ต่อเรื่องชื่อบุตรจ่าอัศวราชในสาส์นสมเด็จ
สาส์นสมเด็จ ฉบับลงวันที่ ๑๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๔
สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทูล สมเด็จฯ เจ้าฟ้า กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
๕. ชื่อลูกจ่าอัศวราชนั้น ที่ถูกเป็นดังนี้
๑. อาทิก่อน แม่กลีบเรณู
๒. เมธะแปลว่ารู้ นายเมธปฏิมา
๓. กวีปรีชา ปิยบุตรที่สาม
๔. ฉวีผิวงาม บุตรแม่พริ้มแรกเกิด
๕. วราประเสริฐ ที่สองงามสม
๖. กำดัดทรามชม กัลยาณ์ลำยอง
๗. สาโรชบัวทอง พิศภักตร์ประภัย
๘. สุมณสุมาลัย เยาวลักษณนารี
๙. ปรมแปลว่ามี ปรมังลาภา
๑๐. ลิขิตเลขา บุตรีพลลภ
๑๑. สุพรรณวรนพ คุณสริรา
ชื่อลูกจ่าอัศวราชหม่อมฉันนึกสงสัยว่า จะตั้งสร้อยกันต่อมาภายหลัง เดิมเห็นจะให้ชื่อแต่ว่า กลีบ เมธ กวี เป็นต้น ต่อมานึกสนุกจึงผูกกลอนขึ้น ข้อนี้มีเค้าที่สร้อยชื่อลูกคนแรกที่ว่า "อาทิก่อน แม่กลีบเรณู" ส่อให้เห็นชัดว่าเดิมชื่อแต่ว่า "กลีบ" ตั้งสร้อยขึ้นต่อเมื่อมีน้องแล้วจึงใช้คำว่า อาทิก่อน
ชื่อคุณม่วง ชูโต นั้น สำหรับชอบเล่ากันมาแต่ก่อนก็ว่าบ้าเท่านั้น คำที่เป็นจริงก็คงมีแต่ "ฉิม" เรียกเมื่อยังเล็ก กับ "ม่วง" ซึ่งมาให้เมื่อเติบขึ้น พวกที่ชื่อ "ตึ๋งส่วน" และปิ่นปักธรณี" หม่อมฉันนึกเค้าไม่ออก
ชื่อลูกพระยาศรีสรราช(วัน บุนนาค) นั้นที่ถูกว่า
พงษ์ สุริยัน
พันธ์ สุริยา
พลอย พรรณราย
พราย พรรณา
พุ่ม มะลิร่วง
พวง มะลิลา
พิณ เทพเฉลิม
เพิ่ม เสนหา
พี ยศมูล
พูน สมบัติมา
หม่อมฉันออกชอบ อยากชมว่าช่างคิดและคิออยู่ในวงอันสมควร คงมีเหตุอย่างใดอย่างหนึ่ง เช่นคุณหญิงชื่อเป็นอักษร พ พิญเป็นต้น จึงประสงค์จะให้ชื่อลูกขึ้นด้วยอักษร พ พิณ หมดทุกคน เลือกคำพยางค์เดียวอันเรียกและเข้าใจง่าย ตั้งเป็นยุติเพียงเท่านั้นสำหรับคนทั้งหลายเรียกเป็นสร้อยเป็นแต่ให้รู้ลำดับในครัวเรือน และจำชื่อได้หมดทุกคนด้วยสัมผัส คำสัมผัสความก็เข้ากับชื่อสนิทดี ทั้งไม่ยาวเกินประมาณ จึงน่าชม
ยังมีกลอนเพลงยาวพระนามพระเจ้าลูกเธอพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ อีกบท ๑ ว่า
อรุโณทัยอภัยทัตฉัตรไกรสร
สุริยวงษ์สุริยาดารากร ศะศิธรคันธรสวาสุกรี
สุทัศน์อุบลมณฑา กระษัตริย์จงกลสุภาธร
พระนามตามเพลงยาวนี้ ประหลาดอยู่ที่ไม่ตรงลำดับและขาดพระนามพระเจ้าลูกเธอ แม้ที่เป็นรุ่นใหญ่ก็ไม่มีในเพลงยาวหลายพระองค์ ถึงหากเป็นพระราชนิพนธ์ฯ ก็จะต้องเข้าใจว่าทรงเลือกพระนามแต่พระองค์ที่ทรงโปรดมาเข้าในเพลงยาว ก็ไม่มีเค้าเงื่อนว่าจะเป็นเช่นนั้น ดูน่าจะเป็นเพลงยาวเจ้านายหรือใครแต่งเล่นเมื่อภายหลังรัชกาลที่ ๑ และแต่งค้างเพียงเท่านั้นมิใช่เป็นตำรับตำราอย่างมักเข้าใจกัน
นามนั้นสำคัญไฉน
http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2006/10/K4772743/K4772743.html