ตลอดถึงพระยาโบราณราชธานินทร์ก็ถูกกริ้วอย่างมากเหมือนกัน หากแต่ความรู้และบารมีท่านแก่กล้า สมเด็จกรมพระยาดำรงและพระบาทสมเด็จพระปิยมหาราช (รัชกาลที่ ๕) โปรดปรานเสียแล้วพระองค์ท่านจึงทำอะไรไม่ได้..."
เรื่องนี้ยังค้างคาใจอยู่ค่ะ
ก็ในเมื่อ เสด็จในกรมฯยังทำอะไรเจ้าคุณโบราณฯ ไม่ได้ สาเหตุที่ท่านไม่ได้เลื่อนเป็นเจ้าพระยา ก็น่าจะมีองค์ประกอบอื่นที่สำคัญกว่านี้
ในวัย ๓๐ ปี สยามมีพระยาคนใหม่ ชื่อพระยาโบราณบุรานุรักษ์ ปลัดเทศาภิบาลมณฑลอยุธยา
ล่วงมาอีก ๒ ปี กรมขุนมรุพงศ์ฯ สมุหเทศาภิบาลมณฑลอยุธยา ได้รับพระบรมราชโองการ โปรดเกล้าฯให้ย้ายไปทรงบัญชาการแก้ไขความลำบากในมณฑลปราจีณ
พระยาโบราณบุรานุรักษ์ ก็เลยได้กินตำแหน่งผู้รั้งสมุหเทศาภิบาลมณฑลอยุธยา แทน (เดาว่าคือรักษาราชการแทน)
เป็นผู้รั้งอยู่ ๓ ปี ไม่ได้ขยับขึ้นเต็มตัว
จนกระทั่งอายุ ๓๕ ท่านจึงได้เลื่อนขึ้นรับตำแหน่งนี้เต็มตัว มีลำดับยศเท่ากับมหาอำมาตย์ตรี
อยู่ในตำแหน่งนี้จนสิ้นรัชกาลที่ ๕