เรือนไทย

วันศุกร์ที่ผ่านมาได้ไปที่วัดช่องนนทรี แต่ไม่ได้เอาข้อมูลมาลงเพราะคิดว่า ยังไงวัดนี้พี่ๆทั้งหลายก็คงรู้จักดีกันอยู่แล้ว
แต่ในอินเตอร์เนตก็มีข้อมูลเกี่ยวกับวัดนี้ไม่มากนัก เลยคิดว่าน่าจะเอามาลงไว้บ้าง เผื่อใครที่เริ่มสนใจศิลปะไทย
จะได้มีแนวทางไปหาดูหาชมได้บ้าง ก็อย่าเพิ่งเบื่อกันแล้วกันนะครับ

วัดช่องนนทรีเป็นวัดที่มีมาแต่สมัยอยุธยา อยู่ติดริมแม่น้ำเจ้าพระยาทางฝั่งตะวันออก หน้าวัดหันไปทางทิศตะวันออกเช่นกัน
เพราะเป็นช่วงที่แม่น้ำไหลวกขึ้นเหนือ ตรงข้ามกับบริเวณฝั่งบางกะเจ้า สิ่งก่อสร้างที่สำคัญคือพระอุโบสถฐานแอ่นโค้ง
ด้านหน้าพระอุโบสถทำเป็นมุขเด็จ มีเสาหารรองรับเครื่องบนหลังคาสี่ต้น หน้าบันทำเป็นฝาปะกนไม่สลัดลวดลาย หลังคาเป็ยลอน
มุงกระเบื้องแล้วฉาบปูนติดเชิงชาย

มุขหลังหน้าบันก็เป็นฝาปะกนแบบเดียวกับด้านหน้า แต่ไม่ออกเป็นมุขเด็จทำแบบชายคาปีกนกยื่นออกมาแทน
พระอุโบสถทำช่องประตูสองช่อง ทั้งด้านหน้าและด้านหลังทำเป็นทรงโค้งแหลมคาดว่าน่าจะได้รับอิทธิพลจาก
ช่างชาวตะวันตก ช่วงที่มีการสร้างป้อมสำคัญที่เมืองบางกอก ผนังทั้งสองด้านของพระอุโบสถเจาะช่องหน้าต่าง
ฝั่งละสองช่อง ซึ่งทำเป็นโค้งแหลมเช่นเดียวกับช่องประตู

ซุ้มเสมารอบพระอุโบสถทำเป็นทรงกูบที่นั่งบนหลังช้าง สลับกับเจดีย์ไปโดยตลอด แต่เจดีย์หักพังไปหลายองค์
ด้านหลังมีเจดีย์ย่อมุมขนาดใหญ่ รายล้อมด้วยเจดีย์อีกหลายองค์ซึ่งล้วนทาสีขาว

ด้านในประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้น ปางมารวิชัยเป็นพระธาน ลดหลั่นด้วยพระพุทธรูปสี่องค์ที่จัดวางตำแหน่งได้อย่างน่าชม
โดยจัดวางเป็นคู่ๆเยื้องกันออกมา ที่ฐานองค์พระมีลายปูนปั้นที่งดงามเช่นกัน โดยออกแบบขาสิงห์เป็นรูปครุฑได้อย่างสวยงาม

ในพระอุโบสถมีภาพจิตรกรรมฝาผนัง เล่าเรื่องทศชาติชาดก เริ่มตั้งแต่ผนังด้านซ้ายของพระประธาน
เวียนอุตราวัตรไปจนคบสิบเรื่อง บริเวณผนังสกัดหน้าเหนือช่องประตูเขียนภาพมารผจญ ภาพเขียนที่
วัดช่องนนทรีนี้นับเป็น ภาพเขียนสมัยอยุธยาที่ที่ยังหลงเหลือสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่ง ซึ่งอาจร่วมสมัย
กับภาพเขียนที่วัดปราสาท นนทบุรี

ภาพจากเรื่องพระเวสสันดรชาดก

ภาพเขียนชุดนี้เป็นงานจิตรกรรมก่อนรัชสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมศ ซึ่งเป็นยุคที่งานละครหนังใหญ่เจริญรุ่งเรือง
ทำให้งานเขียนได้รับแนวทางจากท่าทางของนาฏลักษณ์ ตามการสันนิฐานของอาจารย์ น ณ ปากน้ำ

ภาพเขียนที่นี่เขียนด้วยเนื้อหาที่สอดแทรกวิถีชีวิต เป็นการเก็บภาพประวัติศาสตร์ผ่านชาดกในพระพุทธศาสนา
ไม่ว่าจะเป็นงานสถาปัตยกรรม ศิลปะวัตถุ เครื่องใช้ การแต่งกาย ไปจนถึงภาพขบวนเสด็จพยุหยาตรา
ทางสถลมาคร

นอกจากนี้ยังมีการเขียนภาพธรรมชาติ ที่เกิดจากความคิดในอุดมคติ ที่ดูพริ้วไหวมีชีวิตชีวาลงตัวกับองค์ประกอบอื่นๆ
ไปจนถึงสัตว์เล็กสัตว์น้อย ที่ศิลปินได้สอดแทรกเรื่องราวเอาไว้ได้อย่างลงตัว

ภาพเขียนที่วัดช่องนนทรีถึงแม้จะเป็นภาพเขียนที่ใช้สีน้อยกว่าภาพเขียนในยุคหลัง แต่การจัดวางองค์ประกอบ
และลายเส้นที่งดงามเป็นธรรมชาติ ก็ทำให้ภาพดูมีชีวิตชีวาขึ้นมาได้อย่างน่าชื่นชม

ภาพก่อนหน้าเป็นภาพเขียนจากเรื่องพระวิฑูรชาดกครับ

ภาพกระบวนเสด็จพยุหยาตราทางสถลมารค จากภาพเขียนในตอนพระนารทพรหมชาดก
ท่าทีของช้างมาและผู้คนในกระบวนเสด็จ ใช้ท่าทางและจัดวางองค์ประกอบให้ดูเหมือนขบวนกำลัง
ก้าวไปข้างหน้าจริงๆ สังเกตเห็นภาพกระต่ายสองตัวกำลังกระโดหนีให้พ้นทาง

ภาพช้างพระที่นั่งครับ ภาพนี้ทำให้ผมสงสัยเพราะไม่เคยเห็นการทอดพระราชบัลลังก์ หรือบุษบกบนหลังพระคชาธารมาก่อน
 ???

ภาพพระนารทพรหมทรงหาบเหาะมาในอากาศ ใช้ลายประดิษฐ์ล้อมรอบให้ดูล่องลอย ซึ่งเป็นแบบแผนเดียวกับในสมัยหลังๆ
และเขียนภาพนก?สองตัวบินมาด้านล่าง ทำให้ท่วงท่าดูสมจริง

วันนี้หยุดไว้ที่ภาพจากจันทกุมารชาดก ถ้าข้อมูลผิดพลาดหรืออยากเพิ่มเติมก็ติชมแก้ไขได้นะครับ
หรืถ้าจะมีภาพมาลงเพิ่มเติมก็ดีครับ แต่สำหรับผู้ที่อยู่ห่างไกลอยากได้ภาพไหนใหญ่ๆหน่อย
ถ้าเป็นภาพที่ผมถ่ายเองก็ยินดีจะเมลล์ไปให้ได้ครับ

พี่ยีนส์ กับ คุณแพรคงได้รับข้อความจากคุณเทพารักษ์แล้วว่าอย่างไรดีครับผม
ว่าแต่คุณแพร พี่ยุทธ คุณตูก้า กับท่านอื่นๆหายไปไหนกันหมดครับ

ไม่ยอมครับ...ไม่ยอม..อย่าหยุด..กำลังดูเพลินๆ..ว่าแต่ว่านกสองตัวใต้ภาพพระนารทพรหมทรงหาบน่าจะเป็นหงส์มากกว่าไหม?..ค่อยเข้ากับบรรยากาศหน่อย...ขอภาพหน้าตรงพระพุทธรูปทรงเครื่องหน้าพระประธานด่วน....ทำไมไม่ทรงเทริด..? :o

ได้ครับผม คุณsrisiam ก็ลองพิจารณาให้ฟังบ้างนะครับ
ส่วนภาพหงส์ก็คงเป็นหงส์แบบจีน ไม่ใช่นกการเวกสินะครับ
ขอตัวไปเรียนก่อน

เมื่อวานเพิ่งดูรูปวัดช่องนนทรย์อยู่พอดี เพราะกำลังหาโอกาสจะเข้าไป เพราะไม่ได้เข้าไปนานกว่า25ปีแล้ว ก็ถือว่าโชคดีที่วัดนี้ยังคงรักษาสภาพเดิมที่เหลืออยู่ไม่มีเปลี่ยนแปลง น้องเนช่วงนี้ไฟแรงจริงๆนะครับ เข้าไปขอหลวงพ่อไม่ยากซิท่า ถึงถ่ายมาได้ขนาดนี้

ครับพี่ อยากจะดูจะเห็นให้มากเดี๋ยวจะไม่ได้ทันเห็น ของเดิมๆ 55
ผมยังอิจฉาพี่มากกว่า สมัยนั้นวัดช่องนนทรีคงบรรยากาศดีกว่านี้ ไม่มีรั้วเหล็กมากั้น
เข้าใจว่าป้องกันครับ แต่เสียภูมิทัศนิ์ที่ดีไปหน่อย หลวงพ่อท่านก็ใจดีครับ แต่ต้อง
อธิบายให้ท่านเข้าใจ
ว่าแต่พี่ยีนส์มีข้อมูลวัดทองที่อยู่แถวๆวัดใหม่เทพนิมิตรไหมครับ คนแถบนั้นบอกว่ามีภาพเขียนด้วย
แต่ไม่รู้ว่าสมัยไหน

เอาชื่อเต็มๆวัดทองอะไร วัดทองอาจจะหมายถึงวัดสุวรรณารามก็ได้ ในซอยนั้นมันมีแต่วัดใหม่กับวัดภคินีนาถ(ใช่รึเปล่าหว่า)

เป็นวัดเล็กๆครับ ดูเรียบง่ายเรียกกันว่าวัดทองครับ มีชื่อเดียว
แถวนั้นก็เรียกชุมชนวัดทอง ถ้ามาจากทางพระรามเจ็ด เส้นจรัญฯซอยเข้าหลัก
จะอยู่เลยซอยวัดใหม่มานิดนึงครับ

วัดทองนี่ ตามประวัติสันนิษฐานว่าสร้างปีพ.ศ.2325หรือก่อนหน้านั้นเล็กน้อยศิลปากรว่าสร้างอยุธยาพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อร.3 ภายในพระอุโบสถมีภาพเขียนสกุลช่างขรัวอินโข่งพี่ยังไม่เคยเข้าไปชมเลย

ผมเคยขอเข้าไปครับ เพียงแต่ไม่ได้ชมเพราะถูกปฏิเสธ ท่านอ้างว่ากรมศาสนามีหนังสือเวียน
ห้ามไม่อณุญาติให้ใครไปถ่ายภาพโดยไม่มีหนังสือรับรองมา เฮ้อ  :(

ขอลงภาพจากวัดช่องนนทรีต่อครับ ภาพจากสุวรรณสามชาดก ตอนพระสุวรรณสามต้องศรของพระเจ้าปิลยักษ์

ภาพพวกนี้ถ้าผมไปเห็นตอนที่ยังไม่รู้ประสา คงมองว่าเป็นภาพเขียนธรรมดาไม่น่าสนใจ เหมือนภาพเขียนเล่นแบบเด็กๆ
แต่พอได้เรียนรู้อะไรมากขึ้นความเห็นก็เปลียนไป บางที่คงเป็นคำที่นักเขียนนักเสพเรียกกันว่า สุนทรียะในศิลปะไทย ก็เป็นได้

ภาพจากตอนมหาชนกชาดก เป็นตอนที่พระมหาชนกบรรทมหลับอยู่บนแท่นศิลา มีราชรถมาเกย ภาพนี้ถูกน้ำฝนไหลรั่วลงมาทำลายพอดี
แต่ภาพราชรถนั้นยังสมบูรณ์ดี เห็นลักฐณะของบุษบกที่คล้ายๆกับธรรมาสน์ ที่อยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสมเด็จพระนารายณ์ฯที่ลพบุรี
หลังหนึ่ง แต่ภาพก็ทำให้เห็นลักษณะของการออกเกรินประกอบบุษบกเพิ่มเติม

ภารจัดวางตำแหน่งและองค์ประกอบต่างๆในภาพ อยู่ในตำแหน่งที่ไม่เน้นถึงความเป็นจริงเลย เหมือนเพียงจะจัด
ให้เห้นสิ่งสำคัญให้เด่นชัดมากขึ้น

ภาพวงมโหฬีจากเรื่องเดียวกัน สังเกตเห็นชายลักษณะการแต่งกายคล้ายๆพวกแขกอยู่ด้วย

ภาพต้นไม้ครับ

ภาพมารผจญเหนือช่องประตูด้านหน้า ดูเหมือนจะเขียนฝีมือดีกว่าภาพอื่นๆบ้าง และเขียนตามคติโบราณ
โดยเพิ่มเติมสัตว์ประหลาดหน้าตาแปลกๆเข้ามา ทำให้ภาพดูน่าสนใจมากขึ้น

ดีตรงที่ว่าพระอุโบสถไม่มีการติดหลอดไปลงมาบัง ทำให้สามารถชื่นชมถ่ายภาพได้สะดวกครับ

นี่ที่พี่ถ่ายไว้เมื่อ25ปีที่แล้ว ยังไม่มีเวลาสแกนภาพเก็บไว้เลย

ภาพยังดูไม่เปลี่ยนไปเลยนะครับ ภาพที่ยีนส์ลงผมถ่ายมาเบลอดูไม่ค่อยชัด
แล้วเรื่องที่คุณ แอดมิน เขาส่งข้อความมาให้เรื่องห้องพี่ว่าอย่างไรครับ

ภาพราหูหรืจะให้เรียกเป็นหน้ากาลดี อยู่เหนือปลายแหลมของช่องประตูพอดี

พญาวัสวัตีมารตอนบุกครับ

นี่อีกภาพ ยังไงวัดนี้จะต้องเข้าไปถ่ายอีกแน่ บรรยากาศสมัยก่อนเก่าน่ากลัวมาก เหมือนป่าช้า อาศัยว่าอยู่แถวบ้านแฟน(เก่า)เลยกล้าไป

ภาพนี้หลุดรอดสายตาครับพี่  อยู่ตรงส่วนไหนครับไม่เคยเห็นครับ

บารผจญเต็มผนัง ผมชอบครุฑมุมซ้ายมือของภาพล่างมากเขียนหน้าด้านอัด(หน้าตรง)น่ารักจริงๆ

ขยายครับเพิ่มครับ เหล่าเสนามาร

ล่างๆลงมาภาพค่อยชัดขึ้นหน่อยครับ ไม่เลือนเหมือนช่วงบนที่น้ำฝนไหลมาทำลาย

พญามารตอนแพ้บารมีของพระพุทธองค์

ขยายให้เห็นความละเอียนและท่าทางอันวุ่นวาย ของการแตกทัพ

ที่นี่เขียนเรื่องทศชาติชาดกและเรื่องพระพุทธเจ้าห้าพระองค์และพระสาวก ภาพที่หลุดรอดตาน้องเน ถ้าจำไม่ผิดน่าจะอยู่ช่วงหลังพระประธานเหนือช่องประตู

รู้สึกผมจะพิมพ์ผิดประจำเลย โทษว่าแป้นคีย์บอร์ดโน๊ตบุคมันเล็กคงจะไม่ได้
เอาเป็นว่าผมยอมรับผิดแล้วกันครับ :)

พลาดไปได้ยังไงนี่ เก็บข้อมูลตกหล่นซะแล้ว  ;D

ภาพครุฑหน้าอัด (ได้ศัพท์ใหม่ด้วย)

ขอบคุณพี่ยีนส์ครับที่เอาภาพมานำเสนอเพิ่มเติมครับ เป็นความรู้มากขึ้นอยู่ตลอดๆ
รวมไปถึงข้อเสนอแนะและความคิดเห็นของท่านอื่นๆครับ

ภาพสุดท้ายของผมจากวัดช่องนนทรีครับ พระอันดับด้านบนสุดของผนังด้านข้างครับ

เมื่อได้อ่านก็ได้ความรู้มาเยอะขึ้น พอได้เห็นเองก็รู้มากขึ้น แต่พอได้ฟังได้เรียนจากคนที่รู้ ก็รู้ดีขึ้นจริงๆครับ

ขอบคุณติบอที่แนะนำครับ เคยติดตามการตอบกระทู้เก่าๆ ของคุณติบิอยู่เหมือนกัน
ยินดีเรียนรู้เพิ่มเติมเพื่อแก้ไขข้อผิดพลาดครับผม

เคยอ่าน thesis สักเล่มบอกว่า มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบของเครื่องบนพระอุโบสถด้วยนะคับ
การซ้อนหลังคาที่มีตับล่างเพิ่มขึ้น
ทุบหัวเสาอยุธยาเดิมแล้วปั้นให้ให้อยู่ใต้ทวย
แล้วก้อทำหลังคาล้อมด้านหลังพระอุโบสถด้วย
แล้วช่อฟ้าเดิมจะสะบัดปลายครั้งเดียวแบบอยุธยาทั่วๆไป
ของใหม่นี่สังเกตว่าจะมีสะบัดอีกครั้ง ทำให้ดูแล้วอ่อนไป
ไม่พุ่งขึ้นฟ้า

เคยไปที่วัดนี้ แต่ไม่ได้ไปขอเข้าโบสถ์ ไม่กล้านะ

เสียดายยังไม่เคยเห็นของจริง  :'(

สวัสดีทุกคนครับ อาทิตย์ที่แล้วเพื่อของผมไปวัดทอง จรัญสนิทวงศ์46 บอกว่าถ่ายรูปฝาผนังที่พระอุโบสถได้ครับ ขอยืนยันล้านเปอร์เซ็นต์ว่าตอนนี้ถ่ายได้

สวยมากๆค่ะ อยากไปชมของจริง