เรือนไทย

อยากทราบว่าตอนนี้ยังมีคนใช้นามสกุล 2 นามสกุลนี้หรือเปล่าซึ่งสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชนนีทรงเคยใช้มาก่อน ก่อนที่จะมาเป็นหม่อมสังวาลย์ มหิดล ณ อยุธยา
ปล.ไม่รู้ว่า ใช้คำศัพท์ถูกเปล่า สำหรับนามสุกล หรือว่าใช้ราชนิกุล

เท่าที่ทราบ
ชูกระมล มีผู้ที่ใช้นามสกุลนี้ได้คนเดียวคือคุณถมยา  พระอนุชาในสมเด็จพระศรีนครินทรฯ แต่ท่านก็ถึงแก่กรรมเมื่ออายุแค่ ๑๗ ปี  ไม่ได้สมรส     จึงไม่มีผู้ใดใช้นามสกุลนี้อีก
ส่วนตะละภัฏ เป็นนามสกุลของเจ้ากรมหลี  (ขุนสงขลานครินทร์) เจ้ากรมในเจ้าฟ้ากรมขุนสงขลาฯ(พระยศในขณะนั้น)
สมเด็จพระศรีฯ ในตอนนั้นคือน.ส.สังวาลย์   ทรงขอยืมมาใช้เพื่อลงนามสกุลในพาสปอร์ตให้ครบถ้วนตามแบบฟอร์ม  เพราะท่านยังไม่ทรงมีนามสกุลของตนเองในขณะนั้น

พวกตะละภัฏ    ไม่ได้เป็นพระญาติกับท่าน  

ถ้าจะมีคนใช้นามสกุลนี้ ก็คือลูกหลานของเจ้ากรมหลี    คุณลองค้นในกูเกิ้ลดู น่าจะยังมีลูกหลานที่ใช้นามสกุลนี้อยู่นะคะ

ถ้าใครมีข้อมูลแตกต่างจากนี้ หรือจะเพิ่มเติม ก็เชิญเข้ามาเล่าด้วย

เจ้ากรมหลีนั้น เมื่อตอนได้รับประทานนามสกุลนั้น มีบรรดาศักดิ์เป็นขุนสงขลานครินทร์
ต่อมาภายหลังได้เลื่อนขึ้นเป็นหลวงสงขลานครินทร์ครับ
เจ้ากรมท่านมีบุตรและธิดากับคุณจำเริญทั้งหมด ๑๒ คน
อย่างเช่น คุณท้่าวพิทักษ์อนงค์นิกร, นายเดช, นายโสฬส เป็นต้น

โอ....น่าสนใจมากค่ะ คุณเงินปุ่นศรี

เรียนเชิญ แวะที่กระทู้ ขอถามเรื่องกรมโหร ด้วยนะคะ



เมื่อสิบกว่าวันมาแล้ว  มีหนังสือพจนานุกรมทางวรรณคดีเล่มหายากที่สุด(เพราะไม่มีใครรู้จัก)เล่มหนึ่งออกมาจากแหล่งอรุณอัมรินทร์
คำนำเกี่ยวพันไปถึงเจ้านายฝ่ายวังหน้า เจ้าจอมมารดาเอม และพระธิดาพระองค์หนึ่ง
เป็นประโยคสั้น ๆ สองประโยค   แต่คงเปิดประตูความรู้ได้อีกมากด้านศัพท์วรรณคดีที่สมเด็จพระปิ่นเกล้าทรงใช้
ต้องคอยอีก แปดวัน จนว่าจะได้เห็น

น่าเสียดายที่จะปล่อยให้ความรู้อันประเสริฐถูกเก็บในตู้หนังสือของนักสะสมแล้วหายไป

หลักฐานเรื่องเจ้ากรมหลีขอประทานนามสกุล ตะละภัฏ จากสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยิกาเจ้า

ขอถามนอกเรื่องหน่อยนะคะ    คิดว่าคงมีผู้รู้ตอบได้
ตะละภัฏ  แปลว่าอะไร 

ไม่นอกเรื่องหรอกครับ  ตรงประเด็นทีเดียวคุณเทาชมพู

ผมสันนิษฐานว่า  นามสกุล ตะละภัฏ สมเด็จพระพันวัสสาฯ น่าจะทรงผูกขึ้น โดยใช้ความหมายดังนี้

ตะละ  ตรงกับคำว่า ตล ในภาษาบาลี แปลว่า พื้น พื้นดิน  ซึ่งน่าจะตัดเอามาจากพระนามสมเด็จพระบรมราชชนก  ว่า  มหิดลอดุลเดช  มหิดล เขียนแบบบาลี ได้เป็น มหิตล  (แปลว่าพื้นแผ่นดิน พื้นโลก) แล้วตัดเหลือ ตล  ที่เขียนว่า  ตะละ  อาจจะเพื่อต้องการให้อ่านได้อย่างเดียวว่า ตะ-ละ  ถ้าเขียนว่า ตละ หรือ ตล บางคนอาจจะอ่านว่า ตน-ละ  ซึ่งไปพ้องกับคำว่า ตนละ ซึ่งความหมายจะเปลี่ยนไปทันที

ภัฏ  มาจาก ภฏฺฏ แปลว่า คนรับใช้  ข้าบริพาร ฯลฯ  บางทีอาจแปลว่า มหาดเล็ก ก็น่าจะได้

รวมความ ตะละภัฏ  น่าจะมีความหมายว่า  สกุลของผู้รับใช้หรือข้าราชบริพารในสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดลอดุลเดช  ซึ่งก็เป็นนามสกุลประทานที่เหมาะสมกับหน้าที่ราชการของหลวงสงขลานครินทร์ (หลี  ตะละภัฏ) อย่างยิ่ง

เชื้อสายหลวงสงขลานครินทร์ (หลี  ตะละภัฏ)

ในหนังสืองานพระราชทานเพลิงศพท้าวพิทักษ์อนงคนิกร (คุณจรูญ  ตะละภัฏ) เล่าว่า

หลวงสงขลานครินทร์ (หลี  ตะละภัฏ) ซึ่งเป็นบิดาของท้าวพิทักษ์อนงคนิกรนั้น  เป็นหลานของเจ้าจอมมารดาเที่ยงในรัชกาลที่ ๔ พระธิดาพระยาอัพภันตริกามาตยื (ดิศ  โรจนะดิษ)   เจ้าจอมมารดาเที่ยงเกี่ยวข้องเป็นหลานของจางวางท้วม  จางวางท้วมเป็นจางวางในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ  กรมหลวงสมรรัตน์สิริเชษฐ์  และมีฐานะเป็นปู่ของหลวงสงขลานครินทร์ (หลี  ตะละภัฏ)   พระราชโอรสพระราชธิดาในรัชกาลที่ ๔ ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมาดาเที่ยงนั้นมีทั้งหมด ๙ พระองค์ ทรงพระเมตตาแก่หลวงสงขลานครินทร์มาตั้งแต่ท่านยังเป็นเด็ก 

ต่อมา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ  กรมหลวงสมรรัตน์สิริเชษฐ์  ได้ทรงนำท่านหลีมาถวายตัวรับราชการกับสมเด็จพระศรีสวรินทิรา พระบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยิกาเจ้า  ในครั้งนั้นสมเด็จพระพันวัสสาฯ ได้โปรดให้ท่านหลีทำหน้าที่มหาดเล็กในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร  ครั้นเมื่อสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร  เสด็จสวรรคต  สมเด็จพระพันวัสสาฯ จึงโปรดให้ท่านหลีมาทำหน้าที่เป็นพระพี่เลี้ยงสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดลอดุลเดช 

ต่อมาเมื่อ สมเด็จเจ้าฟ้ามหิดลอดุลเดช ได้ทรงรับการสถาปนาโปรดเกล้าฯ ให้ทรงกรมเป็น สมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร์  ท่านหลี ก็ได้รับตำแหน่งเป็นขุนสงขลานครินทร์เจ้ากรม  เมื่อสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนสงขลานครินทร์  สิ้นพระชนม์เมื่อปี ๒๔๗๒ และรัชกาลที่ ๗ โปรดเกล้าฯ ให้เฉลิมพระเกียรติพระนามขึ้นเป็นสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงสงขลานครินทร์  ท่านหลีก็ได้เลื่อนเป็นหลวงสงขลานครินทร์ด้วย