เรือนไทย

Downton Abbey  เป็นหนังซีรี่ส์เรื่องยาวของอังกฤษ  ผลิตออกฉายทางโทรทัศน์ตั้งแต่ปี 2010 จนจบในปี 2015  รวม 6 ซีซั่น  เป็นหนังทีวียอดนิยมของสองฟากฝั่งแอตแลนติค  คืออเมริกาและแคนาดาก็ได้ดูกับเขาด้วย
เรื่องนี้ได้ทั้งเงินได้ทั้งกล่อง  รับรางวัลลูกโลกทองไปถึง 3  ครั้ง

เมื่อผู้สร้างจบเรื่องในปี 2015  เสียงเรียกร้องของคนดูก็ทำให้ปลุกฟื้นหนังเรื่องนี้ขึ้นมาอีกในปี 2019  เป็นหนังสั้นหนึ่งชม.กว่าๆ ฉายทาง Netflix   เปล่า..ยังไม่จบ  ปี 2022  จะออกมาอีกตอนหนึ่งแล้วค่ะ เตรียมรอดูได้เลย  ชื่อ Downton Abbey  the New Era

ตามดูเรื่องนี้มาทั้งๆบอกตัวเองว่ามันก็ soap opera เรื่องหนึ่งนั่นละ  เต็มไปด้วยดราม่า  ตัวละครโผล่เข้ามาแล้วผลุบหายออกไปก็บ่อย   ชีวิตพระเอกนางเอกก็ล้วนสีสันจัดจ้านไม่น่าเชื่อ   แต่เรื่องนี้ก็มีอะไรหลายอย่างที่น่าตื่นตาตื่นใจ ไม่งั้นคงไม่ประสบผลสำเร็จขนาดนี้

ที่ตั้งกระทู้ขึ้น ก็เพื่อจะเอาเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยของสังคมอังกฤษที่เป็นภูมิหลังของเรื่องมาเล่าสู่กันฟังเป็นความรู้ค่ะ  อาจจะออกนอกทางแยกซอยไปบ้างตามความเคยชิน

        ไม่ได้ติดตามดูซีรีส์ต่างๆ ของตะวันตกเลย เพราะ มีหลายฤดู,หลายปี,นานเกิน โดยเฉพาะหากซีรีส์นั้น
เป็นที่นิยมมากหลังจากส่งมาทดสอบกระแสในปีแรกแล้ว ผู้สร้างก็จะสมคบกับคนเขียนบทแต่งเติมเสริมบท,
ตัวละคร จนบานปลาย,ลากยาวไปหลายๆ ฤดู จนนักแสดงบางคนทนไม่ไหวขอบาย คนเขียนบทก็จะจัดให้
ล้มหายหรือตายไปจากเรื่องราว

ถ้าคุณหมอมีเวลา ดูรวดเดียวได้ใน Netflix ค่ะ   เหมือนดูหนังจีนกำลังภายในของฮ่องกงสมัย 1980-90s  คือมันจะยาวจนกระทั่งดูเทปคาสเซ็ตต์ตอนที่ 3  จบ หยิบผิดเอาตอนที่ 8  มาดูต่อ ก็ยังรู้เรื่อง
กระทู้นี้ไม่ได้เล่าเรื่องราวใน DA  แต่จะเล่าถึงศักดินาของอังกฤษ ที่เป็นพื้นหลังของเรื่องค่ะ

Downton Abbey  เป็นชื่อของคฤหาสน์ซึ่งดูสถานที่ถ่ายทำน่าจะเป็นปราสาทมากกว่าคฤหาสน์ ของตระกูลขุนนาง ชื่อ "ครอว์ลีย์"   ประมุขของตระกูลชื่อโรเบิร์ต ครอว์ลีย์  มีบรรดาศักดิ์เป็นเอิร์ลแห้งกรานธัม (Earl of Grantham)

ขออธิบายเรื่องบรรดาศักดิ์ของอังกฤษค่ะ
ลำดับชั้นขุนนางของอังกฤษ( peerage) ที่ถือกันว่าระดับสูง  เป็นชั้นที่สืบตระกูลได้มี 5  ชั้น นับจากสูงลงไปหาต่ำ คือ
Duke        ออกเสียงแบบอังกฤษว่า ดยุค เสียง ย ออกน้อยมาก
Marquess  ออกเสียงว่า มาควิส  ไม่ใช่ มาเควส
Earl          ออกเสียงว่า  เอิล
Viscount   ออกเสียงว่า ไวเคานท  ไม่ใช่วิสเคานท  คำนี้ s  ไม่ออกเสียง
Baron       ออกเสียงว่า บาเริน

DA  เปิดฉากขึ้นมาตอนแรก เล่าถึงท่านเอิร์ลเจ้าของคฤหาสน์ ซึ่งเรียกกันสั้นๆว่า Lord Grantham  มีภรรยาเป็นบรรดาศักดิ์เป็น Countess หรือเรียกแบบย่อว่า Lady  ชื่อ Cara เป็นลูกสาวเศรษฐีอเมริกัน ผู้นำทรัพย์สินส่วนตัวมาเพิ่มความมั่งคั่งแก่ตระกูลสามี   ตัวเองก็ได้เป็นสตรีบรรดาศักดิ์เป็นของตอบแทน
เรื่องนี้เป็นความนิยมที่ตกทอดมาตั้งแต่สมัยก่อนหน้านั้น  คือสมัยพระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7   สาวอเมริกันมาเป็นท่านผู้หญิงคุณหญิงของอังกฤษกันมากมาย

ย้อนกลับมาถึงพ่อแม่คู่นี้   ทั้งสองไม่มีลูกชาย มีแต่ลูกสาว 3 คน ซึ่งมีคำว่า Lady นำหน้าเพราะเป็นลูกสาวขุนนาง  ชื่อ Mary, Edith และ  Sybil
สามสาวไม่มีสิทธิ์สืบตระกูลและมรดกจากบิดา   ตามกฎหมาย Primogeniture ของอังกฤษ  คฤหาสน์และทรัพย์สินที่ดินของขุนนางจะตกแก่ลูกชายคนโต  หรือทายาทชายผู้มีสายเลือดใกล้ที่สุดเท่าที่มีอยู่ในช่วงเวลานั้น

เรื่องนี้เปิดฉากในคศ. 1912   ในช่วงเวลาหลังเรือเดินสมุทรไททานิคจมไม่กี่วัน    ข่าวถูกส่งไปยังเจ้าของคฤหาสน์ว่าญาติชายลูกพี่ลูกน้องของท่านเอิร์ล ซึ่งอยู่ในตำแหน่งทายาทคนต่อไป  และบุตรชายของเขาซึ่งเป็นคู่หมั้นของแมรี่ มีรายชื่ออยู่ในผู้สูญหายจากเรือไททานิค   
ความอลหม่านก็เกิดขึ้นในคฤหาสน์  เพราะต้องเปลี่ยนตัวทายาทกะทันหัน    ส้มหล่นที่แม็ทธิว  ญาติห่างๆอีกคนหนึ่งซึ่งเป็นหนุ่มชนชั้นกลางธรรมดาๆ  กำพร้าพ่อมีแต่แม่ซึ่งไม่มียศถาบรรดาศักดิ์ใดๆ

มาอธิบายถึง Primogeniture กันก่อนว่ามันคืออะไร
มันคือกฎหมายของอังกฤษ ที่ยกเลิกไปในปี 1925  ให้สิทธิ์การสืบมรดกแก่บุตรชายคนโตของพ่อแม่เพียงผู้เดียว  คือพ่อแม่จะมีลูกกี่คนก็ตาม แต่ลูกชายคนแรกที่คลอดออกมา (อาจมีพี่สาวนำหน้ามาก่อนก็ได้) จะได้เป็นทายาท รับบ้านช่องที่ดินอันเป็นทรัพย์สินหลักของพ่อแม่ไปครอบครอง   ส่วนลูกชายคนรองๆถ้ามีอีกจะกี่คนก็ตาม ไม่ได้สิทธิ์อันนี้

กฎหมายนี้เอื้อให้ทรัพย์สินของตระกูลตกทอดกันเป็นปึกแผ่น  ไม่กระจัดกระจายเป็นเบี้ยหัวแตกหัวแหลก  เนื่องจากต้องแบ่งกันในหมู่ลูกๆ   ที่ดินจำนวนมากของตระกูลจึงยืนยงคงกระพันเพราะกฎหมายนี้ ทำความมั่งคั่งให้หัวหน้าตระกูลสืบทอดต่อกันมาได้หลายชั่วคน
เรื่องนี้เป็นสิ่งจำเป็นกับสังคมเกษตรกรรมแต่โบราณ   เพราะรายได้หลักก็ได้มาจากที่ดิน   อีกอย่างเจ้าของที่ดินในยุคโบราณไม่ต้องเสียภาษี   ขุนนางจึงมีสิทธิ์รวยกันได้มากๆ  ค่าแรงก็ต่ำมาก   แต่ละคฤหาสน์จึงจ้างแรงงานในแบบของคนรับใช้ได้มากๆ เรียกว่าเป็นกองทัพอยู่ในบ้านเลยทีเดียว

 

  ถ้ามีคำถามว่า  primogeniture  ให้อะไรกับลูกคนรองๆ บ้าง คำตอบคือแย่หน่อยค่ะ  ไม่ได้

  ดังนั้นคุณชายที่เกิดมาเป็นลูกคนรองและลูกคนเล็ก  ถึงแม้ว่าอยู่อย่างโอ่อ่าตอนเล็กๆ แต่อนาคตก็ค่อนข้างมืดมน   มีอาชีพที่ทำได้ 2  อย่างคือหนึ่งไปเป็นทหาร   เพราะยังพอจะได้เงินเดือน ได้เลื่อนยศสูงๆ พอสร้างฐานะได้   แต่ถ้าไม่อยากรบทัพจับศึก ก็ไปเป็นนักเทศน์   อาชีพนี้ได้รับการยอมรับนับถือจากชาวบ้าน แต่ว่ายากจน

   ส่วนลูกสาวขุนนาง  มีทางออกทางเดียวคือเธอต้องแต่งงาน  จะว่าไปมันก็เหมือนอาชีพมากกว่าจะเป็นเรื่องโรแมนติคของหนุ่มสาว 
   พออายุ 18  เธอก็ต้องแต่งกายงดงามไปเข้าวังในฐานะ debutante ( อ่านว่าเดบูตอง) ไปถวายคำนับอย่างสวยที่สุด (ต้องหัดกันเป็นเดือนๆ) ต่อหน้าพระพักตร์พระราชาและราชินีแห่งอังกฤษ  จากนั้นพ่อก็จะจัดงานเต้นรำเปิดตัวลูกสาว เพื่อให้เลือกคู่   
   ส่วนใหญ่ฝายหญิงจะดูฐานะและยศศักดิ์ของฝ่ายชาย   ฝ่ายชายก็ดูรูปโฉมและตระกูลฝ่ายหญิง  พอความต้องการมาบรรจบกันได้  ก็จะหมั้นและแต่งงานกัน  เพื่อเธอจะได้ไปทำหน้าที่นายหญิงในคฤหาสน์ของฝ่ายชาย   มีลูกชายให้เขาสืบสกุลต่อไป
   เลดี้แมรี่นางเอกในเรื่อง DA  ถูกจับหมั้นกับทายาทของตระกูลที่จมหายไปพร้อมเรือไททานิค  เพื่อเธอจะได้เป็นเจ้าของคฤหาสน์และทรัพย์สินต่อไปในฐานะภรรยาของท่านเอิร์ลคนใหม่เมื่อพ่อเธอตายไปแล้ว
  เมื่อคู่หมั้นเกิดตายกะทันหัน   ก็เป็นที่คาดหมายว่าเธอจะถูกจับคู่กับทายาทคนต่อไป คือพระเอกของเรื่อง
 

นี่คือทัศนะของเลดี้แมรี่   ที่ว่า "ฉันไม่อยากให้ใครดูว่าหัวสูงหรอกนะ  แต่ขอบอกฉันจะไม่แต่งงานกับคนที่ต่ำกว่าเป็นอันขาด"
แม้ยุงจะบินว่อนอยู่รอบคำพูดนี้   แต่ก็เป็นจริงในยุคนั้น   เป็นเสน่ห์ข้อหนึ่งของหนังชุดเรื่องนี้ที่ชาวบ้านชาวช่องติดตามดูว่ามันจะจริงไหม

             "Lord Grantham บรรดาศักดิ์คือ Viscount เพราะภริยาเป็น Countess หรือเรียกแบบย่อว่า Lady"

ย่นย่อจากวิกกี้ -

      ลอร์ด (Lord) ไม่ใช่บรรดาศักดิ์ เป็นคำลำลองใช้เรียกขุนนางทั้ง 5 ชั้น ตั้งแต่ดยุกลงไปจนถึงบาเริน(บารอน)
โดยขุนนางตำแหน่งบารอน เป็นผู้ใช้คำนี้แทนบรรดาศักดิ์ของตนเองมากที่สุด อาทิ ในการประชุมสภาขุนนาง แทนที่
ขุนนางยศบารอนจะพูดว่า ข้าพเจ้า บารอน...แห่ง... นั้น มักไม่เป็นที่ปรากฏบ่อย แต่มักพูดว่า ข้าพเจ้า ลอร์ด... แทน
      นอกจากนี้ ไวเคานต์ เคานต์ และเอิร์ล ก็มักจะแทนตนเองว่าลอร์ดด้วยเช่นกัน ในขณะที่ดยุกมักจะแทนตนเองว่า ดยุก...
      ภริยาของขุนนางเหล่านี้จะแทนตนเองว่า เลดี้ (Lady) ยกเว้นภริยาของดยุกที่ไม่นิยมแทนตนเองเช่นนั้น,มักแทนตนว่า ดัชเชส

หมายเหตุ แต่ก็คุ้นเคยได้ยิน บารอนเนส มานานนับครั้งแรก จากหนังเรื่อง มนต์รักเพลงสวรรค์

ตัวพ่อใน DA  เป็น Earl ค่ะ ไม่ใช่ Viscount   การที่ภรรยาเป็น Countess ก็แสดงอยู่แล้วว่าสามีเป็น Earl
ถ้าเป็นภรรยาของ Viscount  เธอจะมีตำแหน่งเป็น Viscountess ค่ะ
ส่วนคำว่า Lady นั้นมีการเรียกหลายอย่าง น่าเวียนหัวพอใช้สำหรับคนไม่คุ้นเคย  เตือ
1  Lady เป็นคำเรียกขานในภาษาพูด ของภรรยาขุนนางก็ได้ 
2  เป็นคำเรียกทางการของลูกสาวขุนนางก็ได้ 
3  เป็นคำเรียกทางการของภรรยาของขุนนางชั้น Baronet ( คนละอย่างกับ Baron) ก็ได้ 

ส่วน Baronness ใน The Sound of Music  น่าจะเป็นภรรยาม่ายของท่าน Baron สักคน ก่อนจะมาเป็นคู่หมั้นหมายของกัปตันฟอนแทร็ปป์

 :)

เห็นจะต้องแยกซอยไปเล่าถึงบรรดาศักดิ์ขุนนาง

เห็นแวบๆในเว็บไหนสักเว็บว่า ท่านเอิร์ลแห่งกรานธัม (ออกเสียงแบบอังกฤษ  ถ้าอเมริกันจะออกเสียงว่า แกรนแธม)มียศศักดิ์เป็นอะไรอีกสักอย่าง จะไวเคานต์หรือบารอนหาไม่เจอแล้วค่ะ   
การมีหลายบรรดาศักดิ์ในตัวคนคนเดียวไม่ใช่เรื่องแปลก  เจ้าฟ้าชายชาร์ลส์ก็มีบรรดาศักดิ์เป็นดยุตแห่่งคอร์นวอลล์ และอะไรต่อมิอะไรอีกหลายแคว้น   ด้วยเหตุนี้เมื่อสมรสกับคามิลล่า เธอไม่สามารถเป็น Princess of Wales ได้ในฐานะพระชายาของสามีซึ่งเป็น Price of Wales   เธอก็เลยได้บรรดาศักดิ์รองลงมาเป็น Duchess of Cornwall  ตามบรรดาศักดิ์รองของสามี

ส่วนที่คุณหมอ SILA ยกมาจากวิกิ  เข้าใจว่าจะเป็นคำเรียกขานในสภาขุนนาง ค่ะ  คำว่า "ลอร์ด" ใช้เรียกขุนนางแบบย่นย่อ รวบรัด แทนที่จะเรียก Earl of Grantham  ก็เรียก Lord Grantham  ใช้ในภาษาพูดเป็นส่วนใหญ่ 
แม้แต่ Duke ซึ่งเป็นขุนนางชั้นสูงสุด  เรียกแบบไม่เป็นทางการว่า Lord  ก็ได้ เช่น Duke of Wellington ผู้รบชนะนโปเลียน  ก็เรียกกันว่า Lord Wellington

คำเรียกขาน ใน DA  มีหลายแบบ   สะท้อนถึงชนชั้นที่แตกต่างกันของผู้พูดและผู้ฟัง
อย่างท่าน duke  นั้น ถ้าคุยกันในระหว่างชนชั้นเดียวกัน   ผู้พูดก็เรียกว่า Duke  เฉยๆได้  แต่ถ้าเป็นคนระดับต่ำกว่าในสังคม เช่นคนรับใช้ จะต้องเรียกท่านดยุคว่า Your Grace   หรือถ้าเอ่ยถึงในฐานะบุคคลที่สาม ก็เป็น His Grace
ส่วนภรรยาของท่าน Duke คือ Duchess  เป็น Your Grace สำหรับคนที่ต่ำกว่า  เช่นกัน   ถ้าถูกเอ่ยถึงก็เป็น Her Grace
ขุนนางบรรดาศักดิ์อื่นๆ เช่นท่าน Earl ในเรื่อง คนใช้เรียกว่า My Lord เป็นสรรพนามบุรุษที่สอง เวลาพูดจากัน   ถ้าเอ่ยถึงในฐานะบุคคลที่สาม ไม่ยักใช่ His Lord  แต่เป็น His Lordship
ภรรยาของท่านก็เป็น My Lady  และ Her Ladyship  ในทำนองเดียวกัน

   เจอแล้วค่ะ
   Earl of Grantham  ในเรื่อง เคยเป็น Viscount Downton มาก่อนสมัยพ่อเขายังมีชีวิตอยู่  เป็นบรรดาศักดิ์ที่เขาได้รับในฐานะทายาทของพ่อ     เมื่อพ่อตาย เขาก็ได้รับบรรดาศักดิ์ของพ่อ คือ Earl of Grantham คนที่ 7 แทน

             เคยอ่าน "ฝรั่งศักดินา" ของคุณชาย คึกฤทธิ์ ปราโมช เมื่อนานมากแล้วจนลืมเลือน
เวลาดูหนังตัวละครมี"ยศศักดินานา" แบบนี้ มักจะจดจำหน้าตา,แคแรคเตอร์ตัวละครได้ มากกว่า
จะจำชื่อยศถาบรรดาศักดิ์(ได้)

    ค่ะ มันมีอะไรให้จำเยอะ  แต่ก็สนุกดีนะคะ   เอามาเปรียบเทียบกับศักดินาไทยแล้วก็พอจะเข้าใจได้ว่าบางอย่างก็เหมือนโดยบังเอิญ  แต่บางอย่างก็รับของเขามาเหมือนกัน

;D

https://youtu.be/Qeaz-xJpNj0

ศักดินาฝรั่งที่คุณเพ็ญชมพูไปหามา  ไม่เกี่ยวกับ DA เท่าไรนะคะ  เป็นคำอธิบายบรรดาศักดิ์ชนชั้นของยุคกลางเสียมากกว่า
แต่ดูคลิปไว้ก็ดี เป็นความรู้   


พูดถึงคำว่า Lord อีกที  ก็คล้ายๆกับไทยเราเรียกเจ้าพระยาและพระยาอย่างไม่เป็นทางการ  ว่า "เจ้าคุณ" 
เจ้าพระยารามราฆพ = เจ้าคุณราม(ราฆพ)
พระยาทรงสุรเดช    = เจ้าคุณทรง(สุรเดช)
แต่ของไทยเราหยุดแค่นั้น  ไม่เรียกรวมไปถึงพระ หลวง และขุน   ส่วนของอังกฤษ เรียกรวมไปถึง Baron

ส่วนบรรดาศักดิ์อีกอย่างที่แพร่หลาย เป็นของคนดังๆในอังกฤษ  คือ Sir  ภรรยาของ Sir  เป็น Lady  แต่เป็น Lady คนละพวกกับภรรยาขุนนางพวกข้างบนโน้น

Sir เป็นตำแหน่งที่ไม่สืบตระกูล   เป็นคำนำหน้าชื่อของผู้ชายที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ระดับสูง  เช่น  Knight Commander of the Most Excellent Order of the British Empire (KBE)  เพราะทำความดีความชอบให้แก่สังคม     อย่างเช่นเซอร์วินสตัน เชอร์ชิลส์  อดีตนายกฯของอังกฤษ
ส้วนผู้หญิงที่ได้รับเครื่องราชฯชั้น Dame Commander of the Most Excellent Order of the British Empire (DBE)ก็จะมีคำนำหน้าว่า Dame   อย่างอดีตนายกฯหญิงของอังกฤษ เดม มาร์กาเร็ต แธตเชอร์

 

    และมีท่านเซอร์ - CBE Commander of the Order of British Empire แบบนี้แต่งตั้งให้กับ ศิลปิน,นักวิทยาศาสตร์,ผู้ทำงานการกุศลสาธารณะ
    กูเกิ้ลบอกว่า Earl และ Count นั้น equivalent or synonym กัน, Earl รากศัพท์แปลว่า เจ้าของที่ดิน ซึ่งความหมายเหมือนกับ Count ภรรยาของทั้งสองเรียก Countess เหมือนกัน
    หากจะเรียกภรรยาท่านเอิร์ลโดยการต่อท้ายด้วย _ess แต่การสะกดจะกลายเป็นพ้องคำว่า ไร้หู - earless

ปล. ไม่ทราบว่าบรรทัดสุดท้ายนี้เป็นมุก(ข) ตลกหรือเปล่า

Count  เป็นบรรดาศักดิ์ของฝรั่งเศส ค่ะ สะกดว่า Comte  ถ้าแปลเป็นอังกฤษใช้คำว่า Count    
นิยายชื่อดังของนักเขียนฝรั่งเศส อาเลกซองดร์ ดูมาส์  คือ Count of Monte Cristo ทำเป็นหนังมาหลายครั้ง  
ชื่อเดิมเรียกว่า Le Comte de Monte-Cristo

ส่วนท่านเซอร์ของอังกฤษ ที่คนไทยรู้จักดีก็เช่นเซอร์คลิฟ ริชาร์ด   เซอร์ฌอน คอนเนอรี่  เซอร์แอนโธนี ฮอปกิ้นส์  เซอร์โรเจอร์ มัวร์  เซอร์ ริชาร์ด สตาร์คีย์ จูเนียร์ (ริงโก สตาร์แห้งวงสี่เต่าทอง)
พวกนี้ได้เครื่องราชฯชั้นท่านเซอร์ทั้งนั้น
ส่วนเดมก็ดังไม่น้อยหน้าท่านเซอร์ข้างบนนี้   เช่นเดมจูลี่ แอนดรูว์  เดมแม็กกี้ สมิธ   เดมไดอาน่า ริกก์ เดมเฮเลน มิร์เรน  เดมจูดี้ เดนช์  เดมโอลิเวีย เดอ ฮาวิลแลนด์  และเดม เอลิซาเบธ เทเลอร์

เมื่อปี 2018  เอมม่า ธอมป์สันก็ได้เป็นเดมเหมือนกัน

เล่าถึงศักดินาอังกฤษมามากพอแล้ว   ทีนี้จะมาถึงชนชั้นไม่มีศักดินาบ้าง
นั่นก็คือ "คนรับใช้"  ในเรื่องเรียกตรงตัวว่า "servants"  คนเหล่านี้เมื่ออยู่รวมกันเป็นกลุ่มใหญ๋ในบ้านของนาย เรียกรวมกันว่า household stuff

ย้อนกลับไปก่อนสงครามโลกครั้งที่ 1   และอีกหลายศตวรรษก่อนหน้านี้    แรงงานของเครื่องจักรเครื่องทุ่นแรงในบ้านยังไม่มี   ก็ต้องอาศัยแรงงานคนนี่แหละขับเคลื่อนชีวิตประจำวันให้เจ้าของบ้าน  ไม่ว่าจะเป็นการทำอาหาร  เก็บกวาดทำความสะอาด  ซักรีดผ้า  เลี้ยงเด็ก
บ้านใหญ่มากเท่าไหร่  จำนวนแรงงานคนก็ต้องมากขึ้นเท่านั้น   อย่างในคฤหาสน์ดาวตันแอบบีย์ ซึ่งควรเรียกว่าปราสาทมากกว่า  แรงงานคนดูแลก็ต้องมากมายเป็นสิบขึ้นไป
ถ้าถามว่าหาได้จากไหน คำตอบคือจากชาวบ้านทั่วไปในหมู่บ้าน ใกล้ๆที่ดินที่คฤหาสน์ตั้งอยู่

ตำแหน่งคนรับใช้ในคฤหาสน์เป็นตำแหน่งไม่ใช่เล็กน้อย  เรียกว่ามีหน้ามีตา  บ้านไหนมีลูกชายลูกสาวได้ไปทำงานเป็นคนรับใช้  พ่อแม่จะภูมิใจอวดเพื่อนบ้านได้อย่างเบิกบานทีเดียว   เพราะไหนจะได้ชื่อว่าทำงานกับคนใหญ่คนโต  ไหนจะได้ค่าแรงซึ่งสมัยนั้นถือว่ามากเอาการสำหรับชาวบ้าน  ไหนจะได้แต่งเครื่องแบบโก้ดูดี ไม่เก่าปอนอย่างเสื้อผ้าชาวบ้านทั่วไป

          รอดู ตำแหน่งลำดับชั้นชนคนรับใช้ในคฤหาสน์ของท่านลอร์ด

รูปเล็ก รอขยาย(ความ)โดยอ. ต่อไป

คุณหมอ SILA ชงภาพมาให้แล้ว  ก็จะเริ่มเล่าถึงชนชั้นไร้ศักดินากันเสียที

คฤหาสน์ใหญ่ๆของอังกฤษ มีจำนวนห้องหับมากมายเป็นร้อยห้อง   แค่ห้องนอนก็อาจจะปาเข้าไป 30-40 ห้องแล้ว 
(ห้องพวกนี้บางทีก็ปิดไว้เฉยๆ เพราะเจ้าของบ้านเองมีแค่ 3-4 คน)
ในเมื่อห้องมาก  เจ้าของบ้านจึงต้องมีบริวารจำนวนพอๆกับห้องเอาไว้ดูแลบ้าน    คือนี่หมายถึงคนรับใช้ที่อาศัยอยู่ใต้ชายคาบ้านเท่านั้นนะคะ   อีกกองทัพหนึ่งที่อาศัยอยู่นอกบ้านในบริเวณคฤหาสน์ อันได้แก่คนขับรถ คนทำสวน และคนดูแลสัตว์  ไม่นับค่ะ
ใน DA  ก็มีบริวารประเภทนอกตัวบ้านอยู่ให้เห็นแวบๆในหลายฉาก แต่ไม่มีบทบาท  เลยขอข้ามไปไม่กล่าวถึง 
ถ้าท่านผู้อ่านเรือนไทยท่านใดสนใจอยากให้เล่า ก็จะเล่าในตอนหลังก็แล้วกัน

ขอให้กลับไปดูรูปที่คุณหมอ SILA นำมาให้ดูอีก  จะเห็นว่าบริวารภายใต้ชายคาบ้าน แบ่งได้เป็น 3 ฝ่ายใหญ่ๆ
แบ่งง่ายๆก่อนคือฝ่ายชายกับฝ่ายหญิง
ฝ่ายชาย มีหัวหน้าเรียกว่า Butler  ภาษาไทยแปลว่า หัวหน้าคนรับใช้  หรือบางทีก็เรียกว่า พ่อบ้าน 
ฝ่ายหญิง  มีหัวหน้าเรียกว่า Housekeeper  ภาษาไทยแปลวา่ แม่บ้าน  หน้าที่คือหัวหน้าหญิงรับใช้

ภาพประกอบข้างล่างคือนักแสดงที่เล่นเป็น butler และ housekeeper ในเรื่องนี้    เป็นดารามีระดับของอังกฤษทั้งคู่  ไม่ใช่ตัวประกอบกระจอกๆ

งาน butler เป็นงานมีเกียรติที่สุดของคนที่ก้าวเข้าสู่อาชีพคนรับใช้  เรียกว่าเป็นระดับอธิบดีของอาขีพนี้ก็ว่าได้   เพราะหน้าที่ของ butler นับว่าสำคัญที่สุดในการขับเคลื่อนงานประจำวันในคฤหาสน์   เขาจะต้องผ่านการทำงานฝึกฝนหน้าที่คนรับใช้มายาวนานนับสิบๆปีกว่าจะเลื่อนขึ้นมาถึงตำแหน่งนี้  ไม่ใช่ว่าพอสมัครงานแรกก็ได้ทำหน้าที่นี้เลย
เขาต้องมีประสบการณ์สูง  มีความสุขุมรอบคอบ รู้งานในหน้าที่ดูแลความเรียบร้อยทุกด้านของคฤหาสน์   จะมีเหตุขลุกขลักใดๆให้เสียหน้าเจ้าของบ้านไม่ได้เลย  
เขาต้องรู้วิธีพูดภาษาอังกฤษอย่างชัดเจนถูกต้องแบบผู่้ดีเวลาพูดกับนายและแขกของนาย   ถ้าพูดกับคนรับใช้ด้วยกันก็ไปอีกอย่าง    
เขาใช้ศัพท์ต่างๆ ได้เป๊ะไม่ผิดพลาด  รู้กาลเทศะอย่างดี   ต้อนรับและบริการแขกสำคัญได้อย่างเรียบร้อยไม่บกพร่อง   ห้ามผิดพลาดแม้แต่น้อย   เขาต้องรู้จักการเลือกไวน์  อาหาร  ตลอดจนเครื่องใช้ไม้สอยเช่นเครื่องเงินและแก้วไวน์ที่โต๊ะอาหาร   ว่าอะไรใช้ตอนไหน รู้จักของดีของปานกลาง ต้องเลือกได้ไม่ผิดพลาด
เขามีหน้าที่ดูแลของมีค่า เช่นเครื่องเงินบนโต๊ะอาหาร และไวน์ราคาแพง ซึ่งเก็บไว้ในห้องใส่กุญแจที่เขาเท่านั้นมีสิทธิ์ไข
นอกจากนี้เขามีหน้าที่คัดเลือกรับคนใช้ใหม่เข้ามาทำงาน  จะไล่ใครออกหรือเลื่อนตำแหน่งให้คนใช้คนไหนก็เป็นสิทธิ์ของเขา  เขาจะร่างจดหมายรับรองให้คนใช้เวลาลาออกไปอยู่ที่อื่น   แล้วให้นายเซ็นชื่อ  จดหมายรับรองนี้มีค่าเหมือนปริญญาบัตร  คนใช้คนไหนออกไปโดยไม่มีใบรับรองจากนายเก่า  จะไม่มีนายใหม่คนไหนรับเข้าทำงาน  เท่ากับอนาคตดับไปเลย

butler ที่ดีจะเป็นหน้าตาของนาย และเป็นความประทับใจของแขกเหรื่อที่มาพักหรือมาเยี่ยมเยียน

ในเมื่อต้องมีคุณสมบัติเหล่านี้  butler จึงเป็นชายกลางคนหรือสูงวัย ไม่ใช่หนุ่มวัยฉกรรจ์   ยกเว้นรับใช้ในบ้านขนาดเล็กหรือกลางๆ มีคนใช้แค่ 2-3 คน บัตเลอร์อาจเป็นชายหนุ่มได้เพราะหน้าที่รับผิดชอบไม่มาก
butler จะมีท่าทางสง่าภูมิฐาน สมกับตำแหน่งหน้าที่  กิริยามารยาทต้องระมัดระวังให้ถูกต้องมีระเบียบเรียบร้อยเสมอ  วางตัวน่าเกรงขามให้คนรับใช้อื่นๆยำเกรง
butler บางคนวางตัวเป็นผู้ดีได้สมเหตุสมผลเสียจนบางทีก็แทบแยกไม่ออกว่าเป็นคนรับใช้หรือท่านชายของคฤหาสน์กันแน่    
ในเรื่อง DA  Jim Carter ดาราอาวุโสของอังกฤษรับบท Charles Carson หัวหน้าคนรับใช้ได้เนียนมาก  ยิ่งแต่งเครื่องแบบคนรับใช้( ที่ดูเป็นพิมพ์เดียวกันกับทักซีโดของนาย) แล้ว คนดูที่เพิ่งเปิดทีวีดูไม่รู้เรื่องรู้ราวอาจจะนึกว่าแกเป็นท่านลอร์ดซะเอง

คนรับใช้อื่นๆเวลาเรียกชื่อ butler  คือต้องเรียกว่า Mr. นำหน้า ต่อด้วยนามสกุล  แสดงความเคารพนับถือ  ใน DA คนรับใช้ทุกคนต้องเรียกเขาว่า Mr.Carson   มีนายเท่านั้นที่เรียกเขาว่า Carson เฉยๆ  แต่จะไม่เรียกชื่อต้นว่า Charles   การเรียกชื่อต้นของผู้ชายสงวนไว้สำหรับคนระดับเดียวกันเท่านั้น

         บท butler ในตำนาน, โดดเด่นโดนรางวัลนักแสดงสมทบชายจากหนังเรื่อง Arthur
สวมบทโดยนักแสดงใหญ่ Sir John Gielgud

เรื่องนี้ไม่เคยดู เลยเล่าไม่ได้ว่าบทบาทบัตเลอร์เป็นยังไง

อาชีพบัตเลอร์ยังมีมาถึงจนทุกวันนี้ แต่เปลี่ยนไป ไม่เหมือนใน DA  มีโรงเรียนผลิตบัตเลอร์ด้วยค่ะ
พวกนี้ทำงานเซอร์วิสได้หลายแห่ง ทั้งในบ้านคนใหญ่คนโต   ทั้งในโรงแรม และรับจัดอีเว้นท์

ถ้าท่านผู้อ่านท่านไหนเกิดอยากแสวงหารักแท้ด้วยการปลอมตัวไปเป็นคนใช้ในคฤหาสน์  ก็จะต้องเตือนว่าไม่ใช่เรื่องง่าย
เพราะการคัดเลือกคนเหล่านี้ ไม่เหมือนเลือกตัวประกอบในหนังหรือละคร    เขากำหนดคุณสมบัติหลายอย่างและขั้นตอนที่จะทำให้หมดความอยากไปเลย

อย่างแรกคือถ้าจะสมัคร ก็ต้องไต่ระดับตั้งแต่ขั้นแรก คือคุณต้องเป็นเด็กหนุ่มอายุ 14-16  ปีเสียก่อน  เพื่อจะไปรับงานขั้นแรกคือเป็น Hall boy (หรือบางทีสะกดติดกันว่า hallboy)  บางบ้านก็อาจรับเป็น tea boy  
งานเหล่านี้คืองานขั้นแรก และล่างสุดของคนรับใช้  คือเป็นลูกมือรับใช้เทกระโถนคนรับใช้ระดับสูงอีกทีหนึ่ง   คำว่าเทกระโถนนี่ของจริง เพราะสมัยนั้นการขับถ่ายของคนรับใช้ยังใช้กระโถนกันอยู่  นายๆเท่านั้นถึงจะมีห้องน้ำและชักโครกใช้ งานอื่นๆก็คือคอยเสิฟอาหารให้คนรับใช้อื่นๆ  ทำงานจิปาถะแล้วแต่คนรับใช้ผู้ใหญ๋จะสั่ง  เท่ากับเป็นการเรียนรู้งานไปด้วยในตัว
แต่เด็กหนุ่ม hall boy  ไม่ต้องดักดานอยู่จนตาย   เมื่ออายุเข้าสู่วัยหนุ่ม เขาก็อาจจะได้เลื่อนขึ้นเป็น footman  คือเป็นคนรับใช้ทั่วไป

อ้อ  ลืมบอกไปว่าการสมัครเป็น hall boy  เขาคัดเลือกกันพิถิพิถันเหมือนกัน  คือคุณต้องมีร่างกายแข็งแรง  สูงได้ส่วนสัด คล่องแคล่วกระฉับกระเฉง  และหน้าตาดีด้วย   ถ้าอ้วนไปผอมไป นายก็ไม่เอา เพราะต้องทำงานประมาณวันละ 16 ชม.  ถ้าร่างกายไม่ดีอาจทำงานได้ไม่แข็งขันพอ  

ส่วนหน้าตาดี เป็นคุณสมบัติอีกอย่างของคนรับใช้ในคฤหาสน์   ข้อนี้เดี๋ยวค่อยเล่านะคะว่าทำไม

ภาพนี้คือตัวอย่าง hall boy  ในหนัง DA

ระดับคนใช้ขั้นต่อไปจาก hall boy  คือ Footman  ยังหาไม่เจอว่ามีศัพท์แปลเฉพาะตัวว่าอะไร ในที่นี้ขอเรียกว่า คนรับใช้ทั่วไป ไว้ก่อน

ฟูตแมนอาจจะไต่ระดับมาจากฮอลบอย หรือว่าสมัครเข้ามาเป็นเลยก็ได้  แต่ต้องไต่จากระดับล่างสุดของฟูตแมนก่อน  อธิบายเพิ่มหน่อยว่า ฟูตแมนมีหลายระดับ เรียกว่า First footman, second footman  คฤหาสน์ใหญ่ๆคนใช้เยอะๆอาจะมี third  และ fourth ก็ได้    นับระดับสูงต่ำจากน้อยไปมาก   คือ First footman สูงสุด  สอง สาม สี่ ก็รองๆลงมา

หน้าที่ฟูตแมนคือรับใช้ทั่วไปในบ้าน   นับแต่เปิดประตูรถให้นายและแขกของนาย  จัดโต๊ะอาหาร เสิฟอาหารให้นาย  ยืนระวังตรงอยู่ด้านหลังเวลานายรับประทานอาหารในห้องอาหาร   เก็บอาหารเมื่อนายอิ่มแล้ว เสิฟของหวาน  เสิฟไวน์ในตอนค่ำ หลังอาหาร    เสิฟเครื่องดื่มให้แขกที่มาถึง   ทั้งหมดนี้แล้วแต่บัตเลอร์จะสั่งให้ใครทำอะไรตอนไหน
  
นอกจากนี้ถ้ามีแขกมาหา หรือมาพักด้วยหลายวัน   ฟูตแมนระดับหนึ่งอาจได้รับมอบหมายให้ไปเป็นคนรับใช้ประจำตัวแขกท่านนั้น หากว่าแขกไม่ได้นำคนรับใช้ประจำตัวมาด้วย

การคัดเลือกฟูตแมนเข้ามาทำงาน นอกจากดูประสบการณ์ว่าเคยทำงานที่ไหนมาแล้วบ้าง ยังต้องดูรูปร่างหน้าตาด้วย  เพราะฟูตแมนเป็นคนรับใช้ที่จะต้องปรากฏตัวให้มิตรสหายแขกเหรื่อเจ้าของบ้านเห็น   ถ้าบุคลิกดีหน้าตาดี ก็ถือเป็นหน้าเป็นตาของนาย   แสดงบารมีเจ้าของบ้านไปด้วยในตัวว่ารู้จักคัดเลือกบริวารได้เหมาะสมกับความโอ่อ่าของตน
เพราะฉะนั้น  ฟูตแมนจึงมักเป็นชายหนุ่มรูปร่างสูงสง่า  หน้าตาคมสัน มาดดี กิริยาดี   ยิ่งสูงยิ่งได้เปรียบกว่าคนเตี้ย   ผู้ชายหน้าเหมือนโจร หรือขี้ริ้วขี้เหร่พิกลพิการ อย่าหวังว่าจะได้เป็นฟูตแมน  

รูปนี้คือฟูตแมนในเรื่อง  คนขวาที่หัวล้าน เป็นตัวตลกของเรื่อง ก็เลยเลือกคนไม่หล่อมาเล่นค่ะ

ผู้สร้างหนัง DA จึงต้องเลือกดารารูปหล่อมาเล่นบทนี้   ได้   Robert James-Collier  ผู้เป็นนายแบบของ Argos  และได้รางวัลความหล่อรับประกันหน้าตามาหลายรางวัล คือ รางวัล the Sexiest Male award ปี 2007 . 2008 British Soap Awards และ Sexiest Male and Best Newcomer at the 2007 Inside Soap Awards.

หนุ่มรายนี้แต่งเครื่องแบบคนรับใช้ขึ้นมาก   ดูหล่อโก้เกินหน้าเกินตาบรรดาคุณชายท่านชายทั้งหลายในเรื่อง  แถมยังได้รางวัลจากบทนี้อีกด้วย  คือ the Screen Actors Guild Award for Outstanding Performance by an Ensemble in a Drama Series
 

        นิยายไฮโซ ของ Jane Austen (1775 – 1817) มีกล่าวถึงฟูทแมน คอยเฝ้าประดับบารมีและคอยรับใช้
ทำกิจกรรม,คำสั่งของคุณท่าน ดังนั้นจึงต้องพร้อมทั้งหน้าตาและรูปร่างสูงสวมเครื่องแบบขึ้น (คนตัวสูงกว่าจะได้
ค่าจ้างสูงกว่า) และ จะยิ่งเชิดหน้าบารมีคุณท่านมากขึ้นไปอีก หากได้ฟูทแมนคู่ที่ดูเข้ากันพอดีทั้งหน้าตาและความสูง
มายืนประดับฉากหลังทั้งสองข้าง

คงเหมือนได้แจกันที่เข้าคู่กันเป๊ะมาวางประดับห้องน่ะค่ะ

หลังจากทำงานเป็นฟูตแมน ไต่ระดับมาจนถึง First footman แล้ว  ขั้นต่อไปก็อาจจะได้เลื่อนเป็น Valet
คำนี้มาจากภาษาฝรั่งเศส อังกฤษรับมาออกเสียงคล้ายกันว่า "วาเล่"  T ไม่ออกเสียง 
พูดถึงวาเล่ในไทย อาจจะนึกถึงบริการจอดรถในห้างสรรพสินค้า   แต่ในอังกฤษ และใน DA  คำนี้หมายถึงคนรับใช้ประจำตัวนายผู้ชายของคฤหาสน์

ตอนต้นของเรื่อง DA  คฤหาสน์ดาวน์ตัน แอบบีย์มีนายผู้ชายคนเดียวคือท่านลอร์ดกรานธัมเจ้าของบ้าน  ก็เลยมีวาเล่คนเดียว   แต่ถ้าเป็นบ้านที่นายมีลูกชายอีก  5 คน  วาเล่ก็จะมีทั้งหมด 6 คน 
หน้าที่ของวาเล่คือดูแลนายผู้ชาย โดยมากจะเน้นดูแลการแต่งกาย  จัดเสื้อผ้าให้สวมตามวาระต่างๆ เพราะยุคนั้นต้องเปลี่ยนเสื้อผ้ากันสารพัดตามโอกาส  ไม่ใช่ชุดเดียวใส่ได้ตั้งแต่เช้ายันเข้านอนเหมือนเดี๋ยวนี้    ตื่นมาอยู่บ้านก็แต่งกายแบบหนึ่ง  ถ้าออกไปธุระในเมืองก็อีกแบบ  ไปประชุมสภาขุนนางก็อีกแบบ   ไปเล่นกีฬาออกกำลังกายหรือล่าสัตว์ก็ต้องมีชุดเป๊ะๆตามกิจกรรมนั้นๆ   ตกค่ำมากินดินเนอร์แม้ว่ากินกันเองในบ้านพร้อมลูกเมียก็ต้องแต้งชุดดินเนอร์เต็มยศ   ถ้าหากว่ามีงานเลี้ยงหรูหราตอนค่ำก็ต้องแต่งชุดตามงานนั้นๆ   วาเล่ต้องจำให้ได้หมดเมื่อจะจัดและช่วยแต่งตัวให้ไม่ผิดพลาด
วาเล่จะต้องจัดเสื้อผ้าและองค์ประกอบเช่นโบไทผูกคอเสื้อ รองเท้า ถุงมือ(ถ้าจำเป็นต้องมี) ให้เข้าชุดกันถูกต้องไม่มีข้อตำหนิ   จัดเสื้อผ้าลงกระเป๋าเดินทางถ้านายไปพักบ้านญาติหรือเพื่อน แล้วหิ้วขึ้นลงห้อง โดยตัวเองต้องติดตามไปด้วย   ถ้านายไปพักที่ไหน วาเล่ก็ต้องไปจัดเตรียมห้องหับให้เรียบร้อยล่วงหน้า
นอกจากนี้ยังรับหน้าที่ส่วนตัวต่างๆแล้วแต่นายจะสั่ง  เช่นรับคำสั่งนายไปบอกนายหญิง   ถือสารไปให้คนอื่นๆในบ้านหรือนอกบ้าน    รวมทั้งคำสั่งจุกจิกต่างๆ
วาเล่จะต้องมีประสบการณ์รับใช้ผู้ดีมาก่อน   มีกิริยามารยาทเรียบร้อย บุคลิกดี  พูดภาษาอังกฤษแบบผู้ดี  การแต่งกายอาจไม่จำเป็นต้องแต่งฟอร์มคนรับใช้ก็ได้  แต่ต้องแต่งกายอย่างสุภาพบุรุษ   เป็นคนละเอียดมีไหวพริบรู้ใจนาย รับใช้ได้คล่องแคล่วไม่งุ่มง่ามเงอะงะ  ที่สำคัญคือต้องเก็บความลับของนายให้ได้  จะดีจะชั่วยังไงไม่ต้องปากโป้งเด็ดขาด

งานของวาเล่สบายกว่าฟูตแมนมาก  เพราะรับใช้นายคนเดียว  เป็นงานรับใช้ระดับสูง   เรียกว่ารองลงมาจากบัตเลอร์
คนที่เป็นวาเล่  จะได้รับคำเรียกชื่อจากคนรับใช้อื่นๆว่า "มิสเตอร์" ต่อด้วยนามสกุล  ถือเป็นการให้เกียรติ   ส่วนนายจะเรียกนามสกุล เฉยๆ ไม่มีมิสเตอร์  และไม่เรียกชื่อตัว

ใน DA  วาเล่ชื่อ John Bates ได้รับตำแหน่งนี้ตั้งแต่ต้นจนจบ

valet  อยู่ในระดับต่ำว่า butler  แต่ก็จัดอยู่ในระดับคนรับใช้ระดับสูง   
มีอีกคำหนึ่งคือ under butler  หมายถึงผู้ช่วยพ่อบ้าน  อีกนัยหนึ่งคือหัวหน้า footman  ถ้าในคฤหาสน์มี footman หลายคน  คนที่เป็น first footman  จะเป็น under butler 

ในสังคมโบราณของไทย   มีตำแหน่งที่คล้ายๆ butler และ footman อยู่เหมือนกันในบ้านขุนนาง   เราเรียกว่า ทนายหน้าหอ และ ทนาย
ทนายหน้าหอ รับผิดชอบงานในบ้านขุนนางเหมือนพ่อบ้าน บวกกับเลขานุการด้วยในตัว   เป็นคนรับใช้ใกล้ชิดที่นายไว้วางใจ  ควบคุมดูแลบริวารบ่าวไพร่ในบ้านให้ทำงานอย่างเรียบร้อย   มีหน้าที่ต้อนรับแขกที่มาเยือน จัดน้ำชา หมากพลูบุหรี่ ปูพรมให้นั่ง    และทำหน้าที่อีกสารพัดแล้วแต่นายมอบหมาย ส่วนใหญ่ก็เป็นหน้าที่สำคัญที่ใช้คนอื่นไม่ได้
ตำแหน่งนี้สูงกว่าบ่าวไพร่มาก  บางครั้งก็อาจเป็นญาติห่างๆ หรือคนมีสกุลรุณชาติใกล้เคียงเจ้าของบ้าน 
ส่วน footman  คล้ายกับทนาย   ไม่ใช่บ่าวไพร่ประเภทแบกหามเสลี่ยง หรือตักน้ำผ่าฟืน  แต่เป็นคนถือหนังสือ  เสมียนเขียนหนังสือ  ติดหน้าตามหลังนายไปเข้าวัง ได้เรียนรู้งานราชการต่างๆไปด้วยในตัว จนเติบโตเป็นขุนนางไปก็มาก

ในแผนผังที่คุณหมอ SILA ส่งมาให้  ถัดจาก butler ลงไปมี coachman ด้วย   หมายถึงคนขับรถม้า  แต่ใน DA เป็นตัวประกอบที่ออกมาแค่ฉากสองฉาก ไม่มีบทพูด  เพราะในยุคของเรื่องคือต้นศตวรรษที่ 20   คนอังกฤษเลิกใช้รถม้า มาใช้รถยนต์กันแล้ว
รถม้าใช้กันเฉพาะในโอกาสสำคัญ เช่นในพิธีวิวาห์   เมื่อลูกสาวเจ้าของบ้านแต่งงานก็จะนั่งรถม้าไปโบสถ์ ดูดีมีสง่ากว่านั่งรถยนต์    ธรรมเนียมนี้ชาวอังกฤษทั่วไปเลิกใช้กันมานานแล้ว   แต่ในพระราชวงศ์ยังใช้กันอยู่  เห็นได้จากตอนพิธีวิวาห์ของเจ้าหญิงไดอาน่า และ เคท มิดเดิลตัน

ตำแหน่ง coachman ของคฤหาสน์ถูกแทนที่ด้วยพนักงานขับรถ หรือ Chuaffeur (อานว่า โชฟ-เฟอร์ ที่คนไทยรับมาใช้เป็นคำว่า โชเฟอร์
โดยมากสื่อไทยใช้กับคนขับรถรับจ้าง เช่นแท็กซี่ รถโดยสารประจำทาง และรถสิบล้อ  และมักจะใช้ในข่าวอุบัติเหตุ ตามด้วยคำว่า "ตีนผี"

พนักงานขับรถในคฤหาสน์มีหน้าที่ขับรถพานายไปข้างนอกบ้าน   พอถึงที่หมายก็รีบลงมาเปิดประตูรถให้  และรอจนกว่านายจะเสร็จธุระ ก็ขับรถเข้ามาจอดรับได้ทันทีไม่ต้องให้นายยืนรอ  เพราะฉะนั้นเขาจะอยู่ห่างรถไม่ได้เลย  
เขาเป็นคนรับใช้ที่มีเครื่องแบบประจำตัวโก้หรู ไม่ซ้ำแบบกับคนรับใช้ในบ้าน  เห็นเข้าก็รู้ว่านี่คือคนขับรถของขุนนาง  
ฐานะของคนขับรถสูงกว่าคนรับใช้ระดับล่าง แต่ต่ำกว่าบัตเลอร์  เทียบได้ก้บ first footman  เขามีที่อยู่ต่างหากนอกตัวคฤหาสน์  มักจะอยู่ในห้องของโรงรถเพื่อดูแลทำความสะอาดรถและรักษารถได้สะดวก  คนขับจึงต้องมีความรู้เรื่องรถพอสมควร  

ใน DA  หนุ่มคนขับรถมีบทบาทสำคัญ เพราะเกิดไปรักชอบกับลูกสาวคนเล็กของเจ้าของคฤหาสน์จนถึงขั้นแอบไปแต่งงานกัน  แล้วก็เลื่อนฐานะขึ้นเป็นผู้จัดการผลประโยชน์(เช่นเก็บค่าเช่าที่ดิน) ของพ่อตา
ช่างใจตรงกันกับนิยายรักรุ่นคุณทวดของไทย ที่ลูกสาวเจ้าคุณได้กับคนขับรถ  

^ นิยายไทย พระเอกที่เด็ดดอกฟ้านี้น่าจะ
            ๑. เป็นทายาทคุณท่านหลานเธอที่พลัดพรากตกยากจากครอบครัว แล้วต่อมาพบว่ามีสร้อยห้อยเหรียญประจำตระกูลเป็นหลักฐาน
            ๒. เป็นลูกคนรวยอกหักจากคนรักเก่าที่รักความรวยมากกว่าเลยปลอมตัวมาเพื่อหาคนรักแท้ ไม่แคร์ฐานะเงินทอง

          วาเลท์ อาจเรียกได้อีกแบบว่า gentleman’s gentleman และหากเทียบเป็นฝ่ายหญิงก็คือ lady’s maid
ต้องคอยดูแลเจ้านาย ตั้งแต่ตื่นนอนจนเข้านอน เพื่อให้กิจกรรมในวันนั้นของคุณท่านผ่านไปอย่างเรียบร้อย,ราบรื่นและสง่างาม

รับใช้ท่านลอร์ดมาหลายปีจนมีความผูกพัน, จนถึงวันสังขารไม่อำนวย  

       ในบางคฤหาสน์ระดับลดหลั่น บัทเลอร์ ยังมาทำหน้าที่ของ วาเลท์(,ฟูทแมน) ด้วย

ใน Downton Abbey, Molesley ทำหน้าที่วาเลท์ ของ Matthew

    เสียดายคนเขียนบทเรื่องนี้ไม่เคยอ่านนิยายไทย(เพราะอ่านไม่ออก) ไม่งั้น ไม่ว่าจะหยิบข้อ 1  หรือ 2  ไปใส่ในเรื่อง  เรตติ้ง DA อาจพุ่งกระฉูดกว่านี้ก็ได้ค่ะ

จบเรื่องคนรับใช้เพศชายแล้ว  มาถึงฝ่ายหญิงบ้าง

ในทุกคฤหาสน์ นอกจาก butler แล้วจะมี housekeeper  หรือแม่บ้าน ทำหน้าที่ควบคุมหญิงรับใช้ในบ้าน ตลอดจนดูแลรักษาของกินของใช้แพงๆ เช่นเครื่องเงินบนโต๊ะอาหาร และไวน์ (หน้าที่นี้บางแห่งก็ใช้ butler แทน)
แม่บ้านเป็นผู้เลือกที่จะจ้าง หรือไม่จ้างใครมาเป็นหญิงรับใช้  เว้นแต่หญิงต้นห้องนายผู้หญิง  พี่เลี้ยงเด็กและแม่ครัว  สามตำแหน่งนี้คุณนายเจ้าของคฤหาสน์เป็นคนเลือกเอง

แม่บ้านมีหน้าที่ดูแลเปลี่ยนผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน ผ้าห่ม    ซึ่งถ้ามองความจริงว่าคฤหาสน์มีห้องนอนเป็นสิบๆห้อง งานนี้ก็ใหญ่ไม่ใช่เล่น   ดูแลเรื่องจานชามเครื่องกระเบื้องที่นายใช้ไม่ให้แตกหักเสียหาย    ในสมัยโน้น จานชามเหล่านี้เจ้าของบ้านต้องกินกันเป็นชุดให้เข้าชุดกันหมดทั้งโต๊ะ    ถ้าหากว่าแตกไปสักใบ  ทำให้จัดชุดบนโต๊ะไม่ได้  ก็ต้องโละทิ้งหมดแล้วซื้อใหม่ทั้งชุด    ความรับผิดชอบตกเป็นของแม่บ้านทั้งรักษาของเก่าไม่ให้แตก และซื้อของใหม่ที่เท่าเทียมของเก่ามาวางให้ทันเวลา   ค่าใช้จ่ายบางส่วนที่ไม่อยู่ในความรับผิดชอบของบัตเลอร์ ก็ต้องอยู่กับแม่บ้าน  เธอจึงต้องเขียนและทำบัญชีเป็น

นอกจากนี้ยังมีงานจุกจิกอื่นๆ เช่นเดินตรวจดูความเรียบร้อยของห้องต่างๆไม้เว้นแม้แต่ห้องน้ำ   เตรียมของว่างและน้ำชาให้นายในยามบ่าย   ตรวจตราความสะอาดเรียบร้อยทุกซอกทุกมุม อย่าให้มีคราบสกปรกหรือฝุ่นผงแม้แต่น้อย  เวลามีแขกมาพักที่คฤหาสน์  แม่บ้านก็ต้องพิถิพิถันในการดูแลห้องหับและความเป็นอยู่ให้สะดวกสบายที่สุด   จัดหาสาวใช้ไปรับใช้หากว่าแขกไม่นำหญิงรับใช้มาเอง
หน้าที่ของแม่บ้านเป็นงานที่ต้องทำตั้งแต่เช้าตรูไปจนดึกจึงจะเข้านอนในห้องนอนส่วนตัว

แม่บ้านมักจะอยู่ในวัยกลางคนหรือสูงอายุ  อาจจะไต่ระดับขึ้นมาจากหญิงรับใช้ หรือว่าเป็นหญิงมีการศึกษาอ่านออกเขียนได้ แต่ฐานะยากจน ก็เข้ามาสมัครเข้ามาทำงานเป็นต้นห้องคุณนายของบ้านก่อน แล้วเลื่อนขึ้นเป็นแม่บ้าน   
แม่บ้านอาจเป็นแม่ม่ายหรือสาวโสด  เพราะหญิงที่มีครอบครัวแล้วไม่อาจทิ้งลูกหรือสามีมาทำงานนอกบ้านได้    แต่ถึงเป็นสาวโสด  แม่บ้านก็จะถูกเรียกว่า Mrs. ไม่ใช่ Miss  เพื่อเป็นการให้เกียรติ

แม่บ้านมักแต่งกายด้วยสีดำ ซึ่งถือเป็นสีสุภาพของหญิงชาวบ้าน  เสื้อแขนยาวกระโปรงยาวมิดชิด ผมเผ้ารวบไว้เรียบร้อย  มีกุญแจห้องต่างๆร้อยกับเข็มขัดไว้เป็นพวงใหญ่ แสดงถึงหน้าที่ความรับผิดชอบ

ข้างล่างนี้คือดาราที่เล่นบทแม่บ้าน   ชื่อ ฟิลลิส โลแกน  ตัวจริงยังดูสาวกว่าในบท  แต่แต่งเสียแก่เมื่อเข้าฉากในเรื่อง
ลักษณะแม่บ้านในรูปนี้คือแบบฉบับแม่บ้านในคฤหาสน์

หญิงรับใช้อื่นๆ

      พวงกุญแจเหน็บเข็มขัดเอวเป็นเหมือนเครื่องประดับชิ้นเดียวที่คุณแม่บ้านได้รับอนุญาตให้ตกแต่งติดตัว
เพื่อเป็นเครื่องบอกตำแหน่งระดับชั้น ทั้งจากการได้เห็นและได้ยินเสียงกรุ๋งกริ๋งจากกุญแจที่กระทบกัน

หญิงรับใช้ที่มีความสำคัญรองลงไปจากแม่บ้านคือ Lady's maid   คนไทยมีตำแหน่งคล้ายๆกันเรียกว่า "ต้้นห้อง" คือเป็นสาวใช้ประจำตัวของนายผู้หญิงของบ้าน    ถ้านายหญิงมีหลายคน เช่นตัวคุณนายและลูกสาวอีก 3-4 คน  ทุกคนก็จะมีต้นห้องประจำตัว   คนที่เป็นต้นห้องของคุณนายแม่ถือเป็นผู้มีอาวุโสสูงสุด เหนือต้นห้องคนอื่นๆ

หน้าที่ของต้นห้องนับว่าสำคัญเทียบเท่า valet ของนายผู้ชาย   คือได้รับใช่นายใกล้ขิด  เข้าไปทำความสะอาดห้องนอน จัดและดูแลเสื้อผ้า ตลอดจนทำผมให้นาย   เช็ดถูโต๊ะเครื่องแป้ง ขัดเครื่องเพชร   เมื่อนายหญิงตื่นก็ช่วยนายหญิงแต่งตัว  และเปลี่ยนเสื้อผ้าเมื่อเข้านอน
นอกจากนี้อาจต้องถูกใช้ไปทำธุระเช่นส่งจดหมาย ไปซื้อของ ติดตามนายหญิงตอนไปต่างเมือง  จัดกระเป๋าเดินทางให้ด้วย
ผู้ที่ทำหน้าที่นี้ได้ต้องได้รับความไว้ใจจากนายหญิงมาก  เพราะจะเป็นคนรู้รายละเอียดทุกอย่างของนาย   จึงต้องเป็นคนที่เก็บความลับได้ดี  มิฉะนั้นอาจจะถูกไล่ออกได้ง่ายๆ

ใน DA  มีต้นห้องหลายคน   ทุกคนไม่ต้องแต่งเครื่องแบบอย่างสาวใช้ แต่จะต้องสวมชุดสุภาพสีดำ เสื้อแขนยาว กระโปรงยาว  ผมเผ้าต้องรวบเรียบร้อย

ภาพล่างนี้คือ Valet  กับ Lady's maid

Maids หรือ housemaids ในคฤหาสน์อังกฤษมีจำนวนมากมาย  ยิ่งบ้านใหญ่เท่าไรยิ่งต้องการคนงานหญิงมากเท่านั้น  เอาไว้ทำหน้าที่ต่างๆเช่นปัดกวาดเช็ดถู   ทำความสะอาดและขนฟืนใส่เคาผิง  ตักน้ำ  ขนของ ฯลฯ  
พวกนี้มีเครื่องแบบ 2 ชุดคือ ชุดกลางวันที่ใช้ทำงานหนักเช่นปัดกวาดเช็ดถู จะเป็นเสื้อกระโปรงสีหม่นๆทับด้วยผ้ากันเปื้อนธรรมดาๆ ที่รับความเปรอะเปื้อนได้จริงๆ        ส่วนอีกชุดคือชุดออกหน้าออกตาหน่อย ใช้ในตอนค่ำเมื่อขึ้นไปรับใช่นาย หรือออกมายืนต้อนรับแขก หรือส่งนายออกไปนอกบ้าน   เป็นเสื้อกระโปรงยาวสีดำ มีผ้ากันเปื้อนติดระบายหรือลูกไม้สวยงาม บนศีรษะก็มีกระบังหรือผ้าลูกไม้คาด

 :)

           คุณต้นห้อง คือ maid ที่เหนือกว่า maid อื่นๆ ท่านผู้หญิงจะเรียกเธอด้วยชื่อสกุล และ คนรับใช้เรียกว่า Miss
(ในขณะที่ คุณแม่บ้านจะใช้คำว่า Mrs. เสมอ ไม่ว่าจะแต่งงานแล้วหรือไม่) แม้ตำแหน่งอาจจะเทียบเท่าวาเลท์ แต่จะ
ได้รับเงินค่าจ้างน้อยกว่า สองตำแหน่งนี้ทั้งชายและหญิงมีที่หมายในอนาคตคือการก้าวขึ้นไปสู่ตำแหน่งบัทเลอร์และคุณแม่บ้าน
           ลูกสาวท่านผู้หญิงที่แต่งงานแล้วจะมีต้นห้องประจำ ในขณะที่ธิดาคนเล็กที่ยังไม่ได้แต่งงาน ยังไม่มีคุณต้นห้อง
ทางการ จึงเป็น แม่บ้าน( Anna) ระดับหัวแถวมาดูแลการแต่งกาย(Mary)

หนึ่งในภาพชุดของช่างภาพ Julia Fullerton-Batten ในหัวข้อ “In Service” ที่นำเสนอ
เบื้องหลัง(ขมขื่นฝืนทน) ของฉากหน้าสังคมผู้ดีที่ดูหรูหราสง่างาม

มารายงานตัวว่าแอบเข้าห้องเรียนเรื่องนี้เงียบๆมานานแล้วค่ะ

เลยได้มีโอกาสดู ＤＡแบบถูกลิขสิทธิ์ทาง Ｎｅｔｆｌｉｘ ที่กำลังฉายอยู่จนครบทุกซีซั่น

พอได้ความรู้จากอ.เทาชมพู ทำให้เข้าใจเหตุผลของเรื่อง จึงดูสนุกมากขึ้นไปอีกค่ะ

เสิฟชาแบบอังกฤษให้คุณนางมารน้อยค่ะ   แอบเงียบอยู่หลังห้องนานเชียว

คนรับใช้ชายหญิงกินอาหารร่วมกันที่โต๊ะใหญ่ยาวในห้องอาหารของคนใช้  มีระเบียบในการนั่ง   ไม่ใช่ว่าใครอยากนั่งตรงไหนก็นั่งได้ ทุกคนถูกจัดที่นั่งตามลำดับอาวุโส   
บัตเลอร์นั่งหัวโต๊ะ บอกความเป็นประธานของที่นั่น  แม่บ้านนั่งทางขวามือของบัตเลอร์ ทางซ้ายเป็นที่นั่งของหัวหน้าวาเล่และหัวหน้าต้นห้อง  แล้วก็ลดหลั่นลงไปถึงวาเล่และต้นห้อง   ต่อด้วยฟูตแมน กับเมด
ถ้ามีแขกเช่นคนรับใช้ประจำตัวของแขกเหรื่อที่มาพักในคฤหาสน์  ที่นั่งก็ต้องเขยิบลงไป ให้ความสำคัญกับวาเล่และต้นห้องที่มาใหม่

 :)

แม้ว่าทำงานหนัก อาจถึงวันละ 16 ชั่วโมง แต่งานรับใช้ก็เป็นงานดีมีเกียรติ และค่าตอบแทนสูงกว่าเป็นกรรมกรใช้แรงงาน
นอกจากนี้ยังมีห้องพักฟรี  เสื้อผ้าฟรี  อาหาร 3 มื้อล้วนแต่ของดีๆทั้งนั้น   ส่วนหนึ่งคืออาหารเหลือจากโต๊ะอาหารของนาย  และอีกส่วน ก็มีแม่ครัวทำให้กินจนอิ่มหนำสำราญ
ในโอกาสพิเศษอย่างคริสต์มาส   คนรับใช้ก็ได้กินอาหารดีเป็นพิเศษ ชนิดอยู่ในบ้านตัวเองไม่มีโอกาสแบบนี้

           (ชั้นชนคนรับใช้ แบ่งเป็น ระดับบน ได้แก่ butler, housekeeper, cook, valet และ ladies maid
ลดหลั่นจากนี้ไปเป็น)

           คนรับใช้ระดับล่าง แม้มีตัวตนคนทำงานแต่ก็เหมือนเป็นมนุษย์ล่องหนด้วยว่า หากไม่ถูกเรียกใช้เรียกหา
หรือเรียกมาเข้าแถวแล้ว พวกเธอจะเข้าไปจัดห้องหับคุณท่านยามที่เจ้านายไม่อยู่ (อาจมีบางวันพอเห็นผ่านตาบ้าง
เมื่อเธอทำความสะอาดโถง) และหลังจากเสร็จภารกิจนั้นแล้วต่างก็จะมารวมตัวกันในห้องรวมพล,ทำงานบางอย่างต่อ
เช่น งานเย็บปัก, งานทำความสะอาดขัดถูของใช้ของประดับไปพลาง คอยฟังเสียงกระดิ่งเรียกใช้ไปด้วย

กระดิ่งจะสั่นเสียงดังแตกต่างกันไปแล้วแต่เรียกจากที่ไหน พวกเธอจะคุ้นจำได้ว่าเสียงนี้เสียง(เรียก)ใคร

แล้ว ผู้นั้นก็จะเข้าไปในคฤหาสน์
โดยบันไดวนสำหรับคนรับใช้ที่อยู่นอกอาคารด้านหลัง

           จากงาน(แม่)บ้าน สู่อีกงานสำคัญระดับหนึ่งในปัจจัยสี่เช่นกัน นั่นคือ เรื่องอาหารการกิน
           ดำเนินกิจกรรมในโรงครัว ที่ว่าการโดย  cook - คุณแม่ครัวหัวป่าก์ ซึ่งมีระดับชั้นเป็นที่สามรองลงมา
จาก คุณแม่บ้าน บัทเลอร์ แต่หากคฤหาสน์นั้นใช้ chef - คุณพ่อครัว (ตัวบ่งบอกฐานะคุณท่านว่ารวยขึ้นไปอีก)
ระดับของคุณแม่ก็จะลดลงรองไปเป็นที่สี่ ทั้งนี้คุณแม่ครัวจะถูกเรียกขานว่า Mrs. เหมือนคุณแม่บ้าน
          ภายในโรงครัวซึ่งตั้งอยู่แยกจากตัวคฤหาสน์เพื่อไม่ให้กลิ่นอาหารโชยไปถึง คุณแม่ครัวว่าการปรุงอาหารสำหรับ
คุณๆ และคนรับใช้ทั้งปวง โดยมีทีมงานเป็น คุณแม่ครัวสาขาของกินต่างๆ เช่น แม่ครัวของหวาน - confectioner,
ขนมปัง - baker ตามด้วย รองแม่ครัว  - undercook(assistant cook),ลูกมือ - kitchen maid

         และ ระดับล่างสุดคือ น้องนางหลังครัว - scullery maid สาวน้อยสดใสวัยทีน(ภาพประกอบ)
ทำหน้าที่ล้างถ้วยชาม,เครื่องครัวในห้องชะล้างซึ่งอยู่ติดกันแต่แยกต่างหากเพื่อกันการปนเปื้อน    

สำหรับผู้สนใจเรื่องอาหาร,การกินใน Dowton Abbey ลองอ่านได้ที่ What Was It Really Like to Cook at "Downton Abbey"?  

https://www.marthastewart.com/2138943/downton-abbey-cookbook-movie-show

ค่าจ้างต่อปี(ปอนด์)ของคนรับใช้ขั้นต่างๆ ในช่วงต้นศตวรรษที่ 20

          หลังจากได้ทำความรู้จักกับคนรับใช้ กลุ่มหลักข้างต้นที่มีภารกิจการงานหลัก,งานสำคัญประจำวันแล้ว
ยังมีคนรับจ้างอีกส่วนหนึ่งที่ทำงานเพื่อสนองคุณท่านในด้านอื่น เช่น
          หัวหน้าพยาบาล - Head Nurse or Nanny ทำหน้าที่เลี้ยงดูแลลูกท่านหลานเธอ 24/7 ทั้งวัน/ทุกวัน
ตั้งแต่ตื่นจนเข้านอน คุณหัวหน้าจะถูกเรียกด้วยชื่อสกุล และ มีรายได้ 25 ปอนด์ต่อปี

            ครั้นเมื่อทารกน้อยเติบโตเข้าวัยเรียน ด.ญ. จะส่งต่อไปดูแลเรื่องการเรียนกับ Governess, ด.ช. กับ Tutor
ก่อนจะเข้าร.ร.ประจำต่อไป หรือ ในกรณีด.ญ.ที่ไม่ได้ไปร.ร. ก็ดูแลต่อจนเข้าวัยสาวหรือเมื่อถึงคราวออกเรือน

Governess ในนิยาย-หนัง ที่คุ้นเคยตั้งแต่สมัยเรียน
   The English governess at the Siamese court, The King and I  Anna Leonowens - Deborah Kerr
   Jane Eyre - Susannah York

           เปิดตัวคนรับจ้าง,รับใช้ในคฤหาสน์ ตัวหลักๆ ที่ดังได้กล่าวแล้วว่า คนงานเหล่านี้มีตัวตนแต่เหมือนล่องหน
วันๆ ทำงานในห้องขณะที่เจ้านายไม่อยู่, ในที่ๆ เจ้านายมองไม่เห็น มีก็แต่คนระดับหัวแถวที่ต้องทำงานใกล้ชิดจึงจะ
อยู่ในสายตา คนระดับล่าง หากไม่เรียกหาหลังภารกิจก็ไปรวมกันในที่จัดไว้ คอยฟังเสียงกระดิ่งเรียก, จากนี้จะเป็น
      
           เก็บตก "คนทำงาน" อื่นๆ อีกมากมายในและนอกคฤหาสน์อาณาเขตขอบไพศาล ทั้งที่เห็นตัวและไม่เห็นตัว,
แบบคร่าวๆ บางคน
 
           ช่างตัดเสื้อผ้าหญิง,ชาย - Dressmaker, Tailor ที่จะเป็นคนนอกมารับงาน ส่วนคนในอาจจะทำหน้าที่เป็น
ช่างเย็บปัก - Seamstress ทำงานเล็กๆ เช่น ซ่อมแซมชุด ในซีรี่ส์คือคุณต้นห้อง - lady’s maid

              ปราสาทสถานที่ถ่ายทำนั้นมี ห้องสมุดโอ่อ่าเป็นหน้าเป็นตา เรียงรายด้วยหนังสือเก่า,ทรงคุณค่ากว่าครึ่งหมื่นเล่ม
และมีผู้ดูแลเป็น บรรณารักษ์ - Librarian ที่นอกจากการดูแลรักษาหนังสือเก่าเหล่านี้แล้ว ยังทำหน้าที่ เก็บบันทึก เอกสาร
สำคัญของตระกูล สถานะนับเป็น ผู้เชี่ยวชาญวิชาชีพ จบการศึกษาระดับวิทยาลัยขึ้นไป ในซีรี่ส์มีกล่าวถึงไว้แต่ไม่เห็นตัว

         ในกลุ่ม maids ที่ทำงานดูแลความสะอาดเรียบร้อยในคฤหาสน์ ยังมีตำแหน่งลดหลั่นลงไปได้เป็น Between Maid
ดูแลจัดโต๊ะเก็บโต๊ะจานช้อน,เสิร์ฟอาหารคนรับใช้ ช่วยงานในครัว ทำหน้าที่ทั้งในหัองครัวและตัวคฤหาสน์  สถานภาพระดับ
น้องนางหลังครัว Scullery Maid  
         สำหรับคนรับใช้ชายก็ยังแบ่งต่อได้เป็น รองบัทเลอร์ - Under Butler ฟูทแมนคนที่หนึ่ง,สอง - First Footman,
Second Footman คนหลังปฏิบัติงานเหมือนคนที่หนึ่งแต่ด้วยคุณภาพความสามารถแบบเด็กฝึกงาน
         ระดับล่างๆ ลงไปเป็น Hall Boy ด.ช.วัยทีน ช่วยงานฟูตแมนระดับล่างสุด ทำงานเทถังเก็บปฏิกูล(chamber pots)
ขัดรองเท้า(งานนี้บางที่อาจมีตำแหน่ง Boot Boy) ตัวละครบัทเลอร์ในซีรีส์ บอกว่า เขาเริ่มต้นสายงานด้วยหน้าที่นี้เมื่อมี
อายุ 15 ปี (ชื่อ hall มาจาก  servants' hall ที่เด็กใช้พักนอน)

และ   คนทำงานในคฤหาสน์บางอย่างที่นอกเหนือจากภารกิจของคนรับใช้ที่กล่าวไปแล้ว, งานช่วยเสริมแบ่งเบา
        หรือ เป็นงานที่ต้องใช้แรง,ใช้จำนวนคนและใช้คนเฉพาะกิจ  เช่น
        คนซักรีด - Laundry Maid ดูแลเสื้อผ้าของคนในคฤหาสน์จำนวนมากมาย ต้องใช้คนเป็นทีมทำงาน
        คนเฝ้าประตู,ยกกระเป๋า - Doorman,Porter มักเป็นฟูทแมนสูงวัยที่ไม่ได้เลื่อนตำแหน่งขึ้นไป
        ช่างซ่อมบำรุง - Handyman ระดับงานช่างซ่อมทั่วไป ดูงานไม้ ไฟฟ้า น้ำท่า ทาสี
        คนใช้แรงงาน - Odd Job Man ทำงานแบกยกของหนัก ขนฟืนสำหรับจุดไฟ,น้ำอุ่นใช้อาบ
        คนงานเปื้อนฝุ่น -  Dust Man เก็บขนขยะออกจากคฤหาสน์  
        คนทำความสะอาดปล่องไฟ - Chimmney Sweep เก็บกวาดเถ้าถ่านเตาผิงและปล่องไฟ

ส่วนในภาพด้านหลังเป็นคนขนถ่านหิน - Coalman

               ภาพตัดขวางตัวอาคารรูปแบบหนึ่งซึ่ง(แ)บ่งชี้ ชนชั้นผู้คนที่ใช้ชีวิตในนั้น - Downstairs และ Upstairs
          ลงบันไดไปชั้นใต้ดิน เป็น ถิ่นห้องครัว,ห้องกินข้าวชาวใต้ดิน,ที่นั่งรวมพล,ที่พัก
          ชั้นพื้นดิน เป็น ห้องโถง,ห้องอาหาร,ห้องหนังสือ ถัดขึ้นบันไดไป
          ชั้นหนึ่ง เป็น ห้องนั่งเล่นพักผ่อนหลังอาหาร drawing room(ย่อจาก withdrawing เมื่อผู้หญิงมักแยกย้าย
มารวมตัวสนทนาประสาหญิง)
          ชั้นบนๆ เป็นห้องนอนคุณท่าน

          ท้ายสุด, บนสุด ใต้หลังคาเป็นห้องแคบๆ สำหรับคนรับใช้ ในซีรี่ส์แยกปีกกันระหว่างชายหญิง
          ห้องใต้หลังคานี้ถูกใช้เป็นที่พักคนรับใช้มาแต่สมัยกึ่งหลังศตวรรษที่ 19 สภาพอากาศคือ หนาวชื้นในหน้าหนาว
ร้อนในหน้าร้อน มีแสงลอดผ่านหน้าต่างบานเล็กเข้ามาแต่น้อย เครื่องของใช้มีเท่าที่จำเป็นและไม่มีการล็อคประตูเพื่อให้
เปิดเข้ามาตรวจค้นได้เสมอ

บัทเลอร์(Sir Anthony Hopkins) และ แม่บ้าน(Dame Emma Thompson)
ในหนังคุณภาพ สร้างจากนิยายระดับรางวัล เรื่อง The Remains of the Day
แต่งโดย Kazuo Ishiguro นักเขียนอังกฤษเชื้อสายญี่ปุ่น ผู้เพิ่งได้รับรางวัล Nobel 2017
ตามด้วย Knight Bachelor เป็นท่าน Sir ในปี 2018  

            ออกมาสู่อาณาบริเวณเขตขอบโอบรอบปราสาทตระหง่าน คือ ผืนดินและถิ่นป่ากว้าง
ที่ต้องใช้ทีมคนงานดูแลอีกมากมาย
            พื้นที่กว้างแบ่งเป็นส่วนสนามสำหรับเดินเล่น,เล่นกีฬา,ปาร์ตี้ แล้วเลยไกลออกไปเป็นพื้นที่ป่าล่าสัตว์
            ทีมงานดูแลสวน นำขบวนด้วยหัวหน้าควบคุมคนสวน ดูแลให้สวนสนามมีทัศนียภาพงามตา จัดการเรือนกระจก
ดูการเก็บเกี่ยวผลผลิต พาผู้มาเยือนเยี่ยมชม แจกจ่ายงานลูกทีม ตัดหญ้า,แต่งสนาม,เพาะชำต้นไม้

              พื้นที่ส่วนหนึ่งของอาณาจักรนี้ ได้จัดให้เป็นที่สำหรับ สัตว์สี่เท้าสง่างาม ที่ใช้เป็นพาหนะ,ลากรถ
และใช้ในกีฬาล่าสัตว์
              ในคอกม้า มี  Master of the Horse บริหารงานจัดการดูแลกิจกรรม เช่น การเลี้ยง,การผสมพันธุ์,
การฝึก ควบคุมทีมลูกน้อง คนเลี้ยงม้า,คนขับรถม้า,คนเสริมสวยม้า ตลอดจนดูแลสภาพถนนหนทาง

Coachman คนขับรถม้าที่เมื่อรถราเข้ามาแทนที่ จึงเหลือโอกาสที่ได้ใช้ออกงานเป็นงานพิธีแต่งงาน และ งานศพ
Groom คนเสริมความงามม้าสง่างาม

             นอกจากการเลี้ยงม้าแล้ว ยังมีคนดูเรื่องสัตว์ในพื้นที่นี้อีกสองกลุ่ม
 
             คนดูแลสัตว์เพื่อการล่า - Game Keeper เพื่อให้เจ้านายได้มี สุนัขจิ้งจอก,ไก่ฟ้าและกวาง ให้ล่า
ตามฤดูกาล
             คนเลี้ยงดูแลควบคุมสุนัขร่วมในขบวนการไล่ล่า

Game Keeper ในนิยายอื้อฉาว ชู้รักเลดี้ แชตเตอร์เลย์ ภาพจากหนังปี 1955

              สำหรับกิจกรรมล่าสัตว์ด้วยสุนัขนี้ มีกฎหมาย(ของอังกฤษ)รับรองให้เป็นกิจกรรมเฉพาะชนชั้นผู้ครองที่ดิน
ซึ่งมีมูลค่า 100 ปอนด์ขึ้นไปในปี 1831 ฤดูกาลการล่าสัตว์ชนิดต่างๆ เริ่มต้นในเดือนสิงหาลากไปจนกุมภา ดำเนิน
ขบวนการวันล่าโดย Master of the Hounds และมี Kennelman, Huntsman ดูแลน้องหมาล่า พันธุ์ hounds
กับ Terrier Man ดูน้องหมาล่า terriers

          กลับเข้าคฤหาสน์มาดู กฎ ข้อปฏิบัติ ข้อห้าม บางข้อของเหล่า downstairs เช่น

ห้ามส่งเสียงให้เจ้านายได้ยิน เว้นหากจำเป็นและให้น้อย-เบาที่สุด

ยืนนิ่ง,เก็บมือไม้,มองท่าน เมื่อพูดกับท่านหรือท่านพูดด้วย

ห้ามพูดกับท่านก่อน เว้นแต่ เมื่อต้องถามคำถามหรือต้องสื่อสารสำคัญ

เว้นที่ว่างรักษาระยะห่างจากเจ้านายหรือคนระดับสูงกว่าเมื่อสวนกันบนบันได

ภาพเบื้องหลังระหว่างการถ่ายทำ

ห้ามเสนอความเห็นหรือกล่าวคำสวัสดีก่อน เว้นแต่เมื่อท่านถามทักมา

ต่อหน้าท่าน ห้ามพูดกันเว้นแต่มีเรื่องสำคัญให้พูดแค่สั้นๆ เสียงเบาๆ

ห้ามส่งเสียงข้ามห้อง

ตอบรับคำเสมอเมื่อได้รับคำสั่งหรือคำตำหนิ

ทุกคนต้องมาตรงเวลาอาหารทุกมื้อ

ห้ามคนรับใช้หญิงสูบบุหรี่

ห้ามเล่นการพนัน ห้ามเอ่ยคำหยาบ

ประตูหลักเข้าออกจะถูกปิดไว้เสมอ ผู้ตอบกริ่งเรียกคือบัทเลอร์เท่านั้น
เว้นเมื่อบัทเลอร์ติดพันกิจอื่นจึงจะเป็นคนที่ได้รับมอบหน้าที่ปฏิบัติแทน

ขอบตุณคุณหมอ SILA ค่ะ  ที่ช่วยให้กระทู้เดินหน้ามาจนถึงวันนี้

ช่วงเวลารับประทานอาหารของนาย  คนรับใช้ชายจะต้องมายืนตัวตรงอยู่ด้านหลังโต๊ะ ชิดผนัง  ไม่ปริปากพูดจา  แต่จะต้องระวังตัวทุกกระดิก เช่นมาเก็บจานเมื่อกินเสร็จ  เสิฟของหวาน  เปิดประตูให้ถ้านายคนใดคนหนึ่งลุกไปก่อน 
จะผิดจังหวะ ปล่อยให้นายรอของหวานเก้อ ไม่ได้เด็ดขาด    ถ้านายกินไวน์ก็ต้องคอยเติมไม่ให้บกพร่อง  ในทีวี บางฉากบัตเลอร์ก็ทำหน้าที่นี้เอง

ดูชีวิตผู้ดีอังกฤษก็กลุ้มอยู่อย่าง  คือแม้ว่าคนรับใช้จะต้องทำตัวเป็นมนุษย์ล่องหน   นายเองก็ทำเหมือนพวกนี้เป็นอากาศธาตุ  แต่ความเป็นจริง  บริวารเหล่านี้รู้ทุกอย่างของนายทุกกระดิก   ตั้งแต่ลืมตาตื่นไปจนนอน  แม้แต่เข้านอนกี่ทุ่มแต่งชุดนอนยังไงแบบไหน ต้นห้องก็ต้องรู้
เพราะฉะนั้น  ความลับจึงไม่มีระหว่างนายและบ่าวไพร่    ต่อให้นายอยากซ่อนยังไงก็ซ่อนได้ยาก   คนรับใช้จึงต้องเรียนรู้ที่จะเก็บความลับของนายอย่างมิดขิด  ความซื่อสัตย์เป็นคุณสมบัติที่จะทำให้อยู่ในอาชีพนี้ยั่งยืนไปได้ตลอดชีวิต   บัตเสอร์เกษียณแล้วก็ยังมีบำนาญให้อีกด้วย

ถ้าท่านผู้อ่านเกิดสงสัยว่า ยังงี้มีบ้างไหมที่เกิดกรณีบ่าวขายนาย   คำตอบคือมี    ทำไมจะไม่มี    ในตอนต้นของ DA  ก็มีฉากหนึ่งที่คนรับใช้หนุ่มเก็บจดหมายรักของนาย (ที่เป็นเกย์) เอาไว้แบล็คเมล์   
นอกจากนี้ในสังคมจริงๆก็มีหลายคดีที่ต้นห้องหรือคนรับใช้ประจำตัวขโมยจดหมายหรือไดอารี่ของนายที่บอกถึงความสัมพันธ์ลี้ลับ ไปขายให้นักแบล็คเมล์ด้วยราคาแพง     เพราะในยุคครึ่งหลังของศตวรรษที่ 19  เรื่อยมาจนครึ่งแรกของศตวรรษที่ 20  สังคมเข้มงวดเรื่องชู้สาวมาก     สาวผู้ดีมีบรรดาศักดิ์จะถูกตีกรอบให้กระดิกกระเดี้ยไม่ได้   เขียนจดหมายถึงหนุ่มคนไหนที่ต่างชั้นวรรณะ เป็นเกิดเรื่องได้ง่ายมาก   จดหมายเหล่่านี้รั่วไหลก็เพราะฝีมือคนรับใช้นี่แหละค่ะ

เชิญฟังคุณหมอ SILA เล่าต่อค่ะ

คุณหมอยังไม่มา งั้นเล่าไปก่อนค่ะ

ใน DA  มีตำเรียกขุนนางหลายแบบด้วยกัน   ถ้าคนพูดเป็นคนฐานะต่ำกว่า จะเรียกขุนนางโดยมีคำว่า Your นำหน้า
ขุนนางชั้น duke  duchess  เรียกว่า Your Grace   ถ้าเอ่ยถึงในฐานะบุรุษที่สาม คือ His Grace/Her Grace

ขุนนางชั้น Marquis/Earl /Viscount/Baron  และภรรยา  เรียกว่า Your Lordship/Your Ladyship   หรือ My Lord/My Lady  เรียกภาษาพูดว่า Milord /Milady  (คำว่า mi  เรียกว่า ไม  ไม่ใช่ มิ)

ใครดูเรื่องนี้ บางครั้งจะได้ยินคนรับใช้ตอบนายว่า Very good,My Lord   คำนี้ไม่ได้แปลว่า ดีมากครับท่าน  แต่เป็นคำรับคำสั่งของนาย  เหมือนคำว่า ครับผม หรือ ขอรับกระผม

แต่ถ้าเป็นผู้ดีมีบรรดาศักดิ์ด้วยกัน  เขาจะไม่ใช้คำเหล่านี้ระหว่างกัน เช่น Earl จะไม่เรียก Duke/Duchess  ว่า Your Grace  แต่จะเรียก Duke /Duchess เฉยๆ 
ส่วนขุนนางที่บรรดาศักดิ์ต่ำลงมาอย่าง Marquis/Earl /Viscount/Baron ถ้าเรียกระหว่างกัน  ไม่มีคำว่า My Lord  แต่จะเรียกว่า Lord ตามด้วยบรรดาศักดิ์ของคนนั้น เช่น Lord Grantham เจ้าของคฤหาสน์ DA

เพิ่มเติม -   เมื่อพบกับคุณท่านบนบันได คนรับใช้ต้อง"ให้ที่ว่าง" ห่างจากท่าน - หยุดยืนหันหน้าเข้าหากำแพง
              นำสิ่งของส่งให้ท่านด้วยถาด ห้ามส่งด้วยมือ
              สวมเครื่องแบบและไว้ทรงผมที่เข้ากันเหมาะสม
              บางคนอาจจะต้องละทิ้งตัวตนโดยได้ชื่อใหม่ที่เหมาะสมคุ้นเคยแทนชื่อจริง เช่น William Henry James
และ Sarah
              เหมดคนไหนมีความสัมพันธ์สนิทสนม(กันฉันพี่น้อง - fraternising with) กับเพศตรงข้ามจะโดนให้ออก
              ให้อาบน้ำได้สัปดาห์ละ 1 ครั้ง

ผังปราสาท Highclere ที่ใช้ถ่ายทำฉาก upstairs ส่วน downstairs เป็นฉากในโรงถ่าย

             หลังจากได้รู้จักผู้คนชนชั้นบนล่างและตัวอาคารในคฤหาสน์แล้ว, จากนี้จะมาดูวิถีชีวิตกิจกรรมในแต่ละวัน
ของพวกเขา(ในสมัยนั้น)กัน

6.00 เช้าแล้ว, น้องนางหลังครัวหรือเหมดห้องครัว จุดไฟ,ต้มน้ำสำหรับชงชา
        เด็ก hall boy เช็ดถูรองเท้า,เก็บขนสิ่งขับถ่ายเมื่อคืนออกไป

6.30 เสียงกระดิ่งดังในห้อง housemaid แต่งตัวลงไปในครัวใต้ดิน
        first housemaid เตรียมชา,ขนมปังปิ้งสำหรับคุณต้นห้อง lady's maid และคุณแม่บ้าน housekeeper นำขึ้นไปให้แล้ว
        ลงมาดูแลความสะอาดห้องต่างๆ ในชั้นพื้นดิน - ชั้นสอง ส่วน second housemaid ดูแลฟืนไฟในห้องต่างๆ
        น้องนางหลังครัวดูความเรียบร้อยของห้องล้างเครื่องครัว, เหมดห้องครัวดูอาหารเช้าสำหรับชาวใต้ดิน
        ส่วนพ่อหรือแม่ครัวเตรียมอาหารเช้าสำหรับคุณท่าน

8.15 กระดิ่งเรียกรวมพลคนรับใช้ทั้งระดับบนล่างเพื่อรับประทานมื้อเช้า ที่ประกอบด้วย porridge - ข้าวโอ๊ตใส่น้ำหรือนม,
       ชา,ขนมปังกับเนย
       หลังมื้อเช้าคุณต้นห้องรีบขึ้นไปเตรียมน้ำอาบ,แล้วดูแลการแต่งตัวทำผมคุณท่าน ส่วน first housemaid ก็ขึ้นไปดูแล
       คุณผู้หญิงคนอื่นที่ยังไม่มีต้นห้อง
       ในขณะที่บัทเลอร์ที่นั่งเป็นประธานมื้อเช้าของคนรับใช้ก็เข้าไปปฏิบัติหน้าที่ในห้องคุณท่านผู้ชาย
       และ ฟูทแมนเริ่มจัดโต๊ะมื้อเช้าในห้องอาหาร

9.15 เสียงกระดิ่งเป็นสัญญาณว่าได้เวลาสวดภาวนา เหล่าบริวารที่มารวมกันจะได้มีโอกาสเห็นคุณท่านอ่านบทสวด
        ในห้องโถงใหญ่ จากนั้นท่านลอร์ดจะกล่าวชมเชยยินดีและตำหนิโทษบริวาร
        คุณท่านรับประทานอาหารเช้าร่วมกัน โดยมีบัทเลอร์และฟูทแมนคนที่หนึ่งเป็นบริกร

10.00 พ่อ,แม่ครัวตระเตรียมอาหารมื้อเที่ยง คุณแม่บ้านขึ้นไปพบคุณท่านผู้หญิงเพื่อรับทราบกิจกรรมของท่านในวันนี้,
          รายการอาหาร,แขกที่จะมาดินเนอร์ ส่วนบัทเลอร์ก็เข้าพบท่านลอร์ดเช่นกัน

10.30 คนรับใช้เริ่มงานประจำวันของแต่ละคน เช่น งานเย็บปักถักร้อย,งานเก็บห้องนอน
          ฟูทแมนคนที่หนึ่งไป"ห้องคลัง"ของบัทเลอร์(butler's pantry) ขัดเช็ดเครื่องเงิน, hallboy ลับมีด
          คุณแม่บ้านสั่งวัตถุดิบเครื่องปรุงอาหารให้นำมาส่ง
          พ่อ,แม่ครัวปรุงอาหารมื้อกลางวันและแพลนสำหรับมื้อเย็น
          เหมดห้องครัวเตรียมอาหารสำหรับคนรับใช้มื้อเที่ยง ที่เรียกว่า dinner

"คลัง"ของบัทเลอร์(butler's pantry) ที่เก็บภาชนะมีค่า,เครื่องเงิน,คริสตัลและข้าวของเครื่องใช้สำหรับดินเนอร์
         ทั้งยังเป็นที่พักอาหารจากครัว,เตรียมไวน์สำหรับเสิร์ฟ ตั้งอยู่ระหว่างห้องครัวและห้องอาหารและล็อคกุญแจ        

11.00 รวมพลคนรับใช้ในช่วงดื่มชายามเช้า บัทเลอร์และคุณแม่บ้านนำคำสั่งจากคุณท่านทั้งสองมาสั่งงานต่อ แล้วจึง
         แยกย้ายไปประกอบภารกิจ ฟูทแมนเตรียมตั้งโต๊ะมื้อกลางวัน

12.00 คนรับใช้ระดับบนรวมพลในห้องคุณแม่บ้าน ที่มีชื่อเรียกว่า Pug’s Parlour แล้วจึงออกเดินไป"ดินเนอร์" โดยมี
          บัทเลอร์นำขบวนเรียกว่า Pug’s Parade

1.00 ฟูทแมนคนที่หนึ่งและสองเสิร์ฟอาหารกลางวันของคุณท่าน

2.00 เก็บทำความสะอาดหลังมื้อกลางวัน น้องนางหลังครัวล้างเครื่องครัว เหมดตรวจฟืนไฟในบ้าน คุณแม่บ้านขึ้นไป
        ช่วยนายหญิงแต่งตัวสำหรับเวลาน้ำชายามบ่าย ส่วนเหมดก็ไปช่วยคุณผู้หญิงคนอื่นๆ

3.00 ช่วงเวลาอิสระของคนรับใช้ระดับล่างที่ได้ทำงานของตนล่วงแล้ว (ที่มักไม่ค่อยได้มี)

5.00 เวลาน้ำชาของคุณท่านและแขกรับเชิญ ในห้องปลีกตัว (with)drawing room

6.00 ณ ห้องใต้ดิน,ความวุ่นวายกลับมาเยือนอีกครั้ง เมื่อคนรับใช้ลงมารับ supper และเตรียมดินเนอร์ที่จะเสิร์ฟ
        คุณท่านตอน 8.00    

7.00 ฟูทแมนคนที่หนึ่งลั่นฆ้อง บอกเวลาคุณท่านและแขกตระเตรียมแต่งตัวสำหรับดินเนอร์

7.30 คุณท่านและแขกลงมารวมกันในห้องนั่งเล่น รับอาหารชุดแรก first course (hors d'oeuvres)

8.00 อาหาร 5 ชุดพร้อมไวน์เริ่มเสิร์ฟในห้องอาหาร โดยมีบัทเลอร์และฟูทแมนดูแล ในขณะที่เหมดจัดเก็บห้องแต่งตัวและ
        เตรียมชุดนอนสำหรับคุณๆ

9.00 ฟูทแมนเก็บโต๊ะดินเนอร์ และเหมดทำความสะอาดจานชามช้อน จากนั้นฟูทแมนเช็ดขัดเครื่องเงินเครื่องแก้ว
        คุณต้นห้องและเหมดดูแลคุณๆ เข้านอน

10.00 ได้เวลาเคอร์ฟิวของคนรับใช้หญิง

10.30 บัทเลอร์ตรวจตราฟืนไฟ ปิดหน้าต่างและประตูเข้าออก

คฤหาสน์ยามรัตติกาล, ผ่านไปอีกหนึ่งวัน

ราตรีสวัสดิ์

คุณหมอ SILA จบศักดินาอังกฤษลงอย่างสวยงามและครบถ้วน ต้องขอขอบคุณอย่างสูงค่ะ

ตอนนี้กำลังรอ DA ตอนใหม่ที่จะออกฉายในปี 2022 เผื่อจะมีอะไรมาเล่าสู่กันฟังอีกค่ะ