เรือนไทย

เมื่อสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติเป็น พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ ๖ แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ เฉลิมพระปรมาภิไชยว่า พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๓ นั้น ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกครั้งแรกเมื่อวันศุกร์ที่ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๕๓  เรียกว่า “พระราชพิธีบรมราชาภิเษกเฉลิมพระราชมณเฑียร” ซึ่งเป็นพระราชพิธีบรมราชาภิเษกตามโบราณราชประเพณีอย่างย่อสั้น

หลังจากงานพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงผ่านพ้นไป ราษฎรค่อยคลายความทุกข์ลงแล้ว จึงโปรดให้จัดครั้งที่สองขึ้นเมื่อวันเสาร์ที่ ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๔ เรียกว่า “พระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช”  คราวนี้เป็นการจัดเต็มตามโบราณราชประเพณี  ประกอบด้วยการเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครทั้งโดยสถลมารคและชลมารค  การครั้งนี้ทรงกรุณาโปรดเกล้าฯให้เชิญผู้แทนพระราชาธิบดีและประธานาธิบดีจากมิตรประเทศต่างๆ  ให้เสด็จมาร่วมในงานพระราชพิธีครั้งนี้กว่าสิบประเทศ  นับเป็นพระเกียรติยศแก่พระมหากษัตริย์สยามอย่างยิ่งครั้งแรกในประวัติศาสตร์

พระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภชครั้งหลังนี้  ผมจะดำเนินรูปและเรื่องไปตามหมายกำหนดการโดยย่อที่เคยตีพิมพ์ในหนังสือ “ที่ระลึกสยามรัฐพิพิธภัณฑ์สวนลุมพินี พุทธศักราช ๒๔๖๘”และขอเชิญอาจารย์วรชาติ มีชูบท เอกกะทัคคะในมหาบริบทอันเนื่องด้วยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวให้ช่วยกรุณาเสริมต่อเรื่องให้เป็นเครื่องประดับความรู้ของท่านผู้อ่านด้วย
 
   วันที่ ๒๘ และ ๒๙ พฤศจิกายน ๒๔๕๔ พระราชวงศ์จากประเทศต่างๆ กับเอกอรรคราชทูตพิเศษจากนานาประเทศได้ทะยอยเดินทางมาถึงในสองวันนี้
   บรรดาพระราชวงศ์นั้น โปรดเกล้าฯให้จัดเรือพระที่นั่งนำเสด็จจากเรือพระที่นั่งลำใหญ่ที่ต้องจอดอยู่กลางแม่น้ำเจ้าพระยา  นำมาเสด็จขึ้นที่ท่าราชวรดิษฐ์ แล้วเสด็จประทับรถม้าไปยังวังที่พำนัก

ส่วนเอกอรรคราชทูตพิเศษซึ่งจะพักแรมอยู่บริเวณพระราชวังดุสิต นำขึ้นที่ท่าวาสุกรี ได้รับการต้อนรับอย่างมีเกียรติยศเช่นเดียวกันทั้งสองพวก

ภาพพระราชวงศ์จากจากสวีเดน พร้อมคณะผู้ตามเสด็จ และราชองครักษ์ฝ่ายสยาม

เจ้าชายวิลเฮล์ม(องค์ประทับกลาง)และเจ้าหญิงมารี(องค์ที่ทรงสายสะพาย) (Prince Vilhelm & Princess Marie of Sweden )

เจ้าชายวิลเฮล์มเป็นพระราชโอรสของพระเจ้ากุสต๊าฟที่๕ อด๊อฟ และพระนางวิกตอเรีย ฟอน บาเดน (King Gustaf V Adolf of Sweden and Princess Victoria von Baden) ส่วนเจ้าหญิงมารี คืออดีตแกรนด์ดัชเชสมาร พาสโลฟนาแห่งรัสเซีย Grand Duchess Marie Pavlovna of Russia หลานตาของพระเจ้าซาร์ อาเลกซานเดอร์ที่ ๒ นิโคลัยวิตซ์ (Tsar of Russia Alexander II Nicholaievitch)

ในการรับพระราชอาคันตุกะที่ท่าราชวรดิษฐ์นั้น  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นายพลเอก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ (พระยศในขณะนั้น) ทรงเป็นพระธุระเป็นผู้แทนพระองค์ไปทรงรับและนำเสด็จเจ้านายต่างประเทศไปส่งยังพระราชวังและวังที่จัดเป็นที่ประทับ  โดยมีข้าราชการสยามไปปฏิบัติหน้าที่เป็นกรมวังและราชองครักษ์เป็นเกียรติยศประจำคณะเจ้านายแต่ละประเทศด้วย

ภาพพระราชวงศ์จากจากรัสเซีย พร้อมคณะผู้ตามเสด็จ และราชองครักษ์ฝ่ายสยาม

แกรนด์ ดยุค โบริส วลาดิมีโรวิช ( Grand Duke Boris Vladimirovich of Russia) ผู้แทนองค์พระเจ้าซาร์

ทรงเป็นพระราชโอรสของ แกรนด์ ดยุค วลาดิมีเมียร์ โรมานอฟ และแกรนด์ ดัชเชส มารี พาฟลอฟนา  (Grand Duke Vladimir ROMANOV and Grand Duchess Marie PAVLOVNA) , หลานปู่ของพระเจ้าซาร์ อาเลกซานเดอร์ที่ ๒ นิโคลัยวิตซ์ (Tsar of Russia Alexander II Nicholaievitch)

ภาพพระราชวงศ์จากจากเดนมาร์ก พร้อมคณะผู้ตามเสด็จ และราชองครักษ์ฝ่ายสยาม

เจ้าชายวาลเดอมาร์แห่งเดนมาร์ก (Prince Valdemar of Denmark) พระอนุชาของพระเฟรเดอลิกที่ ๘  (Frederik VIII, King of Denmark) เสด็จมาพร้อมกับพระโอรส ๓พระองค์

เจ้าชาย เออ์จ คริตสเตียน อเลกซานเดอร์ โรเบร์ต (Prince Aage Christian Alexander Robert )พระโอรสองค์แรก เจ้าชายอีริค คริตสเตียน อเลกซานเดอร์ (Prince Erik Frederik Christian Alexander) พระโอรสองค์ที่สอง และเจ้าชายเอกเซล คริตสเตียน จอจ์ช พระโอรสองค์ที่สาม

คุณวีหมีพอจะดูออกไหมครับ ว่าราชองครักษ์ฝ่ายสยามที่ประจำเจ้าราชวงศ์เหล่านี้ เป็นผู้ใดกันบ้าง

ภาพพระราชวงศ์จากสหราชอาณาจักร พร้อมคณะผู้ตามเสด็จ และราชองครักษ์ฝ่ายสยาม

เจ้าชายอเลกซานเดอร์ แห่ง เต็กค์ (Prince Alexander of Teck) และพระชายา เจ้าหญิงแมรี่ แอดีเลด แห่งเคมบริจด์ (Princess Mary Adelaide of Cambridge

ภาพพระราชวงศ์จากญีปุ่น พร้อมคณะผู้ตามเสด็จ และราชองครักษ์ฝ่ายสยาม

เจ้าชายฮิโรยะสุ ฟูชิมิ (H.R.H. Hiroyasu Fushimi) ผู้แทนองค์พระเจ้าจักรพรรดิ์แห่งญี่ปุ่น

คณะราชวงศ์จากต่างประเทศที่มาร่วมในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโพช ทรงถ่ายภาพร่วมกันเป็นที่ระลึก

จากซ้ายไปขวา
แถวหลัง เจ้าชายเอกเซลจากเดนมาร์ก เจ้าชายฟูชิมิจากญี่ปุ่น เจ้าชายอาเกจากเดนมาร์ก เจ้าชายเอริคจากเดนมาร์ก

แถวหน้า เจ้าชายอเลกซานเดอร์ออฟเต็กค์จากอังกฤษ  แกรนด์ดยุคโบริสแห่งรัชเซีย  เจ้าหญิงมารี วิลเฮล์ม แห่งสวีเดน เจ้าหญิงแมรี่ อเลกซานเดอร์ออฟเต็กค์จากอังกฤษ  เจ้าชายวาลเดอมาร์แห่งเดนมาร์ก เจ้าชายวิลเฮล์มจากสวีเดน

นั่งหัน  ลอยลำ เมียงมอง

ภาพเอกอัครราชทูตพิเศษ แทนประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกา

ฯพณฯ เฮมิลตัน คิง (Honourable Mr. Hamilton King ) และภรรยา คู่ขวามือ พร้อมนายทหารผู้ติดตาม

ภาพเอกอัครราชทูตพิเศษ แทนองค์พระจักรพรรดิ์ไกเซอร์แห่งเยอรมัน
 
บารอน ไฟแฮร์ ฟอน เดอ คอลท์ส (Baron C.von der Goltz ) พร้อมคนสนิทและนายทหารผู้ติดตาม

ภาพเอกอัครราชทูตพิเศษ แทนสมเด็จพระเจ้ากรุงเสปญ
 
ดอน ลุวิส พาสเตอร์  (H.E. Senor Luis Paston ) พร้อมนายทหารผู้ติดตาม และองครักษ์ฝ่ายสยาม

ภาพเอกอัครราชทูตพิเศษ แทนสมเด็จพระเจ้ากรุงนอรเวย์

แฮร์มัน เลโอโปลด์ เดอ แวน สกิโอลด์  (H.E. Chamberlain Herman Leopole Loeven-skiold ) และภรรยา พร้อมนายทหารผู้ติดตาม และองครักษ์ฝ่ายสยาม

ภาพเอกอัครราชทูตพิเศษ แทนสมเด็จพระราชาธิราชออสเตรีย-อังการี

เคานน์ ทัด เด เดอ โบเลสทา โกดซีบร๊อดสกี  (H.E. ChamberlaiN Count T. de Bolesta Koziebrodzki) พร้อมนายทหารผู้ติดตาม และองครักษ์ฝ่ายสยาม
 

ภาพเอกอัครราชทูตพิเศษ แทนสมเด็จพระเจ้ากรุงอิตาลี
 
มาร์กิสื เด เอ เดอ ลาเพนน์ (Marquis D.E. de la Penne ) และองครักษ์ฝ่ายสยาม

ภาพเอกอัครราชทูตพิเศษ แทนประธานาธิบดีฝรั่งเศส

ฯพณฯ มองสิเออร์ พิแอร์ดายัง เดอ มายารี(H.E. Monsieur P. de Mageri) พร้อมคนสนิทกับนายทหารผู้ติดตาม และองครักษ์ฝ่ายสยาม

ภาพเอกอัครราชทูตพิเศษ แทนสมเด็จพระราชินีแห่งฮอลแลนด์

ฯพณฯ มองสิเออร์  โดเมลา นิวเวนฮุยส์ (H.E. Monsieur Domera Niewenhuis) กับภรรยา และบุตรี

เป็นอันว่า แขกผู้มีเกียรติได้ทะยอยเดินทางมาครบหมดแล้ว ก่อนพระราชพิธีตามหมายกำหนดการที่จะเริ่มในวันรุ่งขึ้น

วันที่ ๓๐ พฤศจิกายน เวลาเช้า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จออกพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย ทรงประเคนอาหาร บิณฑบาต ทรงประเคนไตรและเครื่องไทยธรรมแก่พระสงฆ์ สมณศักดิ์ ๘๐ รูป แล้วจึงเริ่มพิธีพราหมณ์

เวลาบ่ายเสด็จออก บรรดาเจ้านานาประเทศและเอกอัครราชทูตพิเศษเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท และพระราชทานเลี้ยงอาหารกลางวัน

เวลาค่ำ สมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช ทรงเชิญเจ้านานาประเทศตามที่กล่าวข้างบนไปในงานเลี้ยงอาหารพวก ๑ และนอกจากนั้นพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ ทรงเป็นธุระเชิญอีกพวก ๑

วันที่ ๑ ธันวาคม
   
หมายกำหนดการวันนี้ เจ้าพระยายมราฃ เสนาบดีกระทรวงนครบาล ได้จัดงานเลี้ยงกลางวันบรรดาเจ้านานาประเทศและเอกอักคราชทูตพิเศษที่มาในงานพระราชพิธีคราวนี้
   
เวลา ๔ ล.ท. เริ่มพิธีสงฆ์ในลานพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนสาสดาราม เพื่อทำน้ำพระพุทธมนตร์ สำหรับใช้ในพระราชพิธี
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเครื่องเต็มยศ พระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่เข้าเฝ้าในงานพระราชพิธีนี้

สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงพิศณุโลกประชานารถได้มีการเลี้ยงเจ้านานาประเทศ และเอกอัครราชทูตพิเศษ

เวลาค่ำมีการจัดประทีปโคมไฟทั่วพระนคร และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จประทับเรือพระที่นั่งยนตร์เสด็จพระราชดำเนินโดยทางชลมารค ทอดพระเนตรการจุดประทีปโคมไฟตามลำน้ำ

วันที่ ๒ ธันวาคม เวลา ๙.๔๐ ก.ท. ได้เริ่มพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในบริเวณพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงสรงน้ำมหามุรธาภิเษก

พระบรมวงศานุวงศ์ พระราชวงศ์กับเอกอักคราชทูตพิเศษนานาประเทศ และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่เข้าเฝ้า ณ ที่นั้น

ขอเชิญอาจารย์วรชาติให้รายละเอียดพระราชพิธีสรงน้ำมหามุรธาภิเษกช่วงนี้ครับ

บุรุษหนุ่มหนวดงามยืนขวาสุดในความเห็นที่ ๘ คือ พระยาศรีวรวงศ์ (ม.ร.ว.จิตร  สุทัฒน์) ผู้อำนวยการโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ท่านผู้นี้เป็นนักเรียนเก่าอังกฤษ
นายทหารประจำคณะผู้แทนฝรั่งเศสในความเห็นที่ ๑๐ คือ พระยาเทพหัสดิน (ผาด  เทพหัสดิน ณ อยุธยา) ซึ่งต่อมาได้เป็นหัวหน้ากองทูตทหาร (แม่ทัพใหญ่) ฝ่ายสยามไปในการพระราชสงคราม ณ ทวีปยุโรป (สงครามโลกครั้งที่ ๑)

ภาพที่ ๒๒ และ ๒๓ เป๋นภาพในพิธีสงพระมุรฑาภิเษกสนาน  ซึ่งมีรายละเอียดการพระราชพิธีดังนี้

วันเสาร์ที่  ๒ ธันวาคม  พ.ศ. ๒๔๕๔
ทรงพระภูษาขาวขลิบทอง  ทรงฉลองพระองค์ครุยสพักเฉวียงพระอังษา   ทรงฉลองพระบาทขาว
 
ประทับเหนืออุทุมพรราชอาสน์พระที่นั่งอัฐทิศภายใต้นพปฎลมหาเศวตรฉัตร
ราชบัณฑิตและพราหมณ์เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทถวายน้ำอภิเษกทั้ง ๘  ทิศ

สื่อสิ่งพิมพ์ในประเทศอังกฤษ ลงข่าวเกี่ยวกับพระราชพิธีบรมราชาภิเษกครั้งที่ ๒

เวลา ๑๐.๔๐ ก.ท.

ตั้งขบวนเชิญเครื่องราชกกุธภัณฑ์กับเครื่องราชูปโภคและพระแสงอัษาฎาวุธ  ที่พระที่นั่งรัฐยาอันอยู่ใกล้เคียงกับพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนสู่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ซึ่งพระราชวงศ์จากนานาประเทศ และเอกอัครราชทูตพิเศษผู้แทนประเทศต่างๆ พร้อมด้วยทูตานุทูต และเหล่าเสนามาตย์ราชเสวกชั้นผู้ใหญ่จะได้ประชุมรอเฝ้าอยู่ ณ ที่นั้น

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จสถิตเหนือพระที่นั่งมนังคศิลา ภายหลังที่พราหมณ์สวดถวายไชยมงคลแล้ว พระบรมวงศานุวงศ์ได้เข้าเฝ้าถวายบังคม เหล่าเสนามาตย์ราชเสวกเข้าเฝ้าถวายบังคมในโอกาสนั้นด้วย

สรงพระมุรธาภิเษกสนานเสร็จแล้ว
ทรงเครื่องบรมราชภูษิตาภรณ์ ตามสีพิไชยสงคราม  ทรงพระชฎามหากฐิน
ทรงพระสนับเพลาเชิงงอน  พระภูษาสังเวียนพื้นดำ  ฉลองพระองค์ตาดไทยพื้นดำ
ทรงประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์พระดารากับสายสะพายมหาจักรีบรมราชวงศ์
พระดารานพรัตนราชวราภรณ์  ปฐมจุลจอมเกล้า  มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก  และมหาสุราภรณ์มงกุฎสยาม
ทรงสอดพระสังวาลพราหมณ์ธุรำ  พระสังวาลแฝดนพรัตน์ราชวราภรณ์  พระสังวาลพระนพ
พระสังวาลมหาจักรีบรมราชวงศ์  กับทั้งรัดพระองค์ประจำยามเพชร
ทรงฉลองพระองค์ครุยกรองทอง  ทรงพระสังวาลเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าทับฉลองพระองค์ครุย
ทรงฉลองพระบาทปักทอง
ประทับเหนือพระที่นั่งภัทรบิฐมนังคศิลารัตนสิงหาสน์  ภายใต้พระมหาเศวตฉัตร  ในพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
ผันพระพักตร์สู่เบื้องอุดรทิศ  ในท่ามกลางพระบรมวงศานุวงศ์แลเจ้านานาประเทศ
กับอัครราชทูตผู้แทนผู้แทนพระราชาธิบดีและประธานาธิบดีนานาประเทศ  กับทั้งเสนามาตย์ราชเสวก

มหาดเล็กเชิญเครื่องสิริราชกกุธภัณฑ์  เครื่องราชูปโภค และพระแสงอัษฎาวุธ ในความเห็นที่ ๒๘ เรียงลำดับจากซ้าย ดังนี้        ๑. เชิญพระแสงหอกเพชรรัตน       นายรองพิจิตรสรรพการ (จิตร์  เทพาคำ)
     ๒. เชิญพานพระมหาพิไชยมงกุฎ      พระยาเทพาภรณ์ (รื่น  วัชโรทัย)
     ๓. เชิญพระแสงจักร                 นายขัน หุ้มแพร (ช่วง  พัลลภ - เจ้าหมื่นเสมอใจราช)
     ๔. เชิญพระมณฑป                 นายโสภณอัศอร (ล่วม  จุลกะ)
     ๕. เชิญพระแสงตรี                 นายพลพัน หุ้มแพร (อยู่  ยุวเสวี)
     ๖. เชิญธารพระกร            พระอัศวบดีศรีสุรพาหะ (เทียบ  อัศวรักษ์ - พระยาคทาธรบดีสีหราชบาลเมือง)
     ๗. เชิญพระแส้หางช้างเผือก         นายจ่าเรศ  (โถ  สุจริตกุล - พระยาอุดมราชภักดี)
     ๘. เชิญพระแสงปืนข้ามแม่น้ำสโตง      นายฉัน หุ้มแพร (พ่วง  วัชรเสวี - หลวงฤทธิ์ นายเวร)
     ๙. เชิญพระสุพรรณศรีบัวแฉก      นายสุนทรมโนมัย (ม.ล.ฟื้น  พึ่งบุญ - พระยาอนิรุทธเทวา)
   ๑๐. เชิญพระเต้าทักษิโณทก           นายรองเสน่ห์ (จิตร์  ไกรฤกษ์ - พระนิกรจำนง)
   ๑๑. เชิญพระธำมรงค์มหาวิเชียรจินดา      นายสุจินดา หุ้มแพร (อุ่น  ไชยาคำ - พระยาราชโกษา)
   ๑๒. เชิญพัดโบก            นายเสนองานประพาส (เนียร  สาคริก - พระยาบริหารราชมานพ)
   ๑๓. เชิญพัดโบก            นายชิด หุ้มแพร (ฮัก บุนนาค - พระสุรพันธาทิตย์)
   ๑๔. เชิญพระแสงดาบเขน         นายพินัยราชกิจ (เคลือบ  โกสุม)
   ๑๕. เชิญพัดวาฬวิชนี                 หลวงศักดิ์นายเวร (เล็ก โกมารภัจ - พระยาอัศวบดีศรีสุรพาหน)
   ๑๖. เชิญพระแสงดาบเชลย         นายรองขัน (พราว  บุณยรัตพันธุ์ - จมื่นมหาสนิท)
   ๑๗. เชิญฉลองพระบาท         นายจ่ายง (กุหลาบ  โกสุม - พระราชวรินทร์ แล้วถูกถอด)
   ๑๘. เชิญพระแสงของ้าวแสนพลพ่าย      นายรองวิไชยดุรงคฤทธิ์ (ยม  กสิกร)
   ๑๙. เชิญพระแสงขรรค์ไชยศรี              เจ้าหมื่นสรรเพธภักดี (ม.ล.เฟื้อ  พึ่งบุญ - เจ้าพระยารามราฆพ)
   ๒๐. เชิญพระมหาเศวตรฉัตร         จมื่นจงภักดีองค์ขวา (ม.ร.ว.โป๊ะ  มาลากุล - พระยาชาติเดชอุดม)
   ๒๑. เชิญพระแสงศรกำลังราม              นายสุจินดา (จำลอง  สวัสดิ์ – ชูโต - พระยาจินดารักษ์)
   ๒๒. เชิญพานพระขันหมาก (เห็นแต่ยอดหมวก)   นายพินิจราชการ (สว่าง  เทพาคำ)    

   ครั้นพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเสร็จสิ้นลงแล้ว เสด็จขึ้นสู่พระที่นั่งชั้นใน บรรดาเสนามาตย์ราชเสวกไปรอรับเสด็จที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เจ้านานาประเทศและทูตานุทูต ทรงพระดำเนินด้วยขบวนพยุหยาตราสู่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม แล้วพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จทรงพระราชดำเนินสู่พระอุโบสถ

   ผู้ที่ได้เข้าเฝ้าในพระอุโบสถนั้น มีเฉพาะแต่พระราชวงศ์นานาประเทศและทูตานุทูต

เสด็จออกมหาสมาคมที่ท้องพระโรงพระนั่งดุสิตมหาปราสาทแล้ว  เสด็จประทับมุขเด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้เสนามาตย์และราชเสวกชั้นรอง (เทียบชั้นนายพันลงมา)
ซึ่งได้สโมสรสันนิบาตพร้อมกันอยู่ในระหว่างทิมคตและปรำชาลาหน้ามุขเด็จเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทแสดงความสวามิภักดิ์

เวลาบ่ายทรงเครื่องพระบรมราชาภิเษก  ทรงพระมาลาเส้าสูงสีดำ  เสด็จออกทางพระทวารมุขกระสันพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
สู่พระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์ปราสาท  ทรงพระมหาพิไชยมงกุฎ  แล้วเสด็จลงสู่เกย
ประทับพระราเชนทรยาน  พรั่งพร้อมด้วยเสวกามาตย์ราชบริพาร  กรมพระตำรวจ กรมมหาดเล็ก
แห่นำและตามเสด็จเป็น ๔ สาย  ยาตรากระบวนพยุหยาตราอย่างใหญ่จากพระที่นั่งอาภรณ์พิโมกข์ปราสาท
เลี้ยวออกประตูพิมานไชยศรี  ประทับพระราเชนทรยานที่เกยหลังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
ทรงเปลื้องพระมหาพิไชยมงกุฎ  ทรงพระมาลาเส้าสูง  แล้วเสด็จโดยทางลาดพระบาทในปรำ 
เมื่อเสด็จขึ้นหน้าพระอุโบสถ  ทรงเปลื้องพระมาลา  เสด็จขึ้นพระอุโบสถโดยพระทวารกลาง 
ทรงจุดเทียนทองธูปเงินเครื่องนมัสการถวายต้นไม้ทองเงินพระมหามณีรัตนปฏิมากรเป็นพุทธบูชา  แล้วทรงศีล
ทรงประกาศพระไตรรัตนสันนิบาตเป็นคำมคธ  รับเป็นพุทธศาสนูปถัมภกผู้ทะนุบำรุงพระพุทธศาสนาให้ถาวรวัฒนา
พระสงฆ์ถวายสาธุการ  สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ถวายพระพรไชยอติเรกพิเศษ
พระสงฆ์สวดประสิทธิ์พระพรถวายด้วยคาถาโสอัทธลัทโธและสัพพุทธาภวตุสัพพมังคลังแล้ว
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ถวายพระพรลา
ทรงนมัสการพระมหามณีรัตนปฏิมากร  แล้วเสด็จกลับโดยทางเดิม

เสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนพยุหยาตราคืนสู่พระราชมณเฑียรสถานแล้ว  เวลาค่ำมีงานเลี้ยงอาหารพระราชทานพระบรมวงศานุวงศ์ และพระราชวงศ์จากนานาประเทศ แล้วเสด็จพระราชดำเนินด้วยรถยนต์พระที่นั่ง ทอดพระเนตรการจุดประทีปโคมไฟโดยทางสกลมารค แล้วเสด็จวัดเบญจมบพิตร ซึ่งมีงานปีในวันนั้น

พระราชวงศ์ต่างประเทศ ขณะรอขบวนเสด็จพระราชดำเนิน

วันที่ ๓ ธันวาคม

เวลา ๒ ล.ท. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนคร เป็นขบวนพยุหยาตราโดยสกลมารคตามโบราชราชประเพณีเคลื่อนขบวนจากพระบรมมหาราชวัง สมเด็จพระบรมราชินีพระพันปีหลวงและบรรดาพระบรมวงศานุวงศ์ฝ่ายในตามเสด็จ

หยุดประทับพลับพลา ณ ท้องสนามหลวง เพื่อประชาชนเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท และกราบถวายบังคมถวายไชยมงคล พระราชวงศ์ประเทศเฝ้าในระหว่างที่ประชาชนกราบถวายบังคมไชยมงคล

ท่านจมื่นได้พบกับน.อ.สวัสดิ์ จันทนี ที่โรงพยาบาลทหารเรือ ตอนที่ท่านเข้าวัยชราและได้ไปป่วยที่นั่น ท่านได้เล่าเกร็ดต่างๆขณะเป็นมหาดเล็กในราชสำนักพระมงกุฎเกล้าฯ  เรื่องราวอยู่ในนิทานชาวไร่เล่มที่เท่าไรจำไม่ได้ครับ หนังสือไม่อยู่ใกล้ตัว

ขบวนเสด็จพระราชดำเนินเคลื่อนต่อไปวัดบวรนิเวศวิหาร พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินลงแล้วเสด็จเข้าพระวิหาร ทรงนมัสการพระพุทธชินศรี ซึ่งเป็นพระพุทธรูปมาแต่โบราณ

จากนั้น ขบวนพยุหยาตราเคลื่อนไปทางถนนพระราชดำเนิน ประทับพลับพลา บรรดาชาวยุโรปเข้าเฝ้ากราบถวายบังคมถวายไชยมงคล แล้วเสด็จพระราชดำเนินสู่วัดพระเชตุพน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงนมัสการพระอารามซึ่งสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกได้ทรงสร้าง แล้วเสด็จพระราชดำเนินกลับสู่พระบรมมหาราชวัง
   
เวลาค่ำสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต ทรงเชิญพระราชวงศ์จากนานาประเทศไปเสวยที่วังบางขุนพรหม

ในภาพนี้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวประทับพระราเชนทรยาน  เสด็จพระราชดำเนินโดยกระบวนราบมีพระตำรวจหลวง สวมหมวกทรงประพาสขัดกระบี่่  สวมเสื้อทูนิกสีฟ้าหม่น  คอและมือเป็นสีบานเย็น (หมายว่าสังกัดกระทรวงวัง)  นุ่งผ้านุ่งเชิงทอง  ขัดกระบี่ฝักเงิน  เข้ากระเบวนเป็นริ้วสายนอก  คู่กับมหาดเล็กแต่งเต็มยศ  สวมหมวกหมวกค๊อกแฮต  เสื้อเอวปาดหางยาว (อีฟนิ่งเดรส) สีน้ำเงิน  กางเกงรัดใต้เข่าสีขาว  ถุงเท้าขาว  รองเท้าดำ

ภาพที่ ๔๑ โปรดสังเกตุพลับพลาที่สร้างชั่วคราวที่ท้องสนามหลวงนะครับว่างดงามเพียงไร

เสด็จพระราชดำเนินวัดบวรนิเวศวิหาร  ประทับพลับพลาเปลื้องเครื่อง  ทรงเปลื้องพระมหากฐิน แล้วทรงพระมาลาเส้าสูงเสด็จไปถึงหน้าพระอุโบสถ  ทรงเปลื้องพระมาลา  แส้วเสด็จพระราชดำเนินเข้าสู่พระอุโบสถ ทรงนมัสการพระพุทธชินสีห์  และทรงถวายดอกไม้ธูปเทียนแด่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาวชิรญาณวโรรส พระราชอุปัธยาจารย์  ทรงพระราชอุทิศวัตถุปัจจัยถวายสำหรับบำรุงพระอารามเป็นมูลค่าราคาเงินร้อยชั่ง  พระสงฆ์ฝ่ายธรรยุติกนิกายถวายพระพร  แล้วเสด็จประทับพลับพลาเปลื้องเครื่อง  ทรงพระมหากฐินแล้วประทับพระราชยานยาตรากระบวนต่อไปยังวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม

พระมหากฐินคือ พระมหามงกุฎองค์หนึ่งที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นในแต่ละรัชกาล  เนื่องจากพระมหาพิชัยมงกุฎมีน้ำหนักมากและไม่ได้ขนาดกับพระเศียร  เวลาทรงจะคลอน  ส่วนพระมหากฐินนั้นมีน้ำหนักเบากว่าและมีขนาดพอเหมาะกับพระเศียรจึงเหมาะที่จะทรงเวลาเสด็จพระราชดำเนินไปในที่ต่างๆ  พระมหากฐินนั้นมีที่สังเกตได้แต่ไกลตรงที่มียี่ก่าหรือขนนกปักประกอบเป็นส่วนหนึ่งของพระหามงกุฎ

ภาพที่ ๔๑ เทียบพระราชยานที่เกยหน้าวัดพระเชตุพนฯ  เสด็จประทับพลับพลาเปลื้องเครื่อง  ทรงเปลื้องพระมหากฐินแล้วทรงพระมาลาเส้าสะเทิ้น  เสด็จพระราชดำเนินโดยพระบาทสู่พระอุโบสถ  ทรงนมัสการพระพุทธเทวปฏิมากร  กับทรงพระราชอุทิศวัตถุปัจจัยถวายสำหรับบำรุงพระอารามเป็นมูลค่าราคาเงินร้อยชั่ง  พระสงฆ์มหานิกายวัดฝ่ายตะวันออก (ฝั่งพระนคร) ถวายอนุโมทนา  ถวายอดิเรกและถวายพระพรแล้ว  เสด็จประทับพระราชยาน  โปรดให้เคลื่อนกระบวนเสด็จพระราชดำเนินประทักษิณพระบรมมหาราชวัง  คืนเข้าสู่พระบรมมหาราชวังทางประตูวิเศษไชยศรีและประตูพิมานไชยศรี  

ในการเสด็จพระราชดำเนินนี้โปรดสังเกตว่า เมื่อเสด็จพระราชดำเนินจากพระที่นั่งที่ประทับทางฝ่ายหน้า  แม้จะเสด็จฯ ไปยังวัดพระศรีรัตนศาสดารามซึ่งอยู่ในพระบรมมหาราชวัง  ก็มีธรรมเนียมว่าจะต้องเสด็จพระราชดำเนินโดยพระราชยาน  ต่อเมื่อเสด็จเข้าไปในพระอารามแล้ว  จะทรงเปลื้องพระมหากฐินและทรงพระดำเนินด้วยพระบาทจากพลับพลาเปลื้องเครื่องไปยังพระอุโบสถ  จะไม่ประทับพระราชยานในเขตพระอารามมาจนถึงปัจจุบัน

เสวกโท จมื่นมานิตย์นเรศ (เฉลิม  เศวตนันทน์) อดีตคุณมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้กล่าวถึงการเสด็จพระราชดำเนินโดยกระบวนพยุหยาตราและกระบวนราบไว้ใน “อนุสรณ์ “ศุกรหัศน์”” ว่า

“กระบวนราบธรรมดาอย่างไม่ใหญ่โต  ซึ่งเรียกว่าพยุหยาตรานั้น  เป็นขบวนเล็ก  มีตำรวจหลวงถือหอกบ้าง  สะพายกระบี่บ้างตามยศ  มีกลองชนะ  แตรงอน  แตรฝรั่ง  สังข์  มีราชองครักษ์แซงพระยานุมาศ  มีทหารมหาดเล็กแซง  และเดินเป็นประตูหลัง  มีมหาดเล็กเชิญเครื่องและพระแสงตาม  นี้เป็นกระบวนราบเป็นการภายใน  ถ้าเป็นกระบวนใหญ่  เป็นการภายนอกเรียกพยุหยาตราใหญ่หรือน้อยมี ๒ ชนิด  มีทหารรักษาพระองค์แห่หน้า  เริ่มด้วยทหารม้ารักษาพระองค์  แล้วทหารปืนใหญ่  ทหารช่าง และทหารราบ  ต่อมามีทหารอากาศ  กระบวนพระอิสริยยศก็เป็นสี่สาย  คือเดินเป็นคู่ ๒ สาย  ตำรวจหลวงกับมหาดเล็ก  คนละสาย  ทหารบกกับทหารเรือ  ทหารอากาศคู่กับตำรวจมหาดเล็ก  มีมโหรทึก  มีพระแสงหว่างเครื่อง  มีพนักงานเชิญเครื่องสูงเต็มพระราชอิสริยยศ  มีพระแสงรายตีนตอง  มีคู่เคียงพระราชยาน  มีอินทรพรหมเชิญพุ่มดอกไม้เงินทอง  เรียกพุ่มเข้าบิณฑ์    มีพระแสงสี่  รองหัวหมื่นมหาดเล็กเชิญ คือ  พระแสงดาบคาบค่าย  พระแสงใจเพชร  พระแสงนาคสามเศียร  พระแสงอัศฎาพานร  ทั้งหมดฝักและด้ามเป็นทองคำลงยาประดับเพชรทั้งนั้น  แล้วก็คุณมหาดเล็กเชิญเครื่องราชกกุธภัณฑ์ตั้งแต่พระมณฑป  พานพระขันหมาก  จนถึงพระสุพรรณศรี  พระสุพรรณราช  พานพระภูษา  ทุกอย่างล้วนทองคำลงยา  แล้วถึงเครื่องหลังและพระแสงหว่างเครื่อง  ทหารมหาดเล็กกับทหารเรือเดินกองปิดประตูหลัง

สิ่งที่น่าดูและน่ารู้  ก็เรื่องการเชิญพระราชยาน  เดิมใช้ข้าราชการในกองอภิรมย์ราชยาน  ต่อมาเมื่อรัชกาลที่ ๖ ทรงตั้งกรมทหารรักษาวังขึ้น  โปรดเกล้าฯ ให้ทหารรักษาวังเป็นผู้เชิญคือแบก  แรกๆ เล่นกันทุลักทุเล  เพราะแกเป็นทหาร  แกก็ตั้งใจจะให้เข้มข้นแข็งแรงอย่างทหาร  ทำเอาในหลวงไม่ทรงสบายไปหลายวัน  ปรากฏว่าแกเดินพร้อมกันอย่างทหาร  ราชยานก็แกว่งไปตามจังหวะเดิน  ท่านผู้ฟังโปรดลองหลับตานึกเอาเองว่า  คนเดินอย่างท่าทหารแล้วแบกสิ่งของไว้บนบ่า  สิ่งของนั้นจะกวัดไกวไปได้อย่างไร  ถึงปวดเมื่อย  เพราะวิธีเดินเชิญราชยาน  เขาไม่เดินเท้าพร้อม  เขาต้องใช้วิธีเดินอย่างกิ้งกือเดิน  เวลาผลัดเปลี่ยนมีเป็นระยะ

การเปลี่ยนผู้เชิญพระราชยานก็มักเปลี่ยนกันในระยะพอสมควร  เช่น จากประตูวิเศษไชยศรีก็ไปเปลี่ยนราวๆ หน้าศาลยุติธรรม คือ แถวๆ ถนนผ่ากลางสนามหลวง  แล้วก็ไปราวหน้ากรมสรรพากร  ไปบางลำพูตรงสี่แยก  แล้วก็ถึงวัดบวรนิเวศ  วิธีเข้าเปลี่ยนผู้จะเข้ายืนสองฟากของกระบวน  แต่ต้องให้คล้อยพระที่นั่งเสียก่อน  จึงเข้ามาแล้วเดินแทรกกระบวนเข้ามาจนถึงตัวผู้เชิญเดิม  หันหน้าเดินตามผู้เชิญเดิมไปจนคานพระราชยานอยู่บนบ่าคนเปลี่ยนใหม่เรียบร้อย  คนเก่าค่อยๆ เดินตามแล้วค่อยย่อๆ ออกไปจนหมด  ถ้าชำนาญใช้เวลาไม่เกิน ๕ นาทีเสร็จ  ผู้เชิญแต่งกายสวมกางเกงแบบไทยสีขาวลายแดง  สวมถุงเท้ารองเท้าทหาร  สวมเสื้อแบบไทยขาวขลิบแดง  สวมหมวกหูกระต่ายสีแดง  ข้อสำคัญต้องคัดเลือกผู้มีร่างกายบึกบึนแรงขนาดเท่าๆ กัน  โดยแน่ชัดคือต้อวัดแล้วหัดเดินหัดเปลี่ยนจนช่ำชอง  แม้กระนั้นถ้าไม่ชำนาญจริงๆ มักจะรู้สึกไหว  ผู้เล่าเคยได้ฟังพระราชกระแสตรัสเล่าว่า ถ้าคนชำนาญๆ จริงๆ เวลาเปลี่ยนไม่ใคร่รู้สึก  แต่เวลาเขาเมื่อยหรือเหนื่อยละก็รู้  คือ ทรงทราบด้วยการไหวของพระราชยาน  แต่อย่างไรก็ตามทรงเล่าอย่างขันๆ ว่า ไม่มียานพาหนะใดที่จะนั่งด้วยอาการเป็นคิงแท้ๆ เท่าราชยาน  เพราะหาความสุขสบายมิได้เลย 

ทรงตรัสว่า ที่นั่งกว้างพอดีกับพระที่นั่ง (คือก้นของท่าน)  ที่วางพระบาทมีเฉพาะเพียงพระบาททั้งคู่วางชิดๆ กันได้ไม่ตกแต่หมิ่นเต็มที  บางทีต้องไขว้  และก็ต้องไขว้ซ้ายบนบ้าง  ขวาบนบ้าง  เรียงคู่บ้าง  สลับกันไปเช่นนี้ตลอดทาง  ไม่มีทางทำอย่างอื่นได้  เพราะบางคราวทรงนึกจะไขว่ห้างก็ไม่กล้าทำเพราะเกรงจะไม่เหมาะสม  สองข้างบัลลังก์ยังเป็นกระจังทำด้วยทอง  บางทีแกะด้วยไม้มีกนกแหลมๆ เต็มไปหมด  วางพระกรเข้าก็เจ็บ  ไม่วางก็ไม่รู้จะวางที่ไหน  ต้องทนขยับเขยื้อนได้ยากเต็มที  เพราะที่จำกัด  และลอยอยู่ด้วยพลังของคน  ถ้าขยับเขยื้อนรุนแรงข้างล่างก็เดือดร้อน  ดีไม่ดีพลิกคว่ำลงเป็นเสร็จ  ต้องเข้าโรงพยาบาลแน่  แล้วรับสั่งว่า บางทีเป็นเหน็บทั้งๆ ขา  ต้องขยับให้หายชา  แล้วทรงกระดิกพระดัชนีให้พระโลหิตเคลื่อน  พอค่อยทุเลา  นั่งพิงอย่างสบายก็ไม่ได้  เสียทรง  ทำให้ไม่งาม  ท่านว่า
ทูลกระหม่อม คือ หมายถึงสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงรัชกาลที่ ๕  เคยสอนไว้ว่า  นั่งราชยานต้องดัดทรงเป็นละคร  คือ ดันกระเบนเหน็บให้ตัวตรง  แล้วคิดดูซิ  ประทับอยู่บนนั้นตั้งๆ ชั่วโมง  ท่านรับสั่งแล้วทรงยิ้มว่า เวลาประชาชนเขาแสดงความเคารพ  ทั้งๆ ปวดเมื่อยและเป็นเหน็บก็ต้องแข็งพระราชหฤทัย  ทรงยิ้ม  ทรงยกพระคธาขึ้นรับเคารพ  เพราะยิ้มของพระเจ้าแผ่นดิน คือ น้ำทิพย์ชโลมใจของประชาชน  ท่านว่าถ้าจ้างกันละก็  วันละ ๕๐ บาท (สมัยโน้น) ท่านก็ไม่เอา  ต่อให้ร้อยก็ไม่รับประทาน  แต่เป็นพระราชกรณียกิจแม้ให้ยากแสนยากเหนื่อยแสนเหนื่อยกว่านี้ก็ต้องรับทำ  เพื่อประโยชน์สุขของทวยราษฎร์

ขอบคุณอาจารย์วรชาติมากครับ ที่หาบทความอันมีค่าอย่างยิ่งนี้มาให้อ่านกันในกระทู้

ขอบคุณ อาจารย์ NAVARAT.C และ อาจารย์ V_Mee มากครับ ภาพและข้อมูลที่มีค่ามากมายครับ

วันที่ ๔ ธันวาคม
   
เวลา ๓ ล.ท. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครเป็นขบวนพยุหยาตราโดยชลมารคตามโบราชราชประเพณี

ขบวนเสด็จพระราชดำเนินเคลื่อนที่ออกจากพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมายังท่าราชวรดิษฐ์ เสด็จลงเรือพระที่นั่งสุพรรณหงสุ์ตรงสู่วัดอรุณราชวราราม ภายหลังที่ได้ทรงนมัสการแล้ว เสด็จพระราชดำเนินคืนสู่พระบรมมหาราชวัง สมเด็จพระบรมราชินีพระพันปีหลวงเสด็จพร้อมด้วยเจ้าหญิงต่างประเทศ อัครราชทูตพิเศษและข้าราชการเฝ้าเมื่อเสด็จพระราชดำเนิน ณ ท่าราชวรดิษฐ์

   เวลาค่ำทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเลี้ยงอาหารในพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย

ขบวนเรือพระที่นั่ง

เรือพระที่นั่งเคลื่อนออกสู่แม่น้ำ เรือรบของราชนาวีที่ลอยลำอยู่ยิงสลุตถวาย

ลอยลำสู่วัดอรุณราชวราราม

พระบรมวงศานุวงศ์นำเสด็จพระราชวงศ์จากต่างประเทศเฝ้าชมขบวนพยุหยาตราที่ท่าน้ำ

วันจันทร์ที่  ๔  ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๔  เสด็จเลียบพระนครทางชลมารค
ทรงเครื่องอย่างวันบรมราชาภิเษก ทรงฉลองพระองค์และพระภูษาขาวตามสีกำลังวัน 
ทรงฉลองพระองค์ครุยกรองทอง  ทรงพระสังวาลมหาสุราภรณ์มงกุฎสยามภายนอก  ทรงพระมาลาเส้าสูง
เสด็จออกพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท  ประทับพระราชยานทองคำลงยาราชาวดี
เสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนราบเข้าในประตูกำแพงแก้วด้านตะวันออก 
ผ่านหน้าพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทไปออกประตูด้านตะวันตก  ออกประตูศรีสุนทรและประตูเทวาภิรมย์
ไปตามถนนมหาราชเลี้ยวไปประทับเกยพระที่นั่งราชกิจวินิจฉัย แล้วเสด็จประทับพระราชบัลลังก์ ณ พลับพลาท่าราชวรดิษฐ์
พร้อมด้วยสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พันปีหลวง  และเจ้านานาประเทศ
โปรดเกล้าฯ .ให้เคลื่อนเรือกระบวนหน้าพายถวายลำทอดพระเนตรตามลำดับ
 
เสด็จลงประทับเรืออเนกชาติภุชงค์ซึ่งเป็นเรือพระที่นั่งพลับพลา   ทรงพระชฎามหากฐินน้อย
เสด็จลงเรือพระที่นั่งศรีสุพรรณหงส์  ประทับพระราชอาสน์ภายในบุษบก
แล้วนายทหารเรือต้นบทฝีพายเกริ่นเห่  เรือพระที่นั่งเคลื่อนออกจากท่าราชวรดิษฐ์
เสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารค  มีเรือพิฆาต  เรือดั้ง  เรือรูปสัตว์และเรือเอกไชยคู่ชักนำเสด็จ
มีเรือกราบกันยาเจ้ากรมปลัดกรมพระตำรวจกับทหารเรือรักษาองค์แซง
 
เสด็จพระราชดำเนินเป็นขบวนพยุหยาตราอย่างใหญ่ในชลมารควิถีข้ามฟากไป ณ วัดอรุณราชวราราม
 
เรือพระที่นั่งพลับพลาเทียบท่าพระฉนวนวัดอรุณราชวรารามแล้ว 
เรือศรีสุพรรณหงส์ลำทรงจึงเทียบเรือพระที่นั่งพลับพลา  เสด็จลงประทับในเรือพลับพลา
เปลื้องพระชฎามหากฐินน้อย  ทรงพระมาลาเส้าสูงแล้ว  เสด็จขึ้นท่าพระฉนวน
 
ประทับพระราชยานงาเสด็จพระราชดำเนินโดยขบวนราบไปเทียบพระราชยานที่เกยหน้าประตูพระอาราม
ทรงพระดำเนินโดยทางลาดพระบาทขึ้นประทับในพระอุโบสถ
พระสงฆ์สมณศักดิ์มหานิกายวัดฝั่งตะวันตกซึ่งรับเสด็จอยู่ในพระอุโบสถสวดพระคาถาถวายไชยมงคล
ทรงจุดธูปเครื่องนมัสการและเครื่องทองน้อยถวายบังคมพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
แล้วทรงพระราชอุทิศวัตถุปัจจัยถวายสำหรับบำรุงพระอารามเป็นมูลค่าราคาเงินร้อยชั่ง
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์  (ฤทธิ  ธมฺมสิริ) เจ้าอาวาสวัดอรุณราชวรารามถวายอติเรก  พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา

ขอแทรกเรื่องการเห่เรือไว้เป็นหลักฐาน  ในการเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครทางชลมารคนั้นน่าจะโปรดเกล้าฯ ให้ใช้บทเห่ของเดิม  ต่อมาในเดือนธียวาคม พ.ศ. ๒๔๕๗  ได้เสด็จพระราชดำเนินประพาสหัวเมืองชายทะเลมณฑลจันทบุรี  ในคราวนั้นกระทรวงทหารเรือได้จัดการประลองยุทธทางเรือและสวนสนามทางเรือถวายทอดพระเนตรเป็นครั้งแรกที่อ่าวสัตหีบ  ในคราวนี้จึงได้ทรงพระราชนิพนธ์บทเห่เรือพระราชทานไปลงพิมพ์ในสมุทสาร  บทเห่เรือนั้นมีทั้งชมเวียงวังและชายทะเล  ซึ่งบทชมชายทะเลบทหนึ่งครูเอื้อ  สุนทรสนาน ได้นำมาใส่ทำนองเป็นเพลง สีชัง  ที่ขึ้นต้นว่า สีชังชังแต่ชื่อ  เกาะนัเนหรือจะชังใคร  มีบทเห่ชมอาหาร เช่น ข้าวคลุก  ข้าต้มนกสับ  ข้าวต้มเนื้อโค ฯลฯ  ชมเรือรบชนิดเรือเหล็กอย่างสมัยใหม่ เป็นต้น  บทเห้เรือพระราชนิพนธ์นี้ อาจารย์วัฒนะ  บุญจับ ผู้เชี่ยวชาญของกรมศิลปากรไปได้แผ่นเสียงบทเห่แบบพระราชนิยมมา  และได้ลองเห่บทพระราชนิพนธ์นี้ในงานวันภาษาไทยที่มหาวิทยาลัยศิลปากรพระราชวังสนามจันทร์ครั้งหนึ่งเมื่อสักสองปีล่วงมาแล้ว  การเห่ตามแบบพระราชนิยมนั้นออกจะกระชับและเข้ามแข็งในทำนิงปลุกใจกว่าวิธีการเห่อย่างที่ทหารเรือเห่กันอยู่ในปัจจุบัน

สีชัง - ม.ร.ว. ถนัดศรี สวัสดิวัฒน์ (http://www.youtube.com/watch?v=rPK2Yzf1Sfc#)

กาพย์ห่อโคลง

         สีชัง ชังชื่อแล้ว               อย่าชัง
    อย่าโกรธพี่จริงจัง                  จิตข้อง
    ตัวไกลจิตก็ยัง                      เนาแนบ
    เสน่ห์สนิทน้อง                     นิจโอ้อาดูร

        สีชัง ชังแต่ชื่อ                 เกาะนั้นหรือจะชังใคร
        ขอแต่แม่ดวงใจ                อย่าชังชิงพี่จริงจัง

       ตัวไกลใจพี่อยู่                  เป็นคู่น้องครองยืนยัง
    ห่างเจ้าเฝ้าแลหลัง                ตั้งใจติดมิตรสมาน       

ผมได้รูปมาเหมือนกัน น่าจะเป็นเหตุการณ์นี้เอง ที่เห็นเกาะหมู่ ๓ลำเป็นเรือพิฆาตชั้นเดียวกัน ต่อจากอู่ของอังกฤษในฮ่องกงตั้งแต่สมัยปลายรัชกาลที่ ๕ ชื่อ ร.ล.มูรธาวสิตสวัสดิ์ ร.ล.พาลีรั้งทวีป และร.ล.สุครีพครองเมือง ส่วนลำใกล้ ต่อทีหลัง ชื่อ ร.ล.เสือคำรณสินธุ์

จากการเสด็จพระราชดำเนินคราวนั้น ได้จุดประกายในกระแสพระราชดำริที่จะหาเรือรบที่ทันสมัยกว่าให้ราชนาวีไทย ทรงนึกไว้เลยว่าจะพระราชทานชื่อ ร.ล.พระร่วง

แต่กว่าความฝันของพระองค์จะเป็นจริงก็หลายปีหลังจากนั้น  พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงรณรงค์ด้วยพระองค์เอง  ด้วยการนำบริจาคพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ จนสามารถเรี่ยไรเงินซื้อเรือรบสำหรับประเทศชาติได้ลำหนึ่ง แล้วโปรดเกล้าฯให้นายพลเรือโท พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหมื่นชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ ออกไปจัดซื้อเรือในยุโรปพร้อมด้วยคณะนายทหารอีก ๕นาย ซึ่งได้คัดเลือกเรือพิฆาตตอร์ปิโดชื่อ เอชเอ็มเอส เรเดียนท์ (HMS Radiant) อังกฤษต่อขึ้นเพื่อเข้าสมรภูมิในสงครามโลกครั้งที่ ๑ แต่ยังไม่ทันจะได้รบจริงสงครามก็ยุติเสียก่อน รัฐบาลอังกฤษจึงเสนอขายให้สยามในราคามิตรภาพสองแสนปอนด์  ต่ำกว่างบประมาณที่ตั้งไว้

เมื่อตกลงซื้อแล้ว กรมหมื่นชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ ทรงเป็นผู้บังคับการ พร้อมด้วยนายทหารเรือไทยและลูกเรือชาวอังกฤษ   นำเรือหลวงพระร่วงจากยุโรปมาถึงกรุงเทพมหานคร  และจอดฉลองสมโภชที่ท่าราชวรดิฐ  ระหว่างวันที่ ๘ - ๑๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๖๓

หลังจากนั้นได้เสด็จพระราชดำเนินกลับ ด้วยขบวนพยุหยาตราโดยชลมารคเช่นเดียวกับขาไป

ข้าราชการ ข้าราชสำนักและทหารราชองครักษ์เตรียมรับเสด็จที่ท่าราชวรดิฐ

เสด็จพระราชดำเนินขึ้น

ทรงพระราชดำเนินด้วยพระบาทสู่พระที่นั่งราชกิจวินิจ

บทพระราชนิพนธ์เห่ชมกระบวนเรือรบที่ท่านนวรัตน นำมาให้ชมกันก่อนหน้านี้ครับ

เรือหลวงมกุฏราชกุมาร

เรือหลวงสุรียมณฑล

เรือ ต. (เรือตอร์ปิโด)

ทหารบนเรือต.

ทหารบนเรือพิฆาตประจำสถานีรบ

ทหารประจำแท่นตอร์ปิโด

วันที่ ๕ ธันวาคม

สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟากรมหลวงนครสวรรค์พินิต ทรงเชิญฺฮีสรอแยลไฮเนสปรินซ์วัลดีมาร์, ปรินซ์โอเค, ปรินซ์อัคเซล, และปรินซ์แอริคแห่งประเทศเดนมารค กับฮีสอิมปิเรียลฺไฮเนส ปรินซ์ฮิโรยะสุฟุชิมิแห่งประเทศญี่ปุ่น เสวยอาหารกลางวัน
สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงพิศณุโลกประชานารถได้ทรงเชิญฮิสรอแยลไฮเนสปรินซ์วิลเลียม และ เฮอร์อิมปิเรียบไฮเนสปรินเซสวิลเลียมแห่งประเทศสวีเดน ฮิสอิมปิเรียลไฮเนสปรินซ์อาเล็กซานเดอร์ และเฮอร์รอแยลไฮเนสปรินเซสอาเล็กซานเดอร์ออฟเต็ก เสวยกลางวัน

เวลา ๓.๓๐ ล.ท.
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินสู่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในการประพรมธงไชยเฉลิมพลแห่งกองทัพบกด้วยน้ำพระพุทธมนตร์
เวลา ๔ ล.ท.
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินสู่ท้องสนามหลวงเพื่อนักเรียนเข้าเฝ้าทูลลอองธุลีพระบาทกราบถวายบังคมถวายไชยมงคล สมเด็จพระบรมราชินีพระพันปีหลวงได้เสด็จประทับพลับพลา และอัครราชทูตผู้แทนพิเศษได้เข้าเฝ้าด้วย

ลูกเสือสยามจากโรงเรียนต่างๆ

ภาพนี้เป็นคณะครูบาดหลวงและนักเรียนอัสสัมชัญที่มายืนรอรับเสด็จ ครับ

ภาพลูกเสือในความเห็นที่ ๗๐  โปรดสังเกตแถวลูกเสือตัวน้อยๆ ทางมุมซ้ายมือของภาพ  ลูกเสือกองนี้คือ ลูกเสือจากกองลูกเสือกรุงเทพฯ ที่ ๑ (ลูกเสือหลวง)  ซึ่งเป็นกองลูกเสือกองแรกของประเทศสยาม

ท่าน ม.ล.ปิ่น  มาลากุล เล่าให้ฟัว่า เมื่อรัชกาลที่ ๖ ทรงตั้งกองลูกเสือขึ้นในประเทศสยามใน พ.ศ. ๒๔๕๔ นั้น  ตัวท่านยังเป็นนักเรียนสวนกุหลาบ  อายุยังไม่ถึง ๑๒ ปี  ยังไม่ถึงเกณฑ์ที่จะสมัครเป็นลูกเสือ  ต่อมาท่านเจ้าคุณบิดาท่านนำตัวท่านถวายตัวเป็นมหาดเล็กในรัชกาลที่ ๖ แล้ว  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ท่านย้ายมาเข้าเรียนที่โรงเรียนมหาดเล็กหลวง  ซึ่งเวลานั้นกองลูกเสือหลวงถูกยกฐานะเป็นกรมนักเรียนเสือป่าหลวงแล้ว  ท่านก็เลยไม่ได้เป็นลูกเสือ  แต่ต้องเป็นนักเรียนเสือป่าหลวง  ที่ชาวบ้านเรียกกันว่า "นักเรียนนายร้อยเสือป่า" จนโปรดเกล้าฯ ให้ออกไปเล่าเรียนที่อังกฤษจบกลับมาแล้ว  ก็ได้มาทำหน้าที่ "พ่อเสือ" ผู้วางรากฐานการลูกเสือให้มั่นคงสืบมาทุกวันนี้

วันอังคารที่  ๕  ธันวาคม  พ.ศ. ๒๔๕๔  มีบันทึกในจดหมายเหตุการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกว่า
ทรงเครื่องเต็มยศขาวกรมพระตำรวจ  ประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์มหาจักรีบรมราชวงศ์  ไปทรงตรึงหมุดธงไชยเฉลิมพลที่พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดารามเป็นปฐม
แล้วประทับรถม้าพระที่นั่งที่ประตูหลังพระอาราม  เสด็จพระราชดำเนินไปประทับพลับพลาท้องสนามหลวง  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้
พระยาวิสุทธสุริยศักดิ์ (ม.ร.ว.เปีย  มาลากุล - เจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี) รั้งเสนาบดีกระทรวงธรรมการนำนักเรียนชายหญิงทั้งฝ่ายทหารและพลเรือน
เฉพาะแต่ในกรุงเทพฯ และหัวเมืองในมณฑลกรุงเทพฯ รวมทั้งสิ้น ๑๒,๖๓๘ คน  แยกเป็นนักเรียนฝ่ายทหาร ๑,๓๒๓ คน  ลูกเสือ ๒,๘๓๖ คน  นักเรียนชายฝ่ายพลเรือน ๕,๖๑๖ คน 
นักเรียนหญิง ๑,๔๐๖ คน  นักเรียนชายชั้นเล็ก ๑,๔๕๗ คน เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาททูลเกล้าฯ ถวายดอกไม้ธูปเทียนด้วยความสวามิภักดิ์ในเบื้องพระยุคลบาท

เรือหลวงมกุฎราชกุมารนี้มีบันทึกว่า ได้เป็นพระราชพาหนะนำเสด็จสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมขุนเทพทวาราวดี (รัชกาลที่ ๖)  และพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ (กรมหลวงชุมพรเขตอุดทศักดิ์) ไปส่งเสด็จที่สิงคโปร์เพื่อประทับเรือใหญ่ไปทรงศึกษาวิชาการที่ประเทศอังกฤษ  เมื่อเวลาที่่เสด็จออกไปทรงศึกษาเมื่อวันที่ ๒๐ สิงหาคม ร.ศ. ๑๑๒ (พ.ศ. ๒๔๓๖) นั้น  เรือหลวงมกุฎราชกุมารที่เป็นพระาชพาหนะยังคงปรากฏร่องรอยความเสียหายจากการสู้รบกับเรือรบฝรั่งเศสในคราววิกฤติ ร.ศ. ๑๑๒ เมื่อเดือนเศษก่อนหน้านั้นอยู่  เมื่อแรกเสด็จถึงอังกฤษทั้งสองพระองค์จึงทรงตั้งพระทัยมั่นที่จะทรงเรียนวิชาการทหารเรือ  แต่เนื่องจากสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมขุนเทพทวราวดีได้ทรงรับสถาปนาเป็นสมเด็จพระยุพราชสืบแทนสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ ที่เสด็จสวรรคตไปใน พ.ศ. ๒๔๓๗  จึงต้องทรงเปลี่ยนแนวมาทรงศึกษาวิชาทหารบกและวิชาการพลเรือนเพื่อทรงกลับมาเป็นพระเจ้าแผ่นดินแทน  แม้กระนั้นก็ยังทรงเป็นพระราชธุระสอดส่องสนับสนุนกิจการทหารเรือไทยมาจนตลอดรัชสมัย

เวลาค่ำ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ ทรงเชิญพระราชวงศ์นานาประเทศและอัครราชทูตผู้แทนพิเศษที่ได้รับเชิญเมื่อวันที่ ๓๐ พฤศจิกายน ไปในงานเลี้ยงอาหารที่วัง

ฮีสเอกเซลเลนซี อัครราชทูตญี่ปุ่น ได้เชิญ ฮีสอิมปิเรียล ไฮเนสปรินซ์ฮิโรยะสุ แห่งประเทศญี่ปุ่นเสวยอาหารค่ำ
ฮีสเอกเซลเลนซี อัครราชทูตรุสเซีย ได้เชิญฮีสรอแยลไฮเนส ปรินซ์วัลดีมาร์ ปรินซ์ โอเค, ปรินซ์อัคเซล และ ปรินซ์เอริคแห่งเดนมารคเลี้ยงอาหารค่ำ

เวลา ๙ ล.ท. มีโขนแสดงที่โรงละครหลวง

วันที่ ๖ ธันวาคม

เวลา ๓.๓๐ ล.ท. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินประทับพลับพลาท้องสนามหลวง พระราชทานธงไชยเฉลิมพลแก่กองทัพบก สมเด็จพระบรมราชินี พระพันปีหลวงได้เสด็จล่วงหน้าไปก่อน และบรรดาพระราชวงศ์นานาประเทศและเจ้าหญิงกับอัครราชทูตผู้แทนพิเศษพากันเข้าเฝ้างานนั้น

เวลาค่ำพระราชทานเลี้ยงนายทหาร
ภายหลังที่เสร็จการเลี้ยงแล้ว เจ้าพระยายมราชมีงานสโมสรสันนิบาตที่พระทรวงนครบาล

ในภาพเป็นขบวนเสด็จของพระราชวงศ์ต่างประเทศพระองค์หนึ่งโดยรถม้าพระที่นั่ง

วันที่ ๗ ธันวาคม

สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนลพบุรีราเมศร์ ทรงเชิญพระราชวงศ์นานาประเทศ และอัครราชทูตผู้แทนพิเศษ เสวยและรับประทานอาหารกลางวัน

เวลา ๓ ล.ท. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จทอดพระเนตรการตรวจพล ณ ท้องสนามหลวง สมเด็จพระบรมราชินี พระพันปีหลวงพร้อมด้วยพระบรมวงศานุวงศ์ฝ่ายในเสด็จในงานนี้ พระราชวงศ์นานาประเทศ อัครราชทูตผู้แทนพิเศษ และคณะทูตานุทูตเข้าเฝ้า
   
เวลาค่ำ เสด็จพระราชดำเนินยังกระทรวงกลาโหม กองทหารบกชักยัญไฟถวายไชยมงคล

^บน^ ขบวนพระราชวงศ์เสด็จยังมณฑลพิธี ณ บริเวณท้องสนามหลวง

Vล่างV ขบวนเสด็จพระราชดำเนิน ออกจากประตูวิเศษไชยศรี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จทรงม้า ขณะผ่านแยกวัดมหาธาตุ

ขบวนเสด็จตรวจพลด้านทักษิณาวัตร เวียนขวารอบท้องสนามหลวงไปยังปะรำพิธี พร้อมเจ้านายฝ่ายชายจากนานาประเทศ

สมเด็จพระราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินตามโดยรถม้าพระที่นั่ง พร้อมเจ้านายฝ่ายหญิงจากนานาประเทศ

บริเวณปะรำพิธี พระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ในเครื่องแบบเต็มยศ เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท
ในภาพ เห็นพระบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุลจักรพงศ์(ตอนนั้นคงยังเป็นหม่อมเจ้าอยู่) พระโอรสของสมเด็จเจ้าฟ้าจักรพงศ์ภูวนาทบนที่ประทับแถวหน้าในฐานะที่ยังทรงเป็นเด็กน้อยอยู่ด้วย

ขอย้อนไปที่ความเห็น ๗๕  ในการพระราชทานธงไชยเฉลิมพลแก่กองทหารบกในสมัยรัชกาลที่ ๖ นั้นมีพระราชบันทึกว่า หน่วยทหารที่ได้รับพระราชทานธงไชยเฉลิมพลในสมัยนั้้นมีแต่กองพันทหารราบและทหารม้าเท่านั้น  ต่อมาเจ้าพระยาบดินทรเดชานุชิต (ม.ร.ว.อรุณ  ฉัตรกุล) เสนาบดีกระทรวงกระลาโหม (สะกอย่างสมัยนั้น) กราบบังคมทูลขอพระราชทานธงไชยเฉลิมพลแก่หน่วยทหารปืนใหญ่  ได้มีพระบรมราชาธิบายว่า ธงไชยเฉลิมพลนั้นเป็นให้ไว้เป็นขวัญกำลังใจแก่หน่วยทหารที่ออกทำการรบในสนามให้นำไปพร้อมกับกองทหารที่เข้าทำการรบจริงในสนาม  ซึ่งมีเพียงทหารราบและทหารม้าเท่านั้นที่ออกทำการในสนาม  ส่วนทหารปืนใหญ่เป็นเพียงหน่วยสนับสนุนมิได้ออกทำการในสนามพร้อมกับสองหน่วยดังกล่าว  จึงไม่มีธรรมเนียมในนานาชาติที่จะให้ธงไชยเฉลิมพลแก่ทหารเหล่าอื่นนอกจากสองเหล่าที่กล่าวแล้ว

ต่อมาในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว กระทรวงกลาโหมได้ขอพระราชทานธงไชยเฉลิมพลแก่ทหารปืนใหญ่และทหารเหล่าอื่นๆ เพิ่มเติม  เมื่อโปรดเกล้าฯ พระราชทานแล้ว  ภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองจึงมีการขอพระราชทานธงไชยเฉลิมพลให้หน่วยทหารจนครบทุกเหล่า  แถมด้วยกองทัพตำรวจอีกด้วย

ภาพในความเห็นที่ ๗๙
ขวาสุด พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเครื่องเต็มยศ (เทา) จอมพลทหารบก พระมาลาเฮลเม้ตประดับพู่ขนนกขาว  ฉลองพระองค์ทูนิกคอพับสีเทา  พระสนับเพลาสีน้ำเงินแก่  ทรงม้าพระที่นั่งสยามพันธุ์ เป็นม้าพันธุ์อาหรับสีดำมีด่างขาวที่หน้าผาก
ผู้ที่ตามเสด็จมาทางซ้ายของภาพคือ นายพลเอก พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช เสนาบดีกระทรวงกระลาโหม  ซึ่งในระหว่างประทับตรวจพลสวนสนามกลางท้องสนามหลวงในวันนี้  ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรยศเลื่อนเป็นจอมพลทหารบก
ยังสงสัยอยู่ว่า ในเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และพระเจ้าพี่ยาเธอพระองค์นั้นต่างก็ทรงม้าพระที่นั่งอยู่กลางสนาม  เวลาพระราชทานและรับพระราชทานสัญญาบัตรนั้นทรงกระทำกันบนหลังม้าหรืออย่างไรไม่มีบันทึกไว้

อีกสองพระองค์ที่ทรง้าตามเสด็จมานั้นทรงเครื่องทหารเรือ  ซึ่งไม่ทราบว่าเป็นพระองค์ใด

ในความเห็นที่ ๘๐
ผู้ทรงทรงเครื่องนายพลเอกทหารบก พระมาลาพู่ขาว ทรงม้าขาว คือ นายพลเอก พระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ (จอมพล สมเด็จพระอนุชาธิราช เจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ) เสนาธิการทหารบก ผู้อำนวยการสวนสนามในวันนั้น 
พระราชวงศ์ต่างประเทศที่มาร่วมในงานสวนสนามคราวนี้ที่เป็นฝ่ายหน้าต่างก็ทรงเครื่องแบบตามประเทศของตนทรงม้ามาในขบวน  ส่วนฝ่ายในประทับรถม้าพระที่นั่งมาด้วยสมเด็จพระพันปีหลวง และสมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าวไลยอลงกรณ์ กรมหลวงเพชรบุรีราชสิรินธร

ภายหลังการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภชครั้งนี้แล้ว  ได้มีการถวายพระยศทหารแแด่สมเด็จพระพันปีหลวงให้ทรงเป็นนายพันโท ผู้บังคับการพิเศษกองพันที่ ๒ กรมทหารราบที่ ๑ มหาดเล็กรักษาพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  และทรงเป็นนายพันเอก ผู้บังคับการกรมทหารบกม้าที่ ๕ มณฑลนครราชสีมา  กับสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงเพชรบุรีราชสิรินธร ทรงเป็นนายพันเอก ผู้บังคับการกรมทหารม้าที่ ๒ มณฑลนครไชยศรี
ต่อมาในรัชกาลที่ ๖ เมื่อโปรดเกล้าฯ สถาปนาสมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิศจี เป็นพระบรมราชินีแล้ว  ก็ได้โปรดเกล้าฯ พระราชทานยศนายพันโท ให้ทรงเป็นผู้บังคับการพิเศษกองพันที่ ๒ กรมทหารราบที่ ๑ มหาดเล็กรักษาพระองค์ฯ แล้วเลยเป็นธรรมเนียมต่อมาที่สมเด็จพระบรมราชินีจะได้รับพระราชทานพระเกียรติยศนี้เนื่องด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเป็นผู้บังคับการพิเศษของกรมทหารนี้มาทุกพระองค์ตั้งแต่รัชกาลที่ ๕ เป็นลำดับมา

อนึ่งเมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำริจะโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงงเพชรบุรีราชสิรินธรเป็นผู้บังคับการพิเศษกรมทหารราบที่ ๑๔ จังหวัดเพชรบุรีตามพระนามกรมนั้น  สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถได้กาบบังคมทูลพระกรุณาว่า หากทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ดำเนินการตาพระราชดำริแล้วเกรงว่านายทหารในกรมทหารราบที่ ๑๔ ที่เคยประดับอักษรพระบรมนามาภิไธย ว.ป.ร.บนอินทรธนูในฐานะมราทรงเป็นผู้บังคับการพิเศษของกรมนั้นมาก่อนจะพากันเสียใจที่ต้องเปลี่ยนเอาอักษรพระบรมนามาภิไธยออกไปประดับอักษรพระนาม ว.อ.แทน  อีนจะเป็นการลดเกียรติยศของทหารหน่วยนั้น  หากจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ "น้องหญิง" คือสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงเพชรบุรีฯ ทรงเป็นทหารม้าเช่นเจ้านายฝ่ายในของนานาประเทศจะงดงามกว่า  และสมเด็จพระพันปีหลวงเองนั้นก็ทรงมีพระราชหฤทัยนิยมการทหารเป็นอย่างยิ่ง  หากจะไม่ถวายพระเกียรติยศให้ทรงเป็นทหาร  จะทรง "ไว้หนวด" เอาได้  จากนั้นจึงได้โปรดเกล้าฯ ถวายพระเกียรติยศให้สมเด็จพระพันปีหลวง  และพระราชทานพระเกียรติยศให้สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงเพชรบุรีฯ ทรงเป็นนายทหารม้า  และเป็นธรรมเนียมถวายพระเกัยรติยศให้พระบรมวงศ์ฝ่ายในทรงเป็นนายทหารม้าสืบมา  อาทิ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี  สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์  สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสรานครินทร์  พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา  พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าสิริวัณณวรีนารรัตน์

ใช่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ามหิดลอดุลยเดชไหมครับ

ไม่ใช่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าฟ้าฯ กรมขุจสงขลานครินทร์ครับ  เพราะเสร็จการถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมือเดือนมีนาคม ๒๔๕๔ แล้ว  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอพระองค์นั้นได้ดดยเสด็จพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวที่เสด็จประพาสเมืองสงขลาเมื่อวันที่ ๑๕ เมษายน ๒๔๕๔  แล้วเลยกราบถวายบังคมลาเสด็จกลับออกไปทรงศึกษาที่ยุโรปตั้งแต่วันที่ ๑๗ เมษายนปีเดียวกันนั้น

แต่พิจารณาจากตำแหน่งที่ทรงม้าคู่กันมากับพระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช เสนาบดีกระลาโหมแล้ว  เจ้านายที่ทรงเครื่องทหารเรือพระองค์นั้นน่าจะเป็น นายพลเรือเอก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าบริพัตรสุขุมพันธุ์ กรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต (จอมพล จอมพลเรือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต) ซึ่งเวลานั้นทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงทหารเรือ

รถม้าที่ประทับทรงสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชชนี และเจ้านายฝ่ายหญิงนานาชาติ จอดหน้าบริเวณปริมณฑลเพื่อทอดพระเนตร ระหว่างการเสด็จพระราชดำเนินตรวจพล

นายพลเอก พระเจ้าพี่ยาเธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช เสนาบดีกระทรวงกลาโหม 

ทหารสวนสนามผ่านที่ประทับ และรถม้าพระที่นั่ง

แกรนด์ ดยุค โบริส วลาดิมีโรวิช ผู้แทนองค์พระเจ้าซาร์จากรัสเซีย ทรงมีพระราชบันทึกว่า

"หลังจากรับประทานอาหารกลางวันแล้ว พวกเราจะไปร่วมชมกองกำลังทหารที่กำลังรุ่งโรจน์อย่างที่ไม่เคยปรากฏให้เห็นที่กรุงเทพฯ มาก่อนเลย ที่ลานกว้างมีนายทหารจำนวน ๓๐,๐๐๐ นาย ตั้งแถวอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อยใต้ดวงอาทิตย์ที่ส่องแสงตรงศีรษะพอดี ขณะรอเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
กองทหารที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จพระราชดำเนินตรวจพลสวนสนามนั้นประกอบด้วยกองทหารทั้งสามกองพล และตัวแทนจากกองร้อยต่างๆ ตามท้องที่ที่อยู่ห่างไกลอีกจำนวนหนึ่ง มีกระโจมตั้งอยู่ริมสนามสำหรับรับรองผู้ที่ได้รับเชิญมาร่วมงานนี้

ครั้นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินถึง ทรงเครื่องเต็มยศจอมพลทหารบก ทรงม้านำหน้าขบวนเสด็จด้วยขบวนทหารม้าที่สง่างาม ซึ่งประกอบด้วยเจ้านานาประเทศและนายทหารตามเสด็จจำนวนมาก

จากนั้นขบวนออกเดินสวนสนามก็เริ่มขึ้น ตลอดระยะเวลาสองชั่วโมงที่อยู่ภายใต้การบังคับบัญชาของพลโท สมเด็จเจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถนั้น กองทหารทั้งหมดเคลื่อนไหวอย่างเข้มแข็งเป็นจังหวะสม่ำเสมอพร้อมเพรียง บรรดานายทหารล้วนมีท่วงท่าสง่างาม สวมเสื้อนอกเครื่องแบบสีเทาอ่อน กางเกงขายาวสีน้ำเงินเข้ม รัดข้อเท้าแน่นด้วยสนับเพลาที่ทำด้วยขนสัตว์ เฉพาะกองทหารรักษาพระองค์เพียงกองเดียวเท่านั้นที่สวมหมวกแบบเมืองร้อน ซึ่งก็ดูเหมาะสมอย่างยิ่ง ส่วนทหารที่ตั้งแถวอยู่ตามทางจะสวมหมวกแก๊ป ทำด้วยผ้าลินิน มองดูคล้ายกับหมวกของทหารรัสเซีย

ภาพสุดท้ายของวันนี้

จากประโยตที่ว่า "เฉพาะกองทหารรักษาพระองค์เพียงกองเดียวเท่านั้นที่สวมหมวกแบบเมืองร้อน"  น่าจะหมายถึงนายทหารสังกัดกรมทหารราบที่ ๑ มหาดเล็กรักษาพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ซึ่งเป็นหน่วยทหารหน่วยเดียวในเวลานั้นที่ใช้หมวกยอดมีพู่  เดิมในรัชกาลที่ ๕ เป็นพู่สีแดงมาเปลี่ยนเป็นพู่สีดำในตอนต้นรัชกาลที่ ๖

ภาพถัดมาในความเห็นที่ ๙๐  มีนายทหารราชองครักษ์ขึ้นมาเชิญธงไชยกระบี่ธุช พระครุฑพ่าห์น้อย นำเสด็จ
ธงไชยนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นเมื่อคราวที่ทรงได้รับแผ่นโลหะรูปกระบี่และครุฑ  ซึ่งทรงสันนิษฐานว่าเดิมคงจะเป็นยอดคันธงมาก่อน  จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างธงไชยคู่นี้ใช้นำเสด็จในโอกาสต่างๆ  ในสมัยรัชกาลที่ ๖ โปรดให้เชิญธงกระบี่ทางขวาและธงครุฑทางขวา  ต่อมาในรัชกาลที่ ๗ สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์กราบบังคมทูลว่า ตามบันทึกของโบราณนั้นธงครุฑจะต้องอยู่ขวาและธงกระบี่จะต้องเชิญทางซ้าย  จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้สลับกันมาแต่บัดนั้น

วันที่ ๘ ธันวาคม
   
เวลาเช้า พระราชวงศ์จากนานาประเทศทุกพระองค์เสด็จประพาสจังหวัดพระนครศรีอยุธยาและบางปะอิน เสด็จกลับโดยรถไฟพิเศษเวลา ๔ ล.ท.
   
เวลา ๓.๓๐ ล.ท. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินด้วยขบวนรถม้าพระที่นั่งประทับพลับพลาที่สามแยก พ่อค้าจีนและแขกเฝ้ากราบถวายบังคมถวายไชยมงคล
เวลาค่ำ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทววงศ์วโรประการ มีงานเลี้ยงที่กระทรวงต่างประเทศ
ภายหลังจากนั้น เสด็จพระราชดำเนินในงานสโมสรของกระทรวงทหารเรือและทอดพระเนตรการจัดดอกไม้เพลิง ซึ่งเสนาบดีกระทรวงวังได้ทรงจัด

ในหอจดหมายเหตุแห่งชาติไม่มีภาพการเสด็จประพาสอยุธยาของพระราชวงศ์นานาประเทศครั้งนี้ แต่มีภาพชุดหนึ่งที่ชดเชยกันได้สมบูรณ์แบบ คือการเสด็จประพาสของ ดยุกและดัชเชส โยฮันน์ อัลเบร็คต์ แห่งเมคเลนบูร์ก (Duke Johann Albrecht Ernst Konstantin Friedrich Heinrich of Mecklenburg ) พระราชวงศ์ระดับสูงแห่งปรัสเซีย ซึ่งได้เสด็จเยือนสยามในฐานะพระราชอาคันตุกะของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในปีพ.ศ.๒๔๕๒

ขอเชิญทัศนาความอลังการ

หลังจากเสด็จทอดพระเนตรทรากปรักหักพังของเมืองโบราณ ขบวนช้างได้มาหยุดหน้าพระวิหารพระมงคลบพิตร

และหยุดช้างเพื่อถ่ายภาพเป็นที่ระลึก

ภาพนี้เป็นภาพคลาสสิกที่ท่านอาจจะเคยผ่านสายตาบ้างแล้ว

และเสด็จกลับโดยรถไฟขบวนพิเศษในบ่ายวันนั้น

ชอบคุณครับ ที่นำภาพมาให้ชมและเนื้อเรื่องที่น่าสนใจครับ

ผมแค่มาลงชื่อเข้าเรียนนะครับ ไม่กล้าขัดจังหวะ

รอชมภาพต่อครับ
 ;D ;D ;D ;D

ขอบคุณที่เข้ามาชมครับ

เวลาเช้า พระราชวงศ์จากนานาประเทศทุกพระองค์เสด็จประพาสจังหวัดพระนครศรีอยุธยาและบางปะอิน เสด็จกลับโดยรถไฟพิเศษเวลา ๔ ล.ท.
   
เวลา ๓.๓๐ ล.ท. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินด้วยขบวนรถม้าพระที่นั่งประทับพลับพลาที่สามแยก พ่อค้าจีนและแขกเฝ้ากราบถวายบังคมถวายไชยมงคล

ล.ท.ย่อมาจากอะไรคะ  ???

ล.ท. = หลังเที่ยง แปลมาจาก p.m. = post meridiem  คู่กันคือ ก.ท. = ก่อนเที่ยง  มาจาก a.m. = ante meridiem  ;D

ขอบพระคุณอาจารย์เพ็ญชมพูค่ะ ;D

วันที่ ๙ ธันวาคม

สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงนครสวรรค์วรพินิต ทรงเชิญฮีสรอแยลไฮเนสปรินซ์วิลเลียม และเฮอร์อิมปิเรียลปรินซ์วิลเลียม แห่งสวีเดน, ฮีสอิมปีเรียลไฮเนส แกรนด์ดยุคบอรีสแห่งรุสเซีย และฮีสรอแยบไฮเนวปรินซ์อาเล็กซานเดอร์ กับเฮอร์รอแยลไฮเนสปรินเซสอาเล็กซานเดอร์ออฟเต็ก เสวยกลางวัน

สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงพิศณุโลกประชานารถ ได้เชิญฮีสรอแยลไฮเนสปรินซ์วัลดีมาร์, ปรินซ์โอเค, ปรินซ์อัคเซล และปรินซ์เอริคแห่งเดนมาร์ค และฮิสอิมปิเรียลไฮเนสปรินซ์ฮิโรยุสุ เสวยกลางวัน

เวลาบ่าย ที่สโมสรเสือป่ามีการประชุมเสือป่าเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท บรรดาผู้เป็นแขกที่ได้รับเชิญไปถึงเวลา ๓.๓๐ ล.ท. สมเด็จพระบรมราชีนี พระพันปีหลวง ได้เสด็จสโมสรถึง ๓.๔๕ ล.ท.

เวลา ๔ ล.ท.
กองเสือป่าได้เริ่มเดินขบวนเข้าบริเวณสโมสร เวลา ๔.๓๐ ล.ท. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จถึงสโมสรเสือป่า ทอดพระเนตรการตรวจพลแล้วเสด็จพระราชดำเนินกลับพระบรมมหาราชวัง

เวลาค่ำ ฮิสรอแยลไฮเนส พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงชานุภาพ ทรงเชิญอรรคราชทูตพิเศษบางคนไปเลี้ยงอาหารที่วัง
อรรคราชทูตอังกฤษ เชิญปรินซ์อาเล็กซานเดอร์ออฟเต็ก เสวยเวลาค่ำ
อรรคราชทูตรุสเซีย เชิญปรินซ์และปรินเซสวิลเลียมแห่งสวีเดน และแกรนด์ดยุคบอริสแห่งรุสเซีย เสวยเวลาค่ำ
อุปทูตฝรั่งเศสเชิญอรรคราชทูตผู้แทนทูตพิเศษรับประทานเวลาค่ำ

วันที่ ๑๐ ธันวาคม

นายกองนายหมู่เสือป่ามีการเลี้ยงถวายเป็นพระเกียรติยศที่สโมสรเสือป่า ภายหลังจากนั้นได้มีการจุดดอกไม้เพลิง บรรดาเจ้านานาประเทศและอรรคราชทูตผู้แทนพิเศษที่ยังอยู่จนถึงวันงานนี้ และบรรดาคณะทูตานุทูตก็ได้รับเชิญในงานนี้ด้วย

ตามที่ได้กล่าวมาข้างบนนั้น เป็นหมายกำหนดการของทางราชการ และพิธีการก็ได้กระทำสำเร็จครบถ้วนตามหมายนั้นแล้วทุกประการ

ติดตามอ่าน อย่างตั้งใจครับ

ขอบคุณที่เข้ามาบอกครับ แต่รูปที่ผมได้มาหมดแค่นี้แล้ว ส่วนอาจารย์วรชาติหรือท่านอื่นๆอาจจะมีอะไรเสริม

ภาพนี้ต้องให้อาจารย์วรชาติบรรยายว่าเกี่ยวเนื่องในพระราชพิธีนี้หรือเปล่า

ภาพประทับพระราชยานขเางบนนั้นเป็นภาพคราวงานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเฉลิมพระราชมณเฑียรเมื่อวันที่  ๑๑  พฤศขิกายน  ๒๔๕๓  ผู้เชิญพระแสง (สวมกางเกงขาว) เดินมาทางซ้ายที่ประทับคือ เจ้าพระยารามราฆพ เวลานั้นยังเป็น ม.ล.เฟื้อ มหาดเล็ก

การพระราชพิธิบรมราชาภิเษกในรัชกาลที่ ๖ โปรดให้จัดขึ้นเป็น ๒ คราวๆ แรกเรียกว่า การพระราชพิธีบรมราชาภิษกเฉลิมพระราชมณเฑียร เป็นการพระราชพิธีเตามโบราณราชประเพณีเพื่อการเสด็จดำรงสิริราชสมบัติโดนสมบูรณ์  มีพระบรมราชาธิบายในเรื่องนี้ว่า ตามโบราณราชประเพณีนั้นเมื่อพระมหากษัตริย์ทรงรับรัชทายาทดำรงสิริราชสมบัติสืบต่อจากพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศนั้น  ยังทรงเป็นเพียง "สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว" ยังทรงรับสัปตปฎลเศวตฉัตร หรือฉัตร ๗ ชั้น  จึงยังมิได้ทรงเป็นพระมหากษัตริย์โดยสมบูรณ์  ต่อเมื่อได้บรมราชาภิเษกแล้ว  จึงจะทรงเป็น "พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว"  ทรงรับนพปฎลมหาเศวตฉัตร

การพระราชพิธีบรมราชาภิเษกเฉลิมพระราชมณเฑียรจัดขึ้นในระหว่างวันที่ ๒ - ๑๖ พฤศจิกายน ๒๔๕๓  เป็นการพระราชพิธีเต็มรูปแบบตามโบราณราชประเพณี  แต่งดการมหรสพสมโภชและการเสด็จเลียบพระนครด้วยเป็นเวลาไว้ทุกขฺใหญ่ถวายพระบรมศพ  ต่อเมื่อออกทุกข์เมื่อครบกำหนด ๑ ปีแล้ว  จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภชอีกครั้ง  เป็นการพระราชพิธีครบสมบูรณ์ตามโบราณราชประเพณีซึ่งรวมั้งการเสด็จเลียบพระนครและมีการมหรสมภพสมโภช  แต่ที่พิเศษกว่าการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในรัชกาลก่อนๆ คือ ทรงเชิญผู้แทนประมุขจากนานาประเทศมาร่วมงานเฉกเช่นที่เคยเสด็จไปร่วมงานบรมราชาภิเษกของกษัตริย์ในยุโรปมาก่อน  จัดเป็นครั้งแรกในภาคพื้นเอเชียที่มีผู้แทนจากนานาประเทศมาร่วมงานเช่นนี้

อาจารย์ NAVARAT.C  อาจารย์ V_Mee ครับ การพระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภช ในครั้งที่2 นี้ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้า พระอนุชาของ องค์พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้า  ไม่ได้มาร่วม ใน การพระราชพิธีนี้ ใช่ไหมครับ เราถึงไม่เคยเห็นรูปของ ทั้ง 2 พระองค์ท่านในช่วงเวลาเดียวกันเลย

เชิญอาจารย์ V_Mee ครับ

ระหว่างนั้นรัชกาลที่ ๗ ประทับทรงศึกษาอยู่ที่ประเทศอังกฤษครับ  เสด็จออกไปตั้งแต่เดือนเมษายน  ในขณะที่พระราชพิธีบรมราชาภิเษกสมโภชจัดในเดือนธันวาคมครับ

ขอบคุณ อาจารย์ NAVARAT.C   และ อาจารย์ V_Mee มากครับ

ขอบคุณที่สละเวลาเพื่อแวะมาบอกครับ

ต่อไปเป็นภาพเก็บตกในชุดเดียวกันจากที่ต่างๆและยังไม่ได้ลงไว้

เก็บตก การต้อนรับพระราชวงศ์ต่างประเทศในคราวนั้น

และ

The Illastrated London News ลงข่าวเรื่องนี้

ภาพเมื่อเสด็จออกประทับมุขเด็จพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท
พระราชทานพระบรมราชวโรกาสให้เหล่าเสนามาตย์และราชเสวกเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทแสดงความสวามิภักดิ์

ภาพเหล่าทหารในกรุงเทพ มาชุมนุมพลเพื่อถวายสัตย์ปฏิญาณต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระองค์ใหม่

(ว่าแต่ว่า ภาพจากมุมสูงนี้ถ่ายจากที่ใด หลังคาหอสมุดวชิรญาณหรือเปล่า?)