เรือนไทย

มีใครพอให้คำนิยาม/ข้อมูล /ทฤษฎี ของคำว่า industrial heritage (มรดกอุตสาหกรรม)ได้บ้างคะ

คำถามเรื่องบ้านเก่าคนเข้าตอบ
อยากทราบชอบหรือไม่ให้กังขา
ถามแล้วทิ้งช่างกระไรไม่นำพา
ครานี้หนาเหมือนเดิมไหมให้กริ่งเกรง

พอมีท่านใดสามารถให้ข้อมูลบ้านฝรั่งแบบตะวันตกในกรุงเทพฯที่ถูกนำมารีนูเวทได้บ้างคะ
http://www.reurnthai.com/index.php?topic=6926.0

เห็นด้วยกับคุณเพ็ญชมพูค่ะ

กระทู้นี้คนที่น่าจะตอบได้ คือคุณตั้ง ค่ะ

คำถามนี้มาแบบต้องการคำตอบในทางลึก  อาจจะกำลังตีโจทย์เพื่อหาความกระจ่างในแนวทางการทำการวิจัยหรือทำวิทยานิพนธ์ หรือในการศึกษาผลกระทบในเรื่องหนึ่งใดทั้งด้านบวกและด้านลบ

ผมไม่มีความรู้มากนักในเชิงวิชาการในเรื่องของกระบวนทัศน์ที่มีอยู่ในคำว่า heritage   ก็พอจะรู้อยู่บ้างตามที่เก็บเกี่ยวได้จากการได้เห็น การรับฟังคำบรรยายต่างๆ การสนทนา และการค้นคว้าหาอ่านเพิ่มเล็กๆน้อยๆ    

เห็นมีคำว่า "อุตสาหกรรม" ค่ะ    เลยส่งไม้ต่อไปให้ท่านทูตอุตสาหกรรม

ไม่เรียกท่าน ท่านก็คงไม่มา ขอโทษครับที่เรียกดังไปหน่อย

ขอตอบแก้ตัวแล้วกัน

คำว่า มรดกอุตสาหกรรม (industrial heritage) ไม่ได้มาจากรากเง่าภูมิปัญญาทางภาษาของไทย แต่เป็นบัญญัติศัพท์ของ UNESCO ซึ่งนิยามไว้ว่า

Industrial heritage refers to the physical remains of the history of technology and industry, such as manufacturing and mining sites, as well as power and transportation infrastructure. The term is often also used in connection with museums or historic places related to industry, including worker housing and warehouses. The scientific study of such remains is called industrial archaeology

หมายถึงสิ่งของวัตถุที่ยังปรากฏอยู่อันเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์ของเทคโนโลยี่และอุตสาหกรรม เช่นโรงผลิตหรือขุมเหมืองแร่ โรงไฟฟ้าหรือสิ่งก่อสร้างด้านคมนาคม ศัพท์เดียวกันนี้ยังใช้เกี่ยวเนื่องกับพิพิธภัณฑ์หรือสถานที่ในประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวกับอุตสาหกรรม รวมไปถึงบ้านพักคนงานและโกดัง  การศึกษาทางวิทยาศาสตร์ของสิ่งที่ยังปรากฏอยู่นั้นเรียกว่าโบราณคดีด้านอุตสาหกรรม
ซึ่งเราคงไม่มีทางไปนิยามให้เป็นอื่นได้

ป.ล. เคยมีผู้เสนอให้นิคมโรงงานมักกะสันของการรถไฟ เป็นมรดกอุตสาหกรรมของไทย แต่ไม่คืบ

เชิญค่ะ ท่านออกญาศรีนวรัตน

ที่รู้มาแต่เดิมนั้น คำว่า heritage แปลว่ามรดก   ที่เราได้ยินมาจนคุ้นหูก็คือการใช้คู่กับคำว่า world แปลออกมาเป็นภาษาไทยว่า มรดกโลก  อีกคำหนึ่งก็คือการใช้คู่กับคำว่า cultural แปลออกมาว่า มรดกทางวัฒนธรรม  

เมื่อครั้งไปเข้าร่วมประชุมเจรจากับมาเลเซียในเรื่องการตั้งองค์กรร่วมไทย-มาเลเซีย (MTJA) ที่เมืองมะละกา ช่วงประมาณปี 2530+/-  ซึ่งเป็นช่วงที่มาเลเซียกำลังจะเริ่ม Malaysia Visit Year  (หลังจากที่โครงการในลักษณะนี้ของไทยประสบผลสำเร็จ)  ในระหว่างการสนทนาตอนหนึ่ง จนท.ระดับสูงของมาเลเซียได้พูดถึงว่า ประเทศไทยมีความอุดมไปด้วยมรดกตกทอดที่มีความหลากหลายมากๆ ต่างไปจากของมาเลเซียที่มีค่อนข้างจำกัด    เมื่อพากันไปชมการซ้อมใหญ่สำหรับพิธีเปิดปีการท่องเที่ยวของเขา ก็ได้เห็นว่ามันเป็นการแสดงที่เล่าเรื่อง Heritage ของเขาตั้งแต่การถือกำเนิดเป็นประเทศ และอิทธิพลต่างๆที่ได้รับมาเป็นลำดับจากฝ่ายผู้แสวงหาอาณานิคม  ที่น่าสนใจก็คือ เขาเริ่มเรื่องจากการโห่ร้องดีใจว่าได้หลุดพ้นจากการปกครองของไทยแล้ว

ตั้งแต่นั้น ผมก็จึงได้ให้ความสนใจกับเรื่อง heritage ที่มีความหลากหลายของไทยเรา    

ผมพยายามนึกเพื่อหาว่า ในบรรดามรดกทางวัฒนธรรมที่รุ่มรวยของเรานั้น มันมีมรดกทางอุตสาหกรรมที่โดดเด่นโลกทึ่ง ตามคำนิยามของฝรั่งบ้างไหม

นับตั้งแต่เตาทุเรียงที่เราทำเครื่องสังคโลก เก่าแก่ แต่ไม่โดดเด่น เพราะมันไม่ใช่เทคโนโลยี่ที่เกิดขึ้นที่บ้านเรา จีน ซึ่งเป็นเจ้าของเทคโนโลยี่ก็มีของดีจะอวดมากกว่ามากมายนัก

เหมืองแร่และเรือขุดดีบุกถิ่นพังงาและภูเก็ต ก็เทียบไม่ติดกับของมาเลเซีย

โรงงานมักกะสันที่ว่า ในบ้านเราก็ใหญ่จริง แต่ตั้งบนที่ดินสูงค่าจนประมาณไม่ได้ หากเกิดไปเป็นมรดกโลก ต้องสงวนรักษาสภาพเช่นนั้นไว้ การรถไฟคงไม่ปลื้มแน่ นี่กำลังคิดจะให้เจ้าสัวประมูลค่าหน้าดินเพื่อผุดโครงการเมกะมหาโปรเจคอยู่ซะด้วย หากต้องอนุรักษ์โรงงานเก่าๆอย่างนั้นไว้ กิจการรถไฟคงหาทุนมาต่ออายุไม่ได้

ไม่รู้จักคำว่า มรดกทางอุตสาหกรรม 
ไปถามอาจารย์กู๊ก  ได้คำตอบว่าในไทย มีโรงงานมักกะสันเป็นมรดกทางอุตสาหกรรม   
คุณนวรัตนมาเฉลยให้ฟังข้างบนนี้แล้วค่ะ

ไทยเป็นประเทศเกษตรกรรมมาแต่ดั้งเดิม     จะผลิตอะไรเป็นอุตสาหกรรมก็ล้วนแล้วแต่มาทีหลัง
นึกถึงการทอผ้า หรือตีเหล็ก  ฝีมือชาวบ้าน ทำกันแบบแฮนด์เมด  ไม่น่าจะถึงขั้นอุตสาหกรรมนะคะ

ผมเห็นว่าเมื่อคำว่่า heritage ได้รับการแปลว่า มรดก  ก็เลยไปซ้ำกับความหมายของคำว่า มรดกตกทอดของบุคคล   ก็อาจจะเป็นผลทำให้การสื่อความหมายเพี้ยนไป

ต้องขอหยุดไว้เพียงเท่านี้นะครับ แป้นพิมพ์เสียครับ ที่ ตัวแร..ของพยัญชนะไทยเลยครับ

คุณ bhuries ก็คงแป้นพิมพ์เสียเหมือนกัน

ู^
^

ตอนนี้ กระทู้เรือนไทยที่สะสมกันอยู่เกือบ 20 ปี มีจำนวนมาก  ต้องใช้พื้นที่ขนาดใหญ่เก็บไว้  นับวันก็จะขยายขึ้นทุกที
เป็นปัญหาที่แอดมินหนักใจมาพักใหญ่แล้วค่ะ
ดิฉันก็เลยคิดว่า กระทู้ใดที่มีคนเข้ามาถาม  แล้วหายไปเลย ไม่เข้ามาตอบแม้แต่จะรับรู้ว่าได้อ่านแล้ว    ดิฉันจะลบกระทู้นั้นทิ้งไปเลย เพื่อประหยัดเนื้อที่
กระทู้นี้ก็เช่นกันค่ะ รอสักพักว่าจะเข้าข่ายลบทิ้งไหม

ผมเป็นสายกฎหมายครับ ในทางกฎหมายแพ่ง "มรดก" หมายถึงทรัพย์สินที่ผู้ตายมีอยู่ก่อนหรือในขณะที่ถึงแก่ความตาย ทรัพย์สินเหล่านี้กฎหมายบัญญัติให้ตกทอดต่อไปยังทายาท หรือตกทอดไปยังบุคคลที่ผู้ตายประสงค์จะให้ ผ่านทางเอกสารที่ชื่อว่า พินัยกรรม ฉะนั้น การที่ทรัพย์สินของบุคคลคนหนึ่ง จะกลายเป็นมรดกได้ ก็ในวินาทีที่เจ้าของทรัพย์สินนั้นถึงแก่ความตายแล้ว

ทีนี้เวลาได้ยินคำว่า มรดกโลก ผมก็เลยติดอยู่ในใจแว๊บๆ ว่า เอ่ โลกตายตอนไหนหว่า (ฮ่า)

แต่อันที่จริง คำว่า มรดก ใน มรดกโลกคงไม่ได้ตั้งใจจะหมายความอย่างนั้นหรอกกระมังครับ คงตั้งใจจะสื่อว่า "สิ่งนี้เป็นสิ่งที่มีอยู่ในโลก และเป็นของมีคุณค่า ที่สมควรจะสืบทอดไปยังประชากรรุ่นต่อไป"   

เมื่อมาถึง industrial heritage ผมก็เดาว่า "สิ่งนี้เป็นสิ่งที่มีอยู่ในแวดวงอุตสาหกรรม และเป็นของมีคุณค่า ที่สมควรจะสืบทอดไปยังประชากรรุ่นต่อไป" เช่นกันครับ

นี่คือพิพิธภัณฑ์มรดกอุตสาหกรรมของรัฐมิสซิสซิปปี้ค่ะ

ข้างใน เขาจัดของเก่าๆที่เคยใช้ในโรงงานมาแสดงไว้

นี่ก็ industrial heritage

พิพิธภัณฑ์รถไฟ   พิพิธภัณฑ์เครื่องไม้เครื่องมือในอุตสากรรม เช่นโรงงานถ่านหิน  เหมืองดีบุก  อะไรพวกนี้ น่าจะเข้าข่ายมรดกอุตสาหกรรมนะคะ
อ้อ พิพิธภัณฑฺรถยนต์ด้วยค่ะ

โรงงานหรือปัจจัยการผลิตผลิตภัณฑ์ต่างๆดังเช่นรูปตัวอย่างยังคงมีอีกมาก ส่วนใหญ่เป็นระดับท้องถิ่น หรือบริษัทเองที่อนุรักษ์ไว้ แต่ของเก่าเก็บมีค่าเช่นรถยนต์ก็เป็นของสะสมของตระกูลบุคคลที่มีฐานะ และแน่ละ จะเป็นมรดกตกทอดในตระกูลของเขาต่อไป ส่วนจะเก็บไว้ชื่นชมส่วนตัว หรือเก็บเงินคนที่อยากมาดู ย่อมเป็นสิทธิ์

แต่คำว่ามรดกโลกตามปุจฉาเป็นเรื่องของยูเนสโก้ ที่มีกองทุนจะจ่ายให้กับสิ่งที่มีคุณค่าพอสำหรับจะอนุรักษ์ไว้เป็นสมบัติของชาวโลก ซึ่งรัฐบาลเจ้าของสมบัตินั้นไม่มีปัญญาจะทำเองและบำรุงรักษาให้อยู่ในสภาพดีได้ ซึ่งเมื่อรัฐบาลยื่นขอไปแล้วเกิดได้รับอนุมัติ เขาก็จะเข้ามาบงการอย่างโน้นอย่างนี้ในฐานะนายเงิน มิฉะนั้นเขาก็จะไม่ให้เงิน หรือตัดออกจากกองทุนมรดกโลก เช่นอยุธยา ในฐานะมรดกโลกทางวัฒนธรรมเคยโดนขู่มาแล้ว เพราะปล่อยปละละเลยกับพ่อค้าแม่ขายแถวหน้าวัดพระศรีสรรเพชรมากไป

ส่วนมรดกทางอุตสาหกรรม เราไม่มีอะไรที่ถึงระดับโลกเลย นิคมโรงงานมักกะสันก็งั้นๆ สมมติว่ารัฐบาลอยากให้เป็นมรดกโลก เขาพิจารณาแล้วอาจจะไม่เอาก็ได้ คือมันไม่แปลกน่าทึ่งสำหรับประเทศอุตสาหกรรมอย่างพวกเขา

ผมว่าเรื่องมรดกทางอุตสาหกรรม ประเทศไทยลืมไปได้เลย ลองนึกสิครับว่าเราเคยทีโรงงานอุตสาหกรรมที่ผลิตสินค้าอันเป็นนวัตกรรมของเราเองในอดีตบ้าง ที่ไม่ได้เรียนรู้มาจากภูมิปัญญาของชาติอื่นๆ

คนถามก็ถามสั้นเสียเหลือเกิน  แล้วหายไป ไม่รู้ว่าเข้ามาอ่านจะได้คำตอบที่ต้องการหรือเปล่า
ทิ้งให้คนตอบเดากันเอง  ผิดหรือถูกก็ไม่มีทางรู้
ดิฉันเห็นด้วยกับคุณนวรัตน ว่า มรดกทางอุตสาหกรรมของเรายังไม่โดดเด่นพอที่จะกระทบสายตายูเนสโก   
ถ้าไม่มียูเนสโกเป็นแรงหนุน  ไทยจะทำกันเอง  เห็นจะมีแต่พิพิธภัณฑ์เรือโบราณเท่านั้นมั้งคะ  รวบรวมจากที่ไทยเราต่อกันเอง
แล้วก็ทราบมาว่ายังมีการสอนต่อเรืออยู่ในระดับวิทยาลัยอาชีวฯ ด้วย

ที่จะให้ความเห็นต่อไปจากที่ต้องหยุดเพราะแป้นพิมพ์เสียนั้น ก็คล้ายกับที่คุณ Naris ได้ให้ความเห็นไว้

เราใช้คำว่ามรดกในความหมายหนึ่งที่หมายถึงทรัพย์สมบัติที่ต้องเปลี่ยนผู้ถือครองเมื่อผู้ถือครองแต่เดิมได้เสียชีวิตลง ซึ่งผู้คนทั่วไปมีความเข้าใจเป็นเช่นนั้น เป็นทรัพย์ที่จับต้องได้ และ/หรือที่มีกฎหมายรับรอง     และในอีกความหมายหนึ่งที่หมายถึงสิ่งที่ผู้คนและสังคมนั้นๆได้ตระหนักร่วมกันว่า เป็นสิ่งที่มีค่าที่ตกทอดต่อเนื่องสู่กันมา ทั้งที่อยู่ในรูปของรูปธรรมและนามธรรม

ในความหมายแรก เป็นเรื่องในระดับบุคคลและเครือญาต มรดกถูกพิจารณาไปในด้านของมูลค่า   ในความหมายที่สอง เป็นเรื่องในระดับชุมชนและสังคม มรดกถูกพิจารณาไปในด้านของคุณค่า

heritage มีความหมายตามความหมายที่สอง  ซึ่งสิ่งที่จะบ่งบอกความมีคุณค่านั้น จำเป็นที่จะต้องประกอบด้วยสิ่งที่จับต้องได้ ซึ่งเป็นในด้านรูปธรรม และเรื่องราวและพัฒนาการที่ต่อเนื่องเกี่ยวกับมัน ซึ่งเป็นในด้านนามธรรม

เมื่อความหมายของคำว่า heritage มีนัยเป็นเช่นนั้น  ส่วนหนึงก็เลยต้องมีการสะสมสิ่งของที่เป็นรูปธรรมเพื่อแสดงถึงการพัฒนาการต่างๆ แต่เมื่อมีแต่ของแต่ไม่มีเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับมันสื่อให้รู้ ไม่ว่าจะสื่อออกไปในรูปของคำอธิบายแบบเอกสารเบาๆ หรือจะในรูปของแบบแผ่นป้าย ว่าเกี่ยวข้องและเชื่อมโยงกันอย่งไร  ในที่สุดก็เลยต้องกลายไปเป็นพิพิธภัณฑ์สะสมสิ่งของหายาก    heritage ก็เลยให้ภาพของพิพิธภัณฑ์   

ผมเห็นว่า heritage เป็นความรู้สึกสำนึกถึงรากเง่าที่มีผลต่อพัฒนาการทางด้านมานุษวิทยาของสังคมใดสังคมหนึ่ง จะเป็นในสังคมระดับโลกก็ได้ หรือจำกัดวงเล็กลงมาในระดับท้องถิ่นก็ได้  และก็เกิดได้จากทั้งความสำนึกของกลุ่มคนที่มีความเกี่ยวข้อง หรือจากกลุ่มคนภายนอกที่ได้เห็นความสำคัญ     heritage เป็นเรื่องราวทางด้านดีที่เป็นประโยชน์และเป็นคุณต่อสังคม

industrial heritage  ไม่จำกัดอยู่กับเรื่องของธุรกิจขนาดใหญ่ ไม่จำกัดว่าจะต้องเป็นระดับโลก และก็ไม่จำเป็นจะต้องเป็นในระดับประเทศ    heritage สำหรับอุตสาหกรรมขนาดจิ๋วและ SME ก็มีได้เข่นกัน

การทอผ้าฝ้ายด้วยกี่กระตุก นำไปย้อมห้อม(ฮ่อม) แล้วเอามาตัดเป็นเสื้อม่อฮ่อม (หม้อห้อม) กระจายขายอยู่ในพื้นที่ภาคเหนือของเรา ก็น่าจะเป็นหนึ่งเรื่องในด้าน industrial heritage ได้

การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม สาวไหม ย้อม ทอ ทำมัดหมี่ ทำขิด ทำจก...ฯลฯ  สวยจนเลื่องชื่อลือนามไปปรากฎในต่างประเทศ  ก็เป็นหนึ่งเรื่องในด้าน industrial heritage ได้

กระทั่งมีดเหน็บแบบไทยที่ตีโดยช่างตีเหล็กไทยหลายแห่ง ก็น่าจะพอได้ ด้วยได้รับการจัดว่าเป็นหนึ่งในของดีของโลกเหมือนกัน 

อะไรที่ไม่ได้ผลิตเป็น mass production จะเรียกว่าอุสาหกรรมไม่ได้ เป็นได้แค่หัตถกรรมเท่านั้น 

แต่ถ้าเป็นชุมชน หรือหมู่บ้านที่ทำหัตถกรรมดังกล่าว อย่างเช่น ชุมชนถนนวัวลายของเชียงใหม่ที่ทำเครื่องเงิน  เสื้อหม้อห้อมหมู่บ้านทุ่งโฮ้งของแพร่  ผลิตภัณฑ์ผ้าไหมไทยของอำเภอชนบท ขอนแก่น  กลุ่มโรงทำโอ่งที่ราชบุรี หรือปากเกล็ด ฯลฯ อันนี้นับว่าเป็นมรดกอุสาหกรรมท้องถิ่นของประเทศได้(โดยดูที่ปริมาณผลผลิตรวม) ก่อนที่จะมลายไปสิ้นเหมือนชุมชนบ้านบาตร ชุมชนบ้านดอกไม้ ฯลฯ ในกรุงเทพ

อย่างไรก็ดี ดังที่ผมได้กล่าวไปแล้ว ในโลกนี้หรือภูมิภาคนี้จะมีชุมชนทำหัตถกรรมต่างๆมากมาย เทียบกับเขาแล้วก็เหนื่อยละครับ หากจะผลักดันที่ไหนของเราสักแห่งเข้ากองทุนมรดกโลก คงได้มีการประท้วงวุ่นวาย เหมือนตอนนี้สิงคโปรจะเอาวัฒนธรรมอาหารข้างถนน(street food)ที่นั่นเสนอให้เป็นมรดกโลก

ถ้าไม่หวังจะเป็นมรดกโลก ที่ขอเป็นแค่มรดกไทย  อุตสาหกรรมพื้นเมืองของเราก็เข้าขั้นนะคะ  ไม่ว่าทอผ้า ดีมีด ต่อเรือ   
เห็นสิงคโปร์ผลักดันเอาอาหารข้างถนนออกมาเป็นมรดกโลก   ถนนคนเดินของเรากินขาด  ไม่ว่าถนนข้าวสารหรือถนนที่เชียงใหม่

ว่าแต่เจ้าของกระทู้หายไปไหนแล้วไม่ทราบ  ได้คำตอบที่พอใจแล้วหรือยัง น่าจะให้เสียงกันสักหน่อย

งั้นเราก็สร้าง "มาตรฐาน" ของเราขึ้นบ้าง ตั้งชื่อว่า มรดกทางหัถตกรรม มรดกทางนาฏศิลป์ มรดกทางปฏิมากรรม หรือจะเรียกรวมๆ ว่า มรดกไทย หรือจะให้ AEC หน่อย ร่วมกันสร้าง มรดกแห่งอุษาคเนย์ อะไรเช่นนี้ขึ้นมาบ้าง ก็น่าจะดีนะครับ

มรดกไทย
https://mgronline.com/travel/detail/9600000068995

สิ่งต่างๆที่พูดมานั้น หากรัฐบาลไทยสร้างขึ้น ก็ต้องมีกองทุนที่จะจุนเจือเพื่อดำรงไว้ ซึ่งถ้าเกี่ยวข้องกับการดำเนินวิถีชีวิตของคนแล้วก็เป็นเรื่องยากมาก ยกตัวอย่างชุมชนบ้านบาตรในกรุงเทพที่สูญไปตามธรรมชาติ โยงไปยังถนนเครื่องเงินสายวัวลายที่เชียงใหม่ ซึ่งเดี๋ยวนี้เหลือร้านสองร้านที่ยังแขม่บๆอยู่  รัฐจะเอาเงินไปตู๊ให้เขาอยู่รอดได้อย่างไร เป็นเครื่องหมายคำถามขนาดยักษ์ครับ

พอดีเจอข่าวนี้ค่ะ    คงไม่เกี่ยวโดยตรงกับมรดกอุตสาหกรรม  แต่น่าจะเกี่ยวอ้อมๆ

https://mgronline.com/local/detail/9610000084741

ความเห็นผมนะครับอาจารย์

ด้วยวงเงินงบประมาณที่ประเทศเรามีอยู่ รัฐบาลไม่อาจจัดสรรเงินเพื่ออุดหนุนให้วิสาหกิจชุมชนดำรงอยู่ได้หรอกครับ (จริงๆ ถ้าจะจัดให้สักแห่งหรือสองแห่ง ก็อาจจะได้ครับ แต่เมื่อเกิดแห่งที่ 1 ขึ้น ก็ต้องมี 2 3 4 5 ต่อไปเรื่องๆ ซึ่งถ้าไม่ให้ ก็จะถูกหาว่า สองมาตรฐาน นำไปสู่ปัญหาทางการเมืองอีก แบบว่า เพราะชุมชนนี้ อยู่ในเขตเลือกตั้งของพรรคคุณสินะ จึงขอได้ อะไรแบบนั้นหนะครับ)

รัฐคงทำได้เพียง เอา "สปอร์ตไลท์ส่อง" คือเปิดช่องทางให้ชุมชนเหล่านั้นมีชื่อเสียงและเป็นที่รู้จักให้มากขึ้น อย่างที่เขาเรียกกันว่า ปรากฎในแผนที่โลกของการท่องเที่ยว เมื่อมีคนมา สินค้าขายได้ ชุมชนจะดำรงอยู่ต่อไปได้เองครับ

แต่คนในชุมชนก็ต้องช่วยรัฐด้วย ต้องปรับเปลี่ยนแนวการใช้ชีวิตบางอย่าง เช่น ปรับร้านเสียใหม่ จากเดิมที่ตีบาตรกันหลังร้าน เอาสินค้าสำเร็จมาวางหน้าร้าน ก็เปลี่ยนเป็นออกมาตีโชว์กันที่หน้าร้าน ดึงดูดนักท่องเที่ยว รูปแบบผลิตภัณฑ์ก็อาจจะต้องปรับเปลี่ยน ถ้าลำพังบาตรพระ ขายไม่ค่อยได้แล้ว ลองสร้างภาชนะอย่างอื่นดูบ้างได้หรือไม่ ซึ่งอิแบบนี้ในระยะแรก รัฐบาลอาจต้องเข้าไปช่วย Start Up บ้าง ก็โอเค เป็นการใช้จ่ายเงินงบประมาณอย่างที่ควรจะต้องจ่ายครับ   

ถ้าไม่สร้างมาตรฐานมรดกไทยแขนงต่างๆขึ้นมาเช่นที่กล่าวข้างบน จะเพียงแค่เป็นสปอร์ไลท์ส่อง ตอนนี้ระดับจังหวัดและอำเภอที่มีของดีอยู่ เขาก็ทำแล้ว และมีท.ท.ท.ช่วยประชาสัมพันธ์ให้ ระดับไทยซื้อไทยขายนั่นก็พอได้อยู่ แต่ขนาดจะให้ต่างชาติสนใจไปเที่ยวแล้วซื้อของพรรค์นี้ใส่กระเป๋าเดินทางขึ้นเครื่องบินกลับบ้านคงยากครับ

อุตสาหกรรมพวกนี้พอจะขายฝรั่งได้ค่ะ
พอจะทำเป็นมรดกไทยไหวไหมคะ  ;D ;D

ในความเห็นของผม   การปรากฎและความคงอยู่ของความเป็นมรดกตกทอดในลักษณะของ heritage นั้น มันไม่เกี่ยวกับเรื่องของเงินทั้งในด้านต้นทุน (cost) และราคา (price)  และมันก็ไม่เกี่ยวกับการที่ต้องได้รับการตีตรายอมรับจากผู้ใดเพื่อที่จะให้มันเป็น    

มันเป็นของมันเองด้วยตัวของมันเอง มันเกี่ยวข้องกับการเห็นของผู้คนทั่วไปในความมีเอกลักษณ์และความมีคุณค่าในทางสังคม มีการผสมผสานกันระหว่างสิ่งที่ยังตกค้างทางรูปธรรมที่จับต้องได้ (tangible) กับสิ่งที่มีการยอมรับและยึดถือปฎิบัติต่อๆกันมา เป็นนามธรรม (intangible) หรือภาคจิตใจ  

ผมเห็นด้วยกับท่านตั้งในประเด็นของมรดกครับ แต่คำว่าอุตสาหกรรมมันเกี่ยวกับต้นทุน ราคาขาย กำไรขาดทุน อยู่ได้อยู่ไม่ได้แน่นอน

พอใครไม่รู้เอาสองคำนี้ไปบวกกัน มันเลยยุ่งไปหมด
คล้ายกับว่า ถ้าเตี่ยจะให้โรงงานอุตสาหกรรมที่กำลังเจ้ง หนี้สินรุงรัง เป็นมรดก คงไม่มีลูกคนไหนอยากรับไว้แน่

เห็นด้วยค่ะ มรดกอุตสาหกรรม เป็นคำที่ไม่น่าจะไปกันได้   
แต่ถ้ากำหนดให้ไปกันได้จริงๆ  ก็น่าจะมองในแง่ที่ว่า การผลิตอะไรขึ้นมาจำนวนมากๆ เพื่อใช้ในการค้า  (ไม่ใช่ชิ้นเดียวงานเดียวอย่างศิลปะ ) มีคุณค่าพอจะเก็บรักษาตัวอย่างไว้  เพื่อสืบทอดให้อนุชนรุ่นหลังได้รู้จัก เพื่อศึกษา เพื่อชื่นชม เพื่อเป็นแรงบันดาลใจ
แต่อุตสาหกรรมอะไรจะเข้าข่่ายควรเก็บไว้เป็นมรดก    ไม่ใช่เก่าตกรุ่นแล้วถือว่าเป็นขยะ  ยังนึกไม่ออก