เรือนไทย

อ่านมาจากหนังสือ  ลืมไม่ลง ของคุณลุงสมบัติ  พลายน้อย

หน้า ๒๓



"เมื่อพ.ศ. ๒๕๐๖  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ นายรงค์ภักดี (ครูรงค์)
ทำพิธีไหว้ครูและครอบครูพระพิราพให้แก่ศิลปินในกรมศิลปากร


ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช   ทราบเรื่องก็ไปพบอาจารย์ธนิต อยู่โพธิ์  เล่่าให้ฟังว่า
ท่านมีศรีษะองค์ครูพระพิราพอยู่ที่บ้าน        จะขอเข้าร่วมกับศิลปินของกรมศิลปากร  ขอรับครอบด้วย
ในที่นี้จะไม่กล่าวถึงเรื่องราวโดยละเอียด   จะขอคัดมาเฉพาะที่เกี่ยวกับ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์  ปราโมชเท่านั้น
(ธนิต  อยู่โพธิ์  องค์พระพิราพในแวดวงศิลปทางนาฏศิลป)



"ในวันที่ ๒๔ มกราคม ๒๕๐๖   เมื่อเริ่มพิธี      ข้าพเจ้าคลานไปตามพื้นเบื้องพระปฤษฎางค์  
แล้ววกไปทางพระปรัศว์เบื้องขวา     นั่งกับพื้นเบิกครูมนตรี ปราโมช  เฝ้ากราบบังคมทูลถวายเรื่องเพลงหน้าพาทย์ตามลำดับ  
แล้วคลานออกมาทางพระปรัศว์เบื้องซ้าย      หมอบเฝ้าอยู่ใกล้พระบาทข้างเก้าอี้ที่ประทับ    
พลางยื่นมือขวาออกไปที่แป้นวางรองศีรษะองค์ครูพระพิราพของคุณชายคึกฤทธิ์ที่นำมาร่วมเข้าพิธี
ขณะผลักแป้นรองไปใกล้พระบาทซ้าย   พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเอี้ยวพระพักตร์มาทอดพระเนตรนั้น  
ข้าพเจ้าได้กราบบังคมทูลว่า


        ขอเดชะ,    ศีรษะองค์พระพิราพของคุณชายคึกฤทธิ์  นำมาร่วมเข้าพิธีไหว้ครูและครอบ   ซึ่งโปรดเกล้าให้จัดขึ้นวันนี้

แล้วข้าพเจ้าก็กราบบังคมทูลต่อไปอีกว่า        คุณชายกราบบังคมขอพระราชทานพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมทรงครอบพระราชทานด้วย พะย่ะค่ะ


       รับสั่งถามว่า  'ได้รึ!'        ข้าพเจ้าก็ตอบว่า     ตามโบราณราชประเพณีโปรดฯได้  พ่ะย่ะค่ะ       แล้วข้าพเจ้าก็คลานถอยออกมา
ให้สัญญาณคุณชายคึกฤทธิ์คลานเข้าไปเฝ้า...

คุณชายกราบถวายบังคมแล้วหมอบเฝ้าอยู่ข้างพระเก้าอี้ใกล้พระบาทเบื้องซ้าย

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงน้อมพระองค์ทรงก้มมาทางซ้าย   
และมีพระราชกระแสรับสั่งด้วยพระสุรเสียงเบา ๆ แก่คุณชายคึกฤทธิ์
และเห็นคุณชายคึกฤทธิ์ก้มศีรษะรับพระราชกระแสรับสั่งจนหน้าผากจรดพื้นระหว่างฝ่ามือทั้งสองที่แบทาบอยู่กับพื้น
แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็ทรงยื่นพระหัตถ์ทั้งสองไปประคองศีรษะองค์ครูพระพิราพขึ้น
และทรงครอบศีรษะพระพิราพลงบนศีรษะของคุณชายคึกฤทธิ์
จากนั้นทรงถอดแล้วยกขึ้นไปวางบนแป้นของเดิม"

       ด้วยเหตุนี้เอง ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช   จึงได้เป็นโขนหลวงในรัชกาลปัจจุบัน



นอกจากนี้ยังมีเรื่องที่น่าสนใจอีกเรื่องหนึ่ง  คือมีรูป ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมชแต่งทรงเครื่องทศกัณฑ์ลายเสื้อปักเป็นพระนามาภิไทยย่อ ภ.ป.ร.ทั้งตัว


นายแพทย์พูนพิศ  อมาตยกุล  ได้บันทึกไว้ตามคำบอกเล่าของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์  ปราโมช  ดังต่อไปนี้



            "เสื้อปัก  ภ.ป.ร.  ตัวนั้น        กรมศิลปากรเป็นผู้จัดสร้างให้เพราะเขาถือว่าผมเป็นโขนหลวงในรัชกาลที่ ๙
ที่ทรงพระกรุณาครอบพระราชทานด้วยพระองค์เอง   ไม่ใช่โปรดเกล้าฯ ให้คนอื่นครอบ
ผมไม่ได้สร้างเครื่องนั้นขึ้นเอง


ในสมัยรัชกาลที่ ๖   โขนหลวงหลายตัวก็ใส่เสื้อที่ปักเป็น  ว.ป.ร.
มีเจ้าพระยารามราฆพ  พระยาอนิรุธเทวา   พระยานเรนทร์ฯ      พวกนี้ใส่เสื้อปัก  ว.ป.ร. ด้วยกันทั้งนั้น
ในรัชกาลนี้  จะเห็นมีผมใส่เสื้อปัก  ภ.ป.ร. อยู่คนเดียวเท่านั้น"

ขอบพระคุณคุณวันดีมาก ๆ ครับ ได้ความรู้เพิ่มทุกครั้งที่ได้ขึ้น "เรือนไทย" เลยครับ

ยังพอมีเกร็ดความรู้เรื่อง ม.ร.ว. คึกฤทธิ์  ปราโมช  พอนำมาเล่าได้ในโอกาสต่อไป



หมู่นี้มีหนังสือเก่าหายากหลุดออกมาหลายกรุค่ะ     ต้องทำตัวให้ว่างเพื่อจะได้รีบรุดไปอ่านก่อนที่เจ้าของร้านจะจำหน่ายไป

พวกที่เหลือจากการคัดก็อยู่ในโกดังที่แสงสว่างไม่พอ  ร้อน  และมีกลิ่นอาหารจากบ้านใกล้เรือนเคียงคละคลุ้ง
สงสัยว่าเจ้าของร้านจะเป็นฆาตกรต่อเนื่องฝังร่างของลูกค้าที่ต่อรองมากไปไว้แถวนั้น
การเลือกนั้นก็จะอ่านเพียงปกรองหรือบางส่วนของคำนำ  แล้วกองหนังสือเป็นตั้ง ๆ
เลือกได้สองสามกองก็ต้องคิดสตังค์ในกระเป๋าไปด้วยว่าพอจ่ายหรือไม่

ถ้ามีเวลาจะมาเล่าเรื่องหนังสือที่ติดมากับตู้   คือซื้อตู้แล้วได้หนังสือโบราณ
เหมือนนวนิยายเลยค่ะ    อยู่ในเหตุการณ์
มาตรวจสอบทีหลังว่าหอสมุดมีอยู่เล่มเดียว   โอย...



ขอบคุณที่แวะมาคุยค่ะ

ขออนุญาตแถม แบบนอกเรื่องเดียวกัน ให้นิดหนึ่งว่า การใส่หัวโขนโดยเฉพาะหัวทศกรรณ์นั้นไม่ได้ง่ายเลย ถ้าขนาดของหัวท่านไม่เหมาะกับหัวโขนที่ท่านจะใส่นี่ทั้งเจ็บทั้งมองไม่ค่อยเห็น ครับผม
มานิต