ตอนเล็กๆ แม่เคยพูดถึง "ทับทิมมะละแหม่ง" สมัยแม่ ไม่มีทับทิมสยาม อะไรที่ขุดได้จากจันทบุรี เรียกว่า "พลอยเมืองจันท์" หมด
ต่อมา อ่านพบว่า มะละแหม่ง คือเมืองเมาะลำเลิง แต่ความรู้ก็จบอยู่แค่นี้เองค่ะ ไม่รู้ว่าเมาะลำเลิงคือเมืองอะไร เป็นเมืองที่มีเหมืองพลอย หรือเป็นตลาดค้าพลอย
ส่วนกระจกเกรียบ ดิฉันนึกว่าคนไทยทำเองได้เสียอีก จึงมีกรมหุงกระจก ไว้ทำกระจกเกรียบติดโบสถ์วิหารทั้งหลาย
เมืองมะละแหม่ง หรือเมาะลำเลิง เป็นเมืองใหญ่ดั้งเดิมของพม่า ตั้งอยู่บนช่วงปลายสุดของแม่น้ำสาละวิน เป็นเมืองศุนย์กลางของพวกมอญ อยู่ทางทิศตะวันตกของ อ.แม่สอด จัดได้ว่าเป็นเมืองสำคัญและมีขนาดใหญ่เพียงพอในระดับที่ในระบบของแผนที่มาตราส่วน 1:250,000 นำมาตั้งเป็นชื่อระวางของแผนที่ ในสายตาของชาวตะวันตกดูจะเห็นว่าสำคัญกว่า อ.แม่สอดเสียอีกซึ่งอยู่ในแผนที่ระวางเดียวกัน
คำที่เรียกว่า ทับทิมมะละแหม่ง นั้น คงจะเป็นเพราะมีพวกมอญ นำเข้ามาผ่านทาง อ.แม่สอด หรือ อ.อุ้มผาง หรืออาจจะเป็นคนไทยที่อยู่ในพม่าก็ได้ ซึ่งในสมัยก่อนนั้นคนมอญเข้ามารับจ้างขุดพลอยในภาคตะวันออกของเรา แล้วก็เป็นไปได้ว่าในสมัยก่อนนั้นเช่นกัน ชาวมอญพวกนี้ก็เอาทับทิมของเรามาหลอกขายว่าเป็นของมาจากพม่า เพราะจะได้ราคาที่ดีกว่า เนื่องจากในสมัยนั้นทับทิมพม่ามีชื่อเสียงมากกว่าของเรา
ที่มะละแหม่งนั้น ไม่มีแหล่งทับทิมและพลอย มีแต่แหล่งแร่ดีบุกอยู่ที่ปากแม่น้ำสาละวิน แหล่งแร่รัตนชาติของพม่าทั้งหมดอยู่เหนือมัณฑะเลย์ขึ้นไป ใกล้ไปทางชายแดนที่ติดกับจีน
หยอดไว้สักนิดหนึ่งว่า ในแหล่งแร่ดีบุกนั้นอาจจะพบเพชรได้ด้วยนะครับ เอาไว้ไปเล่าในเรื่องเพชรของเมืองไทยนะครับ