กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 25 ส.ค. 06, 18:28
 คำว่า “ยวน” หมายถึง ชื่อเผ่าของคนไท ในล้านนา เรียก “ไทยวน” ซึ่งแผลงเป็น “โยน” และ “โยนก” ได้[1] อันเป็นนามแห่งนครในตำนาน นั่นคือเมืองโยนกนาคพันธุ์สิงหนวัติ กลุ่มไทยวนนั้นเป็นกลุ่มชนกลุ่มใหญ่ในบริเวณ ๘ จังหวัดภาคเหนือ และนอกจากนั้น ก็ยังมีกระจายอยู่ในบางอำเภอของจังหวัดต่าง ๆ เช่น อุตรดิตถ์ สุโขทัย ตาก สระบุรี ราชบุรี นครราชสีมา จะสังเกตเห็นว่า คนไท ยวนที่อยู่นอกจาก ๘ จังหวัดภาคเหนือ มักจะเรียกตัวเองว่า “ยวน” ส่วนคนที่อยู่ใน ๘ จังหวัดภาคเหนือ จะเรียกตัวเองว่า “คนเมือง” [2] ไทยวนพลัดถิ่นส่วนใหญ่ เป็นไทยวนที่มาจากเมืองเชียงแสน ในคราวที่เชียงแสนแตกเมื่อปี พ.ศ. ๒๓๔๗ หรือตามพระราชพงศาวดารว่าไว้ว่า “...ลุศักราช ๑๑๖๖ ปีชวด ฉศก เปนปีที่ ๒๓ เมื่อ ณ เดือนห้า พระเจ้าหลานเธอ กรมหลวงเทพหริรักษ์ เจ้าพระยายมราชนายทับนายกองไทยลาว ก็ยกลงไปเมืองเชียงแสน... ” [3] เพื่อเป็นการทำลายฐานที่มั่นของพม่าในล้านนา หลังจากที่พระเจ้ากาวิละได้ตีเมืองเชียงใหม่จากพม่าได้สำเร็จ พม่าก็ไปรวมกันและตั้งมั่นอยู่ที่เชียงแสน เพราะสมัยหลังนั้น พม่าใช้เชียงแสนเป็นหลักในการควบคุมเมืองต่าง ๆ ในล้านนา ตลอดถึงรัฐของชาวไทยใหญ่ได้ง่าย เพื่อเป็นการขับไล่พม่าออกไปจากราชอาณาจักร จึงจำต้องตีเชียงแสนให้ได้ --------------------------------- [1] อุดม รุ่งเรืองศรี รวบรวม. พจนานุกรมล้านนา-ไทย : ฉบับแม่ฟ้าหลวง. พิมพ์ปรับปรุงครั้งที่ ๑.เชียงใหม่ : มิ่งเมือง, ๒๕๔๗ หน้า ๕๗๘ [2] ดูเพิ่มเติมใน ธเนศวร์ เจริญเมือง. คนเมือง. เชียงใหม่ : โครงการศึกษาการปกครองท้องถิ่น คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ๒๕๔๔ หน้า ๑๕ - ๓๐ [3] เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค) ; นฤมล ธีรวัฒน์ ผู้ชำระต้นฉบับ ; นิธิ เอียวศรีวงศ์ บรรณาธิการ.พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ : ฉบับตัวเขียน. กรุงเทพฯ : อมรินทร์วิชาการ, ๒๕๓๙ หน้า ๑๘๕ – ๑๘๖ |
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 25 ส.ค. 06, 18:33
 “กองทัพลาว” ที่ว่านั้น มีทั้งลาวล้านนา และลาวล้านช้าง ดังที่ว่า “...เจ้าอิน เมืองจันทปุรี แลเจ้าอุปราชาอนุตนน้อง แลอโยธิยา แลเจ้ากาวิละเชียงใหม่ ลคอร เมืองแพล่ เมืองน่านทังมวล กำลังมีแสน ๒ หมื่นขึ้นมารบเชียงแสน... ” [4] ในขณะนั้น ชาวเชียงแสนเอง ก็เบื่อหน่ายและได้รับความไม่เป็นธรรมจากพม่าเท่าไรนัก เมื่อกองทัพล้านนา ลาว และสยามมาขับไล่พม่าออกจากเชียงแสนนั้น ชาวเชียงแสนบางส่วนก็เป็นใจให้กับกองทัพที่มาตี ดังที่นายทหารนายหนึ่งได้เขียนเล่าไว้ใน “คร่าวเชียงแสนแตก” ไว้ดังนี้ “...๒๖๖. พวกเชียงแสน ชวนกันแล่นเลี้ยว เข้ามาฆ่า นายทวาร พร่องปืดง้าง ประตูกระบาน บ่มีนาน รือรุดร่วนก้อง... ” [5] ในที่สุดก็ตีเชียงแสนได้ และขับไล่พม่าออกเมืองได้ เพื่อเป็นการป้องกันไม่ให้พม่าย้อนกลับมาใช้เชียงแสนเป็นฐานที่มั่นอีกครั้ง จึงจำต้องกวาดต้อนผู้คนออกจากเมืองเชียงแสน ดังที่ว่า “...แล้วพระเปนเจ้า ค็เอาริพลสกุลเสนาโยธา แลฅนครัวเชียงแสน ออกจากเมืองเชียงแสน เดือน ๑๐ แรมฅ่ำ ๑ วันเสาร์... ” [6] จากนั้นก็ออกจากเมืองเชียงแสนโดยแบ่งครัวชาวเชียงแสนที่กวาดได้ออกเป็น ๕ ส่วน ดังที่ว่าไว้ในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ที่ว่า “...กองทับกวาดได้ครอบครัวสองหมื่นสามพันเสศ รื้อกำแพงเผาบ้านเมืองเสีย แล้วแบ่งปันครอบครัวกันเปนห้าส่วน ให้ไปแก่เมืองเชียงใหม่ส่วนหนึ่ง เมืองนครลำปางส่วนหนึ่ง เมืองน่านส่วนหนึ่ง เมืองเวียงจันท์ส่วนหนึ่ง อีกส่วนหนึ่งถวายลงมา ณ กรุงเทพฯ โปรดให้ตั้งบ้านเรือนอยู่เมืองสระบุรีบ้าง แบ่งไปเมืองราชบุรีบ้าง... ” [7] ----------------------- [4] คำมะเกล่าเมืองเชียงแสน ใน สรัสวดี อ๋องสกุล ปริวรรต ตรวจสอบ และวิเคราะห์. พื้นเมืองเชียงแสน. กรุงเทพฯ : อมรินทร์,๒๕๔๖ หน้า ๒๕๒ [5] ไพฑูรย์ ดอกบัวแก้ว. คร่าวเชียงแสนแตก. เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ๒๕๔๕ หน้า ๒๙ [6] คณะอนุกรรมการตรวจสอบและชำระตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่. ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับเชียงใหม่ ๗๐๐ ปี. เชียงใหม่ : ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม่ สถาบันราชภัฏเชียงใหม่,๒๕๓๘ หน้า ๑๓๗ [7] พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ : ฉบับตัวเขียน. อ้างแล้ว หน้า ๑๘๖ |
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: ศศิศ ที่ 25 ส.ค. 06, 18:36
 . สำหรับเมืองเชียงใหม่นั้น พระเจ้ากาวิละได้นำครัวชาวเชียงแสนมาไว้ที่ บ้านฮ่อม บ้านเมืองสารท บ้านเจียงแสน ( บริเวณแขวงมังราย ปัจจุบันนี้ ) [8] ซึ่งส่วนใหญ่แล้วชาวเชียงแสนจะมีฝีมือในเชิงช่าง เมื่อมาเชียงใหม่ก็ได้สร้างวัดหลายวัด เช่น วัดอู่ทรายคำ วัดช่างดอกเงิน วัดดอกคำ เป็นต้น ส่วนเมืองลำปางนั้น ได้เอาคนมาไว้ที่วัดปงสนุก วัดเชียงราย ทางด้านเมืองน่านส่วนใหญ่จะไปไว้แถว อ.เวียงสาในปัจจุบัน เป็นต้น ส่วนยวนที่อยู่ไกลที่สุดเห็นจะเป็นที่ เวียงจันทน์ ราชบุรี และสระบุรี แต่การเดินของไทยวนยังไม่ได้หยุดอยู่แค่นั้น โดยเฉพาะที่เสาไห้ จังหวัดสระบุรี ที่มีการขยายชุมชนออกไปอีก เพื่อหาที่ดินทำกิน[9] และขยายพื้นที่การเลี้ยงโค จากเสาไห้ ไปยังที่สีคิ้วอีกต่อหนึ่ง แล้วพากันจับจองที่ดินตั้งหลักฐานถาวรสืบมา[10] นอกจากนี้ ยวน กลุ่มที่ถูกกวาดต้อนไปยังเวียงจันทน์นั้น ครั้งถึงสมัยเมื่อสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ครั้งศึกเจ้าอนุวงศ์ กองทัพไทยตีได้เมืองเวียงจันทน์ ตอนขากลับได้กวาดต้อนเชลยมาเป็นอันมาก ในบรรดาเชลยเหล่านี้คงมีเชลยที่เป็นชาวยวน...สมทบมาด้วย พอมาถึงนครจันทึก...ก็พบชาวยวนซึ่งมีเชื้อสายเดียวกันกับพวกตน จึงขออนุญาตตั้งหลักปักฐานอยู่ร่วมกับชาวยวนสีคิ้วต่อไป[11] ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน อยู่ไกล อยู่ใกล้ ต่างก็เป็นชาติเชื้อเครือเดียวกัน และไม่ได้อยู่โดดเดี่ยวเพียงลำพัง ไว้วันหน้าถ้ามีโอกาส จักไปเยือน... ------------------------ [8] ประวัติวัดอู่ทรายคำ [online] Accessed July 30, 2006. Available from http://www.jadebuddha.net/history/History.htm [9] ลัดดา ปานุทัย, ลออทอง อัมรินทร์รัตน์, สนอง โกศัย. วัฒนธรรมพื้นบ้านสีคิ้ว จังหวัดครราชสีมา. กรุงเทพฯ : สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ, ๒๕๒๖ หน้า ๑๖ – ๑๗ [10] สุริยา สมุทคุปติ์, พัฒนา กิติอาษา. "ยวนสีคิ้ว" ในชุมทางชาติพันธุ์ : เรื่องเล่า ความทรงจำและอัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยวนในจังหวัดนครราชสีมา. นครราชสีมา : สาขาวิชาศึกษาทั่วไป สำนักวิชาเทคโนโลยีสังคม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี, ๒๕๔๔ หน้า ๕๓ – ๕๔ [11] เรื่องเดียวกัน, หน้า ๕๔ |
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: หมูน้อยในกะลา ที่ 25 ส.ค. 06, 20:45
เรือนไทยเรามีเรื่องสนุกๆและมีสาระเพิ่มขึ้นอีกเรื่องแล้ว ขอบพระคุณคุณศศิศ ที่แบ่งปันเรื่องดีๆให้อ่านครับ ขอจองที่นั่งแถวหน้าสุดเลยได้ไหมครับ? 
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: เทาชมพู ที่ 26 ส.ค. 06, 09:29
มาจองเก้าอี้แถวหลังคุณหมูน้อยค่ะ
ถ้าคุณศศิศเล่าจบเมื่อไร จะแถมท้ายเรื่อง "ลิลิตยวนพ่าย" ให้ฟัง
ถ้าคุณศศิศเล่าจบเมื่อไร จะแถมท้ายเรื่อง "ลิลิตยวนพ่าย" ให้ฟัง
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: tuka007 ที่ 26 ส.ค. 06, 15:26
ลากเก้าอี้แอบมานั่งอยู่หลังห้องด้วยคนค่ะ
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: NickyNick ที่ 26 ส.ค. 06, 15:42
เริ่มจะสร่าง
ครบสี่แล้ว วงเล็กๆ
ครบสี่แล้ว วงเล็กๆ
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: ติบอ ที่ 27 ส.ค. 06, 01:03
เดี๋ยวผมคงต้องทำงานต่ออีกหลายอย่าง (เพราะเพิ่งตื่น)
ไม่ได้เข้าเรือนไทยมาหลายวันแล้ว ขออนุญาตจองที่ไว้ด้วยที่นึงนะครับ อ้ายศศิศ
ไม่ได้เข้าเรือนไทยมาหลายวันแล้ว ขออนุญาตจองที่ไว้ด้วยที่นึงนะครับ อ้ายศศิศ
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: กุรุกุลา ที่ 28 ส.ค. 06, 20:12
 มาฟังด้วยคนครับ เอาเฮือนยวนพลัดถิ่น(จำลอง)จากคูบัว ราชบุรีมาแขวนร่วมด้วยคนนะครับ |
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: thawankesmala ที่ 29 ส.ค. 06, 14:02
ดีครับ เหมือนฟังนิทาน
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: โพธิ์ประทับช้าง ที่ 29 ส.ค. 06, 14:30
 ยามสายที่คุ้งบ้านยวน สระบุรี เอามาฝากคุณศศิศ และท่านอื่นๆ ครับ กระทู้นี้ ทำให้ผมนึกถึงคราวที่แวะไปเยี่ยมชมที่นั่น ประทับใจคนไทยวนและวัฒนธรรมที่นั่นครับ ส่วนที่เชียงแสน ผมยังไม่มีโอกาสได้ไปเที่ยมชม ฝากคุณศศิศเล่าให้ฟังด้วยคน แล้วจะแวะเข้ามา ชมบ่อยๆ ครับ |
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: โพธิ์ประทับช้าง ที่ 29 ส.ค. 06, 14:32
 ป้าย ภาษาไทย - ภาษาไทยวน ครับ ? |
กระทู้: "ยวน" ผู้นิราศร้างห่างมาตุภูมิ
เริ่มกระทู้โดย: นางมารน้อย ที่ 01 ก.ย. 06, 16:14
เห็นป้ายแล้วเหมือนอักษรล้านนาเลยค่ะ ชาวเหนือส่วนใหญ่หลงลืมกันไปแล้วว่าเรายังมีพี่น้องเป็นไทยวนอยู่สระบุรีเหมือนกัน