เรือนไทย

เหมายัน - วันที่กลางคืนยาวนานที่สุด - คนจีนกินอะไร

ในรอบปีจะมีวันที่กลางวันยาวกว่ากลางคืน และกลางคืนยาวกว่ากลางวัน ตลอดจนกลางวันกลางคืนเท่าๆกัน วันเหล่านี้ในไทยในยุคปัจจุบันอาจจะมองเฉยๆ ไม่ได้รู้สึกอะไรมาก เพราะปรกติแล้วมันจะเท่าหรือไม่เท่า มันก็ร้อนไม่ต่างกัน แต่ในเมืองจีนนั้นมันต่างกันสุดๆ เพราะว่าบทจะหนาวก็หนาวแทบขาดใจ ร้อนก็ร้อนแทบขาดใจ ดังนั้นมันก็ต้องฉลองกันหน่อย เพราะมันเป็นสัญลักษณ์ว่าผ่านพ้นปีมาแล้ว

วันที่กลางคืนยาวนานกว่ากลางวันนี้เรียกว่าวัน เหมายัน ภาษาอังกฤษเรียกว่า Winter Solstice ภาษาจีนมีชื่อเรียกหลายชื่อ ชื่อพื้นฐานคือ ตงจือ (冬至：dong zhi) แปลกันง่ายๆคือความหนาวมาถึงแล้ว ส่วนชื่อทั่วไปก็มีหลายอย่าง อาทิ ตงเจี่ย (冬节：dong jie) แปลว่า เทศกาลฤดูหนาว ฉางจือเจี่ย (长至节：chang zhi jie) แปลว่า เทศกาลอันยาวนานมาถึง ย่าซุย (亚岁: ya sui) แปลว่า เทศกาลแรกแห่ง ๒๔ เทศกาล เทศการนี้จะอยู่ช่วงวันที่ ๒๑ - ๒๓ ธันวาคมของทุกปี

เทศกาลนี้คนจีนฉลองกันทั่วไป โดยมากก็จะมีการับประทานอาหารกัน อาหารประจำเทศกาลแต่ละถิ่นก็ไม่เหมือนกันอีก ภาคเหนือกินเกี๊ยว ภาคใต้กินบัวลอย (汤圆：tang yuan) เกี๊ยวกับ บัวลอยแต่ละที่ก็ไม่เหมือนกันอีก โอ้ว... บางที่ก็มีการกินอาหารเฉพาะของตัว อาทิ ไต้หวันกินขนมข้าวเหนี่ยวนึ่ง เจียงหนาน แถวนานกิงนี้แหละ นอกจากจะกินบัวลอย ยังกินข้าวเหนียวกับถั่วแดงเพื่อกันผีมารบกวน เสฉวนนอกจากจะกินเกี๊ยวยังกินสุกี้หม้อไฟแก้หนาว (เกี๊ยวเองก็ราดน้ำพริกเผาแบบเสฉวน)

เกี๊ยวแบบมาตรฐานของภาคเหนือ

ข้าวเหนียวกับถั่วแดงแบบเจียงหนาน

แกงแพะแบบซานตง

ขนมข้าวเหนียวแบบไต้หวัน

ในเมืองจีนเทศกาลเหมายันที่ดังสุดๆ คือ แต้จิ๋ว ที่นี้ มีคำพูดว่า เทศกาลฤดูหนาวประหนึ่งตรุษจีน (冬节大如年) มีทั้งไหว้เจ้า ไหว้บรรพบุรุษที่สุสาน กินอาหารกันมากมาย เฉลิมฉลองกันสนุกสนาน

เรื่องที่คนใต้กินบัวลอยเขาว่ากันว่าพัฒนาจากการกินเกี๊ยว กล่าวคือ ทางใต้ปั้นเกี้ยวเป็นทรงกลมเหมือนไข่ ข้างในมีไส้ นานๆไส้ก็หายไป เหลือแต่แป้ง หรือมีไส้ แต่กลายเป็นของหวานไปเสียแล้ว

บัวลอยแบบทางใต้

ทางแต้จิ๋วนี้มีตำนานการกินบัวลอยไว้เยอะแยะ เรื่องหนึ่งคือ มีครอบครัวยากจนครอบครัวหนึ่ง เดินทางเร่ร่อนไปในความหนาวเหน็บ โดยเฉพาะวันเหมายันทั้งหนาวทั้งหิว บ้านนี้ไปขอทานได้บัวลอยมาถ้วยหนึ่ง ลูกสาวจะให้พ่อกิน พ่อก็ไม่ยอม สุดท้ายพ่อเลยบอกว่า พ่อดูแลเจ้าไม่ได้พ่อยกเจ้าให้คนอื่นเขาละกัน เจ้าแต่งไปพ่อจะได้หมดห่วง บัวลอยถ้วยนี้พ่อจะรับจากเจ้าไว้ แล้วเราพ่อลูกแบ่งกันกิน แต่ต่อไปนี้ขอเจ้าอย่าได้ห่วงพ่อ จงอยู่ดีมีสุขนะลูกนะ

แล้วสองพ่อลูกก็จากกัน แล้วต่อมาหญิงสาวก็ได้แต่งงานไปกับครอบครัวดีๆครอบครัวหนึ่ง ทุกครั้งหน้าหนาวโดยเฉพาะวันเหมายันเธอจะโศกเศร้ามาก เพราะนึกถึงพ่อ เมื่อสามีถามและทราบเรื่อง สามีจึงชวนทำขนมบัวลอยเพื่อรำลึกวันนั้น ทำเป็นบัวลอยลูกโตสองลูกในถ้วย เผื่อว่าบิดาผ่านมาเห็นจะได้จำได้ถึงวันนั้น พ่อลูกจะได้เจอกัน

ตั้งแต่นั้นก็ทำบัวลอยกันสืบมา

บัวลอยหลากสีแบบแต้จิ๋ว

บัวลอยของแต้จิ๋วจะโดดเด่นมาก เพราะไส้จะมีสีไส้ สี่สี ได้แก่ไส้ ฝักเชื่อม หัวเผือก ถั่วเขียว ถั่วแดง สามอย่างหลังนี้นำมาต้มแล้วบดคลุกน้ำตาลทำไส้ ห่อด้วยแป้งข้าวเหนียวผสมสีต่างๆตามใส่ เป็นบัวลอยสี่สี เรียกว่า “ซื่อชึทังหยวน” (四式汤圆: si shi tang yuan) แปลว่า บัวลอยสี่อย่าง

เมืองไทยนี้คนจีนในไทยดูยังรักษาเอกลักษณ์นี้ไว้เช่นกัน เราอาจจะไม่ถึงกับไหว้สุสานยกใหญ่ แต่หลายคนก็ไหว้เจ้า และไหว้บรรพบุรุษ และกินขนมบัวลอยน้ำขิงที่เรียกว่าขนมอี้ ซึ่งทำจากแป้งข้าวเหนียว


ขอให้ทุกท่านมีความสุขกับครอบครัวในเทศกาลฤดูหนาวนี้

บัวลอยสี่สีแบบแต้จิ๋ว

สุขสันต์วันเหมายัน  ;D

ที่บ้าน ปีนี้หนาว  ไม่ต้องเปิดแอร์ อากาศภายนอกเย็นกว่าอุณหภูมิแอร์ที่ตั้งไว้เสียอีกค่ะ
ทักทายด้วยบัวลอยไข่หวานแบบไทยๆ

รศ.บุญรักษา สุนทรธรรม ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ เปิดเผยว่า แต่ละวันดวงอาทิตย์จะปรากฏในตำแหน่งต่าง ๆ กัน ประมาณวันละ ๑ องศา และในวันที่ ๒๒ ธันวาคมนี้ ดวงอาทิตย์จะขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด และตกทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด ส่งผลให้วันนี้จะมีช่วงกลางวันสั้น สลับกับมีช่วงกลางคืนยาวนานที่สุดในรอบปี ซึ่งภาษาสันสกฤตเรียกว่า “วันเหมายัน" (เห-มา-ยัน) (Winter Solstice) ดวงอาทิตย์จะขึ้นเวลาประมาณ ๐๖.๓๖ น. และจะตกลับขอบฟ้า เวลาประมาณ ๑๗.๕๕ น. (เวลา ณ กรุงเทพฯ) รวมระยะเวลากลางวันเพียง ๑๑ ชั่วโมง ๑๙ นาที ส่วนกลางคืนลากยาวถึง ๑๒ ชั่วโมง ๔๑นาที ซึ่งผู้คนจะรู้สึกได้เองเพราะท้องฟ้ามืดเร็วกว่าปกติ

http://www.dailynews.co.th/regional/368374 (http://www.dailynews.co.th/regional/368374)

สุขสันต์วันเหมายันอีกครา  ;D

ในเว็บไซต์รายงานสภาพอากาศ AccuWeather (http://www.accuweather.com/en/weather-news/winter-solstice-everything-you-need-to-know-about-the-shortest-day-of-the-year/70000293) ระบุว่า วันเหมายันในซีกโลกเหนือจะเริ่มในวันพุธที่ ๒๑ ธันวาคม ตั้งแต่เวลา ๐๕.๔๔ น. ตามเวลา EST หรือ ๑๐.๔๔ น. ตามเวลามาตรฐานกรีนิช (GMT) หรือ ๑๗.๔๔ น. ตามเวลาท้องถิ่นของประเทศไทย ขณะที่สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติจะนับวันที่พระอาทิตย์ขึ้นถัดไปคือ ๒๒ ธันวาคม เป็นวันเหมายันแทน

http://www.prachatai.com/journal/2016/12/69326

สุขสันต์วันเหมายัน ๒๐๑๖  ;D

วันเหมายัน ปรกติจะตรงกับ วันไหว้บัวลอย ของคนจีน ในปฏิทินจีนตรงกับวันนี้

สุขสันต์วันไหว้บัวลอย  ;D

สุขสันต์วันเหมายัน & วันไหว้บัวลอย ๒๕๖๒

วันเหมายัน (เห-มา-ยัน) (Winter Solstice) ในปี ๒๕๖๒ ตรงกับวันที่ ๒๒ ธันวาคม เป็นวันที่ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด และตกทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางใต้มากที่สุด ส่งผลให้ช่วงเวลากลางวันสั้นที่สุดและกลางคืนยาวที่สุดในรอบปี หรือที่คนไทยเรียกว่า “ตะวันอ้อมข้าว” สำหรับประเทศทางซีกโลกเหนือ นับเป็นวันที่ย่างเข้าสู่ฤดูหนาว ส่วนประเทศทางซีกโลกใต้ ช่วงกลางวันจะยาวที่สุดในรอบปี นับเป็นวันที่ย่างเข้าสู่ฤดูร้อน

https://www.dailynews.co.th/it/748119

https://youtu.be/3OSl7YfJffo

สุขสันต์วันเหมายัน & วันไหว้ขนมบัวลอย ๒๕๖๓  ;D

สอบถามคุณหานบิงว่าขนมบัวลอยแบบทางใต้นั้น ที่เมืองจีนมีการนำมารับประทานเป็นของหวานแบบไทยหรือไม่คะ

หรือเป็นของที่กินได้เฉพาะในพิธีเท่านั้น ไม่ได้มีขายทั่วๆไปแบบที่ไทย

ขอบคุณค่ะ

สุขสันต์วันเหมายัน & วันไหว้ขนมบัวลอย ๒๕๖๔ ;D

https://youtu.be/TFjFL7T7EtE

เทศกาลนี้จีนกลางเรียกว่า ตงจื้อ (冬至) 冬 แปลว่าฤดูหนาว 至 แปลว่ามาถึง หรือที่สุด ซึ่งในที่นี้ผมเข้าใจว่าหมายถึงที่สุดนี่แหละครับ รวมความแปลว่าที่สุดของฤดูหนาว ตรงกับ winter solstice ของฝรั่ง

ที่ว่าที่สุดของฤดูหนาวไม่ได้หมายถึงจุดจบของฤดูหนาว แต่หมายถึงการไปจนสุดเตรียมจะเริ่มพลิกกลับ เพราะวันนี้เป็นวันที่พระอาทิตย์เคลื่อนตัวลงใต้ไปที่สุด ในวันถัดมาพระอาทิตย์จะเริ่มขยับขึ้นเหนือไปทีละน้อยครับ

ส่วนจีนแต้จิ๋วจะเรียก ตังโจ่ย (โจ่ย ออกเสียงสั้น เขียนด้วยอักษรไทยไม่ได้ คือ สระ โอะ แต่มี ย เป็นตัวสะกดครับ) เขียนว่า 冬节 แปลง่ายกว่าว่า เทศกาลฤดูหนาว

ทางไทยเราบัญญัติเป็นภาษาแขกว่า เหมายัน ผมไม่ทราบว่าเป็นศัพท์บัญญัติในยุคไหนเหมือนกัน มาจาก เหม + อายัน แปลว่า การมาถึงของหิมะ หรือ solstice แห่งหิมะ

ส่วนทางอินเดียเองใช้ต่างจากเรา เขาใช้ว่า दक्षिण अयनांत ถอดเป็นแบบไทยๆว่า ทักษิณายนานตะ มาจาก ทักษิณ + อายนะ + อันตะ น่าจะแปลได้ว่า การมาถึงใต้สุด ซึ่งตรงกับนิยามปรากฏการณ์ทางดาราศาสตร์ของ winter solstice เป๊ะ แต่จะเป็นคำเก่าหรือบัญญัติใหม่ก็ไม่ทราบเหมือนกันครับ

เหม แผลงมาจาก หิม ซึ่งนอกจากหมายถึง ปุยน้ำแข็งสีขาวแล้ว อาจหมายถึง ฤดูหนาวได้ด้วย ;D

สุขสันต์วันเหมายัน & วันไหว้ขนมบัวลอย ๒๕๖๕ ;D

ส่งขนมมาไหว้ค่ะ