มวลมาลีสีสลับประดับวาร

[เพ็ญชมพู]

แดงชดช้อยวันอาทิตย์

งามชดช้อยเป็นช่อล้อลมร้อน
สายลมอ่อนโรยรื่นชื่นแจ่มใส
"แปรงล้างขวด"*ดอกแดงกวัดแกว่งไกว
โยกกิ่งไหวพรั่งพรูลู่ตามลม

* weeping bottlebrush (Callistemon viminalis)

[เพ็ญชมพู]

เหลืองเจิดแจ่มวันจันทร์
    
เมื่อลมแล้งพัดผ่านดอกบานแย้ม
สีเหลืองแจ่มห้อยพราวราวเสกสรร
"ราชพฤกษ์"*ดอกงามนามสำคัญ
อีกชื่อนั้น"คูน"อย่างไรไม่ลืมเลือน

* เคยเรียกว่า ชัยพฤกษ์ (ดั่งเนื้อร้องท่อนหนึ่งในเพลงแดนนภา เพลงประจำโรงเรียนนายเรืออากาศ - ชัยพฤกษ์สลัดใบชูช่อเหลือง), golden shower (Cassia fistula)

[เพ็ญชมพู]

ชมพูงามวันอังคาร

พฤกษาใหญ่สะพรั่งดอกออกเต็มต้น
งามเหลือล้นชมพูขาวราวภาพฝัน
"ชัยพฤกษ์"*บุปผาวิลาวัณย์
เคยเรียกกัน"ราชพฤกษ์"นึกตรึกตรอง

* อีกชื่อหนึ่งคือ ขี้เหล็กยะวา pink and white shower (Cassia javanica)

[เพ็ญชมพู]

ต้นไม้ ๒ ต้นนี้ ชัยพฤกษ์ และ ราชพฤกษ์ อาจมีความสับสนในการเรียกชื่ออยู่บ้าง

ความหมายของของชื่อต้นไม้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน แปรเปลี่ยนไปตามระยะเวลา ซึ่งก่อให้เกิดความสับสนในการเรียกชื่อต้นไม้ทั้ง ๒ ต้น ตัวอย่างเช่น ชัยพฤกษ์ในเพลงแดนนภา ที่ระบุว่ามีดอกสีเหลือง หลายท่านปักใจว่าผู้แต่งเข้าใจผิด เพราะชัยพฤกษ์ควรมีดอกสีชมพู เป็นเช่นนั้นจริงหรือไม่ ⁉️

ลองดูความหมายตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน ฉบับต่าง ๆ



๑. พจนานุกรมฉบับบัณฑิตสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ พิมพ์ครั้งที่ ๑ พุทธศักราช ๒๕๒๕



ชัยพฤกษ์  ชื่อต้นไม้ขนาดย่อมชนิดหนึ่ง (Cassia fistula)ในวงศ์ Leguminosae ดอกเหลืองอ่อน ช่อดอกยาวห้อย ขณะมีดอกไม่มีใบหรือมีน้อย มีตามป่าเบญจพรรณทั่วไป คูนหรือราชพฤกษ์ก็เรียก 



ราชพฤกษ์  ชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง (Cassia fistula) ในวงศ์ Leguminosae ดอกเป็นช่อยาวสีเหลือง ฝักใช้ทำยาไทย คูนหรือชัยพฤกษ์ก็เรียก



๒. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๓๐ พิมพ์ครั้งที่ ๓ พุทธศักราช  ๒๕๓๐


ชัยพฤกษ์ (ให้ดูคำว่า คูน) คูน ชื่อไม้ต้นชนิด (Cassia fistula Linn.) ในวงศ์  Leguminosae ขึ้นทั่วไปในป่าเบญจพรรณ ดอกสีเหลือง ช่อดอกยาวห้อย ขณะออกดอกไม่มีใบ หรือมีน้อย ฝักเรียบไม่มีขน ใช้ทำยาได้ ในภาคอีสาน แก่นใช้กินแทนหมากได้ ชัยพฤกษ์ หรือลมแล้งก็เรียก 



ราชพฤกษ์  ชื่อไม้ต้นชนิด Cassia agnes Brenan, Cassis javanica Linn., Cassia  nodosa Ham. ในวงศ์ Leguminosae ดอกสีชมพู ฝักมีขนเล็กน้อย ใช้ทำยาได้ เฉพาะ ๒ ชนิดหลังเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า กัลปพฤกษ์ 


๓. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ พิมพ์ครั้งที่ ๑ พุทธศักราช ๒๕๒๖ จัดพิมพ์โดย บริษัทนานมีบุ๊คส์พับลิกชั่นส์จำกัด



ชัยพฤกษ์  ชื่อไม้ต้นชนิด Cassia javanica Linn. ในวงศ์ Leguminosae ดอกสีชมพูเข้ม เมื่อออกดอกไม่ทิ้งใบ ฝักมีขนเล็กน้อย ใช้ทำยาได้



ราชพฤกษ์  ชื่อไม้ต้นชนิด Cassia fistula Linn. ในวงศ์ Leguminosae ดอกสีเหลือง ฝักสีดำเกลี้ยง ใช้ทำยาได้, คูน หรือ ลมแล้ง ก็เรียก



กัลปพฤกษ์  ชื่อไม้ชนิด Cassia bakeriana Craib เป็นไม้ต้นขนาดกลาง มีมากทางภาคอีสานและภาคเหนือ พุ่มใบแบนกว้าง ดอกสีชมพูอ่อน ออกเป็นช่อในระหว่างทิ้งใบหรือผลิใบใหม่ ฝักมีขนนุ่ม 



จะเห็นได้ว่า ตอนแรกราชบัณฑิตยสถานให้ความหมายว่า ชัยพฤกษ์กับราชพฤกษ์ เป็นต้นไม้อย่างเดียวกัน มีดอกสีเหลือง  ต่อมาให้ความหมายว่า ชัยพฤกษ์ ดอกสีเหลือง ส่วนราชพฤกษ์ ดอกสีชมพู ในที่สุด (พ.ศ. ๒๕๔๒) บอกว่าชัยพฤกษ์ ดอกสีชมพู ส่วนราชพฤกษ์ ดอกสีเหลือง

จาก กระทู้พันทิป - ความสับสนของชื่อต้นไม้ประจำชาติ ราชพฤกษ์ ชัยพฤกษ์ คูน

[เพ็ญชมพู]

เขียวพรายพร่างวันพุธ

พุ่มพรรณพฤกษ์พบได้ในไพรกว้าง
พราวพรายพร่างเขียวขจีสีบุปผา
"สะบันงาป่า"*หอมรื่นชื่นอุรา
กระดังงาพันธุ์พงศ์วงศ์เดียวกัน

* Goniothalamus calvicarpa

[เพ็ญชมพู]

ส้มงามแจ่มวันพฤหัส

ดอกไม้ป่าแสนงามยามบานแย้ม
ส้มแดงแจ่มที่เชียงดาวพราวพฤกษา
ชมดอก"โมกการะเกตุ"*เขตพนา
พันธุ์พฤกษาพบใหม่ให้ดอกงาม

*  Wrightia karaketii ไม้ถิ่นเดียวของไทย พบเพียงแห่งเดียวทางภาคเหนือ กิ่วผาวอก อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่

[เพ็ญชมพู]

ฟ้าพริ้มพรายวันศุกร์

ดอกสีฟ้าละลานตระการยิ่ง
เป็นพวงพริ้งพริ้มพรายคล้ายไม้ผล
"มัสคารี่"*ไม้นอกดอกน่ายล
แปลกเหลือล้นองุ่นลม้ายดอกคล้ายคลึง

* Muscari หรือ grape hyacinth (Muscari armeniacum)

[เพ็ญชมพู]

ม่วงรุจีวันเสาร์

ท้องนภาราตรีนี้สีม่วง
ดาวล้านดวงส่องทาบอาบบุปผา
"พิทูเนียไนท์สกาย"*พรายผกา
เลิศรุจีชวนค้นหาตื่นตาชม

* Petunia 'Night Sky'

[เพ็ญชมพู]

แดงอำไพวันอาทิตย์

ห้อยเป็นสายพรายพริ้งสวยจริงหนอ
สายลมล้อพัดหยอกดอกไม้ไหว
หอมอ่อนอ่อน"จิกน้ำ"*แดงอำไพ
ได้ชื่นใจเพียงพ้นวันพลันร่วงโรย

* จิกนา, จิกมุจลินท์ Indian oak (Barringtonia acutangula)

[เพ็ญชมพู]

เหลืองพร้อยวันจันทร์

เป็นพวงพู่ชดช้อยห้อยงามเด่น
กลิ่นหอมเย็นโชยชื่นรื่นนาสา
"จิกอินโด"*เหลืองพร้อยย้อยงามตา
พรรณพฤกษาจากนอกดอกแสนงาม

* cutnut (Barringtonia edulis)

[เพ็ญชมพู]

ชมพูสะคราญวันอังคาร

ม่านบุปผาสวยหรูชมพูอ่อน
อรชรฟ่องฟูดูอ่อนหวาน
ยลบุปผา"จิกสวน"*ล้วนสะคราญ
แสนสราญโรยรินกลิ่นชื่นใจ

* จิกบ้าน bottle brush oak (Barringtonia racemosa)

[เพ็ญชมพู]

ขาวเขียวชวนพิศวันพุธ

"ชมนาด"*หอมชื่นระรื่นจิต
ช่างน่าพิศช่อดอกออกขาวเขียว
เถาไม้เลื้อยเกี่ยวหลักงามนักเชียว
เลาะลดเลี้ยวปกคลุมซุ้มมาลี

* บางทีก็เรียกว่า ชำมะนาด หรือ ดอกข้าวใหม่ bread flower (Vallaris glabra)

[เพ็ญชมพู]

ส้มลออวันพฤหัส

พรรณไม้เถาเลาะเลี้ยวเกี่ยวพฤกษา
ดอกงามตาส้มลออหนอสหาย
นามประทานหรูเลิศเพริศพริ้งพราย
"สิรินธรวัลลี"*หมายไม้มงคล

*  อีกชื่อหนึ่งคือ สามสิบสองประดง (Bauhinia sirindhorniae)

[เทาชมพู]

ดงพญาเย็น สีแสด มารึยังคะ

[เพ็ญชมพู]

เขาหินปูนแดนใต้มีไม้ดอก
สีสันออกส้มเหลืองเรืองราศี
"เทียนชวนชม"*"เหยื่อกุรัม"**นามมาลี
ชื่อบ่งชี้ลักษณาพฤกษาพรรณ

*   Impatiens adenioides (adenioides = สกุลของชวนชม Adenium + oides  แปลว่า เหมือนต้นชวนชม)
** เหยื่อกุรัมใบเล็ก กุรัม ภาษาใต้คือ เลียงผา เหยื่อกุรัมคือเป็นอาหารของเลียงผา

อีกชื่อหนึ่งคือ ดงพญาเย็นใบเล็ก เป็นไม้โขด (มีต้นหรือรากอวบอ้วน) พบขึ้นในธรรมชาติเฉพาะที่ พัทลุง