่า "ดีที่หนึ่ง"


(เซ็น)  ก.ศ.ร.กุหลาบเอดิเตอร์ผู้ตอบตรีปัณหามาให้ท่านนารีผู้มีบรรดาศักดิ์สูงทราบ

นารีสูงศักดิ์แสร้ง      เสกฤๅ
สรนุกสำนวนฦๅ       โลกได้
เกสโรกุหลาบอือ      โอนอ่อน
ยังแต่ความตอบไซร้   สะกิดแกล้งสะกิดเกา

16 หรือ 61 หนอ?  :-[

 พ.ส.ม.นารี  อาจมาจากสยามประภืทกระมังคะ  ตรวจสอบแล้วไม่พบชื่อเต็มที่อาจมาจากชื่อ พ.ส.ม. ที่อ้างไว้


จดหมายฉบับที่ ๒ ใช้คำว่า
หมดตำหรับแล้วหรือ   ยอมแพ้   โห่ว่าโง่  จอดง่ายๆ่   หน้าอาย  รู้ไม่จริง   กุ๋ยกุ๋ย


จดหมายฉบับที่ ๓  นารีผู้มีศักดิ์สูงใข้คำที่ไม่น่าจะเป็นศัพท์ของยุวนารีได้
คุณปู่ตายโหง หายเงียบ
ตาทุย  ลากซ้ำโยนน้ำ


อายุ ๑๖ ปีในเวลานั้นออกเรือนไปกันมากต่อมากนะคะ

นายกุหลาบไว้ลายนักตอบ

สองฝ่ายรู้จักกันเป็นแน่
ฟังสำนวนนายกุหลาบ เก็บคำไม่โต้ตอบรุนแรง
เคยอ่านที่แกตอบ ใครขวางมาแกก็ขวางกลับ ใครหวานมาก็หวานตอบ

เรื่องนี้น่าสืบครับ

หนังสือจดหมายเหตุสยามประเภทสุนทโรวาทพิเศษ ออกเป็นครั้งแรก เมื่อวันศุกรที่ ๓  เดือนธันวาคม รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๖
ตรงกับวันศุกรเดือนอ้ายขึ้นสิบค่ำปีระกานพศกจุฬศักราช ๑๒๕๙
พิมพ์ครั้งละ ๒๐๐๐ ฉบับ

ในปีที่สามมีสมาชิก  ๑๗๖๔ ราย  ออกเดือนละสามครั้ง



โวหารในการตอบปัญหาของก.ศ.ร.กุหลาบน่าฟังไม่น้อย

มีศักระวาท์ จากท่านหนึ่ง (เซ็น) Prince  เจ้าชาย  ถามเรื่องต้นเหตุเฆาะระฆัง
เอดิเตอร์ตอบสุดสุภาพว่า
ข้าพระพุทธเจ้า ก.ศ.ร.กุหลาบเอดิเตอร์ ขอประทานกราบทูลตอบรับสั่งถาม  ตามที่ทรงศักระวาท์มาถามนั้น  ขอประทานทูลตอบ
ตามตำราทางราชการโบราณ.....
นำมาลงพิมพ์ไว้ในที่นี้  เปนที่ตอบตามรับสั่งถามของเสด็จด้วย
(เซ็น) ก.ศ.ร. ผู้ตอบ  (ตอบ ๒๐ หน้า)


ผู้อ่านคนหนึ่งใช้นามว่า นายดรุณแรกริดิเรกเรื่องถาม  ถามถึงประเภทบุคคลควรประพฤติ์ กาย วาจาใจ ชนิดใดจึ่งจะได้ผลความเจริญ
เอดิเตอร์ ขอตอบปัญหา ผู้ถามที่ตีพิมพ์เปรเมียส่งมา
....เราจักวิสัชนาตอบปัณหาโดยอัตโนมัตยาธิบาย จักจำหน่ายจำแนกเปนพะแนก ๆ ทั้ง ๒๕ หมวด ในพระคัมภีร์ (๑๘ หน้า)
ตอนเซ็นชื่อ  แถมอีกว่า  กล่าวคำตอบมานี้เพื่อประโยชน์แก่เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน   ใช่จะตั้งตนว่าเปนคนเลิศคนประเสริฐ
แลนักปราชญ์คนกวนซือก็หามิได้


เจ้าคุณอนุชิตชาญไชย ถามเรื่องวัดกุฎีดาวกรุงเก่า
ก.ศ.ร.กุหลาบ ตอบว่า ขอประทานกราบเรียนตอบตามบัญชาถาม เรื่องปฤษณาใต้เท้ากรุณาสิ้นแต่เท่านี้(๖ หน้า)

จดหมายฉบับหนึ่ง  ใช้ชื่อว่า  สายแกรนกรอดสูงศักดิ์


จดหมายฉันถึงพ่อกุหลาบ  ผู้เปนเพื่อนราชการมาด้วยกันเก่าแก่  แต่เปนมหาดเล็กไล่กามาด้วยกันในรัชกาลที่ ๓
ได้ทราบ   แม้แต่ฉันมีอายุศน์แก่กว่าพ่อกุหลาบ ๖ ปี    ที่ฉันมีอายุศม์เดี๋ยวนี้ได้ ๗๒ ปีนั้นก็จริงแล  แต่ทะว่าสิ่งที่ฉันไม่รู้ไม่ได้จำไว้ก็มาก 
เพราะเหตุนี้ฉันจึ่งมีจดหมายมาถามพ่อกุหลาบ สามข้อ


เอดิเตอร์ตอบแปดหน้า

ใช้ภาษาที่อ่อนโยนละมุน     เกล้าผมขอประทานกราบเรียนตอบ  ตามที่ใต้เท้ากรุณาเจ้ามีบัญชาถามมา....

แกรนกรอด  คือ อิสริยาภรณ์ Grand Cross  จาก ประเทศเยอรมัน

ตรวจสอบกับราชกิจจา ฯ แล้ว  เข้าใจว่า พระราชทานให้เจ้านายเท่านั้น
ค้นเอกสารที่เก็บไว้ไม่เจอค่ะ

ผรุศวาทต่อเอดิเตอร์

ศรีปรูดทำอวดรู้               โลกย์ธรรม
คิดมากเหลือจดจำ            เก่าค้น
แน่เฮ้ยเราจักนำ               ถามสัก  ข้อนา
อย่าปดว่าขุ่นข้น               บอกข้อตามจริง


ศีรษะหนึ่งไป่มากน้อย         ราคา
ล้านเลี่ยนในตำรา              บอกใช้
สองไพบ่กังขา                 สี่ร้อย   เบี้ยนา
กับเฟื้องเติมต่อใต้             สิ่งนี้เปนไฉน


ล้านหนึ่งเตียนหมดเกลี้ยง      กลางใส
หัวเลี่ยนยอดเหลือใจ           ยอดแท้
สีเหลืองประดุจไตร             พระพุทธ  รูปนา
ลงตอบประเภทแก้              ตอบให้เห็นจริง


ศักระวาท์ใช่ด่าอาจาริย์กุหลาบ     เพราะอยากทราบแต่เริ่มเดิมไฉน
เราเคลือบแคลงใจจริงยิ่งสิ่งใด        เหตุไฉนเขาจึ่งเว้าเล่าอาจาริย์
เราเปนคนความคิดคิดน้อย     ต้องคอยถาม   ไม่ทราบความเก่าต้นค้นมาขาน
ขอช่วยลงบอกแจ้งแสดงการ     อย่าเิ่ื่นิ่นนานลงสยาม  ตอบความเอย


เซ็นชื่อเติมต่อท้าย             ส.ร.
มีเพิ่มประกอปร์ ก.             บอกแจ้ง
พิมพ์อิอักษร อักษร ห.        อุด้วย
บอกจริงมิได้แกล้ง             ชื่อนี้สองคำ

คำตอบผรุศวาท


หัวล้านหัวเหลือง   หัวละเฟืองสองไพ   เปนปู่เปนย่า   เปนตาก็ได้    ผู้ถามนี้ไซร้   บอกให้แจ้งจริง




(เซ็น)  ก.ศ.ร  กุหลาบ   เอดิเตอร์

         ติดตามอ่านครับ

          เคยอ่านในนิตยสารสารคดีที่กล่าวถึงท่านว่า เป็นผู้มีส่วนในการทำลายการผูกขาดความรู้ของชนชั้นผู้นำ
แต่กล่าวตอนหลังว่า  มูลเหตุที่ ก.ศ.ร. กุหลาบ ต้อง “กุ” นั้นมาจากการหวงห้ามความรู้นั่นเอง

ของแถมให้คุณวันดี ค่ะ
พระยาอนุชิตชาญไชย  (ผึ้ง สุวรรณทัต)  เป็นบรรพบุรุษของร.ศ. ธงทอง จันทรางศุ, ดร. สวนิต ยมาภัย และดร. ปรีชา สุวรรณทัต

ท่านนารีวัย ๑๖ นี้ เห็นทีจะไม่ได้อายุ ๑๖ และไม่ใช่นารี   น่าจะเป็นเจ้านายองค์ใดองค์หนึ่ง  ที่นายกุหลาบเดาได้    จึงไม่สวนหมัดกลับไป
ถามมาแบบนี้ไม่ได้เกลียดชังนายกุหลาบ  แต่หมั่นไส้ อยากลองดี เท่านั้นเอง

ของฝากจากคุณเทาชมพูเป็นของแปลก หายาก และมีคุณค่าค่ะ
เกินกว่าความรู้ที่ดิฉันมี   คงต้องหามาอ่านและลากสาแหรกอีกพักหนึ่ง

ความคิดเห็นของคุณเทาชมพูกลุ่มนักอ่านเล็กๆที่อ่านหนังสือก.ศ.ร.เห็นด้วยเต็มประตูค่ะ
เรื่องจับโยนน้ำนี่คงมาจากที่ได้ศึกษามาจากต่างประเทศเป็นแน่


สวัสดีค่ะคุณ SILA
ข้อมูลและงานของก.ศ.ร.กุหลาบยังมีที่แปลกใหม่และสนุกสนานอีกมาก
ที่โดนล้อว่าศีรษะล้านยังมีอีกนะคะ  แต่ไม่ใช่ข้อมูลใหม่จึงไม่อยากนำมาเล่าในเรือนไทย

ชอบภาษาโบราณที่อ่านพบ  เช่นคำว่า พรหมจารี  เข้าใจว่าหมายถึงผู้ที่อยู่ในวัยศึกษา  ผู้ศึกษาปรมัตถ์  นักเรียนพระเวท

แถมให้กลุ่มนักอ่านอีกนิดหนึ่งค่ะ
ในโคลงของท่านสาว ๑๖ มีคำต่างประเทศ ๒ คำคือ วิกซ์  และโช
คนไทยรู้จักคำว่า วีค week  ที่กลายความหมายมาเป็น "วิก" ละคร หรือ "วิก" ลิเก
แต่คนไทยที่รู้จักว่า week  ต้องเติม s เป็นวิกซ์    และรู้จักคำว่า show   ต้องเป็นคนไทยที่รู้หลักภาษาอังกฤษดี 
ในร.ศ. ๑๑๙  คนไทยที่รู้ภาษาอังกฤษ  ในกรุงเทพมีนับองค์และนับคนได้  ในจำนวนนี้ แต่งโคลงและกลอนได้คล่องแคล่ว ก็ยิ่งน้อยลงไปอีก 
ชื่อหนังสือที่ถามลองดีนายกุหลาบ   แสดงว่าเป็นหนอนหนังสือระดับไม่เบา  มีอารมณ์ขัน ขี้เล่นพอจะปลอมตัวเป็นสาวน้อย
เขียนมาหลายครั้ง เพื่อให้นำลง   เพราะถ้าจะเขียนต่อว่าจริงๆ ไม่ต้องแต่งเป็นโคลงกลอนให้ลำบาก  เขียนเป็นภาษาธรรมดาง่ายกว่า
นายกุหลาบรู้ใจ ถึงนำลงทุกครั้ง  ให้ท่านองค์นั้นได้ทรงอ่าน    เพื่อให้รู้ว่าเจ้าของหนังสือรับรู้แล้ว
แต่นอบน้อมไม่กล้าต่อกรด้วย   เกรงจะเป็นการไม่สมควร  ไม่รู้จักที่ต่ำที่สูง
ถ้าท่านไม่ใช่เจ้านาย ก็ต้องเป็นขุนนางระดับบิ๊ก  ไม่งั้นนายกุหลาบคงยิงกลับด้วยกระสุนหลายนัด  สมกับอีกฝ่ายท้าทายมา

โอ้โห ลึกซึ้งจังเลยนะคะ
ขอบคุณคุณวันดีที่ได้นำมาลงให้อ่านนะคะ
เพิ่งจะได้อ่านเป็นครั้งแรก แล้วก็อ่านไม่ค่อยรู้เรื่องด้วยค่ะ
อย่างคำว่าศักระวาท์ ก็ไม่ทราบว่าหมายความว่าอะไร แต่ดูจากบริบทแล้วคงจะหมายถึงกลอนมั้งคะ
แต่ลองออกเสียงดู ก็ฟังคล้ายๆคำว่าสักวานะคะ

ยังติดใจท่านนารีวัย ๑๖ อยู่ค่ะ เลยแวะเข้ามาอีก

ศักระวาท์  น่าจะหมายถึงสักรวา หรือสักวา   สมัยนั้นยังไม่มีราชบัณฑิตยสถานมากำกับว่าศัพท์นั้นศัพท์นี้เขียนยังไงจึงจะถูก    การสะกดคำก็เลยมีหลายแบบ แล้วแต่ตำราและครู
กลอนที่ลงมานี่  ลักษณะเป็นสักรวา ค่ะ

ศักระวาท์นารีจู้จี้ถาม              หนังสือสามเื่รื่่องใครแต่งไขขาน
เชิญท่านตอบให้วิจิตรพิศดาร   เอ็็นดูหลานเถิดหนาอย่าประวิง
เพราะคุณปู่รู้ทั่วส่วนตัวฉัน        เกิดไม่ทันยังเล็กเปนเด็กหญิง
โปรดแก้ให้  ใสสว่างชักอ้างอิง    ถ้าปู่นิ่งหลานจะโห่ว่า โง่เอย

(เซ็น)  พ.ส.ม. นารีตัวดิฉัน  อายุ ๑๖ ปีมีเศษวัน  อยากประชันกับสายสร้อย  แมนะเจอร์

ไม่ทราบว่านางสาวสายสร้อย อายุเท่าไร  แต่ถ้าสามารถเป็น manager ให้นิตยสารของพ่อ  ก็แสดงว่าเป็นสาวแล้ว
อดนึกไม่ได้ว่า ท่านนารีวัย ๑๖ เห็นทีจะเล็งเธออยู่ละมัง  จึงอยากประชันด้วย   
นายกุหลาบคงรู้ที  เก็บลูกสาวเงียบเชียว ไม่ให้ออกมาโต้ตอบ

ลองคิดดูว่าถ้า พ.ส.ม.นารี นี้เป็นสาวน้อยอายุ ๑๖ จริง เป็นไปได้ไหมว่าจะเป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพิสมัยพิมลสัตย์ ประสูติ ๒๐ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๒๔

ถึง ๑๐ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๙ (พ.ศ.๒๔๔๓) ควรมีพระชนม์ได้ ๑๘ พรรษาเศษ แต่เราไม่รู้ว่า ก.ศ.ร.กุหลาบ ดองจดหมายสามฉบับนี้ไว้นานแค่ไหน เพราะสยามประเภทฉบับแรกออกตั้งแต่ พ.ศ.๒๔๔๐ มีคนเขียนศักระวาท์มาถามปัญหาต่างๆมากมาย หาก พ.ส.ม.นารี เขียนจดหมายนี้มาตั้งแต่ ๒๔๔๑ แต่กว่าจะถึงคิวลงในสยามประเภทในอีก ๒ ปีต่อมา

อย่างนี้ก็น่าจะเข้าเค้าอยู่เหมือนกันนะครับ

ขอบคุณ คุณหนูหมุด ที่อ่าน   พยายามรักษาตัวสะกดดั้งเดิมเพื่อสุนทรีในการอ่านค่ะ


คุณ Crazy HOrse  ช่างคิดจังค่ะ     ทราบว่าเจ้านายจากสยามประภืท ท่านหยอกนายกุหลาบเท่านั้น
ไม่ได้ตรวจพระนามเจ้านายฝ่ายใน
มีหนังสืออีกเล่มชื่อ สยามประพืด  ที่ ก.ศ.ร. กุหลาบออกมาโต้ สยามประภืทอีกทีหนึ่ง 
ไม่มีโอกาสได้จับต้องหนังสือเล่มนี้เลยค่ะ  จึงไม่มีรายละเอียด


ดีใจที่คุณเทาชมพูเห็นว่าที่เขียนมาพอจะน่าสนใจ
พยายามจะไม่ออกนอกเรื่องมากเกินไป
ู่ยังมีเรื่องของนายกุหลาบอีกบางด้าน คือ การไม่ตีเสมอเจ้านายหรืออ้างอิงว่าเป็นพระญาติ
เรื่องลงพิมพ์รายชื่อคนที่ยังไม่ได้จ่ายค่าสมาชิกก็น่าขันค่ะ   สมาชิกรีบจ่ายกันทันที
นายวรรณ(เทียนวรรณ)จ่ายค่าสมาชิกสามปีรวด  แล้วเขียนมาชมเชยสยามประเภท(ยังค้นตอนนี้ไม่เจอค่ะ)



ก.ศ.ร.กุหลาาบ มีภรรยาแต่งงาน ๑   อนุภรรยา ๑๑
ภรรยาที่มีบุตร ๘ คน  ไม่มีบุตร ๔ คน
มีบุตร ๑๖ คน     บุตรหญิง ๑๔ คน  บุตรชาย ๑ คน  ตกโลหิต ๑ คน


สายสร้อย  เป็นลูกคนที่ ๑๕ ของ ก.ศ.ร.กุหลาบ
มารดาคือ หุ่น ที่เป็นภรรยาที่ได้แต่งงาน เรียกว่าภรรยาหลวง
เกิดเมื่อวันพุธเดือนอ้ายขึ้นเจ็ดค่ำ ปีมะโรงโทศกจุลศักราช ๑๒๔๒ เวลา ๗ ทุ่มกับหนึ่งนาที
เป็นบุตรสุดท้องของหุ่น


นายชาย เป็นบุตรคนที่ ๑๓  ร่วมท้องกับสายสร้อย
เกิดวันจันทร์เดือนสามแรมห้าค่ำปีกุน สัปตศกจุลศักราช ๑๒๓๗ เวลา ทุ่มกับ ๓๐ นาที
ประวัติของนายชายที่พอจะมีสาระนำมาเล่าสู่กันฟังก็คือ นายชายเป็นมือคัดลอกหนังสือหายาก
ใครสั่งหนังสือหายาก  ก.ศ.ร ก็ตามตัวนายชายกลับมาจากต่างจังหวัดมาคัดลอกหนังสือ   
นายชายผู้นี้อยู่ในโอวาทของบิดาเป็นอันดี
(ที่คัดลอกผิดพลาด   บางส่วนคงเป็นฝีมือนายชายกระมังคะ)


นางหุ่น   เป็นบุตรีนายคงพี่เลี้ยงในพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้ากินรี พระราชบุตรีในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๓
เมื่อแต่งงานในจุลศักราช ๑๒๒๒  หุ่นอายุ ๑๗  นายกุหลาบอายุ ๒๕
ปลูกเรือนหอฝากระดานสามห้องที่บ้านนายคงใต้วัดราชาธิราช(สมอราย)


(อ้างอิง  ลำดับวงศ์ตระกูล ก.ศ.ร.กุหลาบ   ก.ศ.ร.กุหลาบเรียบเรียงเอง  ลงพิมพ์ ๓๐๐ ฉบับ  ร.ศ. ๑๒๐)


เรื่องราวหนังสืองานศพของนายกุหลาบยังมีรายละเอียดที่ค้นพบใหม่น่าสนใจ    เมื่อมีโอกาสจะได้นำมาสนทนาในเรือนไทยต่อไป



ก.ศ.ร.กุหลาบบอกว่า(สยามประเภท เล่ม ๓ (รวมเล่ม)  หน้า ๑๔๕๕) 

"ก.ศ.ร.บิดา  ก.ห. สายสร้อยแมนะเยอร์(บุตร) หรือนาย ก.ห.(บุตร)ผู้ช่วย    เป็นผู้ลงทุนทรัพย์สมบัติก่อร่างสร้างสยามประเภท 
ไม่ได้มีผู้ใดจะได้เข้าหุ้นส่วนบริษัทกอมปะนีด้วยเงินทองแลตำรา  หรือปรึกษาหารือแต่สักอย่างเดียวหามิได้เลย
....................................
....................................
(เซ็น)  ก.ศ.ร. กุหลาบ เอดิเตอร์สยามประเภท เป็นผู้รับผิดชอบแต่ผู้เดียว  ตามพระราชบัญญิติลักษณหมิ่นประมาท   
แต่บุตรทั้งสองไม่ได้เกี่ยวในการรับผิดชอบด้วย  เป็นแต่ผู้ช่วยจะรับมรดกเท่านั้น"

ขอค้านคุณอาชาผยอง เต็มเสียง



เป็นไปไม่ได้  ในสมัยรัชกาลที่ ๕  ที่เสด็จฯ พระราชธิดาในพระเจ้าแผ่นดิน พระชันษา ๑๘ (หรือจะเท่าไรก็ตาม) เกิดความคึกคะนอง ทรงเขียนกลอนมาถึงชายสามัญชน เขียนแล้วเขียนอีก ยั่วให้เขาตอบ   
คุณอาชาฯลองนึกถึงกฎมณเฑียรบาล ดู นะคะ  นี่ยังไม่ต้องพูดถึงความถือศักดิ์ศรีของเจ้านายสตรี ด้วยซ้ำ 

และลองนึกถึงความจริงดูว่า  สังคมชาววังนั้นไม่เคยมี privacy ระหว่างคนสองคน   
จะส่งสารถึงใครภายนอกก็ต้องให้บ่าวถือหนังสือไปให้    แปลว่าต้องมีบุคคลที่สามรู้เห็น 
ความแตกง่ายดายมาก    แตกกันจนหัวขาดมาหลายรายแล้ว เรื่องสตรีนางในติดต่อกับชายข้างนอก

อย่าไปติดกับคำอ้างของเจ้าตัวว่าเป็นสาววัย ๑๖   เลยค่ะ  สตรีสูงศักดิ์จริงๆถ้าเกิดจะอุตริทำก็ไม่เปิดเผยตัวแบบนี้เด็ดขาด   
ตัวจริงของท่านน่ะผู้ชาย   ตอนแรกดิฉันนึกถึงสมเด็จกรมดำรงฯ เสียด้วยซ้ำไป เพราะท่านหมั่นไส้นายกุหลาบเอามาก   แต่มานึกอีกทีว่าพระชนม์ท่านในปี ๑๑๙  ก็เลยวัยหนุ่มคึกคะนองไปเยอะแล้ว
เลยเดาว่าเป็นเจ้านายหนุ่มกว่านี้   ที่อยู่ในสยามประภืท   โปรดหนังสือหนังหาหายาก และไม่ได้รังเกียจนายกุหลาบมากนัก    ยังมองนายกุหลาบเป็นปัญญาชนอยู่

At first, I though about สมเด็จกรมดำรงฯ as well. 

ไม่น่าจะเป็นสมเด็จดำรงฯนะครับ

อ่านโคลงครั้งแรก ผมนึกถึงท่านจันทร์ ไม่รู้ว่าสำนวนของกรมหมื่นพิทยาลงกรณ์พระบิดาของท่าน เมื่อทรงยังหนุ่มนั้นจะเป็นอย่างไรนะครับ

อ่านจากพระนิพนธ์หลายๆเรื่อง อย่างจดหมายจางวางหร่ำ และเรื่องที่ทรงแปลจาก Legends of Charlemagne
กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ ทรงเป็นเจ้านายที่มีพระอารมณ์ขันคมคาย ทีเดียวค่ะ

เจ้านายฝ่ายหน้า พระชนม์ยังหนุ่ม ในร.ศ. ๑๑๙   สนพระทัยเรื่องหนังสือหนังหา  มีพระปรีชาพอจะแต่งโคลงได้ จัดเจนในภาษา
เท่าที่อยู่ในข่ายนี้  นอกจากกรมหมื่นพิทยาลงกรณ์   ก็มีกรมหลวงพิชิตปรีชากร   กรมหลวงพรหมวรานุรักษ์
แต่สองพระองค์นี้ ไม่เคยปรากฏว่าทรงมีอารมณ์ขันให้เห็นในพระนิพนธ์

พรหมจารี แปลตามตัวว่า ผู้ประพฤติอย่างพรหม   ไทยเราเอามาใช้กับผู้หญิง ในความหมายว่า  celibacy  คือไม่เกี่ยวข้องด้านเพศสัมพันธ์กับใคร   แต่ความประพฤติอย่างพรหม ไม่ได้จำกัดแค่นี้ค่ะ
พวกพราหมณ์ที่เล่าเรียนพระเวท ก็ถือว่าเป็นการประพฤติอย่างพรหม

ถ้ารู้เจ้านายฝ่ายหน้าที่ออกหนังสือ สยามประภืท   อาจจะพอเดาได้ว่าท่านนารีวัย ๑๖ นี้น่าจะเป็นองค์ไหน

ค้นในเน็ต มีคนบอกว่าเจ้าของสยามประภืทคือ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม

ค้นต่อไป มีพระินิพนธ์กรมหลวงฯในโคลงพระราชพงศาวดาร

     พระมหาอุปราชอ้าง       ออกนาม
สุรสีห์คนขาม                  ทั่วหน้า
ยกพยุหสงคราม             ไปต่อ ยุทธ์นา
เพื่อพม่ายกพลกล้า             ล่วงเข้ากาญจนบุรี

     โยธีสองฝ่ายเฝ้า     ราญรอน
พม่าสาดอัคนีศร             ไปยั้ง
กรมพระราชวังบวร               ให้ลาก
ปืนลูกไม้มาตั้ง             สั่งให้ทหารมา

     จังกาปืนลูกไม้             เล็งเหมาะ
ดินกระสุนยัดเผลาะ             เสือกแส้
เหล็กจับชนวนเจาะ             ดินกรอก ชนวนเฮย
มือจับชุดแกว่งแต้             จุดเปรี้ยงเสียงดัง

     ค่ายพังถูกพม่าล้ม     ตายกลาด
พวกพม่าฤาอาจ             ออกสู้
ซ้ำพอสบเสบียงขาด     การศึก ถอยนา
สุดฤทธิ์สุดแรงรู้              เข็ดคร้ามขามไทย

   (กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม)

ได้ติดต่อขออ่านสยามประภืืทจากเพื่อนๆอยู่ค่ะ
อาจจะได้เค้าเงื่อนในไม่ช้า

ขอตั้งข้อสังเกต เรียนถามท่านผู้รู้ค่ะ

จากคำว่า "ศักระวาท์" ที่ขึ้นต้นสักวา เป็นไปได้ไหมคะ ว่ามาจากคำว่า สักการะ กับ วาทะ

 ??? ??? ???


-------------
ปล. เป็นเด็กใหม่ของที่นี่ค่ะ อยากจะขอคำแนะนำ และขอฝากเนื้อฝากตัวด้วยนะคะ ^0^