.....สิ่งที่มาพร้อมน้ำบาดาลเป็นศัพท์ใหม่ที่เพิ่งเคยได้ยิน คือคำว่า ตะกรัน มันเป็นตะกอนสีแดงเหมือนสนิม มาพร้อมกับน้ำ ถ้าเปิดน้ำขังไว้ในอ่างซักผ้าหรือโอ่ง ตะกรันจะจับตัวจมอยู่ตรงก้น
ห้องน้ำทั้งหลายมีตะกรันจับเป็นครามสนิมอยู่ตามอ่างล้างมือ ชักโครก พื้นห้อง และทุกอย่างที่น้ำบาดาลไปถึง เมื่อซักผ้า ผ้าขาวจะกลายเป็นผ้าสีน้ำตาลขุ่น เป็นที่หวาดหวั่นสำหรับอาจารย์หญิงและนศ.สาวๆมาก ถ้าใครอยากให้เสื้อขาวคงความขาวอยู่ได้ ต้องหอบกลับไปซักที่กรุงเทพเวลากลับบ้าน
ขออนุญาตเห็นต่างนี๊ดๆๆๆๆๆเดียวนะครับ
ตะกรันน่าจะตรงกับคำว่า sludge ซึ่งก็คือตะกอนที่ตกทับถมกันอย่างหนาแน่นอยู่ที่ก้นภาชนะโดยน้ำหนักของตัวตะกอน ซึ่งในบางกรณีก็เป็นการตกผลึก (เช่น กรณีหินปูนที่ตกผลึกอยู่ที่ก้นกาต้มน้ำ เป็นต้น) สำหรับกรณีสนิมแดงที่เกาะเป็นคราบตามอ่างล้างมือหรือคอห่านของชักโครกนั้น น่าจะตรงกับคำว่า stain ซึ่งก็คือคราบสนิม ซึ่งเป็นการเกาะจับโดยตามผิว
อย่างไรก็ตาม มันก็ก้ำกึ่งกันอยู่ที่จะเป็นทั้ง sludge (หากพบคราบหนามากในที่เป็นแ่อ่ง) หรือ stain (หากเป็นคราบเกาะตามผิวผนัง)
ไม่น่าจะผิดเพี้ยนเลยที่จะบอกว่า น้ำที่ใช้นั้นเป็นน้ำบาดาล จึงทำให้ผ้าขาวที่ซักแล้วจะกลายเป็นสีน้ำตาลดังที่กล่าวมา
ซึ่งผมเห็นว่า มีมากกว่านั้นอีกที่คุณเทาชมพูไม่ได้บรรยาย คือ ข้าวที่ก้นหม้อหุงข้าวก็จะเห็นหย่อมข้าวสีน้ำตาล หรือที่ก้นถังน้ำที่รองไว้ใช้ก็จะมีคราบสีน้ำตาล หรือแม้กระทั่งก้นขวดน้ำที่รองเก็บไว้ก็จะมีคราบสีเหลืองแดง อีกทั้งอาจจะรู้สึกว่าน้ำมีกลิ่นคาวน้อยๆอีกด้วย ซึ่งก็คือคราบของสนิมเหล็กทั้งนั้น ซึ่งก็ไม่ใช่จะไม่ดีเสมอไปนะครับ ผมคิดว่าผลการตรวจสภาพของเม็ดเลือดด้วย smear test ของบุคคลที่ใช้น้ำในระบบนั้น น่าจะปรากฎว่ามีเ็ม็ดเลือดที่แข็งแรงสมบูรณ์ ซึ่งจะทำให้ผิวเนื้อมีน้ำมีนวลสีฝาดเปล่งปลั่ง ไม่ซีด สาเหตุก็เพราะว่าใช้น้ำที่มีธาตุเหล็กนั่นเอง
วิิธีกำจัดกลิ่นคาวและน้ำที่มีปริมาณเหล็กปนอยู่สูงนี้ ทำได้ง่ายมาก คือ ต้องให้น้ำไหลผ่านอากาศก่อนจะเข้าเก็บในถังเก็บน้ำของระบบประปา สารประกอบที่มีเหล็กละลายอยู่ในน้ำนั้นจะเกิดปฏิกริยากับอากาศ เรียกวิธีการนี้ว่า aeration ซึ่งจะทำให้เกิดปฏิกริยา oxidation ทำให้สารประกอบธาตุเหล็กซึ่งแขวนลอยอยู่ในน้ำนั้นตกตะกอน น้ำที่ปล่อยออกมาใช้ก็จะไม่มีกลิ่นคาวและมีปริมาณเหล็กที่ทำให้เกิดคราบเหลืองแดงน้องลง ดังนั้น น้ำบ่อหรือน้ำบาดาลในถิ่นที่มีเหล็กสูงนั้น เมื่อสูบขึ้นมาก่อนที่จะปล่อยลงถังเก็บ เขาก็จะทำใ้ห้มันเป็นฝอยผ่านอากาศ (aeration) ก่อนที่น้ำจะตกลงมาผ่านกรองถ่านกัมมันต์ (activated carbon) หรือถ่านไม้ธรรมดา (charcoal) เพื่อการกำจัดกลิ่น จากนั้นจึงไหลเข้าสู่ถังเก็บน้ำ สนิมเหล็กจะตกตะกอนในถังเก็บน้ำเกือบทั้งหมด ทำให้เราได้ใช้ืั้น้ำค่อนข้างดีที่ปลายทาง
สภาพที่คุณเทาชมพูเล่ามานั้น ค่อนข้างจะแสดงว่า มีการขาดการเอาใจใส่บำรุงรักษาระบบใหญ่อย่างจริงจัง
กระบวนวิธีการที่ทำให้เกิดคราบสีแดงเกาะในอ่างล้างมือล้างหน้าหรือในโถส้วมนั้น สามรถอธิบายได้ด้วยวิชาทางเคมี ซึ่งจะไม่กล่าวถึงนะครับ เอาเป็นเพียงว่าประสิทธิภาพของระบบใหญ่ในการกำจัดสนิมเหล็กนั้นยังไม่ดีพอหรือขาดการบำรุงรักษาตามสมควร