อาจารย์ เพ็ญชมพู ครับ ตัวหุ่นนี้แต่เดิมในยุครุ่งเรืองนี่มีความสวยงามกว่านี้หรือไม่ครับ พอดีได้อ่านจากเว็บนึงมา ระบุว่า "ยุครุ่งเรืองของโขนละคร อยู่ในช่วงต้นกรุง เขาว่ามาเสื่อมเอาตอนรัชกาลที่ ๔" แล้วยุคนั้น หุ่นละครมีความแพร่หลายขนาดใดกันครับ
ขออนุญาตเท้าความไปถึงสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชซึ่งมีบันทึกของลา ลูแบร์เกี่ยวกับเรื่องหุ่น (สำนวนแปลของคุณสันต์ ท. โกมลบุตร) ดังนี้
"หุ่นกระบอกในประเทศสยามนั้นเป็นใบ้ไม่ออกเสียง (คุณสันต์อธิบายตรงนี้ว่าหมายถึงไม่มีคนพากย์ ท่าลาลูแบร์จะหลงไปถนัด) หุ่นกระบอกที่มาจากประเทศลาวนั้น ยังมีคนชอบดูมากกว่าของประเทศสยามเองเสียอีก แต่ไม่ว่าจะเป็นหุ่นกระบอกของชาติไหนในสองประเทศนี้ ก็เป็นมหรสพพื้น ๆ ไม่ขึ้นหน้าขึ้นตาในประเทศด้วยกันทั้งคู่"ในกระทู้ที่แนะนำไว้ข้างต้น มีภาพหุ่นหลวงและหุ่นวังหน้าทั้งก่อนและหลังการบูรณะโดยคุณจักรพันธุ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๓ หลายภาพทีเดียว คุณประภาวัฒน์คงตัดสินได้ว่ามีความสวยงามประการใด
ในสมัยรัชกาลที่ ๕ หุ่นที่มีการเล่นเป็นของวังหน้าแสดงทั้งในงานหลวงและงานราษฎร (ระดับบิ๊ก) ดังที่คุณเทาชมพูเล่าไว้ดังนี้
หุ่นวังหน้าเรื่องรามเกียรติ์ ได้แสดงถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในงานสมโภชช้างเผือกที่หน้าพระที่นั่งสุทไธสวรรย์ บันทึกไว้ในหนังสือข่าวราชการ เมื่อวันที่ ๒๘ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๑๙ ว่า
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จออกประทับ ณ พลับพลาหน้าโรง ทอดพระเนตรหุ่นอย่างใหม่ของกรมพระราชวังบวรสถานมงคลได้ทรงคิดขึ้นใหม่นั้น ปลูกโรงลงในท้องถนนตรงหน้าพลับพลา โรงนั้นยาวประมาณ ๑๐ วา ตัวหุ่นนั้นสูงประมาณ ๑๐ นิ้ว ฯลฯ เมื่อเชิดนั้นไม่เห็นตัวคนเชิด และเจรจาหรือพากย์ก็ดี ไม่เห็นตัวคนพากย์คนเจรจา มีแต่ตัวหุ่นออกมาเต้นรำทำท่าต่างๆ และในโรงนั้น รางพื้น รางเพดานเพื่อจะได้เชิดแลเหาะ"
และใน ราชกิจจานุเบกษา บันทึกว่า
"ในงานทำบุญสมภพในสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ ครบ ๗๑ ปี กรมพระราชวังบวรสถานมงคลจัดหุ่นไปช่วยเพลา ๑"