เรือนไทย

ภาพ Siamese Dancer อันงดงานแห่งละครปรีดาลัย ครั้งหนึ่งเคยถูกสร้างเป็นภาพวาดสีน้ำมัน มาบัดนี้ภาพเขียนสีน้ำมันชิ้นนั้นได้กลับคืนสู่สยามประเทศอีกครั้ง

หม่อมแก้ว สมัยสาว ๆ สวยมาก ผิวขาวเหมือนแตงกวา สมเด็จกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ตอนไปดูที่ดินเพื่อจะซื้อได้ไปเจอหม่อมแก้ว เลยพามาเลี้ยงไว้ให้หัดละคร และได้เป็นนางเอกแห่งละครปรีดาลัย

เรื่องละเม็งละครไม่สันทัด  ขอติดตามอ่าน

รอฟังคำเฉลยว่าภาพวาดนี้ฝีมือศิลปินท่านใด

ครั้งหนึ่งในสมัยรัชกาลที่ ๗ มีจิตกรชาวอังกฤษเข้ามาวาดภาพสีน้ำมันภาพพระบรมสาทิศลักษณ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว กับสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี จิตรกรท่านนี้นามว่า "Sir Oswald Birley"

ท่านเซอร์ได้ติดใจภาพโปสการ์ดที่อัดวางขายแล้วนำไปวาดใหม่ โดยตัดตัวพระออกไป (ตัวพระแสดงโดยคุณช้อย ลูกพระนมเผื่อน) ภาพสีน้ำมันนี้ชื่อว่า Siamese Dancer

ภาพเขียนสีน้ำมันนี้ได้ตกอยู่กับบริษัทประมูลคริสตี้ ซึ่งได้ตัดสินใจมาประมูลที่กรุงเทพ จะดีกว่าประมูลที่อื่นเพราะน่าจะมีผู้คนให้ความสนใจมากกว่า

ราคาที่ตั้งไว้ในการประมูลภาพนี้เริ่มต้นที่ ๓ แสนกว่าบาท มีพิมพ์ในเอกสารโบร์ชัวร์

ในเบื้องต้นไม่มีผู้ใดทราบเลยว่าเป็นภาพของหม่อมแก้ว ซึ่งหม่อมเจ้าภีศเดช รัชนีครั้นได้เห็นภาพยังเอ่ยปากว่าไม่ให้ซื้อ ไม่ใช่รูปคุณยาย เป็นรูปใครก็ไม่รู้ร่ายรำไปมา

ส่วนทาง ม.ร.ว. ภาวรี และ ม.ร.ว. ดัจฉราพิมพล ก็พบกว่า ภาพเขียนสีน้ำมันนี้เหมือนกับภาพถ่ายต้นแบบ เพียงแต่ว่าผู้วาดได้วาดเฉพาะตัวนางเท่านั้น จึงมีความมั่นใจว่าเป็นภาพหม่อมแก้วแน่นอน

จึงได้รุดไปยังสถานที่ประมูลอีกครั้ง เพื่อจะไปประมูลมาให้ได้

การประมูลราคาพุ่งพรวดพราดไปอย่างรวดเร็ว ทำให้ท่านผู้หญิงกลับออกมา ในระหว่างกลับบ้านนั้น หลานก็เอ่ยว่า "คุณยายซื้ออะไรก็ซื้อได้ ทำไมซื้อรูปหม่อมกลับมาไม่ได้"

จุดนี้เองทำให้สติกลับคืนมาอีกครั้ง พอถึงบ้านก็นึกได้ว่า ลืมกระเป๋าสตางค์เอาไว้ที่งาน จึงต้องกลับไปอีกเป็นครั้งที่สาม กระเป๋าเงินก็ไม่พบ ภาพก็ถูกประมูลไปเรียบร้อย

ในกลุ่มคนที่กำลังถกเถียงเรื่องรูปเขียนสีน้ำมันก็เข้าไปถามว่า "ใครได้รูปนี้ไป"

ชื่อนั้นไม่แน่ใจแต่เป็นนามสกุล "วีระไวทยะ" อยู่เชียงใหม่ ที่มาซื้อเพราะติดตามผลงานชองเซอร์ออสวอลด์ เลยติดต่ดถามว่าจะกรุณาขายต่อไหม เพราะเป็นรูปของ "แม่"

เป็นอันว่าเจ้าของผู้ที่ได้ประมูลไปนั้นตกลงที่จะขายในราคาประมูล พร้อมบวกราคาค่าเดินทางนิดหน่อย

ท่านผู้หญิงเชื่อว่า "มีอะไรมาดลใจ" ให้ภาพเขียนนี้กลับคืนมายังเมืองไทยอีกครั้งหนึ่ง

ขอขอบคุณเรื่อง พลอยแกมเพชร

ต้นแบบก็สำคัญศิลปินก็สำคัญ  คุณค่าเพิ่มยกกำลังสอง

ไปเจอรูปวาดฝีมือท่านเซอร์ออสวอลด์เข้าอีกรูปหนึ่งค่ะ   แต่ไม่แน่ใจว่านางแบบคือคุณช้อยหรือนางละครท่านอื่น

ขอให้คุณ siamese กรุณาลำดับญาติให้ฟังอีกสักหน่อย   เพราะยังงงๆอยู่  ไม่ได้อ่านพลอยแกมเพชร

ถ้าลำดับไม่ผิด   หม่อมแก้วต่อมาคือหม่อมในกรมพระนราธิปฯ     ม.จ.ภีศเดชเรียกท่านว่าคุณยาย ก็หมายความว่าหม่อมแก้วเป็นหม่อมแม่ของหม่อมเจ้าพิมลพรรณ (วรวรรณ) ท่านแม่ของท่านภีศเดช  ใช่หรือไม่คะ 
หรือว่าเป็นหม่อมยายของท่านผู้หญิงดัชรีรัช รัชนี (หม่อมราชวงศ์ดัชรีรัช วรวรรณ) หม่อมของม.จ.ภีศเดช
หรือว่าใช่ทั้งสองอย่าง

ท่านทั้งสองคือธิดาของหม่อมเจ้าภีศเดช  ชื่อหม่อมราชวงศ์ ดัจฉราพิมล (รัชนี)ตุงคนาค  และหม่อมราชวงศ์ ภวรี (รัชนี)สุชีวะ

ท่านผู้หญิงในที่นี้ไม่ใช่ม.ร.ว. ดัจฉราพิมล หรือม.ร.ว. ภวรี  แต่หมายถึงท่านผู้หญิง(ม.ร.ว.)ดัชรีรัช รัชนี 
คุณ siamese ไม่ได้เอ่ยชื่อ   ดิฉันเลยต้องมาลองลำดับเองพร้อมคำถามว่าถูกต้องไหม นี่ละค่ะ

บทสัมภาษณ์แก่ ม.ร.ว. ดัชรีรัชนา (วรวรรณ) เรียกกรมพระนราธิปฯ ว่า "เสด็จปู่"

หม่อมเจ้าภีศเดช รัชนี มีบุตรสาวคือ ม.ร.ว. ดัจฉราพิมล ตุงคนาค และ ม.ร.ว. ภวรี สุชีวะ

หลานชาย ที่กล่าวถึง คือ คุณแจ่มจรัส

คุ้นตามาก ๆ กับตัวพระ ละม้ายเหมือนเจ้าพระยารามราฆพ มิปาน

ถ้าตัวพระคือเจ้าพระยารามราฆพจริงๆ   ก็คงรำในโขนรามเกียรติ์ละมังคะ?
หรือว่าท่านี้เป็นท่ารำในชุดอะไรสักอย่าง  ที่ตัวพระรำเดี่ยว?

เซอร์ออสวอลด์ เบอร์ลี  (1880-1952) เป็นศิลปินวาดภาพเหมือนของบุคคล (portrait) ที่มีชื่อเสียงคนหนึ่งของอังกฤษ  วาดภาพบุคคลสำคัญเอาไว้มาก เช่นพระเจ้าจอร์ชที่ 5  เซอร์วินสตัน เชอร์ชิลด์ เป็นต้น
ถามคุณหนุ่มสยาม   ไม่ทราบว่าภาพโปสการ์ดพระนางละครไทยที่ท่านเซอร์เอาไปเป็นแบบนั้นเป็นภาพขาวดำหรือสีกันคะ    แต่คิดว่าในรัชกาลที่ 7 น่าจะเป็นภาพขาวดำ     ถ้างั้นท่านเซอร์ไปใส่สีให้เสื้อผ้าได้อย่างไร  ออกมาเป็นภาพสีเสื้อผ้าละครที่ไม่ขัดตาเลย   ดูเหมือนของจริงมาก   ท่านคงจะต้องสอบถามจากผู้เชี่ยวชาญละกระมังว่าจริงๆ เสื้อผ้าละครเขาใช้สีอะไรกันบ้าง

นำรูปท่านเซอร์มาให้ดูกัน

        มีหนังสืออนุสรณ์ หม่อมแก้ว  วรวรรณ ณ อยุธยา อยู่ค่ะ    เพิ่งค้นพบ     เนื่องจากว่าจัดตู้หนังสือใหม่  ย้ายมาอยู่ในตู้กระจกบานเลื่อนด้านหลัง

แคตตาล้อค ๔ เล่มของคริสตี้ก็เพิ่งหาเจอค่ะ

       
        สมัยที่คริสตี้ไทยแลนด์เข้ามาจัดประมูลหนังสือและภาพ    ไปดูทุกวันเพราะทำงานอยู่แถว ๆ นั้นค่ะ

วันที่ประมูลรูปเป็นตอนบ่าย    ไม่ได้อยู่ดูเพราะจบงานหนังสือก็เหนื่อยมาก  เพราะใส่ใจ และพยายามไม่ขยับตัว

หรือทักทายท่านผู้ใด  เกรงว่าผู้ทำการประมูลจะคิดว่า เราจะประมูลกับเขาด้วย


        ขอกลับมาเล่าเรื่องหม่อมแก้ว และ สายสกุลของท่าน   และตำราอาหารง่าย ๆ บางอย่างที่ท่านชอบทำตามที่มีเอกสารดังต่อไปนี้ค่ะ



หม่อมเป็นลูกของนายสอน  และ นางจันทร์  เอี่ยมจำนงค์   เกิดเมื่อวันที่ ๔ กรกฎาคม  ๒๔๓๘
      
เข้ามาอยู่ในวังวรวรรณ ถนนตะนาวตั้งแต่เล็ก ๆ   ในความดูแลของ หม่อมเจ้า วรรณีศรีสมร  วรวรรณ


        เมื่อโตพอจะหัดรำละครได้   ก็เริ่มหัดรำละครไทยกับเจ้าจอมมารดาเขียน ในรัชกาลที่ ๔      เป็นละครตัวเอกคู่กับป้าช้อย

ลูกของแม่นมเผื่อน          มีรูปถ่ายของหม่อมและช้อย  แต่งชุดใหญ่สวยงามมาก   ประดับบนผนังด้านข้างเวทีของโรงหนังแคปิตอล

และรูปนี้เคยมีคนอัดเป็นรูปโปสการ์ดขายที่งานวัดโพธิ์สมัยก่อน         แม้แต่ชาวต่างชาติก็ยังนำไปทำโปสคาร์ดขายในต่างประเทศ

และทำปกหนังสือสองสามราย

        เวลาว่างหลังจากการฝึกซ้อมละคร     หม่อมแก้วจะเข้าไปช่วยในห้องเครื่องดูเขาทำเครื่องเสวย

ถวายพระเจ้าบรมวงศ์เธอ  กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์         บางครั้งก็ลงมือช่วยด้วย  ทำให้มีความรู้ทางทำอาหารพอสมควร


        หม่อมแก้ว   เป็นหม่อมของ หม่อมเจ้า นิตยากร  วรวรรณ

       
        เมื่อสมรสแล้ว     หม่อมเจ้านิตยากรก็สนับสนุน  ด้วยการจัดหาเครื่องมือทำกับข้าว  เช่นเครื่องตีไข่  เตาอบ   ซึ่งในสมัยนั้น

มีกันไม่มาก   ทั้งยังหาตำราทำอาหารต่าง ๆ มาให้     จึงทำให้หม่อมแก้วเป็นคนทำกับข้าวเก่งคนหนึ่ง        ท่านชายติดใจรสน้ำพริก

ของหม่อมมาก   มักจะอวดใคร ๆ เป็นประจำ         ขนมฝรั่งกุฎีจีนของท่านก็ดีมาก         เวลาทำกับข้าวท่านไม่วุ่นวายอะไรเลย

กุ๊ก ๆ กิ๊ก ๆเดี๋ยวก็ได้ของอร่อยรับประทานกันแล้ว          เวลาไปชะอำในสมัยโน้น  แม่จะให้ลูก ๆ ไปหาฝาหอยแครงที่น้ำทะเลชะจนขาวสะอาด

แล้วแม่ก็ทำขนมตาล    ใช้ลูกตาลที่หล่น ๆ อยู่แถวนั้น   เมื่อขนมตาลสุกแล้ว  จะเป็นสีเหลืองสกในฝาหอยสีขาวน่ากินจริง ๆ

        "ในส่วนของภรรยา   แม่ก็ไม่เคยบกพร่อง   ปรนนิบัติท่านพ่อไม่ว่างเว้น

เช้าก็เข้าครัวหาของเช้า   เย็นก็เข้าครัวทำอาหารเย็น   ภาพอย่างนี้เราเห็นกันจนติดตา   

แล้วในบ้านก็มีแต่ความสงบ   เพราะไม่เคยได้ยินเสียงแมาดุว่าใครเลย   แม่ใจดี   

พร้อมจะช่วยเหลือทุก ๆ คน   เพื่อนทุกคนรักแม่มาก 

สมแล้วที่แม่มีชื่อว่า"แก้ว"


ท่านพ่อกับแม่มีบุตร ๖ คน คือ

หม่อมราชวงศ์  อาชวากร   วรวรรณ

หม่อมราชวงศ์ กัลยากร   วรวรรณ

หม่อมราชวงศ์ อัศวินี   สนิทวงศ์

ท่านผู้หญิงดัชนีรัชนา   วรวรรณ

หม่อมราชวงศ์ ศุภนิตย์    วรวรรณ

หม่อมราชวงศ์ นิติมา  พนมยงค์

หม่อมแก้วอายุยืนถึง  ๑๐๐ ปี ๓ เดือน  ถึงแก่กรรมในเดือน ตุลาคม  พ.ศ. ๒๕๓๘

ตำราอาหารของท่านเป็นอาหารที่ประกอบง่าย ๆ  ไม่มีขั้นตอนที่ยุ่งยากมากมาย

เช่น  ในรายการยำยำรสแซ่บ มี

กุ้งเต้น    เอากุ้งดิบมาปอกเปลือกแล้วผ่า     บีบน้ำมะนาวเล็กน้อยให้เนื้อกุ้งสุก
                  เอาเข้าตู้เย็นให้เย็นจัด     พริกขีัหนูตำ  โรยพอเผ็ด   กินกับน้ำปลา  ในสะระแหน่  ผักชี  ผักกาดหอม
                  จะใช้น้ำพริกกเผ่คลุกด้วยก็อร่อยดี

เนื้อยำ           เนื้อวัวย่างอย่าให้สุกมาก   หั่นบาง ๆ
                  ต้นหอม  แตงกวา  ผักสลัด   สะระแหน่  ผักชี
                  น้ำคลุก    น้ำส้มสายชู  ๒ ชต(ช้อนโต๊ะ)      น้ำตาลทรายเล็กน้อย  ไม่ใส่ก็ได้
                  พริกขี้หนูบุบ ๆ   หรือพริกชี้ฟ้าก็ได้   กระเทียมตำ  ๑/๒ ชช(ข้อนชา)
                  น้ำปลา  ๒ ชต.


จะขอเล่าเรื่องเครื่องปรุงหรือการปรุงการผสมนะคะ  เพราะเป็นรายการที่ทำกันพอได้โดยทั่วไป

มะเขือแช่น้ำปลาของท่าน  โรยกากหมูกรอบ ๆ ด้วย  รับประทานกับไข่ต้มยางมะตูม

มะม่วงยำ   ผสมน้ำปลาน้ำตาลเข้าด้วยกัน(หรือจะใช้น้ำหมูหวานแทนก็ได้)  ตั้งไฟ  ใส่หอมเจียว  หมูหวาน  พริกแห้งหั่นทอด 

มะม่วงยำอีกอย่าง   มะม่วงดิบและปลาย่าง   แกะเอาเนื้อและหนัง   น้ำตาลปีบ  น้ำมันหมูเจียวใหม่ ๆ ๒ ช้อนโตีะ
วิธีทำคือรวมมะม่วงกับปลาดุกย่าง   ใส่น้ำมันหมู  น้ำปลา  น้ำตาล  คลุกให้เข้ากัน

ขออภัยที่นำไปลงในกลุ่มอาหารไม่ทัน   กำลังติดพัน

เคล็ดการทำอาหารอร่อยมีได้เป็นบางบ้านเท่านั้น

แต่ละภาพงามมาก ที่ประทับที่สุดเห็นจะเป็นข้อความท่อนนี้

        "ในส่วนของภรรยา   แม่ก็ไม่เคยบกพร่อง   ปรนนิบัติท่านพ่อไม่ว่างเว้น

เช้าก็เข้าครัวหาของเช้า   เย็นก็เข้าครัวทำอาหารเย็น   ภาพอย่างนี้เราเห็นกันจนติดตา   

แล้วในบ้านก็มีแต่ความสงบ   เพราะไม่เคยได้ยินเสียงแมาดุว่าใครเลย   แม่ใจดี   

พร้อมจะช่วยเหลือทุก ๆ คน   เพื่อนทุกคนรักแม่มาก

สมแล้วที่แม่มีชื่อว่า"แก้ว"

และตำราอาหารที่รู้สึกว่าง่ายๆไม่ซับซ้อนแต่อ่านแล้วหิวเลยทีเดียวค่ะ