เรือนไทย

เพิ่งกลับมาจากสุโขทัยครับ แต่ไม่ีค่อยจะมีอะไรใหม่ๆมาให้ชมกัน คงเพราะไม่ได้ไปสถานที่แปลกๆใหม่ๆ ก็เลยลองเอาภาพเก่าๆมานั่งดู บางอย่างเห็นแล้วก็น่าเสียดาย เป็นของดีของงามที่อยู่ใกล้ๆตัว สามารถไปได้ง่ายๆ อย่างคลองด่าน หรือคลองบางขุนเทียน ตรงแถวๆถนนวุฒากาศ นอกจากจะมีวัดโบราณอยู่ทั่วไปแล้ว อาหารยังอร่อยอีกด้วย (ทัวร์ลงพุงครับ)  :-[


คราวนี้จะไม่จำเพาะเจาะจงลงไปเป็นวัดๆ แต่จะพาไปดูตำหนักทองที่ตั้งอยู่ในบริเวณริมคลองด่าน อันเป็นคลองลัดสัญจรสำคัญ ที่ไปออกคลองมหาไชย แล้วออกทะเลที่อ่าวไทยได้ เป็นเส้นทางเดินทัพมาตั้งแต่โบราณ เราจึงพบว่ามีัวัดโบราณสมัยอยุธยาตั้งอยู่ริมสองฝั่งคลองมากมาย ที่สำคัญคือ ตำหนักทอง หรือตำหนักไม้จริงที่ลงรักปิดทองเขียนลายรดน้ำทั้งหลัง อยู่้อย่างน้อย 3 หลัง


หลังที่รู้จักกันดีที่สุด ก็คือตำหนักทองวัดไทร ซึ่งกลายเป็นตำนานไปเสียแล้ว สำหรับตำหนักซึ่งเชื่อกันมาตลอดว่า สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าเสือ แห่งราชวงศ์บ้านพลูหลวง ทั้งป้ายของทางวัด ทั้งศาลพันท้ายนรสิงห์ (ทั้งๆที่ในตำนานของวัด บอกแค่ว่าพระเจ้าเสือมาพักพลที่นี่เท่านั้นเอง มิได้เกี่ยวอะไรกับพันท้ายมีชื่อนั้นเลย)

ภาพลายรดน้ำที่ตำหนักทองวัดไทรครับ รูปกินนร ก็คงต้องพิจารณากำหนดอายุกันตามวิจารณญาณนะครับ

เรื่องตำหนักทองของพระเจ้าเสือนี้ เป็นมุขปาฐะมานมนานแล้ว นักวิชาการหลายๆท่านก็เห็นคล้อยตามด้วย ซึ่งอาจจะเป็นเพราะตำนานของวัดที่้เล่าสืบๆกันมา

กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงบันทึกไว้ในสาส์นสมเด็จว่า

“เมื่อวันที่ 23 และ 24 กรกฎาคม พ.ศ.2464 กรรมการให้เปิดหอพระสมุดสำหรับพระนครเป็นการพิเศษ สำหรับภิกษุสามเณรจะได้ชมตามปรารถนา พระครูถาวรสมณวงศ์ วัดไทร อำเภอบางขุนเทียน แขวงจังหวัดธนบุรี ได้มาชมหอพระสมุด มาบอกว่า ที่วัดไทรมีตำหนักฝาเขียนทองลายรดน้ำอย่าง ตู้หนังสือในหอพระสมุด อยู่หลังหนึ่ง ผู้เฒ่าผู้แก่บอกเล่ากันสืบมาว่า เป็นตำหนักของขุนหลวงเสือทรงสร้างไว้ ได้ความดังนี้ เมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม พ.ศ.2464 ข้าพเจ้าจึงไปดูตำหนักที่วัดไทร เห็นเป็นตำหนักของโบราณจริง และเมื่อมีเรื่องราวพงศาวดารประกอบกัน”

อาจารย์ น.ณ ปากน้ำ ก็ให้ความเห็นว่า ดูจากลวดลายแล้ว อาคารนี้ควรสร้างสมัยพระเจ้าเสือจริงๆ

“ฝาประจันประตูตำหนักที่วัดไทร ฝีมือช่างอยุธยา สมัยพระเจ้าเสือ ลายเป็นกระหนกเปลว แต่ก้านลายคงอยู่ในโครงอันแน่นจนไม่อิสระเหมือนสมัยหลัง”

“ตัวลายเป็นกระหนกเปลว แต่ลักษณะแข็งๆ ด้วยเป็นระยะต้นของศิลปะอยุธยาตอนปลาย”

ศ.ดร.สันติ เล็กสุขุม ก็ได้กำหนดอายุลวดลายกนกแบบเครือเถาของวัดไทรว่าอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 23 (ราวรัชกาลพระเจ้าเสือ)

เช่นเดียวกันกับความเห็นของ โชติ กัลยาณมิตร ซึ่งกล่าวว่า ตำหนักทองเคยเป็นที่ประทับของพระเจ้าเสือและพระเจ้าท้ายสระ มีอายุถึงปัจจุบันกว่า 250 ปีแล้ว
 ;D

กลับมาที่กรมดำรงนะครับ

พระองค์เอง เห็นได้ว่าทรงรับฟังตำนานของวัด แต่ก็ยังมีข้อข้องใจว่า ลวดลายมันสมัยกรุงเทพลงมาแล้ว ทำไมมันจึงเก่าถึงอยุธยา อย่างไรก็ตาม ท่านก็ยังเห็นคล้อยกับตำนานว่า ขุนหลวงเสือทรงสร้างจริง


“ตำหนักของโบราณนั้นอยู่ริมคลองข้างกุฏิสงฆ์ เป็นตำหนักไม้ 3 ห้อง ยาว 4 วาศอก กว้าง 9 ศอก ปลูกยาวตามคลอง ทางด้านใต้กั้นฝาทึบห้องหนึ่ง มีหน้าต่างกรอบจำหลักเป็นซุ้มยอด ทางด้านเหนือฝาเป็นช่องโถงสำหรับผูกม่านไม่มีบาน 2 ห้อง เสาและเครื่องบนของเดิมผุเปลี่ยนใหม่เสียหมดแล้ว ยังเหลือแต่ฝา ฝานั้นข้างนอกเขียนทองรดน้ำพื้นดำเป็นกระหนกเครือ แต่ลายทองยังคงเหลืออยู่เพียงด้านข้างบนที่ชายคาบังฝน ตอนล่างที่ถูกแดดถูกฝนนั้นลายทองชำรุดซ่อมทาสีเสียแล้ว เครื่องบนยังมีของเดิมแต่กรอบกระจังจำหลักที่หน้าบรรณเหลืออยู่ท่อนหนึ่ง


ข้างในตำหนักฝารอบทาสีพื้นขาวเขียนสีลายพุ่มข้าวบิณฑ์ สงสัยว่าจะเขียนเปลี่ยนลายเมื่อซ่อมชั้นหลังบ้าง พระบอกว่า เสาเดิมเป็นลายรดน้ำปิดทองเหมือนกับฝาด้านนอก ฝาประจันห้องที่ยังคงเหลืออยู่จนบัดนี้ เขียนทองลายรดน้ำเหมือนฝาด้านนอก มีประตูฝาประจันห้อง 2 ช่องที่บานเขียนทองรูปเทวดา แต่ดูจะเป็นฝีมือช่างกรุงเทพ ซ่อมชั้นหลัง

ลักษณะของตำหนักเป็นดังกล่าวมานี้ พิเคราะห์ดูเห็นว่าเดิมคงเป็นตำหนักของพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ใดพระองค์หนึ่งได้ทรงสร้างไว้จริง อย่างนี้ที่เรียกว่า ตำหนักทอง ซึ่งผู้อื่นจะสร้างอยู่นั้นไม่ได้ โดยถ้าสร้างถวายวัดเป็นพุทธบูชา ก็ได้แต่เป็นโบสถ์วิหาร หรือหอไตร ที่ผู้อื่นจะทำเป็นเรือนทองถวายเป็นเสนาสนสงฆ์ หรือเป็นศาลาอาศัยนั้น หามีอย่างธรรมเนียมไม่

ความที่กล่าวนี้มีอุทาหรณ์ในพงศาวดารครั้งรัชกาลที่ 1 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงปรารภจะทดแทนทรกรรมที่พระเจ้ากรุงธนบุรีลงพระราชอาญาสมเด็จพระสังฆราชสี เพราะเหตุที่ไม่ยอมถวายบังคม โปรดให้รื้อตำหนักทองของพระเจ้ากรุงธนบุรีไปปลูกถวายเป็นตำหนักของสมเด็จพระสังฆราชพระองค์นั้นให้เป็นเกียรติยศสถานหนึ่ง ซึ่งเห็นได้ว่าแต่โบราณนับถือตำหนักทองว่าเป็นของสูงศักดิ์เพียงไร

ถ้าเป็นตำหนักเจ้านายภายในพระราชวงศ์ก็เพียงใช้แต่ทาสี ดังเช่นที่เรียกนามตำหนักของสมเด็จพระพี่นางในรัชกาลที่ 1 ว่า ตำหนักเขียวและตำหนักแดงนั้นเป็นตัวอย่าง ด้วยมีหลักฐานดังอธิบายนี้ จึงเห็นว่าตำหนักทองที่วัดไทรเป็นของพระเจ้าแผ่นดินทรงสร้างเป็นแน่”
 :)

ท่านตรัสต่อไปว่า

“ในระยะเวลา 55 ปี ตั้งแต่ พ.ศ. 2246 ถึง พ.ศ. 2301 คลองสนามชัยนี้เป็นทางที่พระเจ้าแผ่นดินเสด็จผ่านไปมาเนืองๆทั้ง 3 รัชกาล คงต้องมีตำหนัก พลับพลาที่ประทับร้อนประทับแรมไว้ในระยะทางหลายแห่ง….แบบอย่างตำหนักทองที่วัดไทร ซึ่งทำเป็นตำหนัก 3 ห้อง และโถง 2 ห้อง ดูสมจะเป็นตำหนักที่ประทับร้อน คงสร้างในครั้งรัชกาลพระเจ้าเสือดังที่พวกชาวบ้านว่า หรือมิฉะนั้นก็สร้างใน 2 รัชกาลหลังต่อมาเมื่อครั้งกรุงเก่าเป็นแน่”

ลองดูพระดำริของกรมนริศบ้างครับ ท่านเห็นว่าลายที่ตำหนักทองนั้น น่าจะซ่อมสมัยรัชกาลที่ 3

“ตำหนักทองนั้น ลายฉลักเปนฝีมือครั้งกรุงเก่า ลายเขียนทองที่ฝา เปนฝีมือกรุงเทพ ไม่ต่ำลงมากว่ารัชกาลที่ 3 แลเปนฝีมือชั้นคนที่ดีด้วย ผู้ที่ปฏิสังขรณ์ตำหนักทองน่าจะเปนผู้มีวาสนา จึงเรียกช่างฝีมือดีมาทำได้ ไม่ใช่ความสามารถสมภาร ต้องชมพระญาณฝ่าพระบาท”

อย่่างไรก็ตาม ผมเองก็ไม่เคยเห็นตำหนักทองหลังใด ที่ซ่อมลาย (ในสมัยโบราณ) โดยรื้อไม้ลงใหม่แล้วนำมาเขียนลายทองซ่อม แล้วประกอบเข้าไปใหม่ ยิ่งถวายวัดแล้วเหมือนถวายขาด หรือจะทำก็ทำหลังใหม่ถวายดีกว่า เนื่องด้วยไม่ใช่อาคารสำคัญของวัดอย่างโบสถ์ วิหาร การเปรียญขนาดใหญ่โตอย่างไร

อย่างมากก็หาสีมาทา พอไม่ใ่ห้ดูกระดำกระด่างน่าเกลียด อย่างศาลาการเปรียญวัดใหญ่สุวรรณาราม

ในส่วนตัวผมเอง คิดว่าเป็นที่พักตามรายทางของเจ้านายสมัยรัตนโกสินทร์มากกว่าครับ

เพราะเส้นทางคลองด่านไม่เคยร้างราหรือหมดความสำคัญไปแต่อย่างใด แต่เป็นเส้นทางคมนาคมที่สำคัญในการออกทะเล และเป็นเส้นทางเดินทัพมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ มีบันทึกมากมายกล่าวถึงการเดินทางล่องมาทางคลองด่าน ไม่ว่าจะเป็นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก  พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อครั้งเป็นพระเจ้าลูกเธอ  แม้กระทั่งสุนทรภู่ก็ได้แต่งนิราศกล่าวถึงวัดไทร ริมคลองด่านแห่งนี้

สมัยนั้น คลองด่านคงจะรุ่งเรืองมาก ถึงได้มีศิลปะต่างๆซ่อนตัวอยู่เต็มไปหมด

ค้างไว้ก่อนนะครับ จะไปหาหมอ เดี๋ยวว่างๆจะมาต่อที่เหลือครับ

สวัสดีครับ คุณKurukula อุตสาห์นำข้อมูลดีๆมาให้ชม ได้รับความรู้แบบพร้อมเพรียง ผมเองไม่รู้มาก่อนว่าย่านนั้นมีตำหนักทองมากถึงสามหลัง
รอลุ้นครับว่าจะมีที่ไหนบ้าง เรื่องลายทองตำหนักวัดไทรนี้ผมเห็นว่าหลายท่านก็คิดต่างกันไป แต่เชื่อว่าตัวตำหนักเองคงมีมาแต่ดิมครั้ง
กรุงศรีอยุธยาแน่นอน อาจเป็นตำหนักทองที่สร้างในสมัยพระเจ้าเสือเมื่อคราวโดยเสด็จย่านนี้แต่อาจมีการซ่อมในสมัยอยุธยาตอนปลายๆ
หรือต้นรัตนโกสินทร์ เพื่อเป็นการใช้รับเสด็จในรัชกาลนั้นๆ เมื่อตำหนักทรุดโทรมลง

 
ถ้าหากสันนิษฐานว่าเป็นการรื้อตำหนักจากที่ใดที่หนึ่งมาถวายวัด ผมเองก็เห็นด้วยครับ ว่าไม่น่าจะมีการซ่อมแซมภายหลัง
แต่ผมขอคำอธิบาย เกี่้ยวกับ"มุขปาฐะ"หน่อยนะครับ ว่าแต่ไปพบหมอเป็นอะไรหรือเปล่าครับ

ภาพประกอบหอไตรวัดปากน้ำครับ

ผมคิดว่าการซ่อมลายรดน้ำเป็นเรื่องใหญ่มาก แทบจะไม่เคยเห็นของโบราณมีการซ่อมแซมเลย ยิ่งเป็นกุฏิโบราณแล้วยิ่งเป็นไปได้ยากครับ นอกจากจะรื้อของเดิม (ซึ่งคงผุพังไปออก) ปรุงเครื่องไม้ขึ้นมาใหม่แล้วรดน้ำ ก็แทบจะเรียกว่าเป็นของใหม่ทั้งหลังทีเดียว


วัดแถวนั้นค่อนข้างบ้านนอกห่างไกลพระนครครับ แม้แต่วัดในพระนครเองก็หลังคารั่วบ่อยๆ จนเขาว่ากันว่าในเมืองมีแต่วัดพระแก้วเท่านั้นที่สภาพดีตลอด ถัดออกไปวัดโพธิ์ก็พังแล้ว การซ่อมก็มิได้ง่ายดายเหมือนสมัยนี้ รื้อออกทำใหม่ เขียนใหม่ตลอด ถ้าเชื่อว่าตำหนักวัดไทรสร้างมาแต่กรุงศรีอยุธยาจริง จากอายุของลายรดน้ำที่เห็น คิดว่าคงเหลือสัก 10 เปอร์เซนต์ที่เป็นของอยุธยา

ซึ่งผมก็ยังไม่เห็นว่า 10 เปอร์เซนต์นั้น ตรงไหนที่เป็นแบบแผนของอยุธยา


ด้านในตำหนักนั้น เป็นภาพเขียนลายก้านแย่งบนพื้นขาวเหมือนลายผ้าครับ เสาเป็นลายเขียนสี เหมือนที่กรมดำรงท่านได้สดับพระท่านเล่า ว่าแต่ก่อนเสาเป็นรดน้ำ ต่อมาเปลี่ยนเป็นเขียนสี การซ่อมรดน้ำคงทำได้ยากจริงๆ จึงต้องเปลี่ยนไปเขียนสีทับ

มุขปาฐะ แปลว่า เรื่องราวที่บอกเล่าด้วยปากครับ ไม่ใช่การจดบันทึก เพราะฉะนั้น จึงมีลักษณะเป็นตำนานเสียส่วนใหญ่ ตำนานที่เราได้ยินกัน ส่วนมากก็เป็นนอสตาเกลียของคนกรุงเก่าที่เล่าถึงสมัยบ้านเมืองยังดี อย่างเรื่องพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศ (ซึ่งไม่ใช่พระนามจริง แต่อ้างกันเพราะบ้านเมืองสมัยนี้เจริญมาก คล้ายๆกับเราอ้างพระพุทธเจ้าหลวง)

พระเจ้าเสือเองก็ทรงประทับอยู่ในมุขปาฐะหลายๆเรื่อง ที่เห็นได้ชัดคือ กอสซิบ ของพระองค์ในพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา ซึ่งชำระสมัยรัชกาลที่ 4 นั่นเอง หากพิจารณาด้วยเหตุผลแล้ว ใครมันจะกล้าจดลงไปในพงศาวดารว่าพระเจ้าอยู่หัวกอปรด้วยโมหะจริต ไม่ตั้งพระองค์อยู่ในปัญจศีล โปรดการประทับร่วมกับสตรีไม่มีฤดู รับรองว่าหัวขาดครับ

กอสซิบพวกนี้เป็นเรื่องที่ราชวงศ์จักรีรวบรวมไว้เพื่ออ้างความชอบธรรม ในฐานะราชวงศ์ใหม่ที่ไม่ได้มีเชื้อสายเจ้า จึงต้องป้ายความให้กับเชื้อวงศ์บ้านพลูหลวงว่าเลวอย่างนั้นอย่างนี้ แม้ว่าอาจจะเป็นเรื่องจริง แต่เราก็เห็นน้ำเสียงในพระราชพงศาวดารได้

แต่ในพงศาวดารกรุงเก่าที่ชำระขึ้นต้นๆกรุงรัตนโกสินทร์ บางเรื่อง (ผมจำเล่มไม่ได้) รวมทั้งเทศนาพระราชพงศาวดาร ซึ่งเป็นร้อยกรอง ไม่ได้กล่าวถึงพระเจ้าเสือในแง่ร้ายเลย แต่มีกอสสิบสนุกๆเกี่ยวกับพระองค์ในแง่ดีอีกต่่างหาก


ผมเป็นตาอักเสบครับ ไปหาหมอมาเรียบร้อยแล้ว ขอบคุณที่เป็นห่วงครับ

ตำหนักทองอีกหลังอยู่ที่ วัดหนัง หลังวัดนางนองครับ ที่นี่มีลวดลายสภาพดีและสันนิษฐานว่ามีขนาดใหญ่กว่าวัดไทรเสียอีก แต่โดนรื้อไปปรุงเป็นกุฏิพระเีสียแล้ว เผอิญผมไปวัดหนัง แล้วเห็นอะไรทองๆแว้บๆอยู่ในกุฏิพระ ขอเข้าไปดูปรากฏว่าเป็นทองทั้งองค์อร่ามตา เสียดายที่ท่านไม่ค่อยเต็มใจให้ดูนัก เนื่องจากเป็นที่พักของท่าน ข้าวของท่านก็มากมายนัก กว่าจะเก็บออกมาถ่ายได้ก็ต้องใช้เวลา ดูรบกวนพระเจ้าเหมือนกันครับ

ตำหนักทองหลังนี้ ปัจจุบันถูกรื้อประกอบใหม่เป็นกุฏิพระสงฆ์ในคณะเหนือ จากประวัติของวัดกล่าวว่าเดิมตั้งอยู่หลังแขตพุทธาวาส แต่ได้ย้ายไปปลูกเป็นหอไตรกลางน้ำของคณะสระ ต่อมา คณะสระหมดความสำคัญ จึงได้รื้อออกมาประกอบใหม่เป็นกุฏิสงฆ์ ณ คณะเหนือ


อ่านแล้วงงๆว่า สรุปตอนแรกมันเป็นอะไร ท่านก็ไม่ได้บอกให้ละเอียด

แต่จากประตูที่เหลืออยู่ตอนนี้ มีกรอบเป็นลายรดน้ำด้วย และมีถึง 4 บานขนาดใหญ่โต จึงเชื่อว่า เดิมอาจเป็นตำหนักของสมเด็จพระศรีสุราลัย พระราชชนนีในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เนื่องจากทรงปฏิสังขรณ์วัดนี้ อาจจะมาประทับควบคุมการซ่อมแซม หรือถวายเป็นพระราชกุศลก็เป็นได้ เนื่องจากลวดลายงามและฝีมือช่างสูงมาก จนเชื่อว่าเป็นงานหลวง ลายบนฝานั้น เป็นสิงห์หน้าอัดในกรอบลายพุ่มข้าวบิณฑ์ก้านแย่ง ซึ่งถือเป็นลายสูงทีเดียว ทำนองเดียวกับฝาผนังพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท หาใช่ลายขอนาค ดอกพิกุลเล็ก ใหญ่ ไม่


ฝีมือช่างหลวงทีเดียวครับ ท่วงท่าเองก็คล้ายคลึงกับวัดไทร แต่เส้นลื่นไหลกว่ากันมากนัก

ถ่ายยากมากครับ เพราะข้างในแคบและมืด ยังมีหน้าต่างทองประกอบหย่องอีก แต่ท่านไม่อนุญาตให้เข้าไปถ่าย เนื่องจากเป็นที่รโหฐาน

น่าอิจฉาเจ้ากูจริงๆ สมัยก่อนได้นอนเรือนทองเช่นนี้ต้องระดับพระราชาคณะเท่านั้น

ไหนๆก็พูดถึงตำหนักทองแล้ว นึกถึงตำหนักวัดภุมรินทร์กุฎีทองที่อัมพวาครับ เสียดายถ่ายรูปยากจัง

วัดหนังทีแรกเข้าใจว่าเป็นหอไตรแล้วรื้อมาปลูกเป็นกุฏิครับ ไม่ทราบมาก่อนว่าจะเป็นตำหนักมาก่อนซะด้วย
แต่ก็ไม่ได้เข้าไปดูซักที ในใจยังกลัวๆอยู่เลยว่าอาจจะไม่ได้เข้าไปถ่าย เพราะเป็นที่ส่วนตัว

ถ้าผมไปแล้วไม่มีวาสนาพอคงต้องขอเอื้อเฟื้อภาพจากคุณKurukula บ้างนะครับ แหะๆ :-[


เรื่องตำหนักวัดหนังนี่บางท่านก็บอกว่าเป็น งานในสมัยอยุธยาตอนปลายนะครับ สำหรับผมเองก็ไม่กล้าเดา
จะคิดว่าเป็นอยุธยามันก็ได้ จะคิดว่าเป็นรัตนโกสินทร์ตอนต้นก็น่าจะใช่ ว่าแล้วก็อยากไปดูซะจริงๆ

เสียดายว่ากระทู้นี้มีแต่ตำหนักที่คลองด่าน เอาไว้โอกาศหน้าจะเอาภาพร่องรอยตำหนักอื่นๆมาฝากกันครับ
เพียงแต่คงไม่มีข้อมูลแน่นๆนะครับ

คุณ Virain ลองเอามาโพสท์ดูสิครับ เผื่อจะได้แลกเปลี่ยนข้อมูลกันบ้าง เกี่ยวกับตำหนักทองต่างๆ เพราะผมเองก็ไม่ค่อยได้ไปไหนกว้างขวางนัก :-[

ผมคิดว่าน่าจะเป็นตำหนักมาก่อน เนื่องจากวัดหนังเอง ก็มีหอไตรของวัดอยู่ก่อนแล้ว เป็นเครื่องก่อ ฝีมือรดน้ำซ่อมไปแล้ว แต่ก็คล้ายๆกับที่ตำหนักนั่นเอง จะว่าเป็นหอไตร ประจำคณะ เอง ในชั้นแรกก็อยู่ในเขตพุทธาวาส ซึ่งไม่รู้ว่าอยู่ตรงไหนแน่ ก่อนจะย้ายไปปลูกกลางสระ ก็เลยงงๆครับ ว่ามันเป็นอะไรกันแน่

ครับ ผมเดาว่าอาจเป็นเรือนหลวงที่รื้อนำมาถวายวัด หรือก็อาจจะเป็นที่ประทับของพระสงฆ์ยิ่งด้วยสมณศักดิ์
พบที่วัดสะแก สามโคก เรือนหลวง?หลังนี้อาจถูกซ่อมแซมมาในลักษณะใดก่อนหน้า ที่จะมีการซ่อมเขียนภาพทวารบาล
ใหม่ในปัจจุบันครับ แต่อย่างไรก็ดีกรอบหน้าต่างประตู ลวดลายจำหลักก็ยังครบถ้วนชัดเจน ปรากฏอยู่ที่กุฏิเรือนไทย
ผ้าด้านยาวปรากฏด้านนอกช่องหน้าต่าง (เขาเรียกว่ากรอบเขี้ยวยักษ์หรือเปล่าครับ?) ห้าช่อง ช่องกลางเป็นช่องหลักมีลักษณะ
แตกต่างจากพวก และมีขนาดใหญ่กว่า ส่วนคู่ข้างก็ต่างกับคู่ถัดไปเพื่อลดระดับความสำคัญ

ภาพช่องหน้าต่างช่องกลาง สังเกตหย่องกับราว(เรียกลูกมะหวดหรือเปล่า??ครับ)

น่าเสียดายจริงๆครับ ซ่อมเสียเละเทะเลย แต่ก็ยังดีที่ถ่ายไว้ครับ ก่อนจะหายไปเลยในอนาคต :'(

คลองด่่านยังมีอะไรให้ศึกษาเยอะเลยครับ ถ้าคุณ Virain ไปคงได้ไปวัดแปลกๆมากมาย จริงๆก็อยากทำทั้งเส้นที่ออกคลองโคกขามเลย น่าเสียดายไม่ค่อยมีแนวร่วม 555 8)

มีผู้ให้ข้อมูลมาว่า ตำหนักหลังนี้อาจเป็นฝีมือของช่างวังหน้าสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ที่ยังไม่ทิ้งรูปแบบอยุธยาครับ
ส่วนฝาด้านยาวด้านในทำเป็น ช่องทางเข้าตรงกลาง ที่มุมเหมือนจะแกะเป็นพระลักษมณ์กับอินทรชิต และหน้าต่างแบบเขี้ยวยักษ์?
มีราว?กับขาสิงห์ประกอบ สองช่องขนาบอยู่ครับ

ภาพ บานประตูทางเข้า

แต่เดิมคิดว่าน่าจะมีลายรดน้ำที่บานหน้าต่าง-ประตูครับ แต่ซ่อมใหม่หมดไม่ใช่แบบนี้
ตอนไปทางวัดกำลังจัดงาน เลยถ่ายภาพไม่ถนัดนักเพราะเขาทำงานกันอยู่ คงจะหาโอกาศไปอีกครั้งครับ

ประตูเท่มากเลยครับ นานๆจะเห็นสักที ออกแบบไม่ซ้ำใครเลย ส่วนภาพรามเกียรติ์ก็เดาไม่ออกครับ คงต้องดูใกล้ๆ


ลายก้านขดที่กลางอกเลาประตู คล้ายๆก้านขดวัดระฆังเลยครับ  

จัดให้ชมใกล้ๆครับ   ;D

ก้านขดออกดอกโบตั๋นคล้ายอยุธยาปลายจริงๆครับ

แผนผังคร่าวโดยรวมครับ
ภายในกรอบสีน้ำเงินม่วงๆทางทิศเหนือเป็นตำแหน่งเสาครับ ผมจำได้ไม่ถนัดนัก ถัดออกไปเป็นชาน
กรอบสีเหลืองเป็นช่องประตู
กรอบสีเขียวฟ้าๆเป็นหน้าต่างเล็กสี่เหลี่ยมย่อมุม
กรอบสีแดงทางทิศตะวันตกเป็นจุดติดกับห้องน้ำ ผมสังเกตไม่ถนัดครับ
ส่วนที่คาดว่าเป็นตำหนัก?? หรือเรือนหลวง?มีเพียงเท่านี้ครับ

ครับ ทีแรกเข้าใจว่าเป็นอยุธยาซะจริงๆ แต่ดูไปดูมารูปแบบดูค่อนๆไปทางช่างวังหน้า
แต่ยังไงก็ยังไม่กล้าสรุปเองครับ 

วานคุณKurukula ช่วยชี้แนะคำศัพท์เกี่ยวกับเรือนไทยอีกทีครับ เพราะที่ผมพิมพ์ไปยังไม่แน่ใจ

น่าเสียดายครับ เหลือเพียงเท่านี้ แถมยังไม่สมบูรณ์อีกต่างหาก ช่างรุ่นใหม่นี่ก็กระไรเลย แต่จะไปว่าเขาก็ไม่ได้ เขาก็คงทำสุดฝีมือแล้ว (มั้งครับ)

พระท่านก็อยากใช้ของสภาพดีๆ คงไม่อยากได้ประตูกระดำกระด่าง ท่านก็ทำตามใจของท่าน จะไปว่าท่านก็ไม่ได้ 

ส่วนยักษ์ถือจักรนั้น พยายามนึกอยู่ครับ ว่าจะเป็นใคร คงไม่ใ่ช่อินทรชิต เพราะแกมีพรหมมาศ

ผมเองก็ไม่ทราบเรื่องศัพท์เรือนไทยมากครับ เพราะมากมายยุ่งยากจริงๆ

ส่วนหน้าต่างแบบกลีบบัวนี้ ส่วนตัวคิดว่าสมัยรัตนโกสินทร์ก็ยังทำกันอยู่ คิดว่าคงเป็นงานสมัยรัตนโกสินทร์มากกว่าครับ

-เห็นด้วยครับว่าเป็นเรือนหลวงในรัตนโกสินทร์ตอนต้น แต่ทำกันอยู่นี่มีที่ไหนหรือครับ
-เรื่องอินทรชิตนี่ น่าจะเป็นศรพระลักษมณ์ที่ยิงมาจากฝั่งตรงข้าม และจับไว้ได้หรือเปล่าครับ??
-แล้วฝาแบบนี้เรียกฝาปะกนใช่ไหมครับ
-แล้วควรเรียกว่าหน้าต่างกลีบบัวใช่หรือไหมครับ

ภาพ ลายมุม(ค้างคาว?)เพิ่มรายละเอียดให้กับที่ว่างครับ

เรื่องคลองด่านมีคนแนะนำอยู่ครับ เพียงแต่ยังไม่ได้ไปสักที ทั้งที่ไม่ไกลนักแต่ผมเบื่อการเดินทาง
ชอบสำรวจตามนอกเมืองมากกว่าชมบรรยากาศธรรมชาติด้วย แต่ถ้ามีคนขับรถให้ก็อยากไป555 (พี่แพรว่างก่)

อันนี้ไม่แน่ใจว่าเป็นอินทรชิตหรือเปล่า เพราะดูเห็นแกถือจักร แต่อาจจะเป็นอย่างที่คุณ Virain ว่าก็ได้ครับ

ฝาปะกนครับ

หน้าต่างกลีบบัวผมก็เรียกตามๆกันมาครับ ไม่มีหลักฐานยืนยัน

คลองด่านมีข้อดีคือของอร่อยครับ ถ้าไม่คิดว่าอยู่ใจกลางเมือง แต่ได้เห็นคลองก็สบายตาดี บางช่วงแถวๆวัดบางขุนเทียนนี่นึกว่าออกไปอยู่บ้านนอก ยังมีเรือกมีสวนอยู่เลย สวยแล้วก็อากาศดีครับ

คุณKurukula ชวนไปหาของอร่อยบ่อยจังครับ แสดงว่าต้องอร่อยจริงๆ555
แต่ที่บอกว่าอากาศดี ยังไม่เชื่อนะครับ ต้องไปดูก่อนไม่รู้ว่าจะดีจริงหรือเปล่า
ตรงนี้เขาเรียกว่าหย่อง ลูกมะหวดใช่ไหมครับ

ปล. ลุ้นอยู่ว่าตำหนักทองแห่งที่3จะเป็นที่ไหนครับ ส่วนวัดหนังอยากจะไปสำรวจของจริงมากเลยครับ

มันไม่ใ่ช่ตำหนักหรอกครับ มันเป็นเศษๆของอะไรสักอย่างที่เหมือนเรือนฐานันดรสูงมากกว่า คาดว่าจริงๆแล้วน่าจะเป็นหอไตรด้วยซ้ำครับ

ด้านในยังมีประตูเหมือนกัน ทรงกลีบบัวอย่างนี้ แต่ที่คุณ Virain ยกมาเหมือนจะมีงวงไอยราห้อยย้อยลงมาด้วย สัดส่วนสวยครับ

เป็นซากก็อยากจะชมครับผม เกริ่นซะอยากรู้เลย  :o

 ที่จริงวัดสะแกนี่คุณโพธิ์ประทับช้างก็เคยแนะนำมา พี่เซียก็เคยไปแล้วเลยมาพาผมไปดู
คุณโพธิ์ประทับช้างให้ข้อมูลว่าเป็นฝีมือในช่างวังหน้าครับ หากสังเกตหย่องตรงนี้แล้ว
ก็จะเข้าไปพ้องกันทีเดียว  หากลองมองดูภาพหย่องในกระทู้ ลายแกะสลักไม้ของพี่ยุทธ
กับกัญญาเรือที่พช.จันทรเกษมครับ

เพียงแต่ยังมีเรื่องราวอีกเล็กน้อยแนบมา หวังว่าได้พบแล้วสนทนากันจะสะดวกกว่าครับ

อย่างน้อยเปิดกระทู้กันเยอะๆยังงี้ ก็ทำให้บอร์ดหายเหงานะครับ เห็นร้างรากันมาหลายวันแล้ว

แต่หย่องรูปเหราเอาหัวพันกันของคุณ Virain หน้าตาเป็นช่างวังหน้าจริงๆครับ ไม่รู้ว่าแกะทั้งสองด้านหรือเปล่า

หมายถึงด้านหลังแกะถึงกันไหมน่ะหรือครับ อันนี้ก็ไม้ได้เปิดหน้าต่างดูเสียด้วย แหะๆ
แต่แค่นี้ก็โดนค้อนๆแล้วครับ เขากำลังยุ่งกันอยู่ เดี๋ยวจะโดนว่าเกะกะ
เพียงแต่หย่องเหรานี้ ไม่ได้มีทุกบานหน้าต่างครับ จำได้ว่ามีที่ช่องกลางที่เป็นหย่องลูกมะหวด?ด้านบนและหย่องเหราด้านล่าง
กับช่องขนาบถัดมาเป็นรูปหย่องเหราทั้งสองช่อง ไม่มีแบบลูกมะหวด?ครับ

ครับ ช่วงนี้หลายๆท่านคงยุ่งๆกัน ผมเองก็กำลังรวบรวมข้อมูลอยู่ เพียงแต่ยังติดขัดเรื่องกลัวจะเป็นลายแทง
ก็ไม่กล้าจะเผยแพร่อะไรมาก คนรักษาก็ทำกันจะตายคยจะขโมยก็หาทางเอากันจนตายไปข้างนึง 555
หลังจากช่วงนี้ไปกลัวจะไม่ได้ทำไม่ได้สำรวจ ตอนนี้ทำอะไรได้ก็พยายามทำครับ

เรื่องของเก่าโบราณมีค่านี่พูดไปก็เป็นอันตรายจริงๆ เหมือนจะขยับเขยื้อนเคลื่อนตัวไม่ได้เลย

น่าสงสารคนไทยนะครับ ของดีๆของสาธารณะก็จ้องจะเอาไว้เป็นสมบัติส่วนตัว มันจะได้ดูกันกี่ปีกัน ตายไปก็เปลี่ยนมือ ของเขาทำถวายพระก็ยังยักยอกได้

ผมเองหลังๆก็ไม่ค่อยได้เข้าไปเที่ยวดูงานประณีตศิลป์เลยครับ เบื่อหลายๆเรื่อง ต้องมารองรับอารมณ์บรรดาเจ้ากูทั้งหลายอีก เดี๋ยวก็ดีเดี๋ยวก็ร้าย ประเหมาะไปเจอท่านจำวัดกลางวันก็อด หรือบางทีก็ทำเหมือนเราเป็นขโมยซะอย่างนั้น ซึ่งก็เห็นใจท่าน (ที่ดีๆ) เหมือนกันเพราะท่านต้องเก็บต้องรักษา

ว่าไปก็เหมือนนินทาธุเจ้าทั้งหลายครับ หลังๆนี่ก็เลยดูแต่เจดีย์ที่มันอยู่นอกโบสถ์ดีกว่า สบายใจครับ

ก็เห็นมีแต่2ท่านนี้ที่เข้ามาคุย ตัวหัวหน้าชมรม เพิ่งสร่างไข้ คุณแพรโทรมานัดจะมิตติ้งพรุ่งนี้เย็นเห็นว่าน้องเนนัด สงสัยจะต้องขอตัวก่อน เพราะอาการยังไม่ดี กินอะไรก็ไม่อร่อย แล้วตอนนี้ลูกก็มาป่วยต่อ ติดกันไปมาเนี่ย กรรมอะไรก็ไม่รู้

คุณ Jean 1966 หายเร็วๆนะครับ ผมเองก็ไม่ค่อยสบาย เป็นตาอักเสบ คิดว่าว่างๆจะไปหาหมออีกรอบ

กลายเป็นป่วยกัยหมดเลย พี่ยุทธก็ยังไม่หายดีอีกคน แต่ก็ขอให้หายเร็วๆทุกคนนะครับ
.... :)

วันนี้ไปสำรวจเส้นทางคลองด่าน ก็อดดูอันนี้ ผมว่าจะไปถ่ายซ่อมเสียหน่อย เฮ้ออออ........

รีบถ่ายมา เลยสั่นไปหมดเลย วันหลังห้ามพลาดนะครับ ต้อง non lunch

ครุฑหรือสิงห์แบก (?) ที่เหลือแค่ตัวเดียว ยังไม่ิบินไปเมกา

พูดอย่างนี้พรุ่งนี้ไปซะเลยดีกว่า เหอะๆ วัดนี้คิดว่าน่าจะอยู่ไม่ไกลนะ
ไม่รีบไปเดี๋ยวจะบินไปอเมริกาซะก้อน เฮ้อ  ไม่มีปัญญาบินตามไปดูซะด้วย

ตกลงว่า ... ไอ้(มีฐาน)ที่เราเจอ อาจารย์ น เคยพบแล้วครับ

ดำเนินตามรอยพระบาทอาจารย์ น. อีกแล้ว รีบจุดธูปไหว้วิญญาณแกเร็ว

พนักครับ ต้องชำระกันว่าสมัยไหน

พนัก สมัยพระนารายณ์ใช่ หรือไม่ขอรับ แวะมาร่วมแจมขอรับ กระผม

เห็นองค์นี้แล้วท้อใจจัง... ธีสิสผม เหอะๆ


โดยส่วนตัวเชื่อว่าพนักน่าจะล่ากว่าพระนารายณ์ลงมาอยู่โขครับ คุณ asia
แต่ลายบัวที่จะช่วยได้ตรงกลางก้านขดหลุดไปเสียแล้ว จะดูต่อก็คงลำบาก
ถ้าให้เดาก็ อาจจะราชวงศ์บ้านพลูหลวง....

แต่องค์นี้ก็เป็นธรรมาสน์สมัยอยุธยาที่เก่าที่สุดที่เห็นการประดับตุ๊กตารูปสัตว์มานะครับ

หรือว่าชิ้นอื่นๆจะเป็นงานหลวงก็ไม่รู้แฮะ.... ชิ้นนี้เลยตามแฟชั่นไม่ทันเขาอยู่คนเดียว หิหิ

คิดว่ากรอบหน้าต่างชุดนี้เป็นงานสมัยอยุธยาไหมครับ อยากลองถามท่านอื่นๆดูบ้าง

...

เรียนคุณวิเรนทร์ทราบ
            หากข้าพเจ้าจำไม่ผิด เคยไปอ่านจากไหนก็ไม่รู้นานแล้ว รู้สึกจะเป็นหนังสือเรื่องเรือนไทยหรืออาคารบ้านเรือนแบบไทยสักอย่างของสำนักพิมพ์เมืองโบราณ เขียนโดยอาจารย์ น. ณ ปากน้ำ อธิบายว่าเป็นงานสมัยพระเจ้าเสือ เป็นตำหนักที่ประทับเวลาเสด็จประพาส ส่วนจะเสด็จประพาสเพื่อ "ทรงปลา ปากน้ำ"หรือไม่ไม่ทราบ
           ขอท่านลองตามไปค้นหาโดยพลัน
           สวัสดี