เรือนไทย

ไปเล่น Trivia Pursuit ของที่นี่มา
มีคำถามนึงถามว่า ตกกระไดพลอยโจร หมายถึงอะไร
ผู้เฉลยบอกว่า คำนี้ไม่มี จริงๆแล้วเป็น ตกกระไดพลอยโจน
(น. หนู ไม่ใช่ ร. เรือ) จริงหรือไม่ ผมเข้าใจมาตลอดว่าเป็น ตกกระไดพลอยโจร

ตกกระไดพลอย"โจน" เป็นตำตอบสุดท้ายที่ถูกต้องครับ
คือ โจน = กระโจน หรือ กระโดดลงมา นั่นเอง
ส่วนความหมายที่ถูกต้อง คงจะมีผู้รู้เข้ามาอธิบายให้ทราบต่อไป

คำ : ตกกระไดพลอยโจน

นิยาม : จำเป็นที่จะต้องยอมเข้าไปเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อไม่มีทางเลี่ยง



http://www.royin.go.th/riThdict/lookup.html

สำนวนนี้น่าจะมาจาก
ไม่ได้ตั้งใจจะกระโดดลงบันได
แต่เสียหลักตอนกำลังลงบันได
เมื่อไม่อยากเจ็บตัวก็เลยกระโดดลงมาเสียเลย
เปรียบเทียบคนที่ทำไม่ดีอะไรบางอย่างที่ทำเพราะสถานการณ์พาไป
เนื่องจากมักเป็นเรื่องไม่ค่อยดี คนก็นึกว่าไปเป็นโจร
อย่างนักท่องราตรีตอนตีสองไปแล้วบางที่
เห็นเขาทะเลาะกันก็เลยแถมบาทาเข้าอีกอัน
(เกี่ยวหรือเปล่านะนี่)
ก็อย่าโจนกันบ่อยนักก็แล้วกันนะครับ

ไหน ๆก็ตกบันไดหล่นลงมาอยู่แล้ว เลยพลอยกระโจนลงมาเสียเลย ถูกแล้วครับ ไม่เกี่ยวกับขโมยขโจรใดๆ

สำนวนนี้ ท่านขุนวิจิตรมาตรา
แสดงให้เห็นเป็นสองความหมายครับ หนึ่งพลอยประสมทำในเรื่องที่คนอื่นเป็นต้นเหตุ เช่นในขุนช้างขุนแผนมีกลอนขุนแผนว่า
อองามก็หลงงงงวย
ไม่ช่วยไปข้างหน้าจะว้าวุ่น
ตกกระไดพลอยโจนโผนตามบุญ
ทำเป็นหุนหันโกรธเจ้าพลายงาม

หรือในความหมายที่สองคือเป็นเรื่องของตนเองที่ถึงเวลาต้องทำแล้วหลีกเลี่ยงต่อไปไม่ได้ เหมือนเมื่อตกกระไดแล้วก็จำต้องกระโจนพอให้มีท่าทาง ไม่เสียรูปไปมากนัก
ในโคลงกระทู้สุภาษิตมีว่า
ตก เรือนเพื่อนยั่วเย้ย ยืนหัว เราะนา
กระได พลาดพลั้งยั้งตัว คล่อมแคล้ว
พลอย ผสมโดดโดยกลัว เกรงเจ็บ มากนา
โจน พรวดซวดเซแล้ว เกือบล้มนอนหงาย