เรือนไทย

 พวกเจ้าพระยา หรือคนรวยๆ ในสมัยก่อนประมาณ ร.5 นั้นมีบทบาทอะไรบ้างครับ คือเค้าจะทำอะไรในช่วงทีมีพิธี
หรือมีบทบาทอะไรบ้างครับ ขอบคุณครับ

ขอเรียนคุณ bpnu ว่า ถ้าคุณเขียนหัวข้อกระทู้ยาวมาก ระบบจะตัดคำท้ายๆออกไปค่ะ    
ควรจำกัดหัวข้อให้สั้นๆ  ไม่งั้นอ่านแล้วความจะขาดไป  อ่านไม่รู้เรื่องค่ะ

แก้ไขหัวข้อกระทู้ยังไงครับ รบกวนทีครับผมมือใหม่

แก้เองไม่ได้ค่ะ   
ดิฉันจะเปลี่ยนให้เป็น "บทบาทขุนนางในพระราชพิธีพยุหยาตราทางชลมารค"  ได้ไหมคะ
คำถามของคุณโดดจากเจ้าพระยามาถึงคนรวย (หมายถึงเศรษฐี คหบดี หรือเจ้าสัว) ข้ามพระยา พระ หลวง ขุน ไปหมดเลย    เลยไม่เข้าใจอีกเหมือนกันว่าจะถามถึงใครบ้าง ทั้งขุนนางและไม่ใช่ขุนนาง
หรือหมายความเพียงแค่ขุนนางเท่านั้นคะ

ได้ครับ พวกขุนนางก็ได้ครับ ขอบคุณมากครับผม

นำรูปมาลงประกอบ  ส่วนคำอธิบายต้องขอจากท่านผู้รู้ในเรือนไทยค่ะ

โดยปกติ เจ้าพนักงานแต่ละท่าน ก็จะมีหน้าที่ตามที่กำหนดไว้ตามโบราณราชพิธีอยู่แล้วล่ะครับ สามารถศึกษาเพิ่มเติมได้ ในอินเตอร์เน็ตก็มีข้อมูลอยู่ครับ ถ้าจำไม่ผิดรู้สึกจะเป็นเว็บของ TCDC ครับ

ไม่เช่นนั้น ก็ลองหาหนังสือกระบวนพยุหยาตรา ของกรมศิลปากรมาอ่านเสริมก็ได้ครับ ที่หอสมุดแห่งชาติมีแน่นอน ตึกด้านหน้าชั้นสองมีหลายเล่มครับ

หรือถ้าจะศึกษาย้อนหลัง ก็ลองหาหนังสือกระบวนพยุหยาตราเพชรพวงในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชอ่านประกอบ เล่มนี้เพิ่งจะมีการพิมพ์ใหม่ของสมาคมห้องสมุดไทย โดยคุณหญิงแม้นมาศ ชวลิต และมีบริษัทยักษ์ใหญ่ด้านอาหารของไทยให้การสนับสนุนออกค่าจัดพิมพ์ให้ครับ

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/smiley04.png)

แล้วพวกเจ้าพระยามีบทบาทในพิธีนี้ไหมครับ มีารทำขนมหรืออาหารไหมในพิธีนี้ หรือกิจกรรมพิเศษของพวกเจ้าพระยาหรือขุนนางในพิธีนี้อ่าครับ

อันที่จริงถ้าคุณ bpnu จะบอกจุดมุ่งหมายในการถาม ก็ทำให้คนในเรือนไทยเข้าใจได้ดีขึ้นว่าควรจะตอบอะไรแบบไหน
คุณสมุน 007 แนะนำแล้ว คุณน่าจะไปหาหนังสืออ่านประกอบ หรือค้นในเน็ต  เจอไม่เจออย่างไรก็มาบอกกันได้นะคะ

ครับผมผมไปหามาแล้วครับ ส่วนกิจกรรมของขุนนางก็จะอยู่ในขบวนเรือพระที่นั่งไปด้วยแต่ไปในลำที่เล็กๆ แต่พอจะข้อมูลพวกขนมหรืออาหารที่ใช้ประกอบในงานพิธีเรือ หรือการทำอะไรที่เฉพาะๆ ขนมสำหรับงานนี้ หรืออาหารสำหรับงานนี้ หรือหลังจากเสร็จพิธีเรือแล้วมีกิจกรรมอะไรต่อไป ผมไปหาหนังสือตามที่คุณสมุน 007 มาแล้วครับซึ่งที่หอสมุดที่มหาลัยผมไม่มีไว้ผมมีโอกาศผมจะไปที่หอสมุดแห่งชาติครับ แต่ใครพอมีข้อมูลโปรดแนะนำทีครับผม

งงๆ กับภาษาของคุณ bpnu

ไม่เคยคิดเลยว่ากระบวนพยุหยาตราจะมีขนมหรืออาหารไปในเรือด้วย  เพราะดูลักษณะเรือไม่น่าจะขนกับข้าวคาวหวานลงไปได้
คำว่า การทำอะไรที่เฉพาะๆขนม แปลว่าอะไรคะ   หมายถึงขนมที่ทำขึ้นเป็นพิเศษสำหรับกระบวนพยุหยาตราน่ะหรือ?
คุณหมายถึงกาพย์เห่เรือชมเครื่องคาวหวาน หรือเปล่าคะ?

ตั้งคำถามเหมือนกับคุยกันใน facebook เลย มี "อ่าครับ" ด้วย

ไม่มีหรอกครับ เรื่องการนำอาหารสำเร็จรูปหรือขนมลงไปในเรือด้วยในกระบวนเรือพระราชพิธี
กระบวนเรือพยุหยาตราทางชลมารคมีพัฒนาการมาจากการจัดกำลังรบโดยการเดินทัพทางเรือ วึ่งจะเดินทางได้เร็วกว่าทางบก อาจจะมีการทำอาหารกันตั้งแต่เช้าก่อนออกเรือ และทานกันในเรือในมื้อกลางวันโดยไม่มีการหยุดพัก จะหยุดพักทำอาหารกันอีกครั้งก็ตอนเย็น ทำอาหารและพักผ่อนกันบนฝั่ง

 หมายถึงขนมที่ทำขึ้นเป็นพิเศษสำหรับกระบวนพยุหยาตรา ครับคุณเทาชมพู ถ้ามีพิธีนี้ถึงทำขึ้นมาครับ ประมาณนี้ครับ

ขอบคุณ คุณเทาชมพู มากครับ สำหรับกาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน เพิ่งรู้ว่ามีการแห่เรื่องนี้ด้วย ขอบคุณครับ

คือข้อมุลทั่งหมดนี้ผมจะนำไปทำวิทยานิพนธ์ครับ ขอขอบคุณทุกความเห็นนะครับ

ถ้าเจ้าของกระทู้หมายถึงขนมตามงานต่าง ๆ ผมเดาว่า คุณควรจะต้องไปค้นหาใน พระราชพิธีสิบสองเดือน นะครับ เพราะในพระราชพิธีสารท ก็จะมีการกวนข้าวทิพย์ ซึ่งเป็นหน้าที่ของฝ่ายในครับ

แต่ถ้าจะหมายถึง การเสด็จพระราชดำเนินชลมารคก็ดี หรือจะเป็นการเสด็จพระราชดำเนินนมัสการพระพุทธบาทก็ดี ในสองพระราชพิธีนี้ เจ้าพนักงานที่ตามเสด็จฯ โดยมากจะเป็นฝ่ายหน้า ซึ่งหน้าที่หลัก ๆ ก็อย่างที่คุณลุงไก่ได้แจ้งไปแล้วครับ คือ ถวายการอารักขา นอกจากนี้ก็ยังมีส่วนของงานโยธา ได้แก่การปลูกสร้างปะรำพิธี หรือสร้างที่ประทับต่าง ๆ ซึ่งเป็นงานหนึ่งของตำรวจหลวงอยู่แล้วเช่นกันครับ

ผมไม่แน่ใจขอบเขตในการทำวิทยานิพนธ์ของท่านเจ้าของกระทู้นะครับ คงจะขอแนะนำหนังสือเสริมไว้ เพื่อเป็นแนวทางประกอบการค้นคว้าคือ

- พระราชพิธีสิบสองเดือน พระราชนิพนธ์ของ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  งานหนังสือที่จะถึงนี้ หาซื้อได้ครับเพราะทางสำนักพิมพ์คุรุสภาจัดพิมพ์ออกมาใหม่แล้วมีสามเล่มเล็ก ๆ

- โคลงพระราชพิธีสิบสองเดือน พระนิพนธ์ของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์

- ที่เหลือ ก็คงจะต้องลองหาข้อมูลเกี่ยวกับ พระราชพิธีเสด็จนมันการพระพุทธบาท ครับ เท่าที่พอจำได้ก็มี ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๗ หาได้ในอินเตอร์เน็ตครับ ของเว็บเรือนไทยก็น่าจะมีกระมัง ถ้าความจำผมไม่พลาดนะครับ

ขอแนะนำว่าถ้าจะทำวิทยานิพนธ์ได้ราบรื่นไม่มีอุปสรรค   ควรเลือกเรื่องที่คุณมีพื้นความรู้อยู่แล้วค่ะ    เพราะจะได้ไม่งงงวยกับประเด็นต่างๆที่คุณเองไม่รู้ว่ามีหรือไม่มี   ถ้ามีแล้วเป็นอย่างไร  ถ้าไม่มี แล้วจะเป็นอย่างไร    มันมีแต่จะทำให้การทำวิทยานิพนธ์ล่าช้า ดีไม่ดีหลงออกนอกทางกู่ไม่กลับ
คุณควรจะศึกษาความเป็นมาของกระบวนพยุหยาตราทางชลมารคว่า เริ่มต้นจากอะไร  คุณสมุน007  และคุณลุงไก่ชี้ทางไว้ให้แล้วนะคะ     ต่อไปคือดูลักษณะของเรือที่ใช้ในกระบวนพยุหยาตราว่าเหมาะสมที่จะขนของสดของแห้งลงไปนั่งติดเตาถ่าน หุงต้มทำของกินกันหรือเปล่า  อย่าลืมว่าสมัยโบราณไม่มีเตาแกส ไม่มีเตาไฟฟ้า  ไม่มีแม้แต่หม้ออุ่นอาหาร หรือน้ำแข็งจะแช่อาหาร    ทำแต่ละมื้อสดๆ   ก็กินกันสดๆไปเลย
จุดมุ่งหมายของกระบวนเรือก็คือไปรบ ต่อมาคือไปทอดกฐิน   ไม่ได้ไปปิคนิคทางน้ำ   คือไม่ได้นั่งกินกันไปชมวิวกันไปจนต้องมีขนมที่ประดิษฐ์ขึ้นมาเพื่อนั่งกินในเรือเหล่านี้โดยเฉพาะ

ส่วนการเห่เรือ มีขึ้นเพื่อให้จังหวะในการพายเรือ    เนื้อหาของบทเห่เรือมีได้หลายแบบแล้วแต่กวีจะแต่งขึ้นมา จะชมเรือ ชมธรรมชาติ  หรือชมอาหารการกินก็ได้  อย่างกาพย์เห่เรือชมเครื่องคาวหวาน พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 2  แต่มิได้หมายความว่าในรัชกาลที่ 2 ท่านจะให้ฝ่ายแม่ครัวในวังขนเครื่องครัวลงไปในกระบวนเรือเหล่านี้  แล้วแห่เมนูอาหารไปตลอดทาง

ลักษณะของเรือในกระบวนแห่ เป็นเรือยาวแคบ  แค่ฝีพายนั่งสองแถวก็เต็มเรือแล้ว    ไม่มีเนื้อที่ให้ขนอาหารลงไปในเรือ 
ยิ่งต้องมีเครื่องครัวแบบโบราณแล้ว ยิ่งหาเนื้อที่ไม่ได้ค่ะ   จะลุกจะนั่งขูดมะพร้าว  โขลกน้ำพริก กันท่าไหน

ถึงแม้ว่าจะไม่มีการประกอบอาหารในกระบวนเรือ แต่อย่างน้อยในกระบวนเรือก็มี Toilet นะขอรับ  ;D

ในพระราชพิธี ๑๒ เดือน บทพระราชนิพนธ์ล้นเกล้ารัชกาลที่ ๕ ทรงไว้ในช่วงประเพณีลอยกระทง ว่ามีเรือสำหรับเป็น Toilet เตรียมไว้มีม่านกั้น

พอจะเข้าใจแนวคิดว่า คงจะหมายถึงในแต่ละพระราชพิธีต่าง ๆ มีการทำขนมอะไรสำหรับการนั้น ๆ ใช่หรือไม่ คงคิดไปถึงตัวอย่างเช่น พระราชพิธีตรุษ พวกข้าราชการก็จะทำเกาเหลา หรือ เทศกาลเลี้ยงขนมเบื้องก็จะแห่กันละเลงแป้ง แบบนี้ตรงกับแนวคิดที่จะทำวิทยานิพนธ์ใช่ไหม  ???

ดิฉันตีความคำถามคุณ bpnu ไม่ถูกจริงๆ   ขอบคุณคุณหนุ่มสยามที่มาไขกุญแจอธิบายให้ค่ะ    ลองเรียงลำดับความคิดของคุณ bpnu ว่าทำไมดิฉันตีความไม่ถูก  คำตอบคือมีวงกว้างมาก   กว่าจะลงเอยเรื่องขนม

๑  พวกเจ้าพระยา หรือคนรวยๆ ในสมัยก่อนประมาณ ร.5  ทำอะไรในช่วงที่มีพิธี  หรือมีบทบาทอะไรบ้างครับ
๒  เปลี่ยนเป็นบทบาทขุนนางในพระราชพิธีพยุหยาตราทางชลมารค  ก็ได้ครับ
๓  พวกเจ้าพระยามีบทบาทในพิธีนี้ไหมครับ
๔  มีทำขนมหรืออาหารไหมในพิธีนี้
๕  หรือมีกิจกรรมพิเศษของพวกเจ้าพระยาหรือขุนนางในพิธีนี้อ่าครับ
๖   รู้ว่ากิจกรรมของขุนนางก็จะอยู่ในขบวนเรือพระที่นั่งไปด้วยแต่ไปในลำที่เล็กๆ
๗  ขอข้อมูลพวกขนมหรืออาหารที่ใช้ประกอบในงานพิธีเรือ
๘  ขอข้อมูลการทำอะไรที่เฉพาะๆ ขนมสำหรับงานนี้ หรืออาหารสำหรับงานนี้
๙  หลังจากเสร็จพิธีเรือแล้วมีกิจกรรมอะไรต่อไป
๑๐ ขอข้อมูลขนมที่ทำขึ้นเป็นพิเศษสำหรับกระบวนพยุหยาตรา ครับ  ถ้ามีพิธีนี้ถึงทำขึ้นมาครับ

มาถึงคำถามของคุณ หนุ่มสยาม

จะเห็นได้ว่าเป็นเส้นทางที่ไกลพอสมควร จากบทบาทขุนนางชั้นเจ้าพระยา  และเศรษฐีในสมัยรัชกาลที่ ๕  ว่าทำอะไรในกระบวนพยุหยาตรา   มาจนถึงการทำขนมเป็นพิเศษ สำหรับกระบวนพยุหยาตรา
อ่านคำถามแรกของคุณ bpnu  ดิฉันตีความว่าคุณอยากจะถามว่าเจ้าพระยาและเศรษฐีคหบดีมีหน้าที่ไปพายเรือแจวเรือในกระบวนพยุหยาตรา  หรือนั่งประจำตำแหน่งในเรือลำไหน  แต่ก็ไม่รู้ว่านี่คือคำถามที่คุณต้องการหรือไม่
แต่มาลงเอยว่า ขอทราบว่ามีขนมอะไรที่ทำในโอกาสพิเศษคือเมื่อมีแห่กระบวนเรือหรือเปล่า    ไม่ได้เกี่ยวกับบทบาทขุนนาง  เพราะท่านทั้งหลายที่ว่านี้คงไม่ได้ลงมือทำขนมเอง

ครับ คือว่าผมกำลังทำวิทยานิพนธ์คณะสถาปัตย์ครับ ผมทำโรงแรมบูติกโดยใช้อาคารราชนาวิสภาเป็นที่ตั่ง ผมนำเรื่องพระราชพิธีพยุหยาตราทางชลมารค มาเป็นแนวทางการตกแต่งครับ แล้วอาจารย์ท่าบอกว่าให้ผมไปหากิจกรรมพิเศษๆที่เกี่ยวกับเรือราชพิธีมาให้ผู้ที่เข้ามาพักได้ทำด้วย    ผมก็นึกไม่ออกว่าจะทำอะไรดีเลยได้หว่านคำถามไปดู ผมก็ตั่งจุดไม่ค่อยถูกเท่าไหร่ แล้วพอดีคุณเทาชมพู พูดถึงกาพย์เห่เรือชมเครื่องคาวหวาน ผมเลยให้มีที่สอนทำอาหารที่อยู่ในกาพย์เห่เรือชมเครื่องคาวหวานในโรงแรมครับ โดยกุล่มเป้าหมายส่วนใหญ่เป็นชาวต่างชาติ ขอขอบคุณพี่ๆทุกคนมากนะครับมีอะไรแนะนำได้ครับผม

ไม่เคยเห็นวิทยานิพนธ์คณะสถาปัตยฯเสียด้วยซี
แต่ถ้าคุณจะเอากระบวนพยุหยาตรามาเป็นแนวทางตกแต่งบูติคโฮเต็ลในวิทยานิพนธ์      การนำอาหารคาวหวานในกาพย์เห่เรือรัชกาลที่ 2 มาเป็นจุดเด่นของกระบวนเรือ ก็น่าจะเหมาะกับแนวทางของสถานที่   ดีกว่าไปทำกระบวนเรือรบ  หรือเรือทอดกฐิน
นอกจากมีที่สอนทำอาหาร ก็มีตัวอย่างอาหารไทยโชว์ด้วยคงจะดี

ใช้กูเกิ้ลหากาพย์เห่เรือชมเครื่องคาวหวาน  มีหลายเว็บค่ะ 

เกริ่นนำเสียแต่ตอนเปิดกระทู้คงหมดเรื่อง คงกลัวชิมิ.....

ถ้าทำเกี่ยวกับโรงแรม คงต้องเน้นไปที่กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวาน คงเหมาะที่สุดแล้วตามที่ อ.เทาชมพูได้เกริ่นนำไว้ เหมาะสมดี ครั้นจะให้แขกที่มาฟังหรือแต่งกาพย์เห่เรือ คงไม่ใช่เรื่อง

หากจะทำเป็นแนวนี้ ก็คงต้องผสานกับชีวิต สังคมวัฒนธรรม สิ่งก่อสร้างริมแม่น้ำเจ้าพระยามาประกอบด้วยคงจะดี