เรือนไทย

ได้มีโอกาสคุยกับสมาชิกหลายๆท่านแล้ว มีความคิดเห็นที่หลากหลายเกี่ยวกับวัดเกาะแก้วสุทธาราม ก็เลยได้ไอเ้ดียว่า น่าจะลองแลกเปลี่ยนความคิดกัน เกี่ยวกับประเด็นต่างๆของวัดเกาะเมืองเพชร

ส่วนตัวผมไม่มีรูปจิตรกรรมวัดเกาะดีๆเลย คงต้องพึ่งจากสมาชิกท่านอื่น หรือหาถ่ายเอาตามหนังสือ ลองแบ่งๆกันดูนะครับ

ประเด็นที่อยากจะฝากไว้เกี่ยวกับวัดเกาะก็เช่น

1.วัดเปลี่ยนทิศหรือไม่เปลี่ยน
2.การออกแบบจิตรกรรมข้างใน
3.แผนผังของวัด
4.อายุสมัย
5.เทคนิคการเขียน


เอาคร่าวๆแค่นี้ก่อนดีไหมครับ หรือถ้าใครมีประเด็นอื่นก็ลองเอามาพูดคุยกันดีกว่าครับ

อุโบสถวัดเกาะแก้วสุทธาราม ซึ่งดูจากข้างนอกก็ไม่รู้ว่าด้านไหนหน้า ด้านไหนหลัง

สวัสดีครับทั้งคุณKurukula และคุณChaichana-13
ผมเองก็ไม่มีภาพดีๆเสียด้วยเพราะตอนไปเพิ่งลองหัดสำรวจใหม่ๆ กล้่องดีๆก็ไม่มี เลยได้แต่ภาพไฟล์น้อยๆกลับมา

"แต่อีกเรื่องหนึ่งที่ลืมไปก็คือ พ.ศ.2277 เป็นต้นรัชกาลพระเจ้าบรมโกศครับ แล้วเพชรบุรีก็ค่อนข้างหัวเมือง ช่างสมัยพระเจ้าเสืออาจจะยังมีชีวิตอยู่ก็เป็นได้ั เป็นที่รู้กันว่า เพชรบุรีค่อนข้างรักษาของเก่าไว้ได้ดี งานช่างบางอย่างเราดูไม่รู้ก็ึิคิดว่าศิลปะอยุธยา"

การที่คุณKurukula สันนิษฐานไว้จากกระทู้ที่แล้ว คิดๆดูผมเองก็คิดเห็นพ้องด้วยอย่างหนึ่งครับ เพราะการยึดถือแนวเดิมๆของศิลปินอย่างมั่นคง
ก็อาจทำให้ผลงานล่วงเลยผ่านยุดลงมาได้ โดยไม่ได้ตามแบบวิวัฒนาการของศิลปะในเมืองหลวง

ส่วนเรื่องการอธิบายภาพพระพุทธบาทในวัดเกาะว่าเกี่ยวเนื่อง กับพระพุทธบาทสระบุรี อย่างนั้นเราก็กำหนดอายุคร่าวๆ ตีกรอบแบบเผื่อๆ
ไว้ว่าอยู่ในช่วงรัชสมัยพระเจ้าทรงธรรม-รัชสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ กินระยะเวลาราวๆ 100 ปี ซึ่งก็เป็นระยะเวลาที่นานพอที่จะเห็น
การวิวัฒนาการรูปแบบศิลปะอยุธยาได้ชัดเจน

ปล.เป็นการคาดคะเนตามความเห็นส่วนตัวนะครับ ต้องขอคำชี้แนะเพิ่มเติมด้วย

ส่วนเรื่องการเขียนภาพมารผจญไว้ด้านหลังพระประธาน ซึ่งผิดแปลกไปจากปกติที่จะเขียนไว้ด้านตรงข้าม
รูปแบบนี้เท่าที่จำได้ก็จะมีที่วัดช้างใหญ่ อยุธยา ที่เขียนแบบนี้เช่นกันครับ และภาพเตมีย์ชาดกยังไปอยู่ติด
กับประตูด้านหลังเบื้องซ้ายพระประธานด้วย  คือถ้าจะชมให้เรียงกันไปก็เหมือนจะต้องเดินวนจากด้านหลังมา
แบบเดินชมภาพในพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ครับ

ขอเทียบเคียงภาพต่อนะครับ อันนี้ขอเทียบระหว่างภาพที่วัดเกาะและภาพที่วัดปราสาท
หากการคาดคะเนภาพเขียนที่วัดปราสาทนั้น อยู่ในช่วงรัชสมัยพระเจ้าปราสาททอง-สมเด็จพระนารายณ์
สังเกตการแต่งกายของบุคคล(กษัตริย์)บนหลังช้างยังแลดูคล้ายๆกันอยู่ครับ

วัดเกาะ...

วัดปราสาท...

เทียบกับภาพจากวัดช่องนนทรีอีกที่หนึ่ง ซึ่งมักระบุว่าเป็นจิตรกรรมสมัยสมเด็จพระนารายณ์
แต่ก็อาจมีอายุใหม่มาถึงพระเพทราชาหรือพระเจ้าเสืออีกก็อาจเป็นได้ ผมก็ไม่กล้าตีความ

ปล.เทียบแค่นี้ดีกว่าเดี๋ยวจะฉีกประเด็นไปกันใหญ่ 

อย่างที่คุณChaichana-13 ได้กล่าวไว้ครับ การกำหนดยุคสมัยเกี่ยวกับงานลักษณะนี้ บางทีก็ไม่แน่นอนเอามากๆ
ข้อมูลจากแต่ละที่ก็ระบุยุคสมัยต่างกัน ตามความคิดของอาจารย์แต่ละท่าน หากมีการเสนอและอธิบายหลายๆแนวคิด
หลายๆอย่างออกมาก็อาจได้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ได้มาก ทั้งทางด้านประวัติศาสตร์ หรือศิลปะวัฒนธรรม

เป็นเรื่องที่น่าน้อยใจว่าบ้านเราประวัติศาสตร์กับศิลปะไม่จูนเข้าหากัน ทำให้หลายๆอย่างคลุมเครือไม่เป็นรูปธรรม ระยะเวลานับแค่อยุธยาตอนกลางมาจนถึงตอนนี้
เต็มไปด้วยปมปริศนามากมายในระยะเวลาประมาณ 500 ปี  ถ้าจะให้ย้อนไปถึงทวาราวดีผมคงมืดซะเจ็ดด้าน เหลืออีกด้านก็ตามโบราณสถาน
กับโบราณวัตถุที่กระจัดกระจายอยู่้ในประเทศไทย

ผมคิดว่าอะไรที่เข้าใจไปในวันนี้อาจจะผิดก็ได้ หากเราเจอหลักฐานหรืออะไรใหม่ๆในวันหน้า เลยได้แต่ตั้งสมมุติฐานไว้ก่อนครับ

สวัสดีครับ

คุณ Virain ก็คงเห็นด้วยกับผมเรื่องประเด็นวัดไม่ได้เปลี่ยนทิศ ซึ่งอ.เสมอชัย พูลสุวรรณเคยสันนิษฐานไว้ เหตุผลที่คุณ Virain ให้น่าสนใจครับ คือ มีวัดจำนวนหนึ่งที่เขียนฉากมารผจญไว้ด้านหลัง เขียนโลกสัณฐานไว้ด้านหน้า นอกจากวัดช้างใหญ่แล้วก็มีวัดบางขนุน กับวัดโบสถ์ที่อุทัยธานี (มีมากกว่านี้แต่นึกไม่ออกครับ)

อ.เสมอชัย เสนอว่าวัดควรจะหันหน้าลงน้ำ เพราะเป็นทางสัญจร แต่เนื่องจากตัวโบสถ์เองก็ห่างจากน้ำพอสมควร ทั้งหันหน้าไปทางตะวันออกถูกทิศแล้ว มีวัดสมัยอยุธยาจำนวนมาก ที่อยู่ติดน้ำ แต่กลับหันหลังให้น้ำ เพราะจะคงทิศตะวันออกหรือทิศเหนือไว้

อีกประการหนึ่งคือ วัดเกาะแต่เดิมนั้นเป็นเกาะ (ชื่อก็บอก) ก่อนที่จะถมทำถนน ดังนั้น หันไปทางไหนก็ลงน้ำได้ทั้งนั้นครับ

ผมเคยลองสังเกตดูจิตรกรรม เผื่อว่าจะบอกได้ว่าตกลงวัดควรหันหน้าไปทางไหน ปรากฏว่่าบอกไม่ได้ครับ เพราะวิทยาธรเหาะที่นี่ แทนที่จะหันหน้าไปทางพระประธาน มันดันหันเข้าหาตรงกลางโบสถ์ซะงั้น (ตลกมาก ยังกับไม่อยากให้ใครรู้ว่าหัวท้ายวัดอยู่ตรงไหน ไม่ว่าข้างนอกข้างใน)

อีกเหตุผลหนึ่งที่ไม่น่าจะกลับทิศก็คือ พระประธานในพระวิหาร ซึ่งตั้งขนานกัน ก็หันหน้าไปทางเดียวกับพระประธานในพระอุโบสถ จะว่าเปลี่ยนทิศพร้ัอมกันก็แปลก เพราะพระวิหารเป็นอาคารมหาอุด ไม่มีประตูหลัง (จะว่าอุดตอนเปลี่ยนทิศก็ไม่ได้ เพราะไม่อย่างนั้น ทำไมถึงไม่อุดประตูหลังพระอุโบสถเสียด้วย)

สกัดหลังพระวิหารครับ ไม่มีประตู จะว่าอุดเสียครั้งเปลี่ยนทิศ ก็ทำไมไม่อุดพระอุโบสถเสียด้วยเลย  ???

ได้ลองไปดูสมุดภาพวัดเกาะของเมืองโบราณพิมพ์ ซึ่งอ.น.ณ ปากน้ำให้คำบรรยาย รู้สึกจะมีผิดพลาดหลายตอน เกี่ยวกับการออกแบบจิตรกรรม ท่านใส่เหตุการณ์ผิดไปหลายจุด คือ เรียงสัตตมหาสถาน และอัษฏมหาปาฏิหาริย์ ไปตามปกติ ซึ่งที่วัดเกาะแห่งนี้ หาปกติไม่ครับ กลับซับซ้อนยุ่งขิงกว่าที่คิด  ;D

ผมเลยลองมานั่งจัดระเบียบผังใหม่ พบว่ามันเรียงไม่เหมือนที่อื่น อัษฏมหาปาฏิหาริย์อยู่ทางขวามือพระประธาน สัตตมหาสถานอยู่ด้านซ้ายมือพระประธาน

จะเห็นว่า ทางด้านซ้ายของเรา (ด้านสัตตมหาสถาน หรือสถานที่ 7 แห่งที่พระพุทธองค์เสวยวิมุตติสุขหลังตรัสรู้) แทนที่จะขึ้นต้นด้วย ปฐมโพธิบัลลังก์ หรือการเสวยวิมุตติสุข โดยประทับนั่งใต้ต้นโพธิ์ 7 วัน กลับกลายเป็น ขึ้นต้นด้วยสัปดาห์ที่ 2 คือ อนิมิสเจดีย์ หรือพระปางถวายเนตร ประทับยืนจ้องต้นโพธิ์ 7 วัน

ภาพของคุณ Virain ลงไว้แล้วในคห.7 ครับ

ทีนี้พอสัปดาห์ที่ 5 อชปาลนิโครธ ประทับใต้ต้นไทรของคนเลี้ยงแพะแล้ว แทนที่จะต่อด้วยสัปดาห์ที่ 6 เลย กลับกลายเป็นภาพเทพพนม 2 องค์ภายใต้ฉัตร จากนั้นจึงเป็นสัปดาห์ที่ 6 และ 7 ตามลำดับ


ตรงนี้อธิบายได้ว่าเป็นความคิดสร้างสรรค์อันซับซ้อนของช่างครูโบราณครับ เพราะท่านถือว่า พระพุทธรูปปางสมาธิ อันเป็นพระประธานในพระอุโบสถ แทนสัปดาห์ที่ 1 (ประทับใต้ต้นโพธิ์) แล้ว พอจะเขียนก็เว้นสัปดาห์ที่ 1 ไว้ แต่ก็มีปัญหาที่ช่องมันเกินมา 1 ช่อง (เพราะมีช่องระหว่างเจดีย์ 7 ช่อง)

ท่านก็เลยเขียนเทวดาพนมมือไว้แทน

ซึ่งอ.น.ณ ปากน้ำอธิบายว่าเป็นเทวดาที่มานิมิตรัตนฆระ (เรือนแก้ว) อย่างไรก็ดี เรือนแก้วในสัปดาห์ที่ 4 ถูกคั่นด้วยอชปาลนิโครธในสัปดาห์ที่ 5 เสียแล้ว คงจะไม่เกี่ยวข้องกัน


การที่ใ้ช้พระพุทธรูปปางสมาธิแทนสัปดาห์ที่ 1 ในสัตตมหาสถาน แล้วต่อด้วยจิตรกรรมซึ่งเป็นสัปดาห์ที่ 2 เป็นการแสดงภูมิปัญญาของช่างที่ทำให้จิตรกรรมและประติมากรรมสามารถแสดงความสัมพันธ์กันได้อย่างลึกซึ้ง กลายเป็นว่าอุโบสถทั้งหลังเกี่ยวเนื่องกันทั้งหมด

และเป็นเหตุผลอีกประการ ที่ยังไงๆ วัดนี้ก็ไม่ได้กลับทิศครับ

ทีนี้มาดูอัษฏมหาปาฏิหาริย์ ซึ่งอยู่ทางด้านขวามือพระประธานบ้าง ปาฏิหาริย์ทั้ง 8 ของพระพุทธองค์ ซึ่งมีการสร้างเป็นพระ 8 ปาง ดังที่เรารู้จักกันดี ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนครก็มี พระพิมพ์ศิลปะปาละที่ได้จากกรุวัดราชบูรณะ

ปาฏิหาริย์ทั้ง 8 ประกอบด้วย
1.ประสูติ
2.ตรัสรู้
3.ปฐมเทศนา
4.รับบาตรพญาวานร (ในอินเดียไม่มีช้างปาเลไลยกะ)
5.ทรมานช้างนาฬาคีรี
6.ยมกปาฏิหาริย์
7.เสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ (เทวาวตาร)
8.ปรินิพพาน

ในส่วนของวัดเกาะ มีช่องระหว่างเจดีย์ให้เขียนทั้งหมด 7 ช่อง แต่ช่างท่านก็ยัดใส่ให้เต็ม 8 ได้ สังเกตได้ว่า อัษฏมหาปาฏิหาริย์ค่อนข้างเรียงตามระเบียบ จนกระทั่งถึงยมกปาฏิหาริย์ ซึุ่งเขียนโดยไม่กลัวเปลืองซีนเลย ถึง 2 ช่องด้วยกัน ตั้งแต่พระพุทธเจ้าทรงทรมานพวกเดียรถีร์ (แต่งตัวเป็นแขกมุสลิม) ก่อน อีกช่องเป็นปาฏิหาริย์บนต้นมะม่วง ในช่องที่ 7 ซึ่งเป็นช่องสุดท้าย

ทีนี้ช่องก็เต็มสิครับ ขาดไปตั้ง 2 ซีน คือ เสด็จลงจากดาวดึงส์ กับปรินิพพาน

ช่างท่านแก้ปัญหานี้ (หรือจงใจเขียนก็ไม่รู้) ให้เสด็จลงจากดาวดึงส์ ไปอยู่ในฉากโลกสัณฐานเสียเลย แล้วปรินิพพานก็ไปรวมอยู่ในสกัดหน้าเสีย

นับว่าช่างออกแบบได้ซับซ้อนมากครับ ทั้งสะกัดหน้า สะกัดหลัง ประติมากรรม จิตรกรรม สัมพันธ์กันหมดจริงๆ วิธีดูก็ต้องดูจากด้านหลังพระประธาน ไล่ไปจนถึงข้างสะกัดหน้าอย่างที่คุณ Virain ว่าครับ

ถ้าถามว่า ช่างได้รับความคิดมาจากไหน เพราะเราไม่เคยเห็นที่ไหนเขียนทั้งอัษฏมหาปาฏิหาริย์ และัสัตตมหาสถานรวมๆกัน บางที่เขียนสัตตมหาสถาน ปนกับฎีกาพาหุงไปเสีย หรือบางที่ก็เขียนละเอียดกว่านั้น

ตอบลำบากมากครับ นอกจากยกให้เป็นความคิดช่างครู (ซึ่งอาจเป็นพระด้วย) โดยแท้

แต่เคยเห็นการออกแบบใกล้เคียงกัน ที่รวมอัษฏมหาปาฏิหาริย์และสัตตมหาสถานไว้ด้วยกัน คือ พระพุทธรูป 14 ปาง สมัยพุกามตอนปลาย รุ่นพุทธศตวรรษที่ 18

ดังที่เราทราบดีว่า ในอินเดียสมัยปาละ มีพระพุทธรูป 8 ปาง แสดงอัษฏมหาปาฏิหาริย์ แต่ในพุกามตอนปลาย ได้รวมเอาสัตตมหาสถานเข้าไว้

ทีนี้ 8 บวก 7 น่าจะได้ 15 แต่พระพุทธรูปชนิดนี้มี 14 ปาง เพราะเขาเอาพระพุทธรูปปางมารวิชัยตรงกลางที่มีขนาดใหญ่ที่สุด เป็นตัวแทนทั้งสัปดาห์ที่ 1 และเหตุการณ์ตรัสรู้ไปด้วยกัน 8 กับ 7 จึงกลายเป็นพระ 14 ปาง มีความคิดคล้ายคลึงกับจิตรกรรมวัดเกาะแก้วสุทธาราม

แต่ในความคิดผม แทบจะเป็นไปไม่ได้เลยที่จิตรกรรมอยุธยาตอนปลายจะได้รับความคิดจากพุกาม (แม้ว่าแถวๆวัดเกาะจะมีชุมชนมอญบ้างก็ตาม)

นับได้ 14 ครับ พระจากวัดมยิงปะกัน สมัยพุกามตอนปลาย

ที่มา Old Burma Early Pagan ของ G.H.Luce

สวัสดีครับ
ผมเลือกประเด็นที่ 1.วัดเปลี่ยนทิศหรือไม่เปลี่ยน
เรื่องนี้เคยมีผู้สันนิษฐานว่า พระอุโบสถมีการเปลี่ยนทิศในภายหลังคือกระทำโดยการย้ายตำเเหน่งพระประธาน
ปัจุบัน ตั้งอยู่เขตตำบลท่าราบ อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบุรี ทิศเหนือติดที่ดินเอกชน ทิศใต้จรดคลองวัดเกาะ ทิศตะวันออกจรดถนน ทิศตะวันตกจรดเเม่นำ้เพชรบุรี
จากทำเลที่ตั้ง จึงมีบางเสนอความคิดว่าเดิมที่เมื่อเเรกสร้างพระอุโบสถ ควรหันหน้าไปทางทิศตะวันตกออกทางด้านแม่นำ้ตามคติโบราณนิยมหันหน้าสู่เส้นทางสัญจรหลักคือทางนำ้
เเต่ในภายหลังการสัญจรทางนำ้ลดลง เปลี่ยนมานิยมใช้ทางบก คือด้านหลังวัดที่มีถนนตัดผ่านแทน จึงเคลื่อนย้ายพระประธานหันหน้าไปทางทิศตะวันออกแทน ด้านทิศตะวันตกที่ติดกับแม่นำ้ก็กลายเป็นด้านหลังของวัด ตามที่เห็นในปัจุบัน

โดยมีข้อสนับสนุนว่า
1) ฐานชุกชีก่อขึ้นใหม่เเละลวดลายตกเเต่งใหม่
2) มุขโถงอาคารด้านทิสตะวันตกมีขนาดใหญ่กว่าด้านทิสตะวันออก รวมทั้งดาวเพดานไม้(งานบูรณะ)ด้านทิศตะวันตกมีความวิจิตรซับซ้อนกว่าด้านทิศตะวันออก (1)
อีกหนึ่งข้อสังเกตคือ เรื่องภาพรอยพระพุทธบาทที่อยู่ในตำเเหน่งเหนือบานประตูทั้งสองด้าน ผนังทิศตะวันตก จะเกี่ยวข้องหรือไม่กับคตินิยมเขียนภาพพระพุทธบาทบนเพดาน เมื่อผู้ที่เข้ามายังพระอุโบสถก็จำจะต้องลอดผ่านประตูเข้ามา ซึ่งมีภาพรอยพระพุทธบาทอยู่เบื้องบน เข้ากับประเพณีโบราณการเทิดทูนการเทิดทุนฝ่าเท้าของของปูชนียบุคคล ยังเเสดงออกถึงการอยู่เหนือโลก (2)
ตามที่คุณ Kurukura กล่าว
แต่ที่แน่นอนคือ วัดเกาะมีภาพ "พระพุทธบาททั้งสอง" คือพระบาทที่แม่น้ำนรรมทา และพระบาทที่เขาสัจจพันธคีรี แล้ว สำหรับพระบาทองค์หลัง คือพระบาทที่เขาสุวรรณบรรพต ซึ่งพบสมัยพระเจ้าทรงธรรม และสถาปนาให้เป็นพระพุทธบาทที่เขาสัจจพันธคีรี เช่นเดียวกับในพม่า พระเจ้าตลุงมิน ก็สถาปนาพระบาทที่ชเวเสตตอ ให้เป็นพระบาทที่แม่น้ำนรรมทาในช่วงเวลาใกล้เคียงกัน คือราวพุทธศตวรรษที่ 22
ทั้งสองเเห่งเป็นพระบาทน้องใหม่ที่มาเเรงได้รับความนิยมมากช่วงเวลานั้น

(1) เสมอชัย พูลสุวรรณ.สัญลักษณ์ในงานจิตรกรรมไทย ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 19 ถึง 24 .กรุงเทพ : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์,2539
(2) นันทนา ชุติวงศ์.รอยพระพุทธบาท ในศิลปะเอเชียใต้และเอเชียอาคเนย์.กรุงเทพ : ด่านสุทธา การพิมพ์, 2533

ใช่ครับ..การลำดับเหตุการณ์ในหนังสือของเมืองโบราณ สมัยก่อนทำเอาผมสับสนมากๆ
สำหรับ คห 11-13 ข้อสังเกตุชัดเจนมีนำ้หนักมากๆครับ
เดี๋ยวพรุ่งนี้จะเอาภาพจิตรกรรมจากหนังสือของเมืองโบราณมาลงประกอบไว้ด้วยจะได้เห็นภาพชัดเจนยิ่งขึ้น

สวัสดีครับ คุณ Chaichana-13

ตัวกำหนดอายุอีกอย่างหนึ่งที่ผมเชื่อว่า วัดเกาะแก้วสุทธาราม ไม่น่าจะเก่าไปถึงสมัยพระเจ้าปราสาททองก็คือ การแอ่นโค้งของฐานอาคาร

หรือที่เราเรียกกันว่า "ตกท้องช้าง" อาคารฐานตกท้องสำเภาหรือตกท้องช้างเช่นนี้ ในสมัยพระนารายณ์มหาราชยังไม่มีความชัดเจนครับ โดยเฉพาะหมู่อาคารในนารายณ์ราชนิเวศน์ หรือวัดต่างๆที่สร้างสมัยพระนารายณ์ ซึ่งรวมถึงอาคารรุ่นปราสาททองด้วย

มาเริ่มตกเอาสมัยพระเพทราชา เรียกว่าแอ่นอย่างน้อยๆ เช่นที่วัดบรมพุทธาราม

และตกอย่างเห็นได้ชัดในสมัยพระเจ้าเสือ

ซึ่งรวมถึงอาคารต่างๆในกลุ่มอยุธยาตอนปลาย เช่นวัดปราสาท วัดช่องนนทรี ด้วยครับ

เจ๊กคนนี้ไว้หางเปียหรือยัง ก็ต้องมานั่งดูครับ

สวัสดีตอนเช้าครับ
มองไม่เห็นเปียครับ เส้นดำหนาตรงหัวไหล่ผ่านถึงกลางหลังน่าจะเกิดจากความบังเอิญทางเทคนิค จิตรกรรมที่วัดเกาะบางพื้นที่สีค่อนข้างฟู่ บางที่ชัดคม
เทียบกับตรงตำเเหน่งหัวช้าง คล้ายๆกัน
ว่าเเต่คำถามนี้ต้องมีอะไรแน่ๆเลย

ไม่มีอะไรหรอกครับคุณ Chaichana-13

แค่อยากลองหาอะไรมากำหนดอายุ เจ๊กไว้เปียเป็นครั้งแรกในสมัยราชวงศ์ชิง กล่าวคือ ราชวงศ์ชิงสถาปนา พ.ศ.2187 ซึ่งร่วมสมัยกับพระเจ้าปราสาททอง ครั้งนั้นคงมีชาวฮั่นที่ไม่ยอมอยู่ใ้ต้อำนาจแมนจูหนีออกนอกประเทศมาก ซึ่งจะกลายเป็นกลุ่มจีนเก่าที่ไม่ได้ไว้เปีย

ขณะที่กลุ่มจีนไว้เปีย คงจะต้องมีแน่นอน แต่จะแพร่เข้ามาในแผ่นดินไทยเมื่อใดก็ไม่ทราบ เราไม่รู้ว่ากฏหมายบังคับให้ชาวจีนไว้เปีย เริ่มใช้จริงจังและให้ผลทั่วประเทศเมื่อใด แต่คิดว่าคงไม่นานหลังก่อตั้งราชวงศ์ชิง

สำหรับเจ๊กวัดเกาะ ต้องดูกันอีกทีครับ

ผมคิดว่าถึงจะไว้เปีย ก็ไม่เห็นครับเพราะท่าของตัวภาพบังคับมุมมองไว้ ให้เห็นเเต่เฉพาะภาพด้านเพียงข้างเท่านั้น ต้องดูต่อไป
เเต่ชอบมากครับ น่าสนใจมาก มุมมองหลากหลายมิติดี เพราะส่วนตัวผมจะติดอยู่เเค่รูปเเบบศิลปะ

สวัสดีครับคุณ ข้อความโดย: Chaichana-13 ผมกำัลังหาเจ๊กไว้เปียในวัดเกาะ แต่ยังไม่เจอเลยครับ

สวัสดีครับ จากที่คุณKurukula บอกไว้ว่าวัดเกาะนี้อาจมีอายุไม่ถึงพระเจ้าปราสาททอง โดยสังเกตจากการทำฐาน
เส้นหย่อนท้องช้าง เรื่องนี้ก็เป็นอีกประเด็นที่ผมเคยคิดว่า การใช้เส้นหย่อนท้องช้างนี้เริ่มมาตั้งแต่สมัยไหน??

อีกประการผมอยากได้บรรทัดฐานของงานศิลปะสมัยอยุธยา ที่แน่นอนมาสักแห่ง ที่คิดว่าชัวร์ๆว่างานนั้นเกิดในสมัยใด
โดยเฉพาะอย่างยิ่งงานในสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททองจริงๆ หากเราได้มาเทียบกันการสันนิษฐานของวัดเกาะก็จะได้
น้ำหนักเพิ่มขึ้น

หนีหายไปสำรวจวัดมาครับ ได้ข้อมูลดีๆมาประดับความรู้อีกเช่นเคย ไว้โอกาสเหมาะๆจะเอามาแบ่งปันครับ

ทฤษฎีผมไม่แน่นครับ ยังไงเอาภาพวัดเกาะมาเอาบรรยากาศก่อนแล้วกันครับ ;D

...

หากจะว่าไปเรื่องศิลปะจีนที่เข้ามามีอิทธิพลต่อศิลปะอยุธยานั้น ก็มีมากมายไม่ใช่น้อยเลยนะครับ
หากจะย้อนไปถึงช่วงปลายสุโขทัย-อยุธยาตอนต้น ก็ยังมีร่องรอยให้พบมากมายหลายจุดเลยทีเดียว
ถ้าประเด็นนี้คงต้องเชิญคุณhan_bing มาร่วงสนทนาให้ความรู้สักหน่อยนะครับ

หลังจากไปดูภาพวัดปราสาทจากกระทู้ของพี่ยุทธ กับภาพจากสมุดข่อยที่คุณKurukula นำมาลงไว้
ผมเองก็จำได้ว่าการเขียนเครื่องบนของวัดเกาะก็ยังดู คล้ายๆกัน... แต่ไฟล์ภาพของผมเล็กมาก
อาจทำให้ดูได้ไม่ถนัดนักนะครับ

ภาพจากวัดปราสาทครับ

ส่วนเรื่องการเปลี่ยนทิศโบสถ์ ที่คุณChaichana-13กล่าวถึงไว้ก็น่าสนใจมากครับ
หากยิ่งไปมองภาพบนผนังที่เขียนเรื่องโลกสัณฐาน หรือเส็ดจดาวดึงส์ที่เขียนไม่ตระการตา
ก็อาจเป็นภาพที่เหมาะสำหรับอยู่หลังพระประธานก็ได้

สวัสดีครับ คุณ Virain ช่วงนี้ผมเองก็ไปตามดูงานศืลปกรรมหลายๆที่เหมือนกัน ก็เลยไม่ค่อยได้ตอบ ตอนนี้ก็ยังอยู่สุโขทัยครับ

เรื่องที่คุณ Virain ถามเกี่ยวกับการตกท้องช้าง เท่าที่ผมสังเกตมา น่าจะเริ่มสมัยพระเพทราชาลงมา แม้ว่าจะมีการทำฐานอ่อนโค้งแล้วในสมัยพระเจ้าปราสาททอง แต่ก็ใช้กับเพียงฐานพระพุทธรูป ในนารายณ์ราชนิเวศน์เอง ก็ไม่มีอาคารที่ฐานอ่อนโค้งครับ

วันก่อนผมได้ไปวัดบรมพุทธารามมา ได้ดูฐานจริงๆจัง ถึงได้ทราบว่ามันเริ่มอ่อนแล้วเล็กน้อย และน่าจะอ่อนลงกว่านี้ในสมัยถัดๆลงมา

สงสัยคุณ Virain ไปสำรวจมาคงได้ข้อมูลมามาก ลองเอามาแบ่งปันกันดูบ้างนะครับ

ผมเองไปก็สุโขทัยมาสามรอบแล้ว ไม่รู้ทำไมรู้สึกเหมือนยังไม่เคยไปก็ไม่รู้นะครับ
สงสัยยังไม่ได้เข้าถึงอย่างลึกซึ้ง 55

เรื่องการตกท้องช้าง ถ้าฟังที่คุณKurukula พูดถึงผมเองคาใจติดไว้หลายจุด
ติดไว้เป็นหัวข้อสนทนาที่น่าสนใจเลยนะครับ

สำหรับที่ไปสำรวจมา เล่นเอาแทบจะคลั่งครับ ทั้งเสียดายทั้งระแวง 5555
เสียดายก็คือพบชิ้นส่วนธรรมาสน์สมัยอยุธยาถูกทิ้งไว้กับพื้นดิน รอการย่อยสลาย
พบหีบลายทองถูกกองไว้ในที่ชื้นอย่างไม่มีคนรู้ค่า จะเก็บมาก็ทำได้แต่กลัวใจตัวเอง
จะปะปนกับกิเลสมากกว่าความหวังดี ขืนเอามาโดนหลอกหลอนจนวุ่นวายก็ไม่เอาครับ
ระเวงก็คือกลัวหาย เพราะจะบอกให้เขารู้ค่าก็กลัวเขาจะเอาไปขายให้เป็นมูลค่ากันไปอีก
ไม่บอกก็ไม่ได้เพราะก็คงทิ้งอยู่อย่างนั้น .....เฮ้อครับ

What can I do????   (T-T) 

ที่คุณ Virain ถามว่าควรจะทำยังไงดีกับชิ้นส่วนธรรมาสน์อยุธยา ถ้าหวังดีจริงๆก็ควรจะบอกพระท่าน จากนั้นก็ให้มโนธรรมท่านตัดสินเอาเองว่าจะเอายังไง

ผมไม่สนับสนุนให้เก็บมาเลยครับ ถ้าใครสักคนมาอ่านที่คุณเขียนไว้ในนี้ แล้วเขาอยากดูบ้าง ถ้าตามไปไม่มีเหลือแล้ว ก็คงเสียความรู้สึก แต่การเอามาเผยแพร่ก็เป็นดาบสองคมอีก โจรขโมยสมัยนี้มันเยอะ กลายเป็นทำคุณบูชาโทษไป


หลายๆครั้งก็ต้องทำใจครับ คิดว่าเราได้ดูก็เป็นบุญตาแล้ว ถ่ายรูปเก็บไว้ ถ้ามีเวลาก็เขียนเผยแพร่ หรือถ้าลำบากใจก็ไม่ต้องบอกที่มาที่ไป จะปลอดภัยกับของมากที่สุดครับ

ผมไปสุโขทัยคราวนี้ หลายๆอย่างก็หายไป สลายไป หรือเลือนไปตามกาลเวลา ก็คิดว่าถึงเวลาของมันแล้ว ถ้าไปยึดติดมากก็ได้แต่กลุ้มใจครับ 

เข้ามาตามอ่านคะ ดีจังเลยคะ

ไม่มีข้อเสนอแนะ แต่เข้ามาขอบคุณสำหรับภาพและข้อมูลคะ

สวัสดีคับ ไปสำรวจสามโคกมาวันนี้ กับเน เหนื่อยมากคับ วันหลังอยากให้เพื่อนในชมรมไปด้วยกัน เจอของดีเยอะเลยฮะ คิดถึงพี่ยีน พี่ยุทธ คุณแพร คุณทอมมี่
เห็นว่าว่างๆๆจะไปทานข้าวกันหรือ ขอรับ

สวัสดีครับคุณ Asia สามโคกผมก็ไม่เคยไปเหมือนกัน เห็นเขาว่ามีของเก่าแก่อยู่หลายอย่าง ว่างๆก็ึคิดจะไปบ้าง ก็ไม่ได้ว่างเลย

เพิ่งกลับมาจากสุโขทัยครับ ส่วนใหญ่ก็ไปที่เดิม เพราะไปกันหลายๆคน บางคนก็ไม่เคยไป ถ้าไปได้น้อยๆคนก็อาจจะได้ไปที่แปลกๆบ้าง แต่บางอย่างไปกี่ครั้งๆก็ยังได้เห็นได้คิดอะไำรใหม่ๆตลอดเวลา

เรื่องโบราณวัตถุที่พบนั้น เห็นทีผมคงต้องปล่อยวางอย่างที่คุณKurukula และคนอื่นๆแนะนำจริงๆ
ผมไม่ใช่สไปเดอร์แมน เพราะฉนั้น "พลังอำนาจที่ยิ่งใหญ่ ต้องมาพร้อมกับหน้าที่ ที่ใหญ่ยิ่งกว่า"
ผมคงยังไม่ต้องใช้คำพูดนี้สินะครับ 55555

แต่ก็อย่างที่Kurukula บอกครับ บางที่ไปหลายต่อหลายครั้งก็ยังได้พบอะไรแปลกๆใหม่อยู่เรื่อย อย่าง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติพระนคร
ผมเองไปมาก็หลายครั้ง แต่ก็รู้สึกว่าได้เจออะไรใหม่ทุกครั้ง วัดแห่งหนึ่งเมื่อก่อนไปนั่งกินข้าวแทบทุกอาทิตย์ เพิ่งมารู้ว่ามีธรรมาสน์สมัยอยุธยา
สวยงามมากๆอยู่ อีกวัดอยูห่างจากที่พักไม่ถึงห้ากิโลเมตร ก็มีธรรมาสน์สมัยอยุธยาที่สวยมากอีกหลังหนึ่ง บางทีอุตสาห์ลงทุนลงแรงดั้นด้นไปกลับ
แทบจะไม่เหลืออะไร แทงบัญชีสูญหายจากข้อมูลที่ลงไว้สมัยก่อนๆออกไปได้ เรื่องพวกนี้จะว่าไปก็เป็นเรื่องที่น่าตื่นเต้นดีนะครับ

แอบอยู่หลังห้อง ขออนุญาตยกมือถามครูคนตั้งกระทู้หน่อยครับ ว่า
ถ้าเจ๊กใส่หมวก.... เราจะดูหมวกได้มั้ยอ่ะครับ ?

ดูหมวกได้นะ ก็หมวกมันหมวกแมนจูอะครับ

ฐานชุกชีทำแอ่นโค้งตกท้องช้างนี่มีมาตั้งแต่ก่อนสมัยกรุงศรี 1893 หรือป่าวคับ
เพราะเคยเห็นฐานชุกชีพระพุทธรูปไรสักอย่าง ทั้งที่สรรค์บุรี และก็ นครสวรรค์
ทำแอ่นโค้ง แต่ทำเตี้ยๆ ไม่ได้ซับซ้อนเหมือนสมัยหลัง

จากความเห็นของผม ผมยังไม่เคยพบหลักฐานแน่ชัดว่ามีวัดใดบ้างที่สร้างขึ้นสมัยก่อนกรุงศรีอยุธยา นอกจากวัดพระเจ้าพแนงเชิง กับวัดมหาธาตุ ลพบุรี ครับ อาจมีที่อื่นบ้าง แต่นึกไม่ออก

ฐานพระพุทธรูปอู่ทองบางที่ก็ตกท้องช้างครับ

ว่าแล้วก็เอาภาพมาลงกระทู้ดีกว่า กระทู้วัดเกาะจะได้ดูชัดเจนเวลามีคนผ่านมาอ่าน เป็นแนวทางให้กับคนที่อยากไปดู
เริ่มนับจากเดินเข้าประตูเบื้องขวาด้านหลังพระประธานเข้ามา ผนังฝั่งขวาพระธาน ภาพแรกเป็นตอนประสูติครับ

ขยายครับ...

สงสัยภาพนี้ .... ?

ตัดฉากอย่างรวดเร็วมาเป็น ตรัสรู้ ครับ ว่าแต่ทำไมลืมฉากสำคัญอย่างเสด็จออกมหาภิเนษกรมณ์นะ  ???
ภาพนี้เขียนสวยดีครับ ว่าแต่ก็หายากเหมือนกันนะครับที่จิตรกรรมไทยจะเขียนตอนตรัสรู้เฉยๆ

ปฐมเทศนาครับ ...

ขยายให้ชมภาพเทวดาที่มาฟังพระธรรมเทศนาใกล้ๆครับ

ต่อมาเป็นตอนป่าเลไลย์ หรือรับบาตรพญาวานร ตามแผนผังของพี่กุครับ

ปราบช้างนาฬาคีรีกับพวกเดียรถีย์

ภาพนี้เป็นตอนแสดงยมกปฏิหารย์ที่ต้นมะม่วงครับ

แสดงยมกปาฏิหารย์อีกภาพครับ เป็นภาพมณฑปของพวกเดียรถีย์

ในโบสถ์เขาใช้ไฟสีเหลืองๆครับ ผมถ่าไม่ใช้แฟลชก็เลยออกมาส้มๆนะครับ  :D

...

วัดเกาะนี้เขียนแปลกกว่าที่อื่นๆ ครับ คือเขียนสัตตมหาสถาน หรือสถานที่วำตัญ 7 แห่งไว้ด้านขวามือพระประธาน

ซึ่งต่อมาสัตตมหาสถานเหล่านี้ จะถูกรวมไว้กับสังเวชนียสถาน อันเป็นที่แสวงบุญด้วย

ดังนั้น ช่างไม่ได้่เขียนเรื่องพุทธประัวัติโดยตรงครับ จึงไม่จำเป็นต้องมีภาพมหาภิเนษกรมณ์

ส่วนเรื่องรับบาตรพญาวานรนั้น ซีนนี้ในอินเดียไม่มีช้างครับ เริ่มจะมีช้างในสมัยเมืองพุกาม (ซึ่งก็ยังไม่ถวายอ้อย เขียนประกอบเฉยๆให้รู้ว่าเหตุการณ์เกิดในป่า คล้ายกับช้างเป็นสัญลักษณ์ของป่า) เรื่องพญาช้างป่าเลไลยก์น่าจะเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในสุวรรณภูมิมากกว่า (อาจมีในลังกาแต่ไม่ทราบรายละเอีัยด)

ครับพี่กุ .. :D

ผนังด้านต่อมาไล่ลำดับเหตุการณ์จากพระประธานไปทางหน้าพระอุโบสถครับ
เป็นภาพตอนถวายเนตร หรือจ้องต้นพระศนรีมหาโพธิ์ ในสัปดาห์ที่2 ตามผังของพี่กุ
แต่ในภาพคือปางรำพึง แถมยังมีรัตนบัลลังก์ที่เขียนแปลกๆเหมือนจะเป็นฟ่อนหญ้าคา??
ไม่รู้ใช่หรือเปล่าครับ

 ??? ???

ภาพนี้เขียนสวยดีครับ

รัตนจงกรม ในสัปดาห์ที่ 3 ครับ ... :D

รัตนฆระ..ในสัปดาห์ที่ 4
ในภาพมีรูปเรือนมุขประเจิดปักบราลีเล็กๆ ที่เสาค้ำมุขประเจิดนั้นติดตาข่าย?ด้วย สงสัยไว้กันนก

ด้านบนมีรูปผี้เสื้อด้วยครับ

อชปาลนิโครธ ในสัปดาห์ที่ 5 เล่ารายละเอียดของแต่ละสัปดาห์ให้ฟังหน่อยสิครับ   ;D

เทพพนม ซะงั้น 

มุจลินทร์ ในสัปดาห์ที่ 6

ราชายตนะ ในสัปดาห์ที่ 7 ท้าวจตุโลกบาลถวายบาตร

...

ภาพงานถวายพระเพลิงที่กรุงกุสินาราครับ ... เหนือบานประตูด้านซ้ายฝั่งตรงข้ามพระประธานครับ

...

คนริมซ้าย ท่าเท่ดี

พระมหากัสสปะและพระอสีติมหาสาวกมาถวายบังคมแทบเบื้องพระบาท

ตวงพระบรมธาตุ ปกติจะเห็นพระอินทร์มาองค์เดียว

เหนือบานประตูฝั่งขวาเขียนรูปบ้านเมือง เกี่ยวกันยังไงไม่รู้ครับ
หัวเรือรูปสัตว์เท่มาก

...

...

...

...

โลกสัณฐาน

ดาวดึงส์

ชั้นบนๆ

ส่วนภาพเรื่องพระพุทธบาทสองแห่งนั้นผมเองไม่แน่ใจ เพราะลืมตำแหน่งภาพ
และถ่ายมาไม่ชัดเจนต้องขออภัยด้วย

...

พระบาททั้งสองที่สัจจพันธคีรีกับแม่น้ำนรรมธา ผมใส่แผนผังไว้ที่หน้า 1 แล้วนะครับ

วันนี้ไปฟังสัมมนาที่ราชภัฏอยุธยามา อ.บุหรงแกมาพูด เห็นถ่ายภาพพระบาทที่สระบุรีมาได้ งามนักหนาแก่กม แล้วแกก็เล่าว่าพระบาทที่พระเจ้าบรมโกศส่งไปลังกาเป็นทองถัก ก็ไม่รู้เท็จจริงแค่ไหน เพราะไม่มีภาพ ไม่ได้เห็นเหมือนกัน

เรือชาวบ๊านชาวบ้าน มีแขกพาย

เหลือภาพมารผจญผนังเบื้องหลังองค์พระประธาน มารผจญที่นี่เขียนได้น่ากลัวดีครับ
และเขียนได้วุ่นวายมันส์มากๆ

พระแม่ธรณี

ผมเคยอ่านนิทานข้างผนังของคุณนรา อ่านแล้วสนุกดี พอไปดูแล้วก็นึกถึงจริงๆ
ลองอ่านดูครับ สบายๆ http://narabondzai.blogspot.com/2009/05/blog-post.html

...

...อะเนกะชาติสังสารัง    สันธาวิสสัง อนิพพิสัง

คะหะการัง คะเวสันโต    ทุกขา ชาติ ปุนัปปุนัง

คะหะการะกะ ทิฏโฐสิ    ปุนะ เคหัง นะ กาหะสิ

สัพพา เต ผาสุกา ภัคคา    คะหะกูฏัง วิสังขะตัง

วิสังขาระคะตัง จิตตัง    ตัณหานัง ขะยะมัชฌะคา

แกสวดมนตร์หรอเน ;D

...ง่ะ

ขอบคุณมากค่ะ ชอบกระทู้นี้มาก ได้ความรู้มากๆเลยค่ะ