เรือนไทย

ซานตา เฟเป็นเมืองเล็กๆในรัฐนิวเมกซิโก    บ้านช่องร้านรวงต่างๆก็เป็นแบบเมกซิกัน  คล้ายๆกับเมืองเทา แต่ว่าขยายใหญ่กว่า
เป็นเมืองท่องเที่ยวที่นักท่องเที่ยวเดินแทบชนกัน  ตามถนนหนทาง   
ทุกคนที่มาที่นี่ตั้งใจจะไปดู "บันไดมหัศจรรย์" ของเมืองนี้ค่ะ
มหัศจรรย์ยังไง  เดี๋ยวจะเล่าให้ฟัง

รูปซ้าย เป็นภาพถ่ายของบันได ในลักษณะดั้งเดิมเหมือนเมื่อแรกสร้าง    รูปขวาเป็นบันไดอย่างที่เห็นในปัจจุบัน คือเพิ่มราวบันไดเข้าไป 

สถานที่ในรูปข้างบนนี้คือ Loretto Chapel  คงจะแปลเป็นไทยว่าวิหารลอเร็ตโต   (ส่วน church = โบสถ์)  ตำนานย้อนกลับไปถึงค.ศ. 1853  เมื่อมีคณะแม่ชีของคริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิค มาตั้งโรงเรียนสตรีขึ้นที่ซานตา เฟ    มีนักเรียนราว 300 คน ซึ่งก็ถือว่าใหญ่เอาการในสมัยนั้น  วิหารน้อยหลังนี้ก็เป็นส่วนหนึ่งของโรงเรียน  สร้างเสร็จเมื่อปี 1878

เมื่อช่างก่อสร้างสร้างวิหารเสร็จ    ออกแบบยังไงก็ไม่ทราบ  ทั้งๆข้างในก็สวยงามดี   แต่ปรากฎว่าระเบียงชั้นบนกับชั้นล่างของวิหารกลับไม่มีทางเชื่อมให้ขึ้นลงถึงกันได้    มีทางเดียวคือต้องสร้างบันไดขึ้นลง   ทางคณะชีก็เรียกช่างไม้มาทำบันได 
แต่ไม่ว่ารายไหนมาเห็นก็ส่ายหน้า   บอกว่าไม่ว่าจะสร้างบันไดแบบ ladder หรือ staircase  มันก็ทำไม่ได้ทั้งนั้น   เพราะที่ว่างสำหรับจะสร้างบันไดตรงนั้น มีไม่กว้างพอ

บันได 2 อย่างนี้ต่างกันยังไง
ladder คือบันไดแบบพาด  อย่างที่ช่างทาสีใช้กัน
staircase  คือบันไดเป็นขั้นๆ ก้าวเหยียบขึ้นไปตามขั้น  อย่างบันไดตามบ้าน

ตำนานเล่าต่อไปว่า เมื่อมาเจออุปสรรคเข้าโดยไม่คาดฝัน   คณะแม่ชีก็มีทางออกทางเดียวคือหันเข้าสวดมนตร์อ้อนวอนขอความช่วยเหลือนักบุญโจเซฟ ผู้เป็นนักบุญอุปถัมภ์ของช่างไม้   หลังจากสวดมนตร์อยู่ 9 วัน คำตอบก็มาถึงในร่างของช่างไม้แปลกหน้าคนหนึ่ง  จูงลาบรรทุกแผ่นไม้มาที่หน้าโบสถ์ พร้อมด้วยหีบเครื่องมือ   แล้วอาสาทำบันไดให้เสร็จ
ตำนานยังให้รายละเอียดต่อไปว่า ช่างไม้คนนั้นทำงานคนเดียว    และทำเฉพาะเวลากลางคืนเมื่อแม่ชีทั้งหลายไม่เข้ามาในโบสถ์อีกแล้ว     หลังจากทำงานอยู่ 2 เดือน บันไดมหัศจรรย์แห่งนี้ก็เสร็จเรียบร้อย  สามารถแก้ปัญหาที่ช่างไม้อื่นๆทำไม่ได้ โดยทำเป็นบันไดเวียนซึ่งกินเนื้อที่นิดเดียว  เชื่อมเส้นทางจากชั้นบนและชั้นล่างได้อย่างสมบูรณ์

ที่น่าอัศจรรย์ก็คือ เมื่อทำงานเสร็จ   ช่างไม้ก็หายตัวไปโดยไม่รับค่าจ้าง  ไม่มีแม้แต่จะรอฟังคำขอบคุณ    จนป่านนี้ก็ยังไม่รู้ว่าเป็นใครมาจากไหน

ความมหัศจรรย์ของบันไดมีอีกหลายอย่าง  จะค่อยๆเล่าต่อไปค่ะ

คณะแม่ชีเชื่อว่านี่คือปาฏิหาริย์จากสวรรค์    ช่างไม้ลึกลับคนนั้นคงไม่ใช่ใครอื่นนอกจากนักบุญโจเซฟ หรือที่ไทยเรียกว่า เซนต์โยเซฟ หรือเซนต์ยอแซฟ      ในพระคัมภีร์ไบเบิ้ลเล่าว่า ท่านเป็นบิดาบุญธรรมของพระเยซูคริสต์    
คริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิคเชื่อว่า พระนางมารีอา หรือแมรี่มารดาของพระเยซูให้กำเนิดบุตรโดยยังเป็นพรหมจารี มิได้เกี่ยวข้องกับชายใด รวมทั้งช่างไม้โจเซฟผู้เป็นคู่หมั้น   แต่ได้รับจากพระเจ้า     จึงมีชื่อเรียกว่า The Virgin Mary
ส่วนนักบุญโจเซฟนั้นก็รับเป็นผู้ดูแลทั้งแม่และลูกมาด้วยดี    สัญลักษณ์ของนักบุญผู้นี้ที่ปรากฏในพระคัมภีร์ก็คือมีลาเป็นพาหนะ  และยึดอาชีพช่างไม้    จึงได้รับการยกย่องให้เป็นนักบุญผู้อุปถัมภ์ช่างไม้ทั้งหลาย

จากนี้ก็ถึงตอนสำคัญ

บันไดที่ช่างไม้ลึกลับคนนั้นสร้างขึ้นมาเป็นบันไดที่ออกแบบได้มหัศจรรย์มาก  คือเป็นบันไดเวียนมีความโค้ง 360 องศา    ไม้ที่สร้างเป็นไม้ที่เจ้าตัวบรรทุกหลังลามาเอง   หาไม่ได้จากร้านค้าไม้ในถิ่นนั้น  เป็นไม้อะไรไม่ทราบแต่หนาและแข็งแรงมาก   

วิธีออกแบบก็น่าทึ่งมาก  นอกจากสามารถดัดแผ่นไม้ให้โค้งได้สวยงามแล้ว   ยังเป็นบันไดเวียนที่ไม่มีแกนกลาง หรือเสายึด( ต้องถามท่่านสถาปนิกใหญ่ในเรือนไทยว่า คำนี้เขาเรียกว่าอะไร)  คือเหมือนบันไดมันลอยขึ้นไปเฉยๆจากพื้น    บันไดทุกขั้นไม่มีตะปูยึดเลยจนตัวเดียว  มีแต่ลิ่มไม้ตอกยึดเข้าไว้ด้วยกันในแต่ละขั้น
ดิฉันอ่านคำอธิบายจากอินทรเนตรแล้วก็ยุ่งยากพอสมควร   เพราะไม่มีความรู้เรื่องก่อสร้าง    เห็นจะต้องพึ่งสถาปนิกหรือวิศวกรโยธาให้มาช่วยคลี่คลายอีกที

เอาเป็นว่า...เขาว่ากันว่าบันไดนี้สร้างให้รับน้ำหนักได้ด้วยการออกแบบอันมหัศจรรย์ ให้ขั้นบันไดยึดกันเองอยู่กับที่   และคำนวณน้ำหนักคนที่ก้าวขึ้นไปแต่ละขั้นอย่างเหมาะเจาะ ว่ารับกับขั้นบันไดได้พอดี       ต้องเป็นการคำนวณที่เป๊ะมากๆ มิฉะนั้นบันไดจะพังลงมา  หรือไม่ก็คว่ำหกคะเมนเสียตั้งแต่สร้างครั้งแรก  ยกตั้งฉากไม่ได้ 

ตอนเข้าไปยืนดูบันไดนี้   ก็นึกอะไรไม่ออกเหมือนกัน นอกจากรู้สึกว่าเป็นบันไดที่สวยมาก  ฝีมือสร้างเนียนประณีต วนโค้งขึ้นไปเป็นวงกลม  กินเนื้อที่นิดเดียวเพราะวิหารนี้ค่อนข้างแคบ

รูปนี้ เห็นชัดว่าระเบียงชั้นบนกับชั้นล่างนั้นยากจะหาบันไดเชื่อมถึงกันได้ ด้วยการสร้างบันไดขึ้นไปแบบตรงไปตรงมา    เพราะเนื้อที่โบสถ์ชั้นล่างแคบ  ตั้งที่นั่งไว้สองข้างทางเดินก็เต็มเนื้อที่แล้ว     จะพาดบันไดขึ้นไปจากพื้นล่างก็เกะกะไม่งาม  จะทำบันไดเป็นขั้นๆขึ้นไปก็ไม่มีเนื้อที่พอ
บันไดเวียนจึงน่าจะเป็นคำตอบลงตัวที่สุด   

จากอินทรเนตร

รูปนี้แสดงให้เห็นบันได ตามแบบที่แรกสร้าง คือไม่มีราวบันได
ตำนานเล่าต่อมาว่า แม่ชีที่ไต่บันไดขึ้นไปไม่มีใครกลัวบันไดพัง   แต่กลัวจะกลิ้งตกหรือพลัดหล่นลงมาทางด้านข้าง    การขึ้นบันไดจึงต้องใช้มือและเข่า(ก็คือคลานนั่นแหละค่ะ)   
แต่ยังนึกภาพไม่ออก  ขาขึ้นมองออกว่าคงจะคลานขึ้นไป  แต่ขาลงค่อยๆถัดลงมา หรือว่าหันหลัง คลานปีนป่ายลงมาทีละขั้นกันแน่

ด้วยเหตุนี้   ในเวลาต่อมาจึงมีการสร้างราวบันไดด้วยเหล็กขึ้นมาเสริมไว้   อยู่มาจนทุกวันนี้

ตอนที่ไปดูบันได   ทางวิหารกั้นเชือกเอาไว้ไม่ให้นักท่องเที่ยวเข้าไปแตะต้องได้   ก็เลยได้แต่ถ่ายรูปให้ได้ใกล้ที่สุดเพื่อดูรายละเอียดการออกแบบและสร้าง
ต้องพยายามมองแบบตัดราวบันไดออกไป เพื่อจะเห็นดีไซน์ของเดิม
สังเกตว่าบันไดนี้สลักด้านข้างอย่างสวยงามประณีตด้วย  ไม่แน่ใจว่าสลักเพิ่มภายหลังหรือไม่  เพราะในรูปดั้งเดิมมองไม่เห็นลายสลัก

คำถามที่ถามตัวเอง(และฝากถามผู้เชี่ยวชาญในเรือนไทย) ว่า บันไดแบบนี้สร้างยากเย็นแสนเข็ญจนเป็นสิ่งมหัศจรรย์จริงหรือคะ    หรือว่าเล่าลือกันไปเกินเหตุ  เพราะฝรั่งเองก็ยังถกเถียงกันอยู่ในเรื่องนี้
เรือนไทยภาคกลางของเราก็สร้างขึ้นมาทั้งหลัง  โดยไม่มีตะปูเลยจนตัวเดียว    แต่ก็ไม่มีใครบอกว่ามหัศจรรย์

ที่อยากถามอีกข้อคือบันไดนี้ สร้างด้วยการคำนวณน้ำหนักแบบไหน   มีส่วนใดรับน้ำหนักเอาไว้ไม่ให้พังลงมา

ตอนที่ไปยืนจดๆจ้องๆเก็บภาพบันไดมานั้น   รู้สึกว่าไม้ที่ทำบันไดแต่ละขั้น หนาหนักเอาการ   ไม่เบาอย่างไม้อัดแน่นอน   ด้านบนยึดกับระเบียงบน   ด้านล่างตั้งตรงอยู่บนพื้นวิหาร  มีเสาไม้หนาๆแผ่นหนึ่งค้ำยันบันไดขั้นสุดท้ายเอาไว้
ก็เลยคิดว่า บันไดคงจะมีที่ยึดทั้งจากด้านบนด้านล่าง   ให้แม่ชีทั้งหลายไต่ขึ้นลงได้โดยไม่พังลงมา

ตามประวัติ บันไดนี้ก็คงทนมากว่าหนึ่งร้อยปีแล้ว   แต่ปัจจุบันดูเหมือนจะไม่มีใครใช้อีก  คงเก็บไว้เป็นความมหัศจรรย์ของโบสถ์ให้นักท่องเที่ยวดูกัน

ถ้าตัดเรื่องปาฏิหาริย์ออกไป    เหลือแต่เรื่องงานฝีมือล้วนๆ  ก็ต้องยอมรับว่าบันไดสร้างด้วยช่างผู้เชี่ยวชาญชนิดไม่ธรรมดาทีเดียว
ไม้แผ่นตรงๆหนาๆที่ช่างไม้นำมาประดิษฐ์ให้โค้งได้ขนาดนี้ ทั้งตัวขั้นบันได และแผ่นไม้ที่รองรับข้างใต้ ฝีมือเรียบเนียนราวกับทำด้วยวัสดุอ่อนดัดได้
ยิ่งถ้านึกว่าคนทำเป็นช่างไม้ ทำอยู่คนเดียวจนเสร็จ   ก็น่าอัศจรรย์ในการดัดไม้ได้สวย และคำนวนรูปทรงได้ดีขนาดนี้

ถ้าหากว่าช่างไม้คนนี้ เป็นช่างฝีมือระดับครูจากถิ่นอื่นมาสร้างบันไดให้วิหารลอเร็ตโต    แกก็น่าจะสร้างงานระดับนี้มาก่อนหน้านี้แล้ว  เพราะคนที่ทำงานได้แบบนี้คงสร้างบันไดมาจนชำนาญ  ไม่ใช่มาริอ่านสร้างบันไดเวียนเป็นครั้งแรก
แต่อ่านข้อมูลเท่าใดก็ไม่พบ ว่ามีผู้ค้นคว้าเจอว่าบันไดแบบนี้เป็นฝีมือใคร อยู่ที่ไหนอีก     เหมือนกับว่าบันไดแบบนี้มีอยู่แห่งเดียวในรัฐนี้

อึมม์ เก่งจริงๆครับช่างงานไม้ฝรั่ง

ในสมัยที่ยังไม่มีคอมพิวเตอร์ช่วยในการออกแบบ ทำชิ้นงานออกมาได้ขนาดนี้ถือว่าไม่ใช่ธรรมดาทีเดียว เรียกว่าระดับอัจฉริยะ ทั้งการคำนวณความสูงของขั้น รูปแบบและขนาดของชิ้นส่วนต่างๆที่มาประกอบเป็นบันไดเวียนขนาดนี้

และฝีมือช่างไม้ก็เป็นที่สุด ถึงแบบจะดีแค่ไหนแต่ช่างไม่สามารถทำให้เหมือนแบบได้ก็คงจบกัน

งานนี้ เข้าใจว่าช่างแบบและช่างก่อสร้างน่าจะเป็นคนเดียวกัน

ผมกำลังจะออกไปนอกบ้าน ค่ำๆจะกลับมาต่อครับ
ตอนนี้ขอเชิญผู้เชี่ยวชาญในเรือนไทยช่วยวิจารณ์ตามเทียบของจขกท.

ตามตำนานบอกว่าเป็นช่างไม้คนเดียว ทำงานตั้งแต่ต้นจนจบ     ก็มั่นใจว่าทั้งออกแบบและก่อสร้างเองค่ะ

บันไดเวียนแบบที่สร้างในตอนแรก (คือไม่มีราวบันได)  ชาวคริสต์เรียกว่าบันไดสวรรค์     ตามรูปเก่าๆในพระคัมภีร์ไบเบิ้ล  เคยวาดบันไดที่วกวนแบบนี้ทอดขึ้นสวรรค์ สำหรับวิญญาณมนุษย์ดีๆที่ล่วงลับไปแล้ว ได้ขึ้นบันไดไปเสวยสุขเป็นนิรันดร์กับพระผู้เป็นเจ้า
ดิฉันหารูปเก่าไม่ได้  ได้แต่รูปวาดใหม่ที่วาดบันไดสวรรค์ตามจินตนาการของคนรุ่นเก่า

ผู้เชี่ยวชาญท่านที่หนึ่งให้ความเห็นไปแล้ว  ขอเชิญท่านต่อๆไปมาร่วมวงออกความเห็นบ้างค่ะ
ระหว่างนี้เอารูปข้างในวิหารที่ถ่ายไว้ มาให้ดูพลางๆก่อน

โบสถ์วิหารคาทอลิคมักมีการประดับประดาอลังการมากกว่าโบสถ์โปรแตสแตนท์   ที่น่าชมอีกอย่างคือเขารักษาสภาพไว้เอี่ยมอ่องมาก  คงจะบูรณะกันตลอดมาไม่ทอดทิ้งให้โทรม 

บรรยากาศภายในวิหาร

งานไม้ที่น่าสนใจอีกอย่างหนึ่งในวิหาร  ที่เห็นเหมือนตู้ขนาดใหญ่ คือที่สำหรับสารภาพบาป    คงเคยเห็นฉากนี้กันในหนังนะคะ
แบ่งเป็นห้องเล็กๆสองห้องมีผนังโปร่งๆกั้นกลาง พอได้ยินเสียงกันได้   ฝ่ายหนึ่งคือผู้อยากสารภาพบาป  อีกฝ่ายคือบาทหลวงผู้รับฟัง

ตามประวัติ บอกว่าโรงเรียนแม่ชีนั้นล้มเลิกกิจการไปนานแล้ว    อาคารทั้งหลายรวมทั้งวิหารก็ต้องเปลี่ยนมือนำออกขาย   ปัจจุบันไม่ทราบว่าใครซื้อไป อาจจะเทศบาลหรือองค์การอะไรสักแห่ง   แต่ยังดำเนินการ มีรายได้กันเป็นล่ำเป็นสัน  เห็นได้จากสภาพวิหารที่ได้รับการทะนุบำรุงอย่างดี
รายได้อย่างหนึ่งของวิหารลอเร็ตโต้ คือเป็นสถานที่จัดงานวิวาห์ค่ะ  

เมื่อไปถึง  วิหารปิด ห้ามคนนอกเข้า   นักท่องเที่ยวที่ตั้งใจจะมาดูบันไดนั่งรอกันอยู่เป็นแถว ใกล้ๆกันนั้น   ถามเจ้าหน้าที่สาวแถวนั้นได้ความว่ากำลังจะประกอบพิธีสมรส   ต้องรออีกประมาณหนึ่งชั่วโมงกว่าเขาจะจัดงานเสร็จ  เปิดทางให้นักท่องเที่ยวเข้าไปได้

ตกลง รอก็รอ  ทำไงได้

ถ่ายรูปหน้าวิหารมาได้นิดหน่อย โดยไม่มีใครห้าม    รูปแรก สาวๆในชุดสีม่วงเข้มคือบรรดาเพื่อนเจ้าสาว มาจัดแถวกันอยู่หน้าประตู  ก่อนจะเดินเข้าไปภายใน เหมือนฉากแต่งงานในหนัง
รูปที่สองคือเจ้าสาว มากับพ่อของเธอ ผู้ทำหน้าที่ส่งตัว   ส่วนเจ้าบ่าวเข้าไปยืนคอยอยู่ในวิหารแล้ว
รูปที่สาม ก็คือผู้จัดงานวิวาห์ ( wedding planner ) ผู้หญิงที่สวมชุดดำ กำลังจัดชายเสื้อวิวาห์ของเจ้าสาวให้ออกมาสวย ก่อนเดินเข้าไปข้างใน

เจ้าบ่าวเจ้าสาว เป็นคาทอลิค  ดูหน้าตาแล้วน่าจะมีเชื้อสายเมกซิกัน

อันนี้เป็นข้อสงสัยส่วนตัว

เคยเห็นการก่อสร้างของจีนที่มีการสร้างโดมขนาดใหญ่ที่เรียกว่า "เทียนฮัว" (天花：tian hua) อันแปลว่าดอกไม้สวรรค์ คือการทำค้ำยันหูช้างรอบๆสูงไปเรื่อยๆจนจรดเพดาน ทำให้กลายเป็นโดม ไมใช้ตะปูแม้แต่ตัวเดียว วิธีการทำเช่นนี้เรียกว่า "จ่าวจิง" (藻井：zao jing) แปลตรงตัวเลยว่า "บ่อสาหร่าย" เห็นว่าตอนทำจะเอาไม้ไผ่มาทำโครงรองรับน้ำหนักก่อน พอสร้างเสร็จค่อยรื้อ รื้อแล้วก็ไม่ต้องกลัวเพราะโครงสร้างอาคารจะรับน้ำหนักกันเอง

เป็นไปได้หรือเปล่าหนอที่ช่างผู้สร้างจะสร้างโครงไม้ค้ำยันก่อนขณะสร้าง เมื่อสร้างเสร็จแล้วก็รื้อออกไป

ภาพตัวอย่างเทียนฮัว และจ่าวจิง

บันไดเวียนที่มีชื่อเสียง ๑๐ อันดับ
บันไดเวียนแห่งซานตา เฟ ก็รวมอยู่ในจำนวนนี้ด้วย

http://www.oddee.com/item_96882.aspx

เคยเห็นบันไดเวียนลักษณะคล้าย ๆ กันนี้ในโบสถ์นอตเตรอดาม Notre-Dame ที่ มอนทรีออล

พิจารณาดูให้ดี บันไดนี้น่าจะติดอันดับโลก แต่ถึงจะไม่ติดอันดับ

ภาพบันไดชัด ๆ หาจากอินทรเนตร

(http://blog.petaflop.de/wp-content/uploads/2007/06/basilica-basilique-notre-dame-interior-innenraum-altar-montreal-canada-kanada-dscn7435.jpg)

แต่ภายโบสถ์สวยงามมาก น่าจะติดอันดับ ๑ ใน ๑๐ ของโลก

 ;D

ผมกลับมาทำการบ้านและพบว่าควรจะใช้เวลามากว่าที่บอกไว้

ตำนานพื้นบ้านของมะกันซานตาเฟก็ไม่ต่างกว่าคนไทยเท่าไหร่ ในเรื่องชอบยกเมฆความอัศจรรย์เหลือเชื่อเพื่อ”สร้างค่า”ของดีคู่บ้านคู่เมืองของตน ทั้งๆที่มันมีค่าด้วยตัวมันเองอยู่แล้ว แต่ก็ไม่รู้จักพอ

บันไดเวียนแห่งวิหารลอเร็ตโตแม้จะเป็นชิ้นงานเล็กๆ ก็มีความมหัศจรรย์งานสร้างที่น่าทึ่งดังที่ผมให้ความเห็นไปแล้ว แต่ตำนานที่เจ้าของหรือแม่ชีที่นั่นก็ไม่รู้ได้ แต่งแต้มเติมสีเข้าไปขนาดว่า อาจเป็นนักบุญโยเชฟเองที่แปลงร่างมาสร้างบันไดนี้เข้าไปให้นั่น แล้วก็มีคนอเมริกันเชื่อกันมากเสียด้วย ผมสงสัยว่าจะไม่มีใครเลยที่ไม่เชื่อตำนานดังกล่าว และค้นหาความจริงมาแย้งบ้างเชียวหรือ เข้าไปหาโดยกูเกิ้ลไม่นานก็ได้ความครับ

ผู้เขียนคือ Mary Jean Straw Cook ซึ่งต่อไปผมจะเรียกว่านางคุก ระบุว่า ช่างไม้ระดับเทพที่เป็นผู้สร้างบันไดแห่งวิหารลอเร็ตโตเป็นชาวฝรั่งเศสชื่อฟรังซัวร์ ซอง โคชาต์ร( Francois-Jean Rochas) ซึ่งอพยพมาจากประเทศฝรั่งเศสในปี๑๘๘๐และมาที่ซานตาเฟประมาณเวลาเดียวกับที่บันไดวิหารได้ถูกสร้างขึ้น มีพยานหลักฐานที่เชื่อมโยงโคชาต์รกับผู้รับเหมาก่อสร้างวิหารลอเร็ตโตซึ่งเป็นคนฝรั่งเศสด้วยกัน นางคุกเขียนว่าตนเองเป็นผู้เจอบาญชีมรณะบัตรปี๑๘๙๕ของรัฐนิวแมกซิโกระบุผู้ตายคนหนึ่ง ชื่อนายโคชาต์ร -ช่างไม้ที่สร้างบันไดอันแสนเท่ห์ของวิหารลอเร็ตโต

ความจริงในเรื่องช่างผู้สร้างบันไดนี้เป็นที่ทราบกันดีในหมู่ชาวซานตาเฟในยุคเมื่อร้อยกว่าปีก่อน แต่ก็ค่อยๆเลือนไปเมื่อคนเหล่านั้นตายไปแล้ว ชื่อของโคชาต์รก็ถูกลืมไปด้วย จนสิ้นไปจากความทรงจำ ข้อเท็จจริงตามประวัติศาสตร์จึงถูกบิดเบือนด้วยตำนานที่มีสีสันกว่าด้วยวาจาของพวกขี้โม้

สำหรับความลึกลับในเรื่องไม้ที่นำมาก่อสร้างบันไดก็เช่นกัน  ที่บอกว่ามหัศจรรย์ยิ่งเพราะไม่ใช่ไม้ที่มีในท้องถิ่นที่นั่นนั้น ก็ใช่นั่นแหละ นางคุกบอกว่าบันไดถูกนำมาเป็นชิ้นๆจากฝรั่งเศสทั้งหมด  ผู้รับเหมาชาวฝรั่งเศสได้สั่งทำบันไดนี้จากเมืองแม่ เมื่อแล้วเสร็จทางโน้นก็จัดส่งมาพร้อมกับช่างไม้มือหนึ่ง มาประกอบให้ถึงในอเมริกา

ผมขอมาต่อพรุ่งนี้นะครับ คืนนี้ง่วงแล้ว

มารออ่านตอนต่อไปค่ะ

ความจริงนี่แม้จะเป็นเหตุเป็นผล แต่มันช่างเจ็บปวดจริงแฮะ  :-\

คุณประกอบอย่าเพิ่งผิดหวัง    ถึงท่านอาจารย์ NAVARAT.C มาไขความจริงให้พวกเราสะดุ้งตื่นกันขึ้นมา     ดิฉันก็ยังพอจะลากยาว ให้อ่านเรื่องบันไดต่อไปได้อีกสัก 10 ค.ห. ค่ะ
หลังจากไปตามหานางคุก ไล่ตามหลัง "ท่านอาจารย์ใหญ่กว่า"ไปแล้ว

ต่อครับต่อ

นายทิม คาร์เตอร์ช่างใหญ่ชาวอเมริกันนายหนึ่งตอบผู้อ่านในวอชิงตันโพสต์คอลัมน์ Ask the Builder ว่า บันไดเวียนแห่งวิหารลอเร็ตโตจะถือเป็นงานระดับยอดฝีมือก็ใช่อยู่ แต่ถ้าเทียบกับงานไม้ชิ้นเอกของโลกบรรดามีในประเทศต่างๆซึ่งสร้างในยุคเดียวกันแล้ว ก็ไม่ถือว่างานชิ้นนี้จะมหัศจรรย์สุดยอดอะไร

การที่เจ้าของวิหารลอเร็ตโตโฆษณาในเวปของตนว่า บันไดนี้เป็นผลงานของสถาปนิก(s) วิศวกร(s) และช่างไม้ฝีมือชั้นครู(s) มาระดมสมองกันทำเป็นบันไดเวียนรอบตัว๓๖๐องศาถึงสองรอบ สูงถึง๒๐ฟุตโดยไม่มีเสากลาง เพียงวางบนพื้นแล้วพิงน้ำหนักไว้กับชั้นลอยเท่านั้น ขั้นบันไดทั้ง๓๓ขั้นก็สูงเท่ากันหมด ทำขึ้นจากไม้ที่สูญพันธ์ไปแล้วและประกอบให้เข้ากันโดยใช้สลักไม้ ปราศจากตะปูหรือกาวทั้งสิ้น

นายช่างคาเตอร์ให้ทรรศนะว่าหมอนี่คงไม่ค่อยได้คุยกับสถาปนิก วิศวกร หรือช่างไม้เก่งๆสักเท่าไหร่ มันเป็นไปไม่ได้ที่จะมาโม้ว่า ที่บันไดมั่นคงอยู่ได้นั้นเป็นเพราะความศักดิ์สิทธิ์หรือสิ่งอัศจรรย์ แต่มันแข็งแรงของมันเพราะทำตามกฎทางพิสิกซ์เช่นเดียวกับบันไดบ้านทั่วไปทั้งหลายนั่นเอง 
ผมว่าตาเจ้าของนี่คงรู้อยู่ แต่เป็นการทำมาร์เก๊ตติ้งแบบสมภารวัดบ้านนอกทางบ้านเรา เพื่อเรียกคนไปตีตั๋วแล้วควักกระเป๋าทำบุญให้วิหารของเขาอย่างเป็นกอบเป็นกำเท่านั้น

นายคาเตอร์อธิบายยืดยาว ซึ่งผมจะย่อสั้นๆว่าเราคงจะรู้จักบันไดที่มีคานประกบด้านข้าง และมีกระดานยึดเป็นขั้นๆสำหรับก้าวเดินขึ้นหรือลงอยู่แล้วนะครับ คานที่รับน้ำหนักของตัวบันไดนี้ภาษาช่างเรียกว่า”แม่บันได”  ปกติช่างก็วางแม่บันไดตั้งไว้กับพื้น ชั้นล่างให้เอียงลาดไปที่พื้นชั้นบน  ถ้ามีมือยักษ์ๆจับบันไดชุดนี้บิดเป็นเกลียวให้พอดี๑รอบ หรือ๒รอบ๓รอบก็ตาม เอาวางไว้ตามตำแหน่งเดิม มันก็จะอยู่ได้เช่นเดียวกับบันไดที่แม่บันไดตรงๆซื่อๆเช่นกัน  ฝรั่งมีศัพท์ที่เรียกเกลียวแบบหอยโข่งนี้ว่าHelix จึงมีบางคนเรียกบันไดวิหารนี้ว่า"Helix to Heaven" หรือบันไดเกลียวสู่สวรรค์(ชั้นเล่าเต้ง)

เอ้าครับ..เบรคดูHelixสักครู่ รูปทรงนี้มีทั้งที่ธรรมชาติสร้างและมนุษย์สร้าง

บันไดเวียนที่ทำจากไม้ส่วนมาก จะไม่ใช้วิธียากและแพงมหาศาลเช่นนั้น  แต่จะทำเสากลางขึ้นมารับน้ำหนักของแม่บันไดและลูกบันได เสากลางนี่ฝรั่งเรียก Newel (ผมก็เพิ่งจะรู้ในคราวนี้เหมือนกัน ปกติก็เรียกเสากลางตรงๆนี่แหละ)

ครั้นมีเหล็กมาให้เลือกใช้ได้ ความยืดหยุ่นของเหล็กที่มีมากกว่าไม้ ทำให้สามารถมาดัดเป็นรูปทรงเกลียวให้ลงตัวพอดีได้ง่ายกว่า ซึ่งแปลว่าถูกสตางค์กว่าการทำด้วยไม้เนื่อแข็งด้วย พอแม่บันไดหมุนลงตัวดังว่า ก็แบ่งขั้นเอาลูกบันไดติดเข้าไปได้ไม่ยาก แล้วจึงเอาบันไดเวียนนั้นไปติดตั้งเชื่อมโยงพื้นทั้งสองระดับได้ โดยไม่ต้องมีเสากลาง

ผมแอบเห็นรูปที่ท่านอาจารย์เทาชมพูถ่ายมาประกอบเรื่องรูปหนึ่ง สะดุดตาที่แท่งไม้ตัวเบ่อเร่อวางตั้งอยู่กับพื้นขึ้นไปรับแม่บันไดที่เวียนลงมา ดูเหมือนเสาเลยทีเดียว พยายามจะหารูปในเวปดูให้ชัดๆกว่านี้ก็หาไม่พบ เข้าใจว่าฝรั่งคงจะช่วยกันปิดจุดอ่อนของงานออกแบบนี้

คือผมดูแบบช่างนะครับ ถ้าจะเนียนจริงๆแม่บันใดจะต้องคงขนาดและรูปทรงเดิมจากหัวจรดท้าย คือจากพื้นชั้นบนมาสู่พื้นชั้นล่างโดยไม่ถ่ายน้ำหนักลงโครงสร้างตัวอื่น เช่นเสาทรงมนๆตัวนี้

แต่ไม่ใช่ว่าช่างไม่เก่งนะครับ เขาเก่ง และทราบว่าถ้าจะฝากน้ำหนักไว้ที่แม่บันไดอย่างเดียวจะเสี่ยงเกินไป เพราะอย่าลืมว่าแม่บันไดก็ทำจากไม้หลายๆชิ้น มายึดต่อกันด้วยสลัก เมื่อไรคนเดินขึ้นไปพร้อมๆกันมากก็อาจจะประลัยได้ เพราะไม่ได้เป็นไม้เนื้อเดียวกันทั้งท่อนที่จะมั่นคงแข็งแรงกว่า จึงปลอดภัยกว่าถ้าจะออกแบบเสามาถ่ายน้ำหนักไปก่อนที่แม่บันไดจะยันกับพื้น
 
เสานี้ดูทางด้านหน้าจะกลมกลืนไม่สะดุดตา แต่ถ้ามองทางมุมที่ท่านอาจารย์เทาชมพูยืนถ่ายรูปนี้มา คนที่จ้องจับผิด(เช่นผม)ก็หาจุดตำหนิเขาได้ทั้งๆที่ตนเองไม่ได้เศษเสี้ยวของเค้า ว่านี่เล่นตั้งเสาขึ้นไปรับแม่บันไดชัดๆ ไม่ใช่รูปทรงHelixบริสุทธิ์นี่หว่า

กลับไปค้นรูปส่วนล่างของบันไดมาให้ดูอีกครั้ง     ได้มา ๒ รูป
รูปแรกนำลงมาแล้วค่ะ  รูปที่สองคร็อพจากบันไดมาเฉพาะส่วนล่าง
มันคงเป็นเสาอย่างที่ท่านนวรัตนเอ่ยถึงละมังคะ

สวัสดีครับ
จะ Good morning หรือ Good evening ดีล่ะเนี่ย

ใช่เลยครับ นี่แหละเสาชัดๆ เสารับแม่บันได

ผมเพิ่งจบการอ่านที่นักเขียนฝรั่งคนหนึ่ง วิพากษ์พวกคนในวิหารนี้ว่าอย่าโม้ไปให้มาก

เรื่องบันไดไม่มีเสากลางที่อยู่ได้นี้ ก็เห็นโต้งๆว่ามีตัวรับน้ำหนักอยู่ที่เชิงบันไดในลักษณะของเสาที่พยายามทำให้เสมือนเป็นตัวประกอบที่เข้ามาตกแต่งแม่บันได ก็นับเป็นความฉลาดเลิศของช่างที่ทำให้กลมกลืนได้ขนาดที่คนทั่วไปไม่สังเกตุ แต่พวกเพ่เล่นเอาไปโฆษณาบิดเบือน จนทำให้เขาเห็นเป็นเรื่องลึกลับอัศจรรย์ไป

การใช้สลักไม้ยึดโครงสร้างต่างๆแทนตะปูหรือกาวนั้นเล่า ก็มันดีที่สุดอยู่แล้ว เพราะสลักไม้จะยืดหดไปพร้อมๆกับตัวไม้ที่ยึด มันแน่นอยู่อย่างไรก็จะแน่นอยู่อย่างนั้น ตะปูที่เป็นโลหะเสียอีกที่อาจหดจนหลวมได้ในอุณหภูมิที่หนาวจัด ส่วนกาวนั้น แย่กว่าไม่ต้องพูดถึง

เขายังกระแนะกระแหนต่อไปว่า

ที่เพ่บอกว่ามันอยู่ยงคงกระพันมากว่า๑๒๕+ปีแล้วอย่างน่าอัศจรรย์ มันอัศจรรย์ตรงไหนละเพ่ ก็ตอนสมัยโน้นเขาท้วงกันเรื่องความมั่นคงของบันไดเวียนสู่สวรรค์ของเพ่ว่า เล่นปล่อยให้นักท่องเที่ยวขึ้นไปแบบเสรีสักมันคงได้พังลงมา ก็จะได้มีคนไปนรกกันมั่งหรอก คงไม่ได้ไปสวรรค์กันทุกคนน่ะนา เพ่ก็เลยต้องปิดตายบันไดนี้ตั้งแต่ปี๑๙๗๐+ไงล่ะเพ่

จะเรียกว่าบันไดพิศวง จะเรียกมันว่าความสำเร็จที่เกิดจากแรงบันดาลใจ จะเรียกมันว่าสัมฤทธิ์ผลอันแสนสุนทรีย์ อะไรก็ได้สำหรับบันไดเวียนแห่งวิหารลอเร็ตโตที่เป็นชิ้นงานอันแสนจะสวยงาม และสมฐานะของสิ่งดึงดูดนักท่องเที่ยวระดับอินเตอร์ด้วยคุณค่าของตัวมันเองอยู่แล้ว เพ่ไม่เห็นจะต้องเอาเรื่องอภินิหารของสิ่งศักดิ์สิทธิ์มาใช้เล้ย
นะเพ่นะ

สิ่งที่ผมทึ่งตลอดมาเวลาเห็นงานไม้ชิ้นใหญ่ๆที่เป็นรูปทรงโค้ง กลม มน ทั้งหลายว่าช่างโบราณเขาทำกันได้อย่างไรหนอ ในบ้านเรานั้น ยุคของผมก็เคยเห็นแต่ชิ้นส่วนของเรือไม้ขนาดใหญ่เท่านั้น ที่จำเป็นต้องมีโครงสร้างบางตัวโค้งมน ซึ่งช่างก็เอาไม้ท่อนโตๆ มาเลื่อยฉลุ หรือใช้ขวานใช้สิ่ว ถากพื้นที่ส่วนเกินออกไปเหลือเพียงรูปทรงที่ต้องการ งานไม้เหล่านั้นจึงเป็นการใช้ทัพยากรอย่างฟุ่มเฟือย สิ้นเปลืองมาก และทุกวันนี้ก็บ๋ายบายให้เรือเหล็กหมดแล้ว

ฝรั่งสมัยที่รู้จักพลานุภาพของไอน้ำแล้ว ได้ทำห้องอบไอน้ำ(ส่วนใหญ่จะเหมือนท่อมากกว่าห้อง) เอาไม้เข้าไปอบด้วยแรงดันให้น้ำซึมเข้าไปในเนื้อไม้ ทำให้ไม้อ่อนตัวลง แล้วจึงนำมาดัดด้วยเครื่องทุ่นแรงอีกทีหนึ่ง ไม้จะให้ตัวได้โดยไม่แตกปริเหมือนดัดไม้แห้งกันดื้อๆ
แต่ก็คงจะไม่สามารถดัดไม้เนื้อแข็งให้บิดโค้งได้ขนาดแม่บันไดเวียนของวิหารลอเร็ตโต

ผมมีหนังสืออยู่ในบ้านเล่มหนึ่ง เกี่ยวกับการสร้างเรือสำเภาโบราณของฝรั่ง ซึ่งต้องใช้ไม้โครงสร้างโค้งมนต่างๆมากมาย ซึ่งหลายตัวดัดไม่ได้ เขาต้องเสาะแสวงหากิ่งไม้ที่มีรูปทรงไปในทางเดียวกันอยู่แล้ว และนำมาตัดแต่งอีกทีหนึ่ง

ชะรอย แม่บันไดที่สั่งทำมาจากฝรั่งเศสจะใช้วิธีเดียวกันกับวิธีนี้กระมัง หากไม่ได้ใช้ต้นไม้ขนาดใหญ่ มาเลื่อยออกเป็นท่อนๆ แล้วนำมาสลักเป็นตัวชิ้นส่วนโค้งของแม่บันได เหมือนฆ่าช้างเพื่อเอางาปานฉะนั้น

ท่านนวรัตนมาไขกุญแจ ตีแผ่ปริศนาออกมาแล้ว     บรรดานักสนับสนุนปาฏิหาริย์ทั้งหลายก็คงค่อยๆหลบเลี่ยงออกจากกระทู้ ทำเอาคะแนนหล่นวูบ
เห็นจะต้องเรียกเอาไว้ก่อน  ดึงเรตติ้ง

ดิฉันเอารูปราวบันไดของเก่ามาให้ดูอีกครั้ง   จะเห็นได้ว่า มันเป็นบันไดที่ไม่มีแม่บันได?   รูปทรงเหมือนลอยขึ้นไปเฉยๆ จากพื้นดิน
ส่วนที่อยู่ใต้ขั้นบันไดกรุด้วยไม้แผ่นใหญ่เรียบเนียน มองไม่เห็นรอยต่อ  เป็นไม้ที่บิดโค้งในตัวอย่างนุ่มนวลราวกับกรุด้วยผ้า  ไม่ใช่แผ่นไม้    นึกไม่ออกว่าตอนแยกเป็นชิ้นๆ ไม้แต่ละชิ้นลักษณะเป็นยังไง

ในเมื่อไม่มีแม่บันได  เวลาสร้าง ช่างเขาทำแม่บันไดเอาไว้เหมือนนั่งร้าน แล้วค่อยถอดออกจากขั้นบันไดหรือคะ    โดยให้บันไดแต่ละขั้นยึดกันด้วยหมุดไม้อย่างเดียว
ถ้าอย่างนั้นก็ต้องคำนวณเก่งมาก   เพราะนอกจากไม่มีเสาแกนกลาง  มีแต่เสาแอบอยู่บนพื้นล่างสุด   ก็ไม่มีแม่บันไดไว้ยึดอีกด้วย

ส่วนที่เป็นแม่บันได (ราวบันได และลูกกรง?) มาเพิ่มเติมทีหลังจากนั้นอีกหลายปี
ลูกกรงเป็นเหล็ก  ส่วนราวบันไดที่ท่านนวรัตนออกปากชมว่าโค้งได้รูปนั้น  ดิฉันคิดว่าน่าจะเป็นไม้ ไม่ใช่เหล็ก   ไม่รู้ว่าเขาเอาไม้มาดัดอย่างไร  แต่ถ้าเป็นราวเหล็กก็น่าจะดัดง่ายกว่า
เสียดายชะโงกเข้าไปชมไม่ได้ใกล้กว่านี้    จะได้สิ้นสงสัยไปว่าเป็นเหล็กหรือไม้

ราวบันไดคงต้องคำนวณน้ำหนักด้วยละมัง ว่ายึดยังไงไม่ทำให้บันไดพังลงมา?

น่าจะเป็นอย่างที่นางคุกว่า


 ;D

แปลว่าเป็นบันไดน็อคดาวน์  ว่างั้นเถอะ
ไม่จำเป็นต้องทำแม่บันไดให้เสียเวลา?

รอท่านนวรัตนเข้ามาตอบ หรือเล่าต่อ   หลังจากนั้นจะเรียกเรตติ้งคืนบ้างละค่ะ
ตั้งคำถามแหย่ไว้เล่นๆ

ไม่สงสัยบ้างหรือว่านางคุกก็อาจจะปั้นเรื่องขึ้นมา  พอๆกับเรื่องที่ปาฏิหาริย์ที่เราไม่เชื่อกันน่ะแหละ?

ผมขยายภาพแม่บันไดของบันไดเวียนนี้มาให้ดูครับ

แม่บันไดนี้รูปทรงเกลียวแบบHelixที่ผมกล่าวไปแล้ว
และคงทำมาจากฝรั่งเศสเป็นท่อนๆ แล้วเอามาประกอบที่ซานตาเฟ ก่อนจะวางลูกบันไดลงไปอีกที

อ้อ  อย่างนี้นี่เอง

เอ ผมพูดเรื่องแม่บันไดมั้งครับ ส่วนราวบันไดนั้น ผมอ่านเจอว่าเป็นของใหม่เลยไม่ใส่ใจ อีกอย่างหนึ่ง ราวบันไดเป็นชิ้นส่วนที่ใช้ไม้ขนาดเล็ก ดัดได้ง่ายด้วยไอน้ำ หรือโค้งมากๆก็ใช้ไม้แผ่นหนาๆ มาฉลุ

บ้านเรา ย่านค้าไม้แถวบางโพก็ทำราวบันไดไม้โค้งได้ดีครับ แพงก็จริง แต่เศรษฐีชอบ

สับสนเองค่ะ คิดว่าแม่บันไดคือราวบันได  ขออำไพ

รอความเห็นท่านอื่นๆก่อนจะเริ่มซักค้านนางคุกบ้างละค่ะ

ได้เวลา Good night ชาวเรือนไทยแล้วค่ะ    เจอกันพรุ่งนี้นะคะ
จะมาเฉลยคำตอบ จับผิดนางคุก

ลองชมคลิ๊ปสั้นๆนี้ครับ จะได้เข้าใจวิธีทำบันไดเวียนยากๆ

http://www.youtube.com/watch?v=XuGYz1CLVOg&feature=related

ดูจากคลิปข้างบนนี้  พอเข้าใจเพิ่มขึ้นแล้วค่ะ

กลับมาถึงทฤษฎีของนางคุก   เธอบอกว่าค้นพบความลับแล้วว่าเรื่องปาฏิหาริย์ของบันไดเวียน เป็นการกุขึ้นทั้งเพ
ก่อนอื่น นางคุกไม่ใช่นักประวัติศาสตร์มืออาชีพ แต่เป็นนักประวัติศาสตร์สมัครเล่น   เธอเล่าว่าใช้เวลาถึง 7 ปีกว่าจะค้นคว้าได้ครบถ้วน  หลักฐานที่เธอไปหามาได้ อยู่ในหนังสือชื่อ Loretto: The Sisters and Their Santa Fe Chapel

ขอเรียงลำดับให้อ่านกันง่ายๆ

1    ในตอนแรก  การสร้างวิหารลอเร็ตโตอยู่ในความรับผิดชอบของอาชบิชอปฌองข บัปติสต์ ลามี่  และออกแบบโดยสถาปนิกชาวฝรั่งเศสชื่ออองตวน มูลี ( Antoine Mouly) โดยมีลูกชายเป็นผู้ช่วย   ว่ากันว่าเอาแบบวิหารมาจากโบสถ์  Sainte-Chapelle ในปารีส   แต่ว่าระหว่างสร้างก็เกิดอุปสรรคคือพ่อป่วยและตาบอด  ลูกชายก็เสียชีวิต  งานสร้างวิหารก็เลยค้างอยู่ตรงบันไดเชื่อมระหว่างชั้นบนกับชั้นล่าง

2    นางคุกสำรวจหลักฐานร่วมสมัยในช่วงค.ศ. 1895   พบว่าในหนังสือพิมพ์ท้องถิ่น ลงประกาศมรณกรรม(หรือมรณบัตร)ของผู้ชายคนหนึ่งชื่อ ฟรังซัวร์ ซอง โคชาต์ร( Francois-Jean Rochas) (ขอเรียกตามท่านนวรัตน)   ในนั้นระบุว่า นายคนที่ถึงแก่กรรมคนนี้เป็นคนสร้างบันไดแห่งวิหารลอเร็ตโต

3   นายคนนี้เป็นช่างไม้ และเป็นผู้อพยพมาจากฝรั่งเศส  มาถึงซานตาเฟในช่วงเวลาประมาณเดียวกันบันไดถูกสร้าง  จากนั้นแกก็ไม่ได้กลับยุโรป    และไม่ได้ไปประกอบอาชีพช่างไม้   แต่ว่าไปตั้งถิ่นฐานเป็นชาวไร่เลี้ยงปศุสัตว์อยู่ทางตอนใต้ของนิวเมกซิโก  จนกระทั่งเสียชีวิตเพราะกระสุนปืนในบ้านล็อคเคบิน ในค.ศ. 1895 อย่างปริศนาว่าฆ่าตัวตายหรือถูกยิงตายกันแน่

4  นางคุกได้ค้นพบสมุดบัญชีประจำวิหารของคณะนางชี  ในปี 1881  ลงหลักฐานการจ่ายเงินให้นายโคชาต์ร เป็นจำนวน $150 พร้อมคำอธิบายสั้นว่า  "ค่าไม้."
   นอกจากนี้เธอยังพบบิลล์ค่าส่งไม้ทางเรือจากฝรั่งเศสมาที่นี่ด้วย   จึงสรุปว่าเป็นไม้ประกอบบันไดที่โคชาต์รสั่งเข้ามา  โดยเธอสันนิษฐานว่า  เป็นงานทำจากโรงงานหรือบริษัทในฝรั่งเศส แล้วส่งเป็นชิ้นเข้ามาประกอบในวิหารด้วยฝีมือนายคนนี้

5  นางคุกสรุปว่า ในยุคปลายศตวรรษที่ 19  คือตอนที่สร้างวิหารเสร็จ  ชาวบ้านร้านถิ่นก็รู้กันดีว่าบันไดนี้สร้างโดยฝีมือช่างไม้จากฝรั่งเศส    ไม่มีอะไรแปลก   แต่ว่าพอข้ามศตวรรษมาถึงศตวรรษที่ 20    เมื่อชาวบ้านยุคนั้นล้มหายตายจากกันไปหมดแล้ว   ตำนานก็เข้ามาแทนที่ข้อเท็จจริง   จะด้วยฝีมือใครก็ตามทีเถิด
 

ช่องโหว่ของทฤษฎีของนางคุก ที่เปิดโอกาสให้ลากกระทู้ยาวมาได้จนค.ห.นี้ก็คือ

1    ไม่มีหลักฐานว่าบันไดนี้สร้างมาจากฝรั่งเศส  เป็นเพียงข้อสันนิษฐานของนางคุก  ว่า "น่าจะ" สร้างมาทั้งชุด แล้วนำมาประกอบที่วิหารด้วยฝีมือนายช่างไม้คนนี้ละ
2    นางคุกไม่สามารถหาหลักฐานมาได้ว่าบันไดในลักษณะนี้ ฝีมือแบบนี้ ผลิตจากโรงงานหรือบริษัทที่ไหนในฝรั่งเศสเมื่อปลายศตวรรษที่ 19   ซึ่งถ้าทฤษฎีของเธอเป็นจริง   โรงงานที่ประกอบบันไดแบบนี้น่าจะทำแบบมืออาชีพ  สร้างบันไดมาเยอะแยะแล้ว   ต้องมีร่องรอยให้สืบหาได้ว่าบันไดวิหารลอเร็ตโตผลิตจากแหล่งไหนในฝรั่งเศส
      และความจริงอีกข้อก็คือ  ไม่มีบันไดแบบนี้ให้เห็นที่ไหนอีก พอจะบอกได้ว่ามาจากแหล่งกำเนิดเดียวกัน
3    ไม่ปรากฎว่าผู้ชายที่ชื่อฟรังซัวร์ ซอง โคชาต์ร( Francois-Jean Rochas) สร้างงานช่างไม้อื่นใดอีก เมื่อเขามาอยู่ที่ซานตาเฟ    ประวัติมีอยู่ว่าเขาอพยพมาตั้งถิ่นฐาน  ไปดำเนินชีวิตแบบชาวไร่ แล้วก็ตายอยู่ในไร่ปศุสัตว์ของเขานี่เอง   
4    คนที่มีฝีมือสร้างบันไดได้สวยงามขนาดนี้  ทำไมแกถึงหากินทางสร้างงานช่างไม้ต่อไปไม่ได้อีก     และถ้าแกไม่ได้สร้างแต่เป็นแค่คนประกอบบันไดที่ผลิตเรียบร้อยแล้วจากปารีส    ทำไมจึงไม่มีใครค้นหาแหล่งผลิตได้พบ     
5    ถ้าหากว่าช่างไม้ฝรั่งเศสไม่ได้เป็นคนออกแบบ  เป็นแค่คนประกอบเข้าด้วยกัน      ก็ต้องมีสถาปนิกฝรั่งเศสอีกคนออกแบบให้ หลังจากพ่อลูกมูลี่ตายไปแล้ว   สถาปนิกคนนั้นจะต้องคอยคุมช่างไม้อีกทีหนึ่งเพื่อให้งานออกมาสมบูรณ์เรียบร้อย     แต่ไม่มีหลักฐานใดๆบอกบ่งถึงสถาปนิกคนนี้ว่ามีตัวตนจริง
6    รูปการณ์ก็ดูเหมือนว่า อยู่ๆก็มีช่างไม้ฝรั่งเศสคนหนึ่ง สั่งไม้มาจากปารีส  เขาทำบันไดที่ออกแบบได้สวยงามไม่มีที่ติได้เสร็จเรียบร้อย ก็เลิกอาชีพนี้โดยสิ้นเชิง   ไปเลี้ยงสัตว์อยู่ในทุ่งทางตอนใต้ของนิวเมกซิโก  ไม่ยุ่งไม่เกี่ยวกับงานช่างอีกจนตายอย่างปมปริศนาในเวลาไม่กี่ปีต่อมา

     ชีวิตของช่างไม้ Rochas ที่ลึกลับ หาที่มาที่ไปไม่ได้เต็มปากนี้เอง น่าจะจุดประกายให้เกิดการเสริมต่อเป็นตำนานของนักบุญโจเซฟขึ้นมาในที่สุด

สำเนาถ่ายจากตัวจริงของหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นฉบับลงวันที่ Jan. 6, 1896 ที่ว่าครับ

St Vincent's Sanitarium

ขอยกเอามาทั้งดุ้นก่อน

Dorothy Copus Brush
"Random Thoughts"

Easter and the wonderful staircase, Part II

Last week's column related the 118-year-old story of the famous spiral staircase located in the chapel of the Sisters of Lorreto in Santa Fe, NM. The legend of the builder has been retold numerous times for more than a century. He appeared at the chapel with only a donkey and some tools and offered to build the staircase. When he completed the work he vanished without any pay or ever revealing his name.

Most people called it a mystery, but to the sisters it was a miracle. The chapel was almost completed when it was discovered no stairs to the choir loft were in the plans and now there was no room to add them. The sisters prayed to St. Joseph, patron saint of carpenters, for a solution and this man appeared at their door.

Engineers marvel at the construction of the graceful structure with its two complete 360-degree turns but with no center support. Carpenters recognize the work of an expert in the way the stringers were put together with great precision. The wood is spliced in seven places on the inside and nine on the outside, with each piece forming a part of a perfect curve. Even the wood, which is a hard variety but not a native wood of New Mexico, poses more questions since the local lumber yard had no record of any wood being purchased.

Because of the determination of a highly respected amateur historian, the identity of the likely builder has been discovered. Santa Fean Mary Jean Cook spent 11 years methodically researching the mystery. She traveled to France four times during those years before she announced her findings.
Undoubtedly there will be some controversy over her conclusions, but for now they have been accepted by local historians and Catholic officials, although the home of the staircase is no longer a Catholic chapel but a privately operated museum.

Sixty-nine-year old Cook names the mystery builder as Francois-Jean "Frenchy" Rochas also called "Frenchy of Dog Canyon." He was a master French woodworker living in a tiny wine-growing village near Grenoble, France. Why he abandoned his family and friends to end up in the rugged country called Dog Canyon is unknown.

Located between the Sacramento Mountains and White Sands in southern New Mexico, it was a favorite Apache campsite. White settlers were disliked by the Apaches, but somehow "Frenchy" got along with them and lived there as a hermit rancher.

Before spending his final years in this wild country he had first worked in Santa Fe among French and other European craftsmen building the grand St. Francis Cathedral. Cook has no doubt he was a specialist and she believes he belonged to an exclusive French secret society of talented artisans. She agrees the staircase is very special and recognizes "Frenchy" as a master craftsman.

Cook and her husband were exploring Dog Canyon in 1994 where they visited a small museum showing artifacts from a 1977 excavation. There they saw a display case filled with carpentry tools that had belonged to a Frenchman, Francois-Jean Rochas. He was only 43 when he met a violent death. An unidentified assailant had shot him and left him to die alone in his small cabin.

Cook went to the probate records and learned his death had been in December 1894. She had searched early newspapers years before, looking for mention of the mystery staircase with no success. Now with a date she returned to the newspaper archives and found the exciting proof.
A one-paragraph death notice on Jan. 6, 1896 said of Rochas, "He was a Frenchman, and was favorably known in Santa Fe as an expert worker in wood." The last sentence proved Cook had solved the mystery. It read, "He built the handsome staircase in the Lorreto chapel." For Cook this was the confirmation she searched for over so many years.

 ;D

St.Vincent Sanitarium  น่าจะเป็นโรงพยาบาลที่ซานตาเฟค่ะ ไม่ใช่ในเทกซัส    เซนต์วินเซนต์ที่เทกซัสสร้างขึ้นมาทีหลัง ประมาณ 1903
น่าเสียดายหารูปบันไดที่นี่ไม่เจอ  จะได้เห็นว่าฝีมือของ Rochas เป็นอย่างไร
แต่หลักฐานนี้ก็ลบล้างไปได้แล้วว่า แกไม่ได้อยู่อย่างโนเนม   แต่เป็นที่รู้จักของคนร่วมสมัยพอสมควร   

^
อ้าว เป็นอย่างนั้นหรือครับ

ช่างไม้ระดับนี้ต้องเรียกว่าเป็นศิลปินคนหนึ่ง การที่อยู่ๆเขาก็หายไปแบบไม่อาวรณ์กับค่าจ้าง อาจจะเพราะไม่ถูกใจใครคนใดคนหนึ่งก็ได้ เพราะเหมือนจะทิ้งงานไปในขณะที่ยังไม่เสร็จดี  ราวบันไดยังไม่ได้ทำ ปกติช่างคงไม่ได้ตั้งใจให้บันไดเวียนแบบนี้ปราศจากราวกันตก พฤติกรรมเช่นนี้นี้เป็นปกติของคนที่เป็นศิลปิน  เขาเป็นคนฝรั่งเศสซึ่งมาจากเมืองที่ปลุกองุ่น และไปสร้างกระท่อมง่ายๆอยู่คนเดียวแบบฤาษี เพื่อปลูกองุ่นในทุ่งเชิงเขา ก็ไม่แปลกสำหรับคนที่เป็นศิลปินอีกนั่นแหละ นักเลงเจ้าถิ่นมาไล่ก็ไม่ไป จนในที่สุดก็ถูกยิงตายคากระท่อมนั่นเอง

ได้รูปมาแล้วครับ น่าจะถูกต้องเพราะเป็นอาคารไม้
แต่อาคารในรูปนี้ถูกรื้อไปแล้วและสร้างเป็นโรงพยาบาลขึ้นแทน

มีความเป็นไปได้มากทีเดียวกับข้อวิเคราะห์ว่าบันไดนี้สร้างไม่เสร็จ  ยังขาดราวบันได   ก็เกิดเหตุให้ศิลปินช่างไม้ของวิหารวางมือไปเสียก่อน
แต่งานส่วนที่เขาทำไป ก็ได้รับค่าจ้างไปตามชิ้นงานคือ $150
ประวัติส่วนตัวของเขาค่อนข้างลึกลับ    เราไม่รู้ว่าทำไมคนมีฝีมือระดับนี้ถึงทิ้งบ้านช่องลูกเมียในฝรั่งเศสมาอยู่ไกลลิบลับเข้าเขตชายแดนเม็กซิโก   อายุแกก็ไม่ใช่หนุ่มรุ่นๆที่จะเริ่มผจญชีวิต   แต่ปาเข้าไปสามสิบปลายๆแล้ว 

Before spending his final years in this wild country he had first worked in Santa Fe among French and other European craftsmen building the grand St. Francis Cathedral. Cook has no doubt he was a specialist and she believes he belonged to an exclusive French secret society of talented artisans. She agrees the staircase is very special and recognizes "Frenchy" as a master craftsman.
ตรงนี้บอกว่าเขาเป็นหนึ่งในช่างไม้ที่สร้างโบสถ์เซนต์ฟรานซิส   โบสถ์นั้นอยู่ข้างๆวิหารเองละค่ะ   ข้างในสวยมาก  แต่เข้าไปดูไม่ได้เพราะวันที่ไปเขากำลังจัดงานวิวาห์กันอยู่เหมือนกัน 


an exclusive French secret society of talented artisans
คำนี้ไม่ได้แปลว่าสมาคมลับ  แต่หมายถึงการรวมตัวของช่างฝีมือที่ตั้งขึ้นเป็นกลุ่ม คัดเลือกสมาชิกเพื่อเข้ามาทำงานเป็นผู้ฝึกงาน  จะได้รับถ่ายทอดวิชาให้ต่อไป   ไม่ได้สอนให้ใครสะเปะสะปะ     ตัวอย่างก็เช่นสมาคมฟรีเมสันในอังกฤษ   ของไทยเราก็มีทำนองเดียวกัน เช่นบ้านดนตรีไทยของตระกูลต่างๆ 
นางคุกเชื่อว่า Rochas  คงผ่านการฝึกงานมาจากสมาคมช่างฝีมือพวกนี้ ถึงเก่ง   คงเคยฝึกมาชำนาญเรื่องงานช่างไม้       อาจเป็นได้ว่าบันไดนี้ไม่ได้ผลิตในฝรั่งเศส  เพียงแต่ไม้ถูกส่งมาจากฝรั่งเศส  แล้วช่างไม้ฝีมือดีของเรา(อาจมีลูกมือหรือผู้ร่วมงานด้วย) ก็ออกแบบสร้างขึ้นมาที่วิหารนี้เอง

โบสถ์เซนต์ฟรานซิสแห่งอซิซิ  ใกล้ๆวิหารลอเร็ตโต
ที่บทความข้างบนนี้บอกว่า Rochas มีส่วนร่วมสร้างเหมือนกัน

อินทรเนตรช่วยหารูปงานไม้สลักภายในโบสถ์มาให้ดูกันได้ค่ะ

กลับไปถามพระอินทร์ว่าปัจจุบันนี้วิหารลอเร็ตโตเป็นอะไร   อินทรเนตรก็มองหาคำตอบมาให้ว่า โรงเรียนสตรีของคณะชีปิดกิจการเมื่อค.ศ. 1968   วิหารและอาคารอื่นๆถูกนำออกขายในท้องตลาดเมื่อค.ศ. 1971  จากนั้นกลายเป็นทรัพย์สินของบริษัทเอกชน  ไม่ใช่ใครอื่นนอกจากโรงแรมระดับสี่ดาวที่อยู่ใกล้ๆกันนั่นเอง     

ผู้ดำเนินกิจการเปิดวิหารให้ทำพิธีแต่งงานได้  มีรายได้จากให้เข้าชมและจำหน่ายของที่ระลึก  เสียค่าชมคนละ $3   ปีหนึ่งๆมีนักท่องเที่ยวมาเยือนซานตาเฟประมาณ 250,000 คน   จุดหมายสำคัญในการมาเที่ยวก็เพื่อมาดูบันไดมหัศจรรย์   ซึ่งท่านนวรัตนช่วยเฉลยข้อมูลจนหายมหัศจรรย์เรียบร้อยโรงเรียนลอเร็ตโตไปแล้ว    รายได้ก็คงดีพอใช้

นอกจากนี้รายได้อื่นๆเท่าที่เห็น  น่าจะเป็นเปิดตลาดนัดให้ขายของกันในบริเวณลานโบสถ์ น่าจะเป็นช่วงเสาร์อาทิตย์    ตอนเดินเข้าไปรอวิหารเปิด  เขากำลังขายของกันคึกคัก   เห็นแล้วคิดถึงตลาดนัดชานเมืองบ้านเรา

ของที่ขายล้วนเป็นงานฝีมือ    มีเสื้อผ้าเล็กน้อย  แต่ไม่มีของกินอย่างตลาดดอนหวายบ้านเรา      มีภาพวาดฝีมือแบบท้องถิ่น และของที่ระลึกชิ้นเล็กชิ้นน้อย   คนขายบอกว่าเป็นงานฝีมือทำเอง  ส่วนใหญ่ก็พวกเครื่องปั้นดินเผา   และเครื่องประดับ    ไม่เห็นข้าวของเครื่องใช้อย่างอื่น

เครื่องประดับที่ขายกันเป็นล่ำเป็นสันคือหินสีฟ้าเทอคอยซ์   สีสันสดสวย     แต่ไม่ค่อยแน่ใจว่าเป็นหินท้องถิ่นหรือว่าเมดอินไชน่า ดูไม่ต่างกันเลย

ทางเข้าวิหารต้องเข้าทางประตูด้านข้าง   เดินเข้าไป ผ่านห้องโถงจัดเป็นร้านขายของที่ระลึก   เลี้ยวซ้ายจ่ายเงิน 3 ดอลล่าร์แล้วก็เข้าประตูด้านข้างของวิหาร มองเห็นบันไดเวียนอยู่ทางซ้าย  
ก่อนจะเข้าประตูจากด้านนอก    มองเห็นต้นไม้ข้างประตู มีสร้อยประคำแขวนระโยงระยางอยู่ตามกิ่ง    คงจะเป็นการแสดงคารวะ หรือว่าแก้บน หรืออะไรสักอย่างที่เป็นความเชื่อของที่นี่     ไม่เคยเห็นธรรมเนียมเอาประคำแขวนตามต้นไม้ เลยบอกไม่ได้ว่าเป็นอะไร

ถึงตอน "ชักม้าชมเมือง" คือเก็บภาพมาคร่าวๆตามถนนหนทางที่เดินผ่าน     
ภาพบนซ้าย  เดินผ่านบ้านสองชั้นที่ดูสงบและร่มรื่น  รักษาไว้สวยสะอาด  มีป้ายบอกว่าเป็นพิพิธภัณฑ์หนึ่งในหลายแห่งของเมือง
นอกนั้นก็คืออาคารตามแบบเมกซิกัน

สามล้อหายไปจากไทย  ไปโผล่ที่ซานตาเฟ

ตึกแถวแบบนี้กรุงเทพก็เคยมี   แต่เราไม่สามารถจะรักษาสภาพเอาไว้ได้  เพราะความแออัดของเมืองหลวงเป็นสาเหตุใหญ่

อย่างที่บอกแล้วว่าเมืองนี้เป็นเมืองศิลปะเช่นเดียวกับเมืองเทา      เดินๆไปก็เจอเสือตัวนี้หมอบรับนักท้องเที่ยวอยู่หน้าร้าน

เช่นเดียวกับหมา และงู

ฟรังซัวร์ ซอง โคชาต์ร( Francois-Jean Rochas) (ขอเรียกตามท่านนวรัตน)

แล้วเรียกตามท่านอาจารย์เทาชมพู จะสะกดอย่างไรครับ
(เอ้า ท่านตั้ง เชิญมาดูหน่อย)

http://www.oddcast.com/home/demos/tts/tts_example.php?sitepal

เว็บที่ออกเสียงฝรั่ง ที่ท่านนวรัตนเจอ กับเว็บที่ดิฉันเจอ  น่าจะทำให้สับสนกันได้ทั้งสองฝ่าย  เพราะว่าคำเดียวกัน  ออกเสียงไม่ยักเหมือนกัน

เชิญท่านนวรัตนมาฟังที่เว็บนี้ค่ะ
http://www.acapela-group.com/text-to-speech-interactive-demo.html

ภาษาฝรั่งเศสมีเสียงพยัญชนะที่ไม่เหมือนอังกฤษ และไทยเองก็ออกเสียงไม่ได้อยู่หลายตัว    ตัว R ในฝรั่งเศสไม่ได้ออกเสียง R อย่างอังกฤษหรือ ร  อย่างไทย   แต่ออกคล้ายๆ ร+ฮ
ตัว s ท้ายคำ ไม่ออกเสียง

Rochas จึงออกเสียงคล้าย  โฮชา   แต่มันก็ไม่ใช่ ฮ  เต็มปากเต็มคำอีกนั่นแหละ   กล้ำๆระหว่าง ร. กับ ฮ.
Francois   ออกเสียงว่า ฟรองซัว   ไม่ใช่ ฟรังซัว    สมัยเรียนกับ ดร.จิตเกษม สีบุญเรือง  ท่านเคยบอกว่า สระอัง ไม่มีในภาษาฝรั่งเศส  on ออกเสียงว่า อง  an เสียงว่า ออง
Jean  ออกเสียงว่า ชอง  นักแปลชอบสะกดว่า ฌอง   ฌองก็ฌอง

แต่ในเมื่อส่งคืนฝรั่งเศสให้อาจารย์ไปนานหลายทศวรรษแล้ว  จึงไม่ขอยืนยันอย่างใดทั้งสิ้น
ถ้าคุณนวรัตนจะรอคุณตั้ง   ก็รอด้วยอีกคนค่ะ

สมัยท่านนวรัตนเรียนอยู่มหาวิทยาลัย  เคยซื้อน้ำหอมเป็นของขวัญให้แฟนไหมคะ  หรือไม่  คุณแม่ก็อาจจะใช้
ยุคนั้นมีน้ำหอมฝรั่งเศสยี่ห้อหนึ่ง ดังมากในกรุงเทพ   ชื่อมาดามโรช่า  (บางคนเข้าใจผิดออกเสียงเป็นมาดามโรซ่า)
สะกดว่า Madame Rochas เหมือนนามสกุลช่างไม้คนนี้ละค่ะ

มาดามโรช่าผมรู้จักครับ

แต่Francois-Jean Rochas ไม่รู้จักอ่ะ

ถ้าจะสะกดโคชาต์รว่า โฆฌาต์ร น่าจะเท่ห์ขึ้นมาก

โฆฌาฏ์รร์  เท่กว่าไหมคะ

โห เยี่ยมมากเลยครับ

เท่โรเบิด

 :D ;D 

สำหรับผม ยิ่งเดินทางไปในที่ต่างๆมาก ภาษาก็แย่ลงไปตามลำดับ จนสุดท้ายจะกลายเป็น proper broken english อยู่แล้ว  นึกคำศัพท์ไม่ออก ใช้ภาษาไทยผสมเข้าไปเขาก็ยังสื่อเข้าใจกันรู้เรื่องเลย

คำศัพท์และภาษาฝรั่งเศสเป็นภาษาระดับสูงที่ใช้ในระดับราชสำนักต่างๆนะ จริงเท็จก็ไม่ทราบ คนในออสเตรียเขาบอกมา

ภาษาฝรั่งเศสที่ใช้กันในปัจจุบันในประเทศฝรั่งเศส เป็นภาษาแบบใหม่ที่แตกต่างไปจากภาษาดั้งเดิมที่ยังคงมีการใช้อยู่ในรัฐ Quebec ในแคนาดา จะออกเสียงว่า ควีเบค หรือ เควเบค ไม่แน่ใจและไม่ยืนยัน ได้ยินคนแคนาดาเขาออกเสียงทั้งสองแบบ     เพื่อนชาวลาวเป็นคนเล่าให้ฟัง เขาบอกว่าบางที่คุยกันก็อดหัวเราะกันไม่ได้ ด้วยต่างคนต่างเห็นว่าแต่ละคนออกเสียงเหน่อ 
เช่นเดียวกันกับคนจีนไต้หวันที่ใช้ภาษาจีนแบบโบราณ ในขณะที่คนจีนในแผ่นดินใหญ่ีใช้ภาษาจีนแบบใหม่ เมื่อคุยกันบางทีก็หัวเราะกันว่าต่างคนต่างออกเสียงเหน่อ
เช่นเดียวกันกับคนใน UK ชาวสก็อต ชาวเวลส์ ชาวไอร์แลนด์ และในลอนดอน ทีออกเสียงคำเดียวกันต่างกัน
เช่นเดียวกันกับคนเอมริกันทางตะวันออกเฉียงเหนือ ทางตะวันออกเฉียงใต้ ทางใต้ ทางตะวันตก และทางกลางประเทศ ก็ออกเสียงและสำเนียงต่างกัน    Pal Mal (ชื่อบุหรี่) บางคนก็ออกเสียงว่า แพวแมวล์ บางคนก็ พอลล์มอลล์  ดีที่ยังไม่เคยได้ยิน แพวมอลล์ หรือ พอลล์แมว
ฯลฯ       

Francois-Jean Rochas   
Francois จะออกเสียงว่า ฟรังซัวหรือฟรองซัว ฝรั่งก็ฟังออกอยู่ดี   อเมริกันชนน่าจะออกเสียงเป็นฟรังซัว
Jean  คงจะต้องออกเสียงว่า ชอง หากพูดถึงคนที่เป็นชาวฝรั่งเศส จะเขียนเป็นภาษาไทยว่า ชอง หรือ ฌอง ก็คงไม่ผิด เพราะทั้ง ช และ ฌ ใช้ลักษณะของปาก ลิ้น และคอ เพือการออกเสียงในลักษณะเดียวกัน    แต่หากไม่ใช่คนฝรั่งเศส ก็จะออกเสียงเป็น (จ)ยีน และคนฝรั่งเศสก็จะไม่ออกเสียงคนต่างชาติที่ใช้ชื่อนี้ว่า ชอง เหมือนกัน
Rochas   ตัว R นี้ผมเห็นว่าน่าจะออกเสียงใกล้เคียงกับตัว ฅ     ตัว ค และ ฆ นั้น ผมเห็นว่าเสียงออกมาจากส่วนบนของลำคอ ซึ่งดูจะต่างไปจากตัว ฅ ที่ออกเสียงมาจากลำคอส่วนลึก   สำหรับ ch ในคำนี้ ผมเห็นว่าออกเสียงใกล้กับตัว ฌ

ดังนั้น ถ้าจะเขียนเป็นภาษาไทยถอดแบบตามเสียงตามใจผม ก็จะเขียนว่า โฅฌ่า

ไม่ว่ากันนะครับ งูๆปลาๆไปตามเรื่อง เพื่อการผ่อนคลาย :D ;D



       

เห็นท่าว่าการออกเสียงคำในภาษาอังกฤษจะเป็นกระทู้ยาว   เลยแยกไปแล้วค่ะ
เชิญติดตามได้ที่

เอช หรือ เฮช ออกเสียงคำในภาษาอังกฤษ (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=5181.msg106956;topicseen#msg106956)