กระทู้: ถามเรื่องเจ้าของเมืองเหนือ เริ่มกระทู้โดย: หม่อมจุมพฏเพ็ชรกล้า ที่ 12 มี.ค. 05, 16:22 เห็นคนนามสกุล ณ ต่างๆของเมืองเหนือ ทำไมบางคนเป็นเจ้า....แต่บางคนก็ไม่เป็นอ่ะครับ อยากถามว่าจัดตำแหน่งยังไงว่าคนไหน เจ้า ณ คนไหน ไม่เจ้า เช่น เจ้ากอแก้ว ประกายกาวิล ณ เชียงใหม่ กิ่งกาญจน์ ณ เชียงใหม่
กระทู้: ถามเรื่องเจ้าของเมืองเหนือ เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 14 มี.ค. 05, 11:20 หลังจากที่ไปสอบถามมาแล้ว ก็ขอนำคำตอบของอ้ายเพิ่นมาฝากกันครับ
"เจ้า - คำว่า เจ้า เป็นคำเรียกขาน นำหน้านามตามประเพณีนิยมแบบล้านนา ใช้กับผู้สืบสกุลของ เจ้าหลวง แต่ทั้งนี้ มีผู้สืบสกุลดังกล่าวเป็นจำนวนไม่น้อย ซึ่งดำรงชีวิตตามแบบสังคมเมืองในปัจจุบัน แม้จะมีความผูกพันกับสายสกุลอยู่อย่างมาก แต่ก็เลือกที่จะไม้ใช้คำเรียกขานตามแบบโบราณประเพณี เช่นนี้ กระทู้: ถามเรื่องเจ้าของเมืองเหนือ เริ่มกระทู้โดย: ประไหมสุหรี ที่ 06 เม.ย. 05, 13:43 ตอบตอนนี้โดยไม่มีหนังสือก็คือ เจ้าในสมัยที่ปกครองโดยเจ้าหลวง ก่อน พ.ศ. 2475 นั้น มีลำดับคล้ายทางเมืองหลวง หรือเมืองประเทศราชอื่นๆ คือ เจ้าหลวง เจ้าอุปราช เจ้าราชบุตร และอีก 3 ตำแหน่ง (ขออภัยจำไม่ได้ คลับคล้าย เจ้าราชวงศ์ อีกตำแหน่ง) รวมเรียกเจ้า 5 ขัน เจ้า 5 ขันนี้ เป็นตำแหน่งสูงสุด เมื่อแต่งงานกับเจ้าด้วยกัน โดยส่วนมากก็เป็นผู้ชายอยู่แล้ว ลูกก็เกิดมาเป็น "เจ้า" ถ้าผู้ชาย ก็เรียก "เจ้าจาย" ถ้าผู้หญิงก็เรียก "เจ้าญิง" แต่นำหน้าว่าเจ้าได้ ภายหลัง ได้รับพระราชทานนามสกุล แก่เจ้าหลวง (ถ้าจำไม่ผิดก็เป็นเจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าหลวงองค์ที่ ๙ องค์สุดท้าย) จากรัชกาลที่ ๖ ก็ต่อว่า ณ เชียงใหม่
กรณีต่อมา คือเจ้าย่อมมีเมียหลายคน สมัยก่อนไม่มีดารา ก็มีแต่ ช่างซอ หรือช่างฟ้อน เป็นต้น ซึ่งส่วนมากเป็นคนนอกคุ้มคือเป็นคนธรรมดา ถ้าเจ้า ทั้ง ๕ ที่ลำดับมา เกิด แต่งงานด้วยก็จะได้เป็น "หม่อม" ลูกออกมาก็เป็น "เจ้า" เหมือนกัน แต่ถัดจากเจ้า ๕ ขันนี้แล้วต้อง พ่อแม่เป็นเจ้าเท่านั้น ลูกจึงใช้ คำว่าเจ้าได้ ซึ่งหายากแล้ว เช่นเจ้าพ่อ เจ้าแม่ของ เจ้าป้ากอแก้ว หรือคุณธวัชวงศ์ ณ เชียงใหม่ ที่พ่อท่าน เป็นเจ้า แต่แม่เป็นคนธรรมดา ก้ใช้เจ้าไม่ได้ แต่ชื่อเล่นท่าน ใครๆ ก็เรียกเจ้าหนุ่ย หรือ เจ้าดวงเดือน แม่ท่านก็เป็นคนสามัญ แต่พ่อเป็น เจ้า ๕ ขัน ก็เลยใช้เจ้าได้ แล้วเจ้าดวงเดือน กับเจ้ากอแก้ว ก็ถือเป็น generation สุดท้ายที่จะมีเจ้านำหน้า เจ้านายฝ่ายเหนือก็จะหมดไปที่ละน้อย จนอาจไม่มีให้ภูมิใจของคนเชียงใหม่อีก ถ้าเคยฟังเพลงมะเมี๊ยะที่ว่าเจ้าชายเป็นราชบุตร แต่สุดที่รักเป็นพม่า นั้น คำว่าเจ้าราชบุตร ก็คือตำแหน่ง ลูกเจ้าอุปราช แต่ ชื่อจริงๆ ท่านชื่อ เจ้าน้อยสุขเกษม ตอนนั้นเจ้าแก้วนวรัตน์ยังเป็นอุปราชอยู่เลย นานมาก ถ้าจะเรียกก็เรียก เจ้าอุปราชแก้วนวรัตน์ อะไรเงี๊ยะ คงจับ concept ได้แล้ว ถ้ามีอะไรผิดพลาดก็ขอขมา เจ้าท่านด้วย กระทู้: ถามเรื่องเจ้าของเมืองเหนือ เริ่มกระทู้โดย: ประไหมสุหรี ที่ 07 เม.ย. 05, 12:23 ขอเพิ่มเติม ตำแหน่งเจ้า ๕ ขัน ได้แล้ว คือ
๑. เจ้าหลวง ๒. เจ้าอุปราช ๓. เจ้าราชวงศ์ ๔. เจ้าบุรีรัตน์ ๕ เจ้าราชบุตร และตำแหน่งอื่นๆ โดยสืบต่อกันมาตามสายเลือด เลื่อนมาตามลำดับ ยังมี ๖. เจ้าราชสัมพันธ์วงศ์ ๗. เจ้าราชภาคินัย ๘. เจ้าราชภาติกวงศ์ สำหรับเจ้าที่ไม่มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับภารราชกิจส่วนมากจะเป็นผู้หญิงก็จะอยู่ในตำแหน่ง ๙. เจ้าวรญาติ ๑๐. เจ้าประยูรญาติ เจ้าหลวงองค์สุดท้าย คือเจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าราชบุตร สุดท้ายก็คือ เจ้าราชบุตรวงศ์ตะวัน ณ เชียงใหม่ ภริยาท่านก็ได้เป็นหม่อม คือ หม่อมศรีนวล ณ เชียงใหม่ เท่าที่เคยเห็นมาเจ้านายฝ่ายเหนือมีฐานะเทียบเท่าสามัญชน ไม่ต้องใช้ราชาศัพท์ เวลาสนทนากันแล้ว แต่คำว่า เจ้า มีศักด์ สูงกว่า หรือ เทียบเท่า หม่อมราชวงศ์ หรือ หม่อมหลวง คุณหญิง เวลาประกาศรายนามต้องประกาศฐานะ เจ้า ก่อน ขอสูมา ที่เอ่ยนามท่านทั้งหลายในที่นี้ด้วย กระทู้: ถามเรื่องเจ้าของเมืองเหนือ เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 30 เม.ย. 06, 21:37 ผมไปเจอลิงค์ที่น่าสนใจอยู่ลิงค์หนึ่งครับผม
เป็นลิงค์เกี่ยวกับ รายพระนาม นาม เหล่าพระประยูรญาติ และ เชื้อสายเจ้านายฝ่ายเหนือ (เฉพาะบางพระองค์/ท่าน) ที่ลิงค์นี้ครับ http://www.globalgroup.in.th/encyclopedia_lanna1.html |