เรือนไทย

 ตอนนี้ กำลังศึกษาเรื่องของ บรรพบุรุษ กรมไปรษณีย์โทรเลข อลู่ค่ะ

ตามประวัติในหนังสือต่างๆ ของกรมไปรษณีย์โทรเลข ระบุว่า ในระว่า Mr.Herr Collman  ดำรงตำแหน่งรักษาการปลัดบัญชาการ ในระหว่างปี 2449-2452
หลังจากนั้น ผู้ดำรงตำแหน่งสืบมา ดังนี้  

พระขบวนบรรณสาร ในระหว่างปี 2452-2453

พระนานริศราชกิร (สาย โชติกเสถียร) ต่อมาเป็นพระนาวิสูตร์สาครดิฐ  ในระหว่างปี 2453-2454

พระวิสูตรเกษตรศิลป์ (นกยูง วิเศษกุล) ต่อมาเป็น พระยาสุรินทรราชา ในระหว่างปี 2454-2462

 แต่จากการค้นคว้า เกี่ยวกับกับระยะเวลาการดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมไปรษณีย์โทรเลขประวัติผลงานของทั้งสี่ท่านที่เอ่ยนามมานั้น

พบว่า ช่วงระยะเวลา  หลังจาก Mr.Herr Collman ชาวเยอรมัน ได้ลาออกจากการเป็นปลัดบัญชาการในปี 2452 เนื่องจาดปัญหาสุขภาพ
หลังจากนั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า จึงโปรดเกล้าตั้งพระขบวนบรรณสาร

และเมื่อค้นคว้าจากเอกสารชั้นต้นที่หอจดหมายเหตุ  จึงพบว่าช่วงระหว่างปี 2453 เป็นต้นมา   พบว่าผู้ดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมไปรขณะนั้นจนถึงปี 2462 ใช้ราชทินนามว่า "พระยาอจิรการประสิทธิ์"


อยากทราบท่านผู้รู้ว่า...

 ได้ไปค้นคว้าเรื่อง พระยาอจิรการประสิทธิ์
จึงพบว่า ผู้ได้รับพระราชทานราชทินนามนี้ ครแรกคือพระยานริศราชกิจ  หลังจากที่พระยานริฐ ย้ายออกจากกรมไปรษณีย์แล้ว จึงใช้ราชทินนามว่า พระนาวิสูตรสาครดิฐ

พระวิเศษเกษตรศิลป์ (นกยูง วิเศษกุล) จึงได้รับพระราชทานราชทินนามดังกล่าวต่อ จากพระยาอจิรการประสิทธิ์ (สาย) แล้วต่อมาจึงได้รับโปรดเกล้าฯ ให้ใช้ราชทินนาม พระยาสุรินทรราช แทน พลโท พระยาสุรินทรราชา(ม.ร.ว.สิทธิ์  สุทัศน์ ณ อยุธยา)ซึ่งได้รับการโปรดเกล้าฯให้เป็นท พระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร

 ได้ค้นคว้าเพิ่มเติมเกี่ยวกับ พระยานริศราชกิจ จึงทราบว่า ท่านย้ายไปเป็น เจ้ากรมพลำภัง(กรมการปกครอง) ในปี 2456 - 2457  แล้วจึงไปเป็น เจ้ากรมเจ้าท่าในระหว่างปี 2458-2472
แต่ตามประวิติศาตร์กรมไปรษณีย์โทรเลขระบุว่า ดำรงตำแหน่งในระหว่างปี 2453-2454 ซึ่งขัดแย้งกันกับหลักฐานทางประวัติศาสตร์หลายอย่าง

คำถามคือ...

 อยากถามท่านผู้รู้เกี่ยว ที่ทราบเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของ ท่านพระยานริศราชกิจ (สาย โชติกเสถียร) และ พระยาสุรินทรราชา (นกยูง วิเศษกุล) ถึงประวัติและผลงาน ของท่านทั้งสอง ด้วยค่ะ จะได้นำไปใช้ประโยชน์เกี่ยวกับประวัติศาสตร์กรมไปรษณีย์โทรเลข ที่มีมาถึง 120 ปี ก่อนจะถูกยุบไปในปี 2547

ขอบคุณค่ะ    

 แก้คำผิดค่ะ

พระนานริศราชกิจ (สาย โชติกเสถียร)

พระยาอจิรการประสิทธิ์

ดิฉันรู้แต่พระยาสุรินทราชา (นกยูง วิเศษกุล)ค่ะ นอกนั้นไม่ทราบ
ต้องรอท่านอื่นๆมาตอบ
คุณนกเล็กโพสต์ในค.ห.เดียวก็ได้ค่ะ ไม่จำเป็นต้องแบ่งเป็นหลายๆค.ห.

 คุณเทาชมพูค่ะ

สำหรับท่าน พระยาสุรินทราชา (นกยูง วิเศษกุล) พอจะทราบไหมคะว่า... ในระหว่างที่ท่านเป็น เจ้ากรมเพาะปลูก ในปี พ.ศ. ใด  และเป็นอธิบดีกรมไปรษณีย์โทรเลข ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2454 จึงหรือไม่คะ?

 1) พระยาสุรินทราชา(นกยูง วิเศษกุล) ได้รับตำแหน่งเจ้ากรมเพาะปลูก กระทรวงเกษตราธิการ  เมื่อพ.ศ. 2454
ในปีเดียวกันนี้ ท่านออกไปตรวจการทำไร่ยาสูบที่เกาะสุมาตรา และการทำสวนยาง สวนมะพร้าวและเหมืองแร่ ที่ปีนังและกัวลาลัมเปอร์  
รับราชการที่นี่อยู่ 2 ปี
2) พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯให้เป็นผู้รั้งตำแหน่งอธิบดีกรมไปรษณีย์โทรเลข  เมื่อพ.ศ. 2457(ไม่ใช่ 2454)
3) พ.ศ. 2458  จึงโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งอธิบดี  
เป็นอยู่จนถึงพ.ศ. 2462

ตำแหน่งสุดท้ายในราชการคือ อธิบดีกรมนคราธร กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2470-2475

บรรดาศักดิ์ที่คุณกล่าวถึง ยังผิดพลาดอยู่บ้าง   ที่ถูกคือ
ท่านเป็น หลวงอภิรักษ์ราชฤทธิ์ เมื่อพ.ศ. 2441
เป็น พระวิสูตรเกษตรศิลป์  เมื่อพ.ศ. 2453
เป็น พระยาอจิรการประสิทธิ์ เมื่อพ.ศ. 2457
เป็น พระยาสุรินทราชา  เมื่อพ.ศ. 2463

 ขอบคุณคุณเทาชมพูมากเลยค่ะ ข้อมูลนี้จเป็นประโยชน์มากเลยค่ะ

ถ้าเราเอ่งถึงประวัติการไปรษณีย์ไทย จะได้ยินเชื่อ เจ้าหมื่นเสมอใจราช  เป็นผู้กราบบังคมทูล ล้นเกล้ารัชการลที่ 5 เสนอให้จัดตั้งกิจการไปรษณีย์

อยากจะถามคุณเทาชมพูต่อว่า...

เจ้าหมื่นเสมอใจราช ท่านนี้ ตามประวัติของกรมไปรษณีย์ เอ่ยเพียงสั้นๆว่า คือ ม.ร.ว.เทวหนึ่ง ศิริวงศ์  แต่ไม่ได้เอ่ยอะไรมากกว่านั้น  เลยอยากจะทราบว่า ประวัติและผลงานของท่าน เป็นอย่างไร และ เจ้าหมื่นเสมอใจราชที่ อ้างถึงในประวัติการไปรษณีย์ไทยใช่ท่านแน่หรือไม่คะ? เพราะว่าในช่วงนั้น ผู้ที่เป็นเจ้าหมื่นเสมอใจราช คือท่านหรือคือ เจ้าหมื่นเสมอใจราช (ชื่น บุนนาค) กันแน่?    

 คุณนกเล็กลองค้นคำว่า เทวหนึ่ง โดยใช้ www.google.co.th จะเห็นอยู่ในหลายเว็บ
รวมทั้งเว็บวิชาการด้วยค่ะ

 พระยาวิสูตรสาครดิษฐ์(สาย โชติเสถียร) ท่านดำรงตำแหน่ง
เจ้ากรม กรมเจ้าท่าพ.ศ. 2458 - 2472  
  ท่านเป็นน้องชายของพระยาทิพโกษาโต ท่านโตเป็นข้าหลวงเทศาภิบาล มณฑลภูเก็ต คนแรก แต่เดิมท่านเป็นเจ้าเมืองนครชัยศรี แล้วเสด็จรัชกาลที่ 5 ให้ท่านไปคุมงานเรื่องภาษี ท่านจึงไปดำรงตำแหน่ง ผู้เชี่ยวชาญภาษีอากร ส่วนท่านสายก็ตามพี่ชายไปอยู่ที่ภูเก็ต ในช่วงระยะการบริหารราชการตามระบบมณฑลเทศาภิบาลภูเก็ต มีรายนามสมุหเทศาภิ-บาล ซึ่งบัญชาการหัวเมืองในมณฑลนี้ คือ
๑. พระยาทิพโกษา   (โต  โชติกเสถียร) ๒. พระยาวิสูตรสาครดิฐ  (สาย  โชติกเสถียร)
   พระยานริศรราชกิจ (สาย โชติกเสถียร) ข้าหลวงใหญ่มณฑลพายัพใน พ.ศ. 2442
  ผมจำไม่ได้ว่าท่านดำรงตำแหน่ง กรมไปรษณีย์เมื่อพ.ศ.อะไร แต่ท่านเป็นระยะเวลาสั้นๆ ช่วงที่ทหารเรือโอนเข้าเป็นราชการกรมไปรษณีย์สร้างสถานีวิทยุศาลาแดง

 มณฑลภูเก็ต พระนริศราชกิจ (สาย โชติกเสถียร พ.ศ. 2433 - 2441)

 พระยานริศรราชกิจ (สาย  โชติกเสถียร) เป็นข้าหลวงใหญ่สำเร็จราชการมณฑลตะวันตกเฉียงเหนือ (มณฑลพายัพ) ในช่วง พ.ศ. ๒๔๔๑ - ๒๔๔๕  แล้วย้ายกลับกรุงเทพฯ ถ้าจำไม่ผิดนะครับดูเหมือนจะได้เป็นพระยาอจิรการประสิทธิ์ อธิบดีกรมไปรษณีย์โทรเลข  แล้วย้ายไปเป็นอัครราชทูตสยาม ณ กรุงโตเกียว ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาวิสูตรสาครดิษฐ์ในช่วงนี้แหละครับ

 สวัสดีค่ะ ทุกท่าน ขออนุญาตยกมือถามด้วยคนได้ไหมคะ  คือมีคำถามที่อาจจะเกี่ยวเนื่องกับพระยานริศราชกิจ (คำว่า นริศ ตกลงมี ร.เรือ ข้างหลังศ.ศาลา หรือเปล่าคะ  เพราะในหนังสือแต่ละเล่มเขียนไม่เหมือนกัน?)

คำถามคือ  ตำแหน่งนี้  พี่ชายของพระยานริศ (สาย) ที่ชื่อ โต  ที่ภายหลังได้เป็น พระยาทิพโกษา  ผู้ว่ามณฑลภูเก็ตเคยเป็นมาก่อนหรือเปล่าคะ?

ที่ถามก็เพราะว่า  กำลังค้นเรื่อง พ.ท. จรูญ โชติกเสถียร น่ะค่ะ ทราบว่าท่านเป็นคุณหลวงแต่ไม่ทราบราชทินนาม  ในบทความวิชาการหนึ่งมีอาจารย์ท่านหนึ่งค้นมาว่า ร้อยตรีจรูญ โชติกเสถียร (ในขณะที่แต่งงาน) เกิดที่ภูเก็ต เป็นบุตรพระยาทิพโกษา

แต่จากหนังสือ ความสัมพันธ์ไทย ญี่ปุ่น ๓๘๐ ปี  ได้มีการอ้างถึงจม.กรมหมื่นนครไชยศรีกราบทูลพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ ๓๑/๑๖๖๔๖ ลงวันที่ ๒๕ ธค. ร.ศ. ๑๒๗ บอกว่า ทางการไทยตัดสินใจส่งนักเรียนไปเข้ารร.ในรร.ทหารบกของญี่ปุ่น ๒ คน หนึ่งในนั้นคือ นาย จรูญ บุตรพระยานริศราชกิจ

ประกอบกับมีข้อมูลมาจากที่อื่นอีกว่า  พระยานริศราชกิจ (สาย โชติกเสถียร) เคยเป็นอัครราชทูตอยู่ที่ญี่ปุ่น  ก็เลยสงสัยไปกันใหญ่ว่า  ตกลง  พ.ท. จรูญ โชติกเสถียร  ที่ได้ไปเรียนทหารที่ญี่ปุ่นนั้น  เป็นบุตรใครกันแน่  ระหว่างพระยาทิพโกษา (โต) หรือ พระยานริศราชกิจ (สาย)    

นอกเสียจากว่า  ก่อนหน้านั้น  พระยาทิพโกษาเคยได้มีราชทินนามเป็นพระยานริศราชกิจมาก่อนน้องชายตัวเอง?

ขอโทษอีกทีนะคะที่มาแจมในกระทู้  แต่ถ้าท่านผู้รู้ใดจะช่วยได้  ก็จะเป็นพระคุณอย่างยิ่งค่ะ

 ที่ว่า  พ.ท. จรูญ โชติกเสถียร น่ะค่ะ ทราบว่าท่านเป็นคุณหลวงแต่ไม่ทราบราชทินนาม   และจากหนังสือ ความสัมพันธ์ไทย ญี่ปุ่น ๓๘๐ ปี ได้มีการอ้างถึงจม.กรมหมื่นนครไชยศรีกราบทูลพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ ๓๑/๑๖๖๔๖ ลงวันที่ ๒๕ ธค. ร.ศ. ๑๒๗ บอกว่า ทางการไทยตัดสินใจส่งนักเรียนไปเข้ารร.ในรร.ทหารบกของญี่ปุ่น ๒ คน หนึ่งในนั้นคือ นาย จรูญ บุตรพระยานริศราชกิจ

จากข้อมูลข้างต้นประกอบกับข้อมูลจากสมุดหมายเหตุรายวันของโรงเรียนยุพราชวิทยาลัย  ซึ่งพลจัตวา หลวงประเสริฐศัสตราวุธ (ลาภ  วสุวัต) ได้บอกเล่าให้บันทึกไว้เป็นหลักฐานเมื่อวันที่  ๑๗  ธันวาคม  ๒๕๑๓  ขอเรียนยืนยันว่า  พันโท จรูญ  โชติกเสถียร นั้น คือ พันโท หลวงจรูญฤทธิไกร (จรูญ  โชติกเสถียร)  เป็นนักเรียนยุพราชวิทยาลัย เลขประจำตัว ๑  เข้าเรียนเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๓  ซึ่งในเวลานั้น พระยานริศรราชกิจ (สาย  โชติกเสถียร) เป็นข้าหลวงใหญ่มณฑลพายัพ  
สรุป ท่านผู้นี้คือ พันโท หลวงจรูญฤทธิไกร (จรูญ  โชติกเสถียร)  เป็นบุตรของพระยาวิสูตรสาครดิษฐ (สาย  โชติกเสถียร) ครับ

 ขอบพระคุณมากเลยค่ะ คุณ V_Mee  ที่กรุณานำข้อมูลมาฝากอย่างละเอียด  

ไม่ได้เข้าเวบวิชาการมานานมากเลยล่ะค่ะ  เลยเพิ่งเห็นโพสต์นี้  ระหว่างนั้นก็ไปได้ข้อมูลมาเพิ่มเติมเหมือนกัน  แต่ไม่มีตรงนี้

เอ...สงสัยจริงว่าตอนนั้นท่านเริ่มเรียนชั้นอะไรหนอ  จะได้นำไปปะติดปะต่อกับข้อมูลตรงอื่นถูก  เพราะทราบว่าท่านไปเรียนญี่ปุ่นต่อเลยพร้อมกับพระยาวิสูตรที่ไปเป็นราชทูตในปี ๒๔๔๖  ก็แปลว่าหลังจากเรียนที่ยุพราชเพียงแค่ ๓ ปีเท่านั้นเอง

ไม่ทราบเสียด้วยว่าตอนนั้นยุพราชเริ่มเปิดสอนชั้นอะไร  ทราบแค่ว่าพระยาวิสูตรซึ่งเป็นข้าหลวงในขณะนั้นรับสนองพระราชดำริเรื่องการจัดตั้งโรงเรียนตามหัวเมืองให้ได้มาตรฐาน  จึงตั้งรร.ยุพราชในจวนข้าหลวงของท่านเองเลยน่ะค่ะ  

ถ้าเช่นนั้นสงสัยคงต้องค้นจากทางรร.ยุพราชอีกที

อ้อ, แต่ว่าบทความวิชาการที่ไปค้นเจอก่อนหน้าก็อ้างถูกแล้วนะคะ คือจริง ๆ ท่านหลวงจรูญฤทธิไกรท่านเป็นบุตรพระยาทิพโกษา และเกิดที่ภูเก็ต แต่ว่าตอนนั้นพระยาวิสูตรฯ หรือ พระยานริศฯ ขณะนั้น ยังไม่มีลูกชาย  ท่านและภรรยาท่านคือคุณหญิงปลั่งจึงไปขอจองหลวงจรูญไว้ตั้งแต่ในท้องว่า ถ้าเป็นผู้ชายจะขอ  

จึงเป็นที่มาทำให้มีบันทึกไว้ทั้งสองอย่างนี่ล่ะค่ะ  และทำให้ในทะเบียนสมรสเขียนว่า  ร้อยตรีจรูญ เป็นบุตรพระยาทิพโกษา

อนึ่ง  ตระกูลโชติกเสถียร เป็นตระกูลใหญ่  ได้ค้นฐานข้อมูลในซีดีรอมแล้ว  พบว่า  มีอีกหลายจรูญค่ะ  แต่เป็นหลวงจรูญท่านนี้ล่ะค่ะ  ที่ไปญี่ปุ่น  และเป็นท่านที่กำลังค้นประวัติอยู่น่ะค่ะ

ขอขอบพระคุณอีกครั้งนะคะ  คุณ V_Mee  ที่กรุณามีน้ำใจเผื่อแผ่นำข้อมูลที่หาได้ยากยิ่ง แต่มีค่ายิ่ง มาฝากกัน ณ ที่นี้    

 ขอเรียนชี้แจงเป็น ๒ ประเด็นนะครับ



ประเด็นแรกเรื่องโรงเรียนยุพราช  ต้นกำเนิดของโรงเรียนยุพราชที่ว่าอยู่ในศาลากลางสวนของจวนข้าหลวงใหญ่ฯ คือพระยานริรราชกิจนั้นเป็นเรื่องเข้าใจผิดของผู้เล่าที่เล่าสืบต่อกันมา  โรงเรียนที่อยู่ในศาลากลางสวนนั้นคือ โรงเรียนเมืองนครเชียงใหม่  ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๒ ที่ศาลากลางสวนในตำหนักพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิตย์ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนพิทยลาภพฤฒิยากร) ข้าหลวงพิเศษฯ ที่ริมแม่น้ำปิง  ต่อมาตำหนักนี้ได้เป็นจวนข้าหลวงใหญ่รัการาชการมณฑลพายัพ   จึงเข้าใจผิดไปว่า พระยานริศศราชกิจเป็นผู้ก่อตั้งโรงเรียนนี้



โรงเรียนที่พระยานริศรราชกิจมอบหมายให้ นายเจริญ  อากาศวรรธนะ (ต่อมาได้เป็น พระอุปกรศิลปสาตร) จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๔๓ นั้นตั้งขึ้นครั้งแรกที่โรงละครของพระเจ้าอินทวิชยานนท์  จึงเรียกชื่อโรงเรียนนี้ว่า โรงเรียนในคุ้มพระเจ้าเชียงใหม่  เมื่อพระราชทานเพลิงศพพระเจ้าอินทวิชยานนท์แล้ว  เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ ได้ย้ายเข้ามาอยู่ในคุ้มหลวงแห่งนี้  ชื่อโรงเรียนเลยเปลี่ยนเป็น โรงเรียนคุ้มหลวงนครเชียงใหม่  ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๔๕ เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ อุทิศที่ดินให้แปลงหนึ่งแล้วให้รื้อโรงละครไปสร้างใหม่ในที่ดินที่อุทิศให้  โรงเรียนจึงต้องย้ายไปเปิดสอนที่วัดเจดีย์หลวง  จึงเปลี่ยนชื่อโรงเรียนเป็น โรงเรียนพระเจดีย์หลวงนครเชียงใหม่  จนถึงปี พ.ศ. ๒๔๔๘ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ (คือรัชกาลที่ ๖) เสด็จพระราชดำเนินเลียบเมืองนครเชียงใหม่ไพระราชทานเงินส่วนพระองค์ ๕๐๐ บาท สมทบการก่อสร้างโรงเรียนที่ยังสร้างค้างอยู่  พร้อมกับได้พระราชทานนามโรงเรียนที่ยังสร้างไม่เสร็จนั้นว่า โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย  เพื่อให้เป็นคู่กับโรงเรียนของมิชชันนารีอเมริกันที่พระราชทานไว้ว่า The Prince Royal's College  เมื่อโรงเรียนใหม่สร้างเสร็จแล้วมีพิธีเปิดโรงเรียนเมื่อวันที่  ๒๓  กันยายน  ๒๔๔๙  โรงเรียนนี้จึงได้ชื่อว่า โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย  แล้วได้เปลี่ยนเป็น โรงเรียนตัวอย่างประจำมณฑลพายัพ "ยุพราชวิทยาลัย"  โรงเรียนประจำมณฑลพายัพ "ยุพราชวิทยาลัย"  แล้วกลับมาเป็นโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยอีกครั้งภายหลังจากยุบเลิกมณฑล เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๖



เมื่อแรกตั้งนั้น  โรงเรียนในคุ้มพระเจ้าเชียงใหม่เปิดสอนตามหลักสูตรหลวงของกรมศึกษาธิการ  แต่จะสอนชั้นไหนบ้างไม่มีการระบุไว้  แต่เมื่อ ร.ศ. ๑๒๒  มีการสอบไล่นักเรียนครั้งแรกตั้งแต่ชั้น ๑ - ๕  คือ ชั้นประถม ๑ / ๓ และมัธยม ๑ - ๒  (ต่อมาเเปลี่ยนชื่อเป็น มัธยมปีที่ ๑ - ๕)  ในการสอบครั้งนั้น  นายอ๊อด (เลขประจำตัว ๓) อายุ ๑๓ ปี  บุตรหลวงรัดรณยุทธ (ยิ่ง  จุลานนท์)  สอบไล่ได้เป็นที่ ๒ ของชั้น ๔  และจากคำบอกเล่าของบุตรชาย นายพันเอก พระอร่ามรณชิต (อ๊อด  จุลานนท์) นักเรียนเลขประจำตัว ๓ นั้น ทราบว่า คุณหลวงจรูญฯ เป็นเพื่อนสนิทของที่รักกันมากกับคุณพระอร่ามฯ ตราบจนตายจากกันไป  แต่เนื่องจากทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายพระยานริศรราชกิจ  กลับกรุงเทพฯ ตั้งแต่ปลายปี ร.ศ. ๑๒๑ (พ.ศ. ๒๔๔๕)  คุณหลวงจรูญฯ คงจะได้ย้ายกลับมาด้วย  จึงไม่ปรากฏชื่อคุณหลวงจรูญฯ ในการสอบไล่ครั้งนั้น  



ต่อจากนั้นได้ไปพบเอกสารจดหมายเหตุที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติว่า ในรัชกาลที่ ๖ กระทรวงกลาโหมขอเครื่องราชอิสริยาภรณ์ให้นายทหารญี่ปุ่นซึ่งเป็นอาจารย์โรงเรียนเสนาธิการ  ที่ได้ให้ความช่วยเหลือดูแล นายร้อยโทจรูญ  โชติกเสถียรซึ่งไปเรียนวิชาทหารที่ประเทศญี่ปุ่นเป็นอย่างดี  ดูเหมือนจะ ๔ หรือ ๕ ท่านี่แหละครับ  เมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานแล้วได้มีการจัดส่งตราไปพระราชทานถึงประเทศญี่ปุ่นเลย  



เกือบลืมแล้วครับ  ทายาทของคุณหลวงจรูญฯ คือ พลโท ปราบ  โชติกเสถียร  ซึ่งก็เป็นเพื่อนรักกันกับพลเอก อำพล  จุลลานนท์ บุตรพระอร่ามรณชิตเหมือนกัน

 พลเอกอำพล จุลานนท์ ขณะนี้เกษียณราชการแล้ว แต่ว่าสุขภาพยังแข็งแรงดี   ความจำก็ดีมาก
ท่านคงจำอะไรเกี่ยวกับคุณหลวงจรูญฯได้ไม่มากก็น้อย ในฐานะบิดาของเพื่อนรักของท่าน
ถ้าสนใจก็ลองหาทางติดต่อกับท่าน  แล้วขอพบ อาจจะได้ข้อมูลมากขึ้นนะคะ ท่านเป็นคนใจดีมากค่ะ

 ขอบพระคุณทั้งสองท่านมากค่ะ ทั้งคุณ V_Mee และคุณเทาชมพูเจ้าของบ้าน สำหรับข้อมูลใหม่ ๆ ที่กรุณาให้มา ถ้าได้อยู่ตรงหน้าจะขอยกมือขึ้นไหว้ขอบพระคุณด้วยค่ะ  

เวลาตามล่าหาข้อมูลอะไรที่หาได้ยาก  จะรู้สึกมืดแปดด้านไปหมดจริง ๆ  แล้วเวลามีผู้เมตตามาบอกอะไรให้แต่ละครั้ง มันจะมีค่ามากยิ่งกว่ามาจุดเทียนส่องทางให้ในถ้ำมืด ๆ อีกค่ะ  มาอ่านกระทู้นี้ทีไรเหมือนมีคนมาจุดเทียนใหญ่ให้ขนาดเทียนพรรษา  

ขอบพระคุณอีกทีค่ะ

 ดิฉันติดต่อสมาชิกคือคุณดอกแก้ว การะบุหนิงให้แล้ว  
เธอคงจะให้คำแนะนำเรื่องการขอพบพลเอกอำพลได้  ถ้าคุณ ณ สนใจจะขอทราบข้อมูลจากท่าน

 หากต้องการติดต่อพล.อ.อำพล ดิฉันอยากคุยกับคุณ v_mee  ก่อนได้ไหมค่ะ ช่วยMailมาที่ kaew48@hotmail.com

ขอบคุณค่ะ

 สวัสดีค่ะ คุณเทาชมพู และ คุณ ดอกแก้ว การะบุหนิง

ขอขอบพระคุณทั้งสองท่านนะคะ เดี๋ยวจะขออนุญาตเมล์ไปหาคุณดอกแก้วนะคะ