บางกอกดูดน้ำออกเลยหรือครับอาจารย์ อันนี้ผมตัดออกเพราะอธิบายไม่ถูกครับ แอ็บสแตร็คเกินเหตุ
แผนที่คุณวรณัยแจ๋วเลยครับ ขอบคุณมากครับ ว่าจะทำแผนที่ตรงนี้มาลงให้ดูเหมือนกัน แต่ไม่ค่อยมีฝีมือใช้โปรแกรมวาดภาพเท่าไหร่ เลยอู้ซะงั้น แหะๆ
เมื่อตะกี้นึกได้ ถ้าขบวนกำสรวลสมุทรท่านไม่ชิงเลี้ยวขวาเข้าคลองด่านไปก่อน มาถึงตรงนี้เอ่ยชื่อบางกอกไว้ซะหน่อยก็โป๊ะเชะ ไม่ต้องเดาให้เสียเวลา
ทีนี้เรื่องความหมายของ บาง ก่อนนะครับ
ผมพยายามจะหาความหมายเก่าของคำนี้ แต่จนใจที่หาไม่ได้เก่ากว่าสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ถ้าตั้งสมมติฐานไว้ก่อนว่า บาง ในรัตนโกสินทรน์ตอนต้น "น่าจะ" มีความหมายเหมือนสมัยอยุธยา เพราะสภาพสังคมไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงไปมาก
ตอนแกะนิราศมาประกอบแผนที่ (ไฟล์หมุด google earth เวอร์ชั่นเก่ามีในกระทู้นิราศสุพรรณในเรือนไทยนี่แหละครับ ส่วนเวอร์ชั่นใหม่ซึ่งสมบูรณ์กว่าของเก่ามากผมแช่เย็นไว้ที่สภาพ 90% มาพักใหญ่แล้ว สมบูรณ์เมื่อไหร่จะเอามาลงครับ) เชื่อว่า บาง แปลว่าลำน้ำหรือคลองซอยเลยครับ แต่จำเป็นต้องมีชุมชนด้วยหรือไม่ อันนี้ยังไม่แน่ใจ นอกจากนี้ที่ลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยานี่ต่ำมาก หาที่ดอนชนิดที่น้ำไม่ท่วมเลยได้ยาก แต่บ้านไทยถ้าไม่ใช่เรือนแพ ก็เป็นบ้านยกสูง ไม่กลัวน้ำอยู่แล้ว
ทีนี้เรื่องบ้านเกาะ แต่เท่าที่อ่านนิราศ (อีกแล้ว) คำว่าบ้านนี่จะปรากฎใช้เรียกชุมชนตรงบริเวณทีี่ไม่มีคลอง(บาง) ครับ ส่วนมากจะเป็นชุมชนริมแม่น้ำ มีบ้างที่เป็นชุมชนริมทางสัญจรทางบก ซึ่งมีไม่มาก เพราะไม่ใช่เส้นทางสัญจรหลักในสมัยโบราณ
ถ้ามีบ้านเกาะอยู่จริง ก็น่าจะเป็นบ้านที่อยู่ริมลำน้ำเจ้าพระยา แต่จะเป็นสายไหน? ที่สำคัญเฉพาะคลองบางกอกน้อยช่วงก่อนถึงวัดชลอ ก็มีชุมชนบางต่างๆเพียบเลยครับ ถ้าบ้านเกาะใหญ่ บ้านเกาะน้อยเคยมีจริง ก็คงต้องเป็นสมัยที่เก่ามาก ก่อนคนจะมาตั้งหลักแหล่งกันตรงนี้ ซึ่งก็แปลกอีก เพราะกำศรวลสมุทรก่อนขุดตลองลัดเจ้าพระยาเหล่านี้ ระบุชื่อชุมชน "บาง" ต่างๆ ในเส้นทางไว้หลายชื่ออยู่แหล้วครับ
โดยส่วนตัวผมเชื่อว่าเป็นไปได้ยากครับ กับข้อสันนิษฐานนี้
ทีนี้บางกอกใหญ่ กับบางกอกน้อยมาจากไหน
กำลังจะดำน้ำอีกแล้วครับ ใครจะตามมาโปรดกลั้นหายใจ...
เดาว่า สองชื่อนี้เกิดขึ้นเมื่อลำแม่น้ำเดิมตื้นเขินเป็นคลองไปแล้วครับ คลองลัดบางกอกกลายเป็นแม่น้ำ
บางกลายเป็นแม่น้ำ แล้วแม่น้ำกลายเป็นบาง ว่างั้นเถอะ
แถวนั้นเรียกบางกอก (เพราะบางกอกเดิม ที่กลายเป็นแม่น้ำไปแล้ว) แล้วบางกอกมันอันไหนล่ะ เพราะตรงนั้นเห็นอยู่สองบาง เรียกบางกอกทั้งสองบางเลยหรือ (ถึงทะลุถึงกันก็เถอะ)
มันก็เลยกลายเป็นบางกอกใหญ่ กับบางกอกน้อยไป
ม่ายงั้นคุยกันไม่รู้เรื่อง