เรือนไทย

ก่อนอื่น ผมจะต้องขอเช็คเรตติ้งหน่อยครับ

ถ้ามีจำนวนขาจรมากพอก็อยากจะเล่าต่อ ด้วยเหตุว่าผมได้เอกสารมาปึกใหญ่จากหอจดหมายเหตุแห่งชาติ แต่ถ้าคนอ่านน้อยก็ไม่คุ้มค่ากับการเสียสุขภาพตา เพราะต้นฉบับเป็นตัวอักษรที่พระองค์เจ้าปฤศฤางค์ ทรงทำหนังสือกราบทูลสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช อธิบายเรื่องที่จะทรงลาออกจากราชการและลาบวช  ทรงเขียนด้วยลายพระหัตถ์ อ่านยากมาก ทั้งเป็นสำนวนตามโบราญด้วย รวมสามสิบกว่าหน้า(ดังตัวอย่างข้างล่าง) ผมแกะออกบ้างไม่ออกบ้าง แต่ได้ใจความราว ๕๐%

ความสำคัญในนั้น คือเรื่องที่เองท่านทรงเอามาเปิดเผยแบบแพรมๆให้คนอยากรู้อยากเห็นด้วยพระองค์เอง แล้วท่านก็ทิ้งไว้ให้คนอารมณ์ค้างซะอย่างงั้น ไม่ต่อให้จบ

ถึงตอนนี้แล้ว ใครที่ยังไม่รู้จักพระองค์เจ้าปฤศฤางค์ ไม่ทราบว่าผมกำลังกล่าวถึงเรื่องอะไร ต้องช่วยทำการบ้านเข้าไปอ่านกระทู้นี้ก่อนครับ  ไม่อย่างงั้นก็จะเข้ามาโหวตไม่ถูก
ชีวิตดั่งนิยาย-พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ กระดูกสันหลังพระปิยะมหาราช?

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/07/K8075368/K8075368.html (http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/07/K8075368/K8075368.html)

เราจะต่อกันตรง คคห.ที่ ๒๕
(ถ้ามีคนสนใจพอ)

ประเด็นนี้ครับ

แต่พระองค์เจ้าปฤษฏางค์กลับทำผิดครั้งยิ่งใหญ่ หลังจากทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ร่วมคณะที่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช  เสด็จเยือนญี่ปุ่นอย่างเป็นทางการ ในตำแหน่งที่ปรึกษาฝ่ายทหาร ขากลับในช่วงที่เรือมาถึงไซ่ง่อนได้หายไปจากเรือโดยทิ้งหนังสือกราบบังคมทูลลาออกจากราชการและลาบวชไว้ มีข่าวสังคมซุบซิบว่า มีผู้หญิงปลอมตัวเป็นชายมาขึ้นเรือที่ฮ่องกงและมีผู้เห็นพระองค์เจ้าปฤษฏางค์ไปกับผู้หญิงคนนั้นที่ไซ่ง่อน

ระหว่างรอหนังสือทรงพระกรุณาให้พระราชานุญาต (ซึ่งไม่มีทางจะมี) ก็ได้ตระเวนไปหลายแห่งทั้งจีน ญวน เขมร  และไปได้ภรรยาคนหนึ่งที่ปินัง ทำงานอยู่กับรัฐบาลเมืองเปรักภายใต้ปกครองของอังกฤษ ย้ายไปย้ายมาหลายเมืองรวมแล้วถึง๔ปี ก่อนที่จะตัดสินใจบวชที่ชีลอน (ศรีลังกา)

ต้นฉบับหนังสือของท่านหายไปถึงห้าหน้าในช่วงนี้ เราเลยไม่รู้ว่าชีวิตของท่านในช่วงที่ว่า มีอะไรเป็นพิเศษถึงขนาดต้อง “เซนเซอร์” ออกไป

Anna เคยได้ยินเค้าว่าชีวิตพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ดราม่ามาก จะหาอ่านแต่ไม่ได้ทำซักที พอมาเห็นชื่อท่านในกระทู้นี้เลยรีบเสิร์ชหาอ่าน แล้วก็พบในเว็บนึง แค่เริ่มอ่านก็รู้เลยว่าใครเป็นคนโพสต์ เพราะชักคุ้นกับสำนวนลีลาการเล่าเรื่องสนุกมีเอกลักษณ์แบบนี้แล้ว

เป็นไปได้มั้ยคะ ถ้าจะยกกระทู้ที่อาจารย์เคยโพสต์ไว้ในเว็บนั้น มาใส่ในเรือนไทย เพื่อที่ว่าเพื่อนๆในเว็บนี้จะได้อ่านด้วยน่ะค่ะ อีกอย่าง ท่านผู้รู้และอาจารย์ท่านอื่นๆจะได้ช่วยเสริม แยกย่อยเข้าซอยแตกแขนงขยายความต่อให้กลายเป็นมหากาพย์(อ่านกันตาแฉะอย่างที่เคยเป็นมาแล้ว)

NAVARAT.C หมายถึงสองเรื่องนี้หรือเปล่าครับ

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/07/K8075368/K8075368.html (http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/07/K8075368/K8075368.html)

http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/08/K8264362/K8264362.html (http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/08/K8264362/K8264362.html)

Anna ใช่ค่ะ อ่านแล้วมีเรื่องที่อยากจะรู้อยากจะถามเพิ่มอีกเพียบเลยค่ะ

NAVARAT.C กลัวอยู่อย่างเดียว  มันจะกลายเป็นเดี่ยวกระทู้ไปหน่ะซี๊ รู้สึกท่านเหล่านั้นจะเบื่อมุขผมกันหมดแล้ว

วิรุศฑ์ษมาศร์ อัฐน์อังการจณ์ เข้ามายืนยันว่าไม่เบื่อครับไม่เบื่อ

NAVARAT.C ด็อกเตอร์ก็นานๆโผล่มาที  เขียนแค่คำสองคำ ไปแระ เอาแบบว่า คุยกันหลังไม้ค์ดีกว่าม๊าง

หนังตัวอย่างมีแค่นี้แหละครับ อยากจะอ่านต่อต้องออกแรงตีตั๋วหน่อย เอาLIKEมาแปะไว้เฉยๆก็ได้


ถ้าขี้เกียจมาก็ขี้เกียจไปนะครับ  ...ตามนั้น

มาลงชื่อเป็นคนแรก นาม นวรัตน ซี รับประกันคุณภาพ  ;D

มารายงานตัวครับ

เข้ามาเช็คชื่อครับ
ปรกติก็ติดตามอยู่ตลอด แบบไม่แสดงตัว ทั้งที่นี่ และเวบโน้น
วันนี้ต้องรีบเข้ามาลงชื่อ เพราะกลัวอาจารย์ปิดคอร์สหนีไปเสียก่อน

 :) มาอยู่แถวหน้าเลยค่ะ

ขอจองที่นั่งด้วยค่ะ

เรียน อาจารย์ NAVARAT,

มาขอลงชื่อเข้าชั้นเรียนค่ะ

เข้ามานั่งข้างคุณกะออมอย่างรีบด่วนค่ะ
เดี๋ยวที่นั่งเต็มหมด
พร้อมเสิฟกาแฟ ขนมและของว่าง

รอฟังมานานนนนนนนนนนนแล้วค่ะ  ;D

ขอนั่งถัดจากอาจารย์เทาชมพูนะคะ เอ้อ..คือว่า...ขนมของอาจารย์น่ากินที่สุด  :-[ 

ร่วมลงชื่อครับ

ยังมีที่ว่างไหมครับ

คุณพระจา ขาประจำอาจารย์ NAVARAT.C ไม่ยอมพลาด จะดึกดื่นยังไงต้องเข้ามา

ถึงเวลา coffee brake ขออนุญาตหยิบชุดนี้ ท่าทางจะอร่อย  ;D

ข้างบนสำหรับขาประจำมื้อบ่าย     ข้างล่างสำหรับขาประจำมื้อดึก ทั้งคุณ Jalito และผู้ตามเข้ามาค่ะ

พระเอกเจ้าของกระทู้ยังแต่งทักซีโดไม่เสร็จ     ขอนำภาพพระเอกในกระทู้มาลงเรียกความจำไปพลางๆก่อนค่ะ
ปั่นเรตติ้ง

รอชมด้วยเจ้าค่ะ บัวเจ้าเก่า

ผมมาช้าไปหน่อย อย่างไรก็ต้องขอความกรุณา ท่านอาจารย์ด้วยครับ
(ลองใช้สำนวนแบบคนญี่ปุ่น ที่ได้ฟังจากโทรทัศน์น่ะครับ  ;D)

ย่องเงียบๆ มาหลบมุมหลังอยู่ห้องตามธรรมเนียมเตรียมงีบ

ที่ผมไม่เดินกระทู้เร็วเหมือนอย่างที่เคย เพราะอยากให้ท่านเข้าไปอ่านในระโยงที่ผมทำไว้ให้เสียก่อน แม้ท่านที่อ่านแล้วก็อยากให้เข้าไปทบทวนอีกครั้งเพื่อปูฐานความเข้าใจ เพราะเรื่องนี้ผมจะไม่เท้าความยาวสาวคววามยืด เอาเอกสารที่ได้มาตอบโจทย์กันเลยทีเดียว ดังนั้น ถ้าพื้นฐานไม่แน่นก็จริงแล้วพลอยจะไม่สนุกเอาเลย

ให้เวลาคืนนี้ทั้งคืนแหละครับ ไม่ต้องรีบไปไหน

คุณunicorn9uอยู่วิกโน้นใช้ชื่ออะไรหรือครับ ช่วยบอกผมบ้าง

อนึ่ง จำนวนคลิ๊กอ่านในนาทีนี้เท่ากับ ๒๗๐ นั่นก็แยะอยู่ แต่บรรดาอสุรผัดที่เข้ามาทักทายผมในกระทู้ยังถือว่าน้อยมาก รู้สึกสงวนท่าทีกันจัง คงกลัวผมจะดีใจกระมัง

เที่ยงคืนติดเสาร์ อาทิตย์ ห้องสมุดมักจะปิด 555

เข้ามาลงทะเบียนค่ะ รอด้วยใจจดจ่อเลยค่ะ

สวัสดีครับ อ. นวรัตน์ และทุกๆ ท่าน
ซุ่มโป่งอยู่นาน คราวนี้ขอมานั่งฟังใกล้ๆ ด้วยนะครับ
ปล. ทำการบ้านทุกข้อเรียบร้อยแล้วครับ ;D ;D

ปกติก็ไม่ค่อยแสดงตัว ได้แต่แอบๆอยู่หลังห้อง วันนี้มายกมือ "มาค่ะ"  ;D
แล้วก็ขออนุญาตไปเตรียมความพร้อมทำการบ้านที่อาจารย์มอบหมายก่อนนะคะ ;D ;D ;D

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ทรงเป็นองค์สุดท้องในจำนวนโอรสธิดาทั้ง๖ของ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชุมสาย กรมขุนราชสีหวิกรม (ต้นราชสกุลชุมสาย ณ อยุธยา)และหม่อมน้อย (บุตรีพระยาราชมนตรี (ภู่) ต้นตระกูลภมรมนตรี) เมื่อประสูติในปีพ.ศ.๒๓๙๔ นั้น ทรงมีฐานันดรศักด์เป็นหม่อมเจ้า
 
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ ทรงชุบเลี้ยงหม่อมเจ้าปฤษฎางค์ต่อในฐานะข้าหลวงเดิม เพราะพระบิดาสิ้นพระชนม์เมื่อหม่อมเจ้าปฤษฎางค์พระชนม์ได้เพียง ๑๖ ชนษาเศษ  ทรงเป็นเด็กสร้างของพระเจ้าอยู่หัวที่ทรงเตรียมไว้เพื่อที่ให้จะรับราชการในอนาคต จึงได้ไปศึกษายังโรงเรียนแรฟเฟิล ของอังกฤษ ที่สิงคโปร์ หลักสูตร ๖ เดือน ผลการเรียนดี  จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ไปเรียนต่อที่ประเทศอังกฤษ  รวมแล้วใช้เวลาเพียง ๔ ปีเศษ ก็ได้รับประกาศนียบัตรวิศวกรรมโยธา และได้รับรางวัลพิเศษที่ท่านนายกรัฐมนตรี วิลเลียม แกลดสตัน เป็นผู้มอบให้เองในฐานะที่สอบไล่ได้คะแนนดีเด่น

เมื่อจบการศึกษาในปีพ.ศ.๒๔๑๙ ได้เสด็จกลับมาเมืองไทยเพื่อเข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯ พร้อมทั้งทูลเกล้าฯถวายรางวัลและประกาศนียบัตรต่างๆ  ได้รับพระราชทานทั้งเงินรางวัลและเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เป็นเครื่องหมายว่าทรงชื่นชมยินดี

ทรงโปรดเกล้าฯให้เข้ารับราชการ เป็นผู้ช่วยสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ กรมหมื่นเทวะวงศ์วโรปการ แล้วทำงานแบบปล่อยเดี่ยวให้ไปเที่ยวสำรวจลำคลองต่างๆเพื่อจะชักน้ำเข้าคลองเปรมประชากร สำหรับมาทำน้ำประปาสำหรับกรุงเทพ

ระหว่างนั้น ก็มีงานนอกที่ทรงใช้ให้ช่วยพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงศ์ ต้อนรับแขกบ้านแขกเมือง ทำให้หม่อมเจ้าปฤษฎางค์ทรงมีโอกาสใกล้ชิดสนิทสนมกับเจ้านายพระองค์นี้

แต่อยู่เมืองไทยได้ปีเดียว ก็มีพระบรมราชานุญาตให้กลับไปศึกษาต่อ หลังจากนั้น ในปี ๒๔๒๑ สยามเกิดปัญหาการเมืองกับ นายโทมัส น๊อกซ์ กงสุลใหญ่อังกฤษประจำกรุงเทพ จึงโปรดเกล้าฯให้พระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) เป็นอัครราชทูตพิเศษ เดินทางไปเจรจากับรัฐบาลอังกฤษเรื่องของนายน๊อกซ์ โดยทรงมีหมายให้ไปแต่งตั้งหม่อมเจ้าปฤษฎางค์เป็นตรีทูต
การเจรจาครั้งนั้นหม่อมเจ้าปฤษฎางค์ได้ทำหน้าที่เลขานุการเอก เพราะตัวจริงที่ไปจากกรุงเทพเกิดป่วย คณะทูตทำงานประสพผลสำเร็จเป็นเลิศ รัฐบาลอังกฤษเชื่อถือข้อมูลของไทย จึงโทรเลขมาเรียกตัวกงสุลผู้นั้นกลับไป

ก่อนที่คณะทูตจะเดินทางกลับ พระยาภาสกรวงศ์ยังได้ออกหนังสือแต่งตั้งให้เป็นอุปทูตผู้แทนประจำกรุงลอนดอน มีหน้าที่รับและส่งเอกสารความเมืองที่ยังโต้ตอบกันไปมาไม่แล้วเสร็จอีกหลายเรื่อง ซึ่งสามารถกระทำควบคู่ไปกับการฝึกงานวิศวกรรมได้ จนจบการศึกษาในปี พ. ศ. ๒๔๒๓

เมื่อหม่อมเจ้าปฤษฎางค์กลับมากรุงเทพเพื่อร่วมงานในงานออกพระเมรุสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ ทรงมีโอกาสเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทอย่างสนิทสนม บนเรือพระที่นั่งเสด็จขณะประพาสหัวเมืองชายฝั่งทะเลตะวันออก
 
ปลายปี พ. ศ. ๒๔๒๔ ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯแต่งตั้งให้เป็นราชทูตพิเศษ ไปเจริญพระราชไมตรีในออสเตรีย กับปรัสเซีย และอยู่ต่อเพื่อทำธุระสำคัญอื่นๆ การไปครั้งนี้ โปรดเกล้าฯให้นำสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ และบุตรหลานข้าราชการอีกหลายคนออกไปศึกษาในประเทศอังกฤษด้วย

ในปีพ.ศ.๒๔๒๖นี้เอง ในขณะที่มีพระชนมายุเพียง ๓๒  ชนษาเท่านั้น พระชะตาของพระองค์บรรลุถึงขีดสูงสุดของชีวิต เพราะระหว่างเตรียมการที่จะกลับกรุงเทพ ก็ได้รับหนังสือคำสั่งราชการกระทรวงการต่างประเทศ กับพระราชสาส์นตราตั้งให้เป็นอัครราชทูตประจำประเทศต่างๆรวม ๑๒ ฉบับ ที่ข้าราชการเฉพาะกิจเชิญมาถวายที่กรุงลอนดอน

ในปีพ.ศ.๒๔๒๗  ได้รับพระมหากรุณาเลื่อนขึ้นเป็นพระองค์เจ้า หลังทรงมอบงานสถานทูตในลอนดอนซึ่งดูแลอังกฤษและอเมริกาให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนเรศวรฤทธิ์แล้ว พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงย้ายนิวาสสถานไปอยู่กรุงปารีส ทรงตั้งสถานทูตไทยเพื่อดูแลประเทศบนภาคพื้นยุโรปอีก ๑๐ ประเทศที่เหลือ

ในช่วงเวลานั้น กษัตริย์พม่ากำลังพยายามดิ้นอย่างจนตรอกที่จะให้หลุดจากกรงเล็บสิงโตอังกฤษ ด้วยการส่งคณะราชทูตมาฝรั่งเศสเพื่อจะหาทางจูงใจฝรั่งเศสให้เข้าไปขัดขวาง แต่ฝรั่งเศสก็บ่ายเบี่ยงไม่ให้เข้าเฝ้าจนอังกฤษชนะสงคราม ยึดพม่าทั้งประเทศเป็นเมืองขึ้นโดยบริบูรณ์ คณะราชทูตพม่าเลยเคว้งคว้างต้องมาขอมาปรับทุกข์กับท่านอัครราชทูตไทย พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ได้ช่วยแก้ปัญหาจนได้ฝรั่งเศสยอมรับเป็นสปอนเซอร์พาคณะราชทูตพม่ากลับบ้านกลับเมือง เสร็จแล้วพระองค์เจ้าปฤษฎางค์จึงรวบรวมข้อมูลมากมายถวายรายงานมาทางกรุงเทพ

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯทรงเห็นปฏิบัติการยึดเมืองขึ้นของอังกฤษน่าหวาดหวั่น จึงทรงพระราชทานพระราชหัตถเลขามาหารือ ให้แสดงความเห็นถวายเป็นการส่วนพระองค์ แต่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์กลับนำพระราชกระแสดังกล่าวไปประชุมปรึกษากับเจ้านายทุกพระองค์และข้าราชการผู้ใหญ่บรรดามีในทั้งสองสถานทูต สรุปว่าจะร่วมร่างหนังสือถวายความเห็น และรับผิดชอบร่วมกัน

ในหนังสือกราบบังคมทูล เป็นหนังสือราชการยาวถึง ๖๐ หน้า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงบันทึกภายหลังว่า ส่วนใหญ่แล้วพระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณซึ่งทรงศึกษาวิชากฎหมายอยู่จะเป็นผู้ร่าง พระเจ้าอยู่หัวทรงตอบกลับหนังสือกราบบังคมทูลเรื่องการเมืองนี้ ดูแล้วก็เห็นว่าทรงยอมรับได้อยู่  แต่ในปีรุ่งขึ้นก็โปรดเกล้าฯ ให้เรียกทุกคนในบัญชีหางว่าวกลับ เจ้านายองค์อื่นและข้าราชการที่โดนเรียกกลับก็ไม่มีใครโดนโทษทัณฑ์อะไร น่าจะเป็นการเรียกกลับมาคุยกันปรับทัศนคติกันเสียหน่อยเท่านั้น

อุบัติการณ์ดังกล่าวถูกตั้งฉายาว่า “ข้อเสนอร.ศ.๑๐๓” โดยผู้พยายามจะตีความสนับสนุนความเชื่อทางการเมืองฝ่ายตน และว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์โดนกริ้วจนเสียผู้เสียคนเพราะมีหัวก้าวหน้าเกินไป

มากรุงเทพครั้งนี้ได้เพียง ๑๕ วัน พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ได้ทันเห็นใจหม่อมมารดา ที่ถึงแก่อนิจกรรมด้วยอหิวาตกโรค แต่แรกนั้นยังทรงคิดว่าจะได้กลับไปเป็นอัครราชทูตอีก เพราะหลวงสิทธิ์นายเวรที่ถูกเรียกกลับมาก่อนนั้นได้รับการเลื่อนยศถาบรรดาศักด์ ก่อนส่งกลับไปรับราชการที่สถานทูตดังเดิมในตำแหน่งอุปทูตผู้มีอำนาจเต็ม แต่หลังจากเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทแล้ว เป็นอันว่าจะโปรดเกล้าให้ผู้อื่นไปเป็นอัครราชทูตแทน

แต่พระองค์เจ้าปฤษฏางค์ยังได้รับโปรดเกล้าให้เข้าดำรงตำแหน่ง จางวาง(อธิบดี)กรมไปรษณีย์ เมื่อวันที่ ๒๘ กุมภาพันธ์ ๒๔๒๙ มีผลงานเป็นรูปธรรม คือทำให้สยามเชื่อมโยงระบบโทรเลขแล้วเสร็จ จึงทรงคาดหวังว่าจะได้ว่าราชการกรมโยธาธิการที่กำลังจัดตั้งขึ้นใหม่ แต่กลับเป็นว่า ในปีพ.ศ.๒๔๓๑นั้น ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้ กรมขุนนริศรานุวัติวงษ์ขึ้นเป็นแบบม้ามืด

บันทึกพระองค์เจ้าปฤษฏางค์ ทรงกล่าวว่า เป็นเพราะเกิด“อุบัติเหตุ”ขึ้น พรองค์ทรงถูก“ฝูง”ลอบถีบหกขะเมนทั้งยืนโดยไม่รู้ตัว ถึงกับโปรดเกล้าฯให้เรียกบ้านที่ทรงได้รับพระราชทานคืน แล้วถูกสาปประนามอย่างร้ายแรง ในเวลานั้นกรมหลวงเทววงศ์ท่านเสด็จไปราชการที่อังกฤษ (๒๔๓๑-๒๔๓๓) “ หาไม่ก็คงได้ทรงดับเหตุปัดเป่ามิให้เกิดเชื้อเพลิงไหม้ขึ้นลุกลามไป ทรงเชื่อว่า“อุบัติเหตุ”นี้เอง  ที่ทำให้ตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงโยธาธิการหลุดลอยผ่านมือองค์ท่านไป

เมื่อแรกกลับจากยุโรปนั้น พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯได้พระราชทานบ้านให้ใหม่ แต่พระองค์เจ้าปฤษฏางค์ทรงต้องการปรับปรุงให้เป็นบ้าน ๓ ชั้น ส่วนบ้านที่มารดาเคยอยู่ ก็แบ่งส่วนกับพี่น้อง กำลังรื้อถอนซ่อมแซมอยู่ ระหว่างที่ไม่มีบ้านพักอาศัยนั้น พระองค์เจ้าปฤษฏางค์ต้องไปอยู่ที่ห้องนายทหารฝ่ายหน้า หม่อมตลับชายาที่ได้กันตั้งแต่ก่อนไปเรียนเมืองนอก ก็ไปอาศัยญาติอยู่ตั้งแต่กลับจากปารีส  ต่อมาได้ขยับขยายขอพระประทานยืมเรือนแพข้าหลวงเดิมของสมเด็จเจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมีฯ กรมพระจักรพรรดิพงษ์มาจอดหน้าบ้านหม่อมมารดาชั่วคราว เพื่อดูแลอาการป่วย และอยู่ช่วยจัดการงานศพ เมื่อเกิด“อุบัติเหตุ”ขึ้น และถูกให้คืนบ้านพระราชทาน จึงต้องทรงพำนักอยู่ในเรือนแพนั้นต่อ ก่อนจะตัดสินใจหลบหนีไปอยู่ต่างประเทศ

เรื่องนี้เกิดขึ้นในปี พ.ศ. ๓๔๓๓ ยามที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ร่วมคณะของสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช  เสด็จไปเยือนญี่ปุ่นอย่างเป็นทางการ พระองค์เจ้าปฤษฏางค์ได้รับพระกรุณาให้ร่วมอยู่ในคณะในตำแหน่งที่ปรึกษาฝ่ายทหารด้วย เป็นการพระราชทานโอกาสให้ทำความดีความชอบแก้ตัว แต่กลับทรงกระทำความผิดครั้งยิ่งใหญ่

ขากลับในช่วงที่เรือมาถึงเมืองญวนแล้ว พระองค์เจ้าปฤษฏางค์ได้หายพระองค์ไป โดยทิ้งหนังสือกราบบังคมทูลลาออกจากราชการและลาบวชไว้ มีข่าวตามหลังว่า มีผู้หญิงปลอมตัวเป็นชายมาขึ้นเรือจากฮ่องกง และมีผู้เห็นพระองค์เสด็จลงจากเรือไปกับผู้หญิงคนนั้นที่ไซ่ง่อน

สำเนาหนังสือกราบบังคมทูลสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ดังกล่าวที่อยู่ในมือของผมขณะนี้ หากผมจะย่อความก็คงจะเหลือไม่กี่บรรทัด แต่ท่านผู้อ่านก็จะช่วยวิเคราะห์อะไรมิได้ ผมจึงตัดสินใจที่จะทยอยเอามาลงทีละหน้า โดยมีความคิดเห็นของผมควบคู่กันไปด้วย ท่านผู้ใดอยากจะอ่านเท่าที่ผมกรองแล้ว หรือต้องการอ่านต้นฉบับด้วย ก็สุดแล้วแต่

ถ้าท่านใดอ่านทั้งคู่แล้วเห็นว่าผมตีความผิด ก็กรุณาอย่าได้ลังเลที่จะทักท้วง เพราะมีอยู่หลายคำทีเดียวที่ผมอ่านไม่ออก หรืออ่านออกแต่ไม่เข้าใจ การระดมความคิดของลิงทั้งกองทัพตั้งแต่หนุมาน สิบแปดมงกุฏ จนถึงอสุรผัด นอกจากจะเป็นประโยชน์แก่ทุกฝ่ายทั้งเทพและมารแล้ว ยังเป็นความสนุกของการร่วมติดตามโขน ..เอ้ย กระทู้ ด้วย  
ตะลุ่ม ตุ่ม… เพ้ย

บัดนั้น                        กำแหงหนุมานชาญสมร  
ฟังท่านนวรัตนฤทธิรอน       วานรน้อมรับคำบัญชา

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/อมยิ้ม04.png)

ให้ภาพเรือนแพหน้าวังเจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมีฯ

เมื่อนั้น                        นวรัตนงานเข้าเกาหน้าขา
จึ่งปรึกษาชามชมพูผู้ปรีชา    อันสารานี้มีความประการใด
อันวานรหนุ่มสยามนามรัตนะ  พ่อจะหารูปอีกจะได้ไหม
ถ้ายังมีก็จงเอามาไวไว          ถ้าสอดสีสดใสได้ยิ่งดี

                 เมื่อนั้น                                 เทาชมพูกริ่งใจให้กังขา
          ถามถึงชมพูไหนไม่บอกมา                   ไม่รู้ว่าชามจานประการใด
          หากถามถึงหนุมานท่านชาญเพ็ญ            ก็เล็งเห็นอาสาว่างานใหญ่
          ค้นข้อมูล ถอดรหัส จัดเต็มไป                ส่งไวไว(อย่ามาม่า)มาได้เลย
          
          ป.ล. ลายพระหัตถ์อ่านยากมาก    คุณหมอเพ็ญกับท่านอื่นๆที่นั่งกันอยู่แถวหน้ามั่งหลังมั่ง พอจะอ่านไหวไหมคะ

ชามชมพูผู้หลานชามภูวราช  เป็นกระบี่องอาจชาติลิงจ๋อ
สัพพัญญูรู้ทุกอย่างมิต้องรอ มิได้เก่งถือลูกท้อแต่อย่างเดียว

บัดนั้น                           ซีวีทีครุ่นคิดนึกสับสน
เอ่ยปากกล่าวถ้อยในบัดดล      ว่าอับจนมิแจ้งถ้อยในสารา
อันมูลเหตุที่เกิดความข้องขัด     ข้อจำกัดสายตาแย่หนักหนา
อีกทั้งถ้อยคำที่เจรจา               ยากนักหนาคนรุ่นใหม่ไม่เข้าใจ

อันคุณหมอCVTมียศถา         โปรดเข้ามาวิเคราะห์ความตามวิถี
ตรวจสำนวนผู้เขียนสารตามวิธี   พระทรงมีปัญหาประการใด
ดูสำนวนวกวนบ่นพึลึก           พระทรงตรึกปกติหรือไฉน
หรือพระจิตบิดเบือนฟั่นเฟือนไป   แต่จงนิ่งอุบไว้ตอนท้ายเลย

๒

๓

๔

๕

๖

๗

๘

พ.ศ. ๓๔๓๓ ขอแก้ไขเป็น ๒๔๓๓ นะครับ

ขอบคุณคุณหนุ่มสยามผู้แจ้งทางหลังไมค์

หน้าแรกเป็นการบรรยายความตามท้องเรื่อง บรรยายโวหารเกี่ยวกับสิ่งต่างๆ พรรณาให้ยืดยาวออกไปเกี่ยวกับการเข้ารับราชการสนองพระเดชพระคุณ รัชกาลที่ ๕ ที่ทรงชุบชีวิตใหม่

เออ ขอบคุณนะครับที่ไม่ว่าเป็นกลอน เท่ากับแก้คำสาปไม่ให้ต้องเป็นลิงเล่นกวีไปทั้งเรื่อง

๙

๑๐

๑๑

๑๒

สามารถอ่านและถอดความได้ประมาณ ๘๐ % สำนวนท่านรู้สึกจะเยิ่นเย้อมาก

ขอเสนอให้คุณนวรัตนลงจดหมายเต็มแต่ละหน้า แล้วจึงขยายแต่ละหน้า (ได้ ๔ ส่วน) เพื่อจะได้ทราบว่าข้อความนั้น ๆ อยู่ในหน้าไหน

เห็นด้วยค่ะ ซายาเพ็ญชมพู    ท่านร่ายยาวมากก่อนจะเข้าสู่ใจความ อ่านจนเหนื่อย
ลายพระหัตถ์ท่านยุ่งเหยิงมาก   แสดงความเป็นคนเจ้าอารมณ์   ความคิดอ่านยุ่งยากซับซ้อน    แต่เมื่อคำนึงถึงประวัติการศึกษาอันงดงามของท่าน ก็สันนิษฐานได้ไม่ยากกว่า IQ  ท่านสูงมาก
แต่ดูจากลายพระหัตถ์และวิธีการนำเสนอ   EQ ของท่านน่าจะไม่เท่ากับ IQ

ตกลงครับ
หน้าแรกลงไปแล้วสำหรับ ๑-๒-๓-๔

นี่คือหน้าที่ ๒ สำหรับ ๕-๖-๗-๘

และหน้าที่ ๓ สำหรับ ๙-๑๐-๑๑-๑๒

หน้าที่ ๑

๑.                  กรุงเทพฯ    วันที่ ๓ พฤษภาคม ถึง
                     โกเบ        วันที่ ๑๖ สิงหาคม ร.ศ. ๑๐๙

ข้าพระพุทธเจ้า
        ขอพระราชทานกราบบังคมทูลแด่ สมเดจพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงษ กรมพระภาณุพันธุวงษวรเดช  แล ทรงทราบฝ่าลอองพระบาท ด้วยตั้งแต่ข้าพระพุทธเจ้าได้รับความเล่าเรียน ได้ลืมตาขึ้นเห็นแสงสว่างแล้ว ข้าพระพุทธเจ้ามิได้วายคิดถึงพระเดชพระคุณพระบาทสมเดจพระเจ้าอยู่หัว ข้าพระพุทธเจ้า....ตัว

๒. อยู่เสมอว่าพระบาทสมเดจพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้ไปเล่าเรียน จึงได้มีช่องโอกาษรับราชการแผ่นดิน มีชื่อเสียงแล....ประกอบไปด้วยความศุขสบายแลความบริบูนตามสมัยที่ชอบทุกอย่าง ผิดกับหม่อมเจ้าชั้นข้าพระพุทธเจ้า ถ้าหาไม่ข้าพระพุทธเจ้าก็จะยิ่งกว่าประวิชฤๅเจริญ....ข้าพระพุทธเจ้าเสียอีก ข้าพระพุทธเจ้ารู้สึกตัวอยู่เสมอดังนี้ จึงถือว่าพระบาทสมเดจพระเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าให้ข้าพระพุทธเจ้าเกิดใหม่ มีพระเดชพระคุณยิ่งบิดามารดา เพราะ

๓. ทรงพระกรุณาให้เกิดใหม่ ผิดกับตระกูลของข้าพระพุทธเจ้าแลรู้ผิดชอบดีชั่ว แลมีสิลปวิทยาการความรู้  ดีกว่าบิดามารดาข้าพระพุทธเจ้าได้ให้แก่ข้าพระพุทธเจ้า แลได้พระ..กรุณาชุบ.. ต่อมาจนกาลบัดนี้ พระราช..ยิ่งบิดามารดาเปนอันมาก ข้าพระพุทธเจ้ามิได้คิดอย่างหนึ่งอย่างใด นอกจากรู้สึกตัวว่าเปนข้าใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาทพระองค์เดียว แม้ว่าชีวิตรของข้าพระพุทธเจ้าจะเปนนีฉลองพระเดชพระคุณได้เวลาใด ข้าพระพุทธเจ้ายอมถวายเวลานั้น

๔.     ตั้งแต่ข้าพระพุทธเจ้าได้..ราชการฉลองพระเดชพระคุณมาแล้วจน......... ข้าพระพุทธเจ้าจะได้ทำการคดโกงฉ้อราชบังหลวง ฤๅประพฤติตัวให้เสื่อมเสียราชการ ฤๅเอาใจใส่เผื่อแผ่ผู้ใด ให้เสียราชการไป ฤๅไม่..ตัวประพฤติตัวให้สมกับตำแหน่งอันใดให้เสื่อมเสีย.....ยศก็ไม่มี ผู้ใดที่ได้ทำราชการร่วมด้วยข้าพระพุทธเจ้า ๆ อ้างไป.....ใดทั้งสิ้น
       การสิ่งใดซึ่งข้าพระพุทธเจ้าทำเปนราชการกำกับของข้าพระพุทธเจ้าเอง ไม่ผิดกันเลย ข้าพระพุทธเจ้า...

ขอบคุณครับ ขอบคุณ

แรกเริ่มเลย โปรดสังเกตว่าหนังสือฉบับนี้ลงวันที่ ๓ พฤษภาคม ถึงวันที่ ๑๖ สิงหาคม ร.ศ. ๑๐๗ แสดงว่าทรงใช้เวลาเขียนถึง ๓ เดือนเศษ จึงจะได้รวมกัน ๒๙ หน้ากระดาษ แล้วยังมีแถมอีก ๕ หน้ากระดาษที่ทูลถวาย

ท่านอ่านไปคิดไปด้วยนะครับ เจ้านายจะทรงอ่านเอง หรือจะทรงทนอาลักษณ์อ่านถวายให้ฟังจนครบทุกหน้าหรือไม่

ถ้าเหตุการณ์นี้อยู่ใน พ.ศ. ๒๔๓๓ จะตรงกับ ร.ศ. ๑๐๙

ถูกแล้วครับ ร.ศ. ๑๐๙

ทำการบ้านมาเรียบร้อย พร้อมฟังเลคเชอร์อาจารย์แล้วค่ะ  ;D

ขอบคุณบรรดาอสุรผัดที่เข้ามาทักทาย ตั้งแต่แรกจนเมื่อวาน และวันต่อๆไปด้วยนะครับ

ผมไม่ทราบว่าคุณหมอเพ็ญชมพูจะแกะตัวอักษรต่อให้ครบทุกหน้าไหวไหม ผมจะขอเดินหน้าไปเรื่อยๆก่อนก็แล้วกัน ถ้ามี จะทยอยลงภายหลังก็เชิญตามสะดวกนะครับ

หน้า ๑ ถึง ๓ นั้น พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ เริ่มเท้าความแต่ต้นที่ได้รับพระมหากรุณา ได้ทรงชุบเลี้ยงให้ได้รับการศึกษาเล่าเรียน เพื่ออนาคตที่ดีซึ่งรออยู่ข้างหน้า ผิดกับพี่ชายทั้งสององค์ เอ่ยพระนามว่า ประวิชและเจริญ จึงมีความสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณอยู่ สามารถถวายชีวิตฉลองพระเดชพระคุณได้
 
ทรงกล่าวว่าตั้งแต่รับราชการมา จะได้คดโกงฉ้อราษฎร์บังหลวง หรือประพฤติตัวเสื่อมเสียราชการ ฯลฯ ก็หาไม่ ผู้ที่ทำงานร่วมกันสามารถเป็นพยานได้ทั้งสิ้น ไม่เคยเอาเปรียบทางราชการ แม้จะเดือดร้อนคับแค้นก็ไม่ทิ้ง ถือบุญถือกรรม ไม่รักสิ่งใดเท่า “ออเนอร์” และความสัตย์จริงเลย ถ้าจะต้องตายอย่างมีเกียรติแล้วก็ยินดี ไม่กลัวความตาย เสียดายชีวิตเพียงอย่างเดียวหากจะต้องตายด้วยความชั่วมาพัวพัน

ตั้งแต่ทรงรับราชการมา ก็ตั้งใจโดยเต็มกำลังทุกอย่าง ราชการก็สำเร็จตลอดมา ไม่เหมือนบางคนที่ได้รับความชอบ พระองค์ท่านถือตัวว่าได้ทำทุกอย่างตามสัตย์จริง คิดแต่จะหาชื่อเสียงแต่ในทางความดีความชอบ นับตั้งแต่ไปเล่าเรียน ก็ตั้งใจให้ได้ความรู้จริง และการคบเพื่อนฝูงก็ดีก็ได้เลือกคบแต่ผู้แสวงหาความดี รักพระเจ้าอยู่หัวและแผ่นดินจริง หาได้คบคนมียศมีตระกูลหรือทรัพย์สิน มีหน้ามีตาเป็นคนสอพลอ

ความดีในทางราชการก็ทรงฝ่าละอองธุลีพระบาทแล้ว
ในความสวามิภักดิ์ต่อพระเจ้าอยู่หัวนั้น ก็เคยทรงได้รับไว้วางพระราชหฤทัย ทำให้ทรงมีความปิติยินดี มีน้ำใจที่จะฉลองพระเดชพระคุณ ตั้งใจโดยสัตย์จริง ที่จะแสดงความจงรักภักดีต่อพระเจ้าอยู่หัวทุกอย่าง
 
ที่ต้องมีเคราะห์กรรม ก็เพราะบังเอิญคิดจะฉลองพระเดชพระคุณให้เป็นการเจริญใหญ่สืบพระราชวงศ์ และรักษาพระราชอำนาจให้มีความสุขความเจริญยืดยาวไปชั่วกาลนาน ทำให้พูดจาเรื่องราชการแผ่นดิน แสดงความคิดเห็นเรื่องการเจริญและไม่เจริญในพระเจ้าอยู่หัว เกินไปกับความที่ต้องด้วยพระราชดำริ เพราะท่านเป็นคนหาสติมิได้ คิดอย่างไรก็เขียนไปอย่างนั้น เข้าใจตนเองว่าเป็นข้าพระบาทที่ทรงไว้พระทัยแล้ว ก็มีสิทธิ์ที่จะพูดได้ แม้ว่าจะไม่ต้องด้วยพระราชดำริแล้ว ผู้ที่เป็นเพื่อนร่วมน้ำสบถกันก็คงจะช่วยตักเตือน และพระเจ้าอยู่หัวก็คงจะสั่งสอนชี้ผิดชี้ชอบ หรือลงพระอาญาตามโทษานุโทษ แล้วก็คงจะทรงเห็นได้บ้างว่า หาใช่เหตุใช่ธุระหรือเพื่อความสุขของตัวท่าน ที่จะพูดจาให้ขุ่นเคืองใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท นอกจากพูดเพราะเชื่อจริงเห็นจริงว่าเป็นการมีคุณประโยชน์ ซึ่งพระเจ้าอยู่หัวก็คงจะทรงเห็นใจท่านบ้าง
แต่หลังจากนั้นมา ท่านได้ทรงสังเกตพระราชอัธยาศัย เห็นว่าท่านไม่เป็นที่วางพระราชหฤทัยเสียแล้ว ครั้นต่อมาเจอเรื่องชวนเจ้าปานรับราชการด้วยแล้ว พระเจ้าอยู่หัวก็เลยทรงพิโรธ

หน้านี้จบลงพร้อมทิ้งข้อสงสัยว่าใครคือเจ้าปาน เจ้าปานคือใครคุณหมอเพ็ญชมพูอาจจะหาเจอได้

อนึ่ง เพื่อนร่วมน้ำสบถที่ทรงกล่าวถึง หมายความว่าเพื่อนร่วมน้ำสาบาน ที่มีเจ้านายและผู้ใกล้ชิดพระยุคลบาทจำนวน ๗ ท่าน ไปประชุมกันที่วัดพระศรีรัตนศาสดารามเป็นกรณีย์พิเศษ  ทำการถือน้ำพิพัฒน์สัตยามีใจความสำคัญว่า จะตั้งใจทำราชการสนองพระเดชพระคุณของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  ให้สำเร็จตามพระราชประสงค์ทุกสิ่งทุกประการ และ จะตั้งใจช่วยกันทำนุบำรุงพระราชโอรสของพระเจ้าอยู่หัวได้สืบสันตติวงศ์ต่อไป  มาตรว่าจะมีผู้อื่นซึ่งมิใช่เป็นพระราชโอรสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวขึ้นมาปกครองแผ่นดินและบ้านเมืองแล้ว จะมิยอมทำราชการด้วยเป็นอันขาด
 
ผู้ร่วมเข้าพิธีมีดังนี้ คือ
 
๑.   พระองค์เจ้าเทวัญอุทัยวงษ์   (กรมหมื่นเทวะวงษ์วโรประการ)
๒.   หม่อมทวีวงศ์ถวัลยลาภ   (กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์)
๓.   เจิม เจ้าหมื่นไวยวรนาถ (เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี)   
๔.   พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ   (กรมพระสวัสดิวัตนวิศิษฏ์)
๕.   หม่อมเจ้าปฤษฎางค์ (พระองค์เจ้า)
๖.   เล็ก  (เจ้าหมื่นศรีสรรักษ์)
๗.   บุศร  (นายเสน่ห์หุ้มแพร)

หน้า ๔ ครับ

ขยายท่อนที่ ๑๓

๑๔

๑๕

๑๖

เดิมทีตั้งใจว่าจะแกะตัวอักษรทั้งสามหน้า แต่เมื่อมาพิจารณาดูแล้ว จดหมายทั้งหมดมีถึง ๒๙ + ๕ หน้า คงจะเหลือกำลังที่แกะตัวอักษรได้ทุกหน้า แลเมื่อเห็นความที่คุณนวรัตนถอดออกมา การถอดความลักษณะนี้น่าจะมีประโยชน์มากกว่า สำหรับจดหมายหน้า ๑ ที่แกะอักษรมานั้น อย่างน้อยก็มีประโยชน์เป็นตัวอย่างให้เห็นสำนวนของท่านที่เยิ่นเย้อเสียเหลือเกิน


นั่นน่ะสิ เจ้าปานคือใคร  ???

เห็นด้วยครับ ผมได้พยายามแล้ว และจบด้วยเหตุผลเดียวกัน เดี๋ยวพอไปอีกสักพักเหตุผลดังกล่าวก็ยิ่งจะชัดเจนขึ้น

บรรยายความในหน้า ๔

ไม่ทราบว่าท่านเป็นคนชวนเจ้าปานมารับราชการ หรือพระเจ้าอยู่หัวทรงชวน แล้วเจ้าปานไปเพ็ดทูลอะไรเรื่องท่าน พระเจ้าอยู่หัวจึงทรงพิโรธถึงขนาดตรัสว่า  เขาเลี้ยงสุนัขก็ยังดีกว่าที่ทรงชุบเลี้ยงท่าน ทำให้ท่านเศร้าโศกเสียพระทัยมาก ปิ่มว่าจะสิ้นพระชนม์ ภายหลังทราบสาเหตุที่ถูกพิโรธก็เลยคลายความทุกข์ลง เพราะท่านไม่มีความผิดในเรื่องดังกล่าว คนเอาเรื่องไม่จริงไปเพ็ดทูลฝ่ายเดียวโดยทรงไม่มีโอกาสโต้แย้ง และที่ยังทนรับราชการอยู่ เพราะทรงคิดว่าความจริงคงจะปรากฏภายหลัง
 
เสียดายแทนท่านที่ไม่ได้เปิดเผยว่าเรื่องที่ทรงถูกใส่ร้ายเป็นเรื่องอะไร คนกลางอย่างเราๆท่านๆเลยไม่รู้กันพอดีว่าใครถูกใครผิด

ดูรูปการณ์แล้วก็คือเรื่องที่ทรงถูกกล่าวหาว่ายักยอกเงินหลวงของกรมไปรษณีย์ไปต่อเติมบ้านที่ได้รับพระราชทานนั่นเอง

เริ่มเข้าสู่ใจความที่ทุกคนรอคอย

แต่ต่อมาก็ไม่สิ้นเคราะห์ เพราะไปเกี่ยวข้องกับผู้ที่มีเรื่องราวกันอยู่ คือได้เคยเป็นผู้ร่วมน้ำสาบานกับเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี ซึ่งแต่แรกเข้าใจว่าเป็นเรื่องดีกลับเป็นเรื่องร้าย เนื่องจากการติดต่อไปมาหาสู่ทำให้ได้ไปรักชอบเข้ากับแม่ศรีพี่สะใภ้ของเพื่อน จนกลายเป็นว่าท่านทำความชั่วประพฤติตนเป็นชู้สาวกัน สุดท้ายเกิดเป็นการแตกแยกระหว่างเจ้าพระยาสุรศักดิ์กับพี่สะใภ้ และตัวท่าน การสิ่งใดที่ทรงทำโดยความซื่อตรงจงรักต่อเพื่อน กับแม่ศรีที่เป็นเพื่อนเหมือนกันนั้น ก็กลับกลายเป็นกลอุบายคดโกง ย้อนยอกอวดฉลาด และเป็นคนเจ้าสติปัญญาความคิด ดูถูกมนุษย์ไปหมดว่าเขาจะไม่รู้ทัน ท่านกับพี่ศรีกลายเป็นคนมารยาสามานย์ ชั่วร้ายเป็นอย่างยิ่งที่จะหาผู้ชั่วเสมอมิได้

ตรงที่ว่า เป็นกลอุบายคดโกง ย้อนยอกอวดฉลาด และเป็นคนเจ้าสติปัญญาความคิด ดูถูกมนุษย์ไปหมดว่าเขาจะไม่รู้ทันนั้น ไม่ทราบว่า ท่านพูดถึงที่เจ้าพระยาสุรศักดิ์ได้กล่าวหาท่าน หรือว่าท่านกำลังกล่าวหาเจ้าพระยาสุรศักดิ์

คุณหญิงศรี เป็นภริยาพระยาสุนทรสงคราม เจ้าเมืองสุพรรณบุรี ท่านผู้นี้เป็นพี่ชายของเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี บางครั้งคนสับสนไปเรียกท่านว่าพระยาสุพรรณ์บ่อยๆ
ผมค้นไม่เจอว่าพระยาสุนทรสงครามถึงแก่อนิจกรรมเมื่อใด ทำไมคุณหญิงศรีจึงต้องมาอาศัยอยู่ที่บ้านเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีด้วย

คุณหญิงศรี สุนทรสงคราม มาจากสกุลบุนนาค ค่ะ

....เข้ามาแอบอ่านด้วยคนค่ะอาจารย์...

ไม่ต้องแอบอ่านเลยครับ เอาขึ้นมาวางโจ้งๆไปเลย ตำรวจไม่จับหรอก

ขอตั้งข้อสังเกต  ว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์กับพี่สะใภ้เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี เห็นทีจะเป็นคนกันเอง      ท่านจึงเรียก" แม่ศรี" แทนที่จะเรียกว่า คุณหญิงศรี ภรรยาพระยาสุนทรสงคราม  ในหนังสือกราบทูลเจ้านาย ที่ควรเป็นพิธีรีตองกว่านี้

อาจเป็นได้ว่าพระยาสุนทรสงครามกับเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีปลูกบ้านอยู่ในที่ดินผืนเดียวกัน   ตามแบบเครือญาติโบราณที่อยู่รวมกัน   เมื่อพี่ชายถึงแก่กรรม   พี่สะใภ้กับลูกๆยังอาศัยอยู่ในเขตบ้านเดียวกับเจ้าพระยาสุรศักดิ์      เป็นเหตุให้พระองค์เจ้าปฤษฎางค์มีโอกาสพบปะทำความสนิทสนมคุ้นเคย  จนเกิดเรื่องเข้าใจผิดกันไปใหญ่โต

ดูจากที่ท่านอาจารย์ใหญ่กว่าว่ามา  ผมว่าจะไม่ใช่แค่เรื่องเข้าใจผิดหนะสิครับ

ไปต่อหน้า ๕ กัน

๑๗

๑๘

๑๙

ทรงกล่าวอีกครั้งหนึ่งว่า ข้าพเจ้าเป็นผู้รักความสัตย์จริงแลถือสัตย์ตลอดชีวิต ไม่คิดถึงความทุกข์ยากและเสียประโยชน์ตนแต่อย่างไร ก็ขอกราบทูลบ้าง  พอให้ทรงเข้าใจได้ว่าใจของท่านนั้นเป็นอย่างไร ถ้าหากว่าท่านไม่รักสัตย์แล้ว ก็พอจะเอาตัวรอดได้เหมือนคนอื่นเหมือนกัน แต่นิสัยของท่านนั้น เป็นคนรักสัญญา ไม่ว่าจะสัญญาไว้กับคนชนิดใด ก็ยอมตายดีกว่าจะเสียสัตย์ เพราะเหตุนี้จึงทิ้งและตัดทางไมตรีที่ได้เป็นเพื่อนน้ำสบถกับพี่ศรีไม่ได้ ท่านจึงตกเป็นคนชั่ว ก็เพราะความข้อเดียว ที่ไม่ยอมเสียวาจาสัตย์เท่านั้น

ท่านเสียใจอย่างหนึ่งที่เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน คิดอย่างไรก็หาได้พูดตามที่คิดโดยใจจริงไม่ คิดแต่ให้ถูกอารมณ์ประจบประแจงกันไป แหงนดูแต่ฟ้าไม่เหลียวมาหาแผ่นดินบ้างเลย เพราะเรื่องคบหาชู้สาวที่จริงแล้ว ใครๆก็เห็นได้ว่า ท่านชอบสาวๆ เด็กๆ จนแตกหักกับภรรยาเพราะเหตุอันนี้อย่างหนึ่ง เดี๋ยวนี้ท่านก็มีภรรยาถึง ๓ คน พี่ศรีก็เป็นคนที่ใครๆก็รู้อยู่ด้วยว่า ไม่ยอมเป็นเมียน้อยด้วยแน่ (ต้นฉบับบอกว่าไม่ยอมมีเมียน้อยด้วยแน่ ถ้าไม่ทรงเขียนผิดแบบที่ผมแก้ ก็จะต้องตกคำว่าให้ คือไม่ยอมให้มีเมียน้อยด้วยแน่)  ก็ยังพากันลงเอาเป็นปากเดียวกันไปได้(สำนวนนี้ไม่ทราบแปลว่ากระไร) จนถึงกับจี้คุณหญิงเปลี่ยนไปพูดว่าได้มาอยู่กินกับท่านที่แพแล้ว ท่านรู้สึกพิศวงในเรื่องนี้เป็นอย่างยิ่ง

(คุณหญิงเปลี่ยน เป็นพี่น้องกับพระยาสุนทรสงครามและเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี แต่งงานกับเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ พร บุนนาค ญาติฝ่ายคุณหญิงศรี)

เมื่อความเล่าลือกันจนท่านและพี่ศรีเสียผู้เสียคนไปแล้ว ความทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท จนเป็นที่หวาดหวั่นพระราชหฤทัย และทรงเห็นจริงตามความที่คนนำไปกราบบังคมทูล เชื่อว่าท่านชั่วจริงที่ไปคบชู้สู่สาว ไม่ซื่อตรงต่อเพื่อนฝูง ที่สุดจนที่ตั้งพระทัยจะให้เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ รับท่านไว้ทำราชการให้เป็นประโยชน์ต่อแผ่นดิน ก็ให้เป็นอันระงับไป เพราะความข้อเดียวที่ท่านเป็นผู้ถือสัตย์ ถึงแม้จะรู้ตัวว่า คบผู้ใดที่ให้สัตย์ไว้ต่อกัน ถ้าไม่ได้เสียสัตย์หรือมาทำอันตรายต่อท่านก่อน จะเดือดร้อนอย่างไรก็จะไม่สามารถทำให้ท่านเสียสัตย์ได้

สำนวนข้างบนนี้ ผมจะขัดเกลาให้อ่านไม่สะดุดก็ย่อมได้ แต่จะเสียอรรถรสแท้ของต้นฉบับ ที่เราจะช่วยกัน ค่อยๆทำการวิเคราะห์ต่อไป

คุณเงินลงยาให้ข้อมูลไว้ใน กระทู้ต้นเรื่อง (http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/07/K8075368/K8075368.html#166) ว่า

ก็อย่างที่ทราบกันครับว่าราชทินนาม "สุนทรสงคราม" เป็นราชทินนามของเจ้าเมืองสุพรรณมาแต่เดิม และในสมัย ร.๕ เองก็มีหลายท่านที่ได้รับพระราชทานให้ใช้ราชทินนามนี้

ถ้าจะมีเพิ่มเติมก็คือพระยาสุนทรสงคราม (จัน) ท่านนี้ได้ถึงแก่อนิจกรรมในปี พ.ศ.๒๔๒๙  หรือเพียงแค่ ๔ ปีหลังจากที่ท่านได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าเมืองสุพรรณบุรี

ถามซายาเพ็ญค่ะ
เมื่อมีลายพระหัตถ์ฉบับนี้   พระองค์เจ้าปฤษฎางค์มีพระชันษาเท่าไหร่แล้วคะ

หนังสืออยู่ในมือ ผมตอบแทนก็แล้วกัน

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ประสูติ ๒๓ กุมภาพันธุ์ ๒๓๙๔ หนังสือฉบับนี้ลงวันที่ ๓ พฤษภาคม ๒๔๓๓ ดังนั้นท่านจึงมีพระชนษา ๓๙ ปีเต็ม
คุณหญิงศรีเป็นหม้ายมาแล้ว ๔ ปี

มืออย่างซายาเพ็ญต้องหาว่า ขณะนั้น "พี่ศรี" อายุเท่าไร

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/อมยิ้ม04.png)
[/quote]อาจารย์เพ็ญชมพูคงต้อง...

            บัดนั้น                        กำแหงหนุมานชาญสมร  
ฟังท่านนวรัตนฤทธิรอน       วานรน้อมรับคำบัญชา

โว้ว คุณพระ  ม่ายช่ายยางงั้น

ขอบคุณค่ะ ซายานวรัตน   หมู่นี้ดิฉันค้นข้อมูลไม่ถนัดอย่างเมื่อก่อน เพราะหมอให้พักสายตา 7 วัน    แต่ก็อดไม่ได้ ได้ยินเสียงปี่เสียงกลองเข้าก็ต้องแอบมาเกาะขอบจออยู่ข้างนอกโรง

ความสัมพันธ์ระหว่างท่านกับคุณหญิงศรี สุนทรสงคราม    เท่าที่แกะรอยได้จากลายพระหัตถ์   เป็นมิตรภาพที่ไม่ธรรมดา   เห็นได้จากเรียกว่า "เพื่อนน้ำสบถ"  มันก็ระดับไล่เลี่ยกับเพื่อนร่วมน้ำสาบาน      ปกติแล้ว เพื่อนที่มีสัจจะต่อกันขนาดนี้มักจะเป็นชายด้วยกัน     ไม่ธรรมดาที่ชายจะมีต่อหญิง   ซึ่งอยู่กันคนละสังคมกับชาย(ต่อให้อยู่บ้านเดียวกัน) เมื่อ 100 ปีมาแล้ว
ก็ไม่ทราบว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงมีกิจกรรมอะไรที่ผูกพันท่านเข้ากับพี่สะใภ้ของเพื่อนสนิทได้ขนาดนี้     แต่มันก็ต้องเป็นอะไรที่บอกบ่งถึงความไว้เนื้อเชื่อใจเอามากๆ  ไม่ใช่แค่คุุยถูกคอ หรือพบเจอกันได้บ่อยๆเท่านั้น

ข้อที่สองคือ คุณหญิงศรีมีอายุมากกว่าพระองค์เจ้าปฏษฎางค์    คงจะไม่ต่ำกว่า 40    ในยุคนี้ผู้หญิงอายุสี่สิบเป็นแค่ตัวเลข  ใส่สายเดี่ยวนุ่งสั้นกันสบายมาก    แต่ในยุคโน้น สี่สิบเป็นยายเป็นย่าได้แล้ว ไม่ถือว่าเร็วผิดปกติ
พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านคงเล็งเห็นข้อนี้เช่นกัน  ว่าคุณหญิงศรีไม่ใช่สาวๆ ที่ใครเห็นก็อยากเกี้ยวพาราศี    แต่เป็นผู้ใหญ่ที่น่านับถือมากกว่า     เพื่อย้ำข้อนี้ให้เห็นชัด ท่านก็เผยข้อเท็จจริงว่าทรงมีหม่อมอยู่แล้วถึง 3 คน  ล้วนแต่เป็นสาวเอ๊าะๆ    รสนิยมโปรดสาวน้อย ไม่โปรดสาวใหญ่เป็นเรื่องกีดขวางท่านกับหม่อมตลับชายาเอกอย่างรุนแรงจนต้องเลิกกัน    ที่ทรงละไว้ คือ ท่านจะไปยุ่งกับผู้หญิงแก่ทำไม

ทั้งหมดนี้เป็นคำให้การของผู้ตกเป็นจำเลยสังคม    ส่วนโจทก์สังคมนั้นแต่ละรายก็ไม่เบา  ไม่ว่าจะเป็นเจ้าพระยาสุรศักดิ์ฯ หรือว่าคุณหญิงเปลี่ยน ภาสกรวงศ์     ถ้าลำพังแต่ฟังคนโน้นคนนี้ซุบซิบ ท่านผู้ใหญ่ทั้งสองคงไม่ปักใจเชื่อมั้ง  

ดิฉันก็พยายามเข้าข้างจำเลยอย่างที่สุดแล้วนะคะ ดร.ประกอบ

เกรงว่ากระทู้นี้จะทำให้สายตาของท่านอาจารย์ใหญ่หนักขึ้นไปอีก นี่เพิ่ง ๕ หน้านะครับ ยังมีเรื่องให้ใช้สายตาอีกแยะ เผลอๆหมออาจจะสั่งให้พักสมองเพิ่มอีกด้วย

ยังงี้เขาเรียกว่าให้กำลังใจใช่ไหมคะ ท่านอาจารย์ใหญ่กว่า :-\

ในกูเกิ้ลมีชื่อคุณหญิงศรีในไฟล์ของสกุลบุนนาค     แค็ปหน้าจอมาให้ดูค่ะ
ท่านเป็นพี่สาวหลวงสุนทรภักดี(วุธ  บุนนาค )  มีน้องชายอีกคนคั่นกลางอยู่   ถ้ารู้ปีเกิดคุณหลวงสุนทรฯ ก็พอคะเนอายุคุณหญิงได้

แค่แซวอาจารย์เพ็ญเองครับ แต่ก่อนใช้ "กระเซ้า"

ไม่เชิงให้กำลังใจหรอกครับ เพียงอยากโฆษณากระทู้ ความเข้มข้นของเนื้อเรื่องที่อยู่ใต้ฝอยใต้ฟาง จะพลิกไปพลิกมาจากหน้าแรกจนหน้าสุดท้าย แบบเดาทางกันไม่ถูกทีเดียว หากคิดตามสรุปตามท่านไปหมดทุกบททุกตอน เป็นต้องปวดหัวแย่

มาดูกันต่อที่หน้า ๖ ครับ

๒๐

ความต่อจาก จะเดือดร้อนอย่างไรก็จะไม่สามารถทำให้ท่านเสียสัตย์ได้เช่นบางคนแล้ว การนั้นก็คงจะสำเร็จหมด ชื่อเสียงเสีย เดือดร้อนด้วยภัยอันตรายอันใดคงไม่มี

เมื่อความดังขึ้นอย่างนี้แล้ว ตัวท่านจะคิดอ่านแก้ไขแสดงความจริงความบริสุทธิ์อย่างไร ไม่ให้เสียสัตย์และเสียการของเพื่อนที่รักนี้ได้ฝากการและพี่น้อง ไว้วางใจไว้กับตัวท่านทั้งสิ้น ก็ยิ่งจะติดตัวหนักเข้า และกลายเป็นกลอุบายไป จนที่สุดความสบถสาบานและสัญญาของท่านก็กลายเป็นกลอุบายไปหมด เหลือที่ท่านจะระงับความโทมนัสน้อยใจและความโกรธได้

เพื่อนที่รักนี้ได้ฝากการและพี่น้อง ไว้วางใจไว้กับตัวท่านทั้งสิ้น ท่านน่าจะทรงหมายความว่า พี่ศรีเพื่อนรักของท่านได้ฝากเรื่องการงานและเรื่องพี่น้องของพี่ศรี ให้กับท่านด้วยความไว้วางใจ

21

ภายหลังท่านคิดบ่ายหน้าเข้าวัด ไปถือศีลให้สบายใจ ก็กลายเป็นไปเกี้ยวกันในวัด ไปไหนไปด้วยกัน พอมีพวกพ้องพี่น้องบ่าวไพร่ก็กลายเป็นไปเป็นชู้กันทั้งสิ้น จนท่านด้านดื้อไป ไม่สามารถจะรับราชการได้เลย ศีลสัตย์อะไรก็ไม่มีสักอย่างเดียว แต่ราชการก็ยังทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้ทำอยู่เสมอ พระประสงค์เป็นอย่างไรก็ไม่รู้ ก็เมื่อจะทรงเชื่อถือว่าเป็นคนไม่มีดี ไม่มีจริง ไม่รู้จักพอ ไม่รู้จักกตัญญูรู้คุณคนเราแล้ว ต้องให้รับราชการที่สำคัญอยู่นั้นเอง ดูเป็นที่น่าสมเพชใจอย่างยิ่ง

22

แต่ในเวลานั้น ท่านยังมีความมั่นใจในพระยาสุรศักดิ์มนตรี ซึ่งเคยคบหาเป็นเพื่อนกันมั่นคง ไม่เคยเสียสัตย์จริงตลอดมา จึงได้เขียนหนังสือบอกข่าวคราวความทุกข์เดือดร้อนไปอย่างละเอียด (เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีกำลังเป็นแม่ทัพขึ้นไปปราบฮ่อทางภาคเหนือ) หวังว่าเมื่อกลับมาแล้ว จะมาช่วยแก้ไขให้หายความสงสัยของคนทั้งปวง จึงไม่มีใจหวาดหวั่นสักอย่างหนึ่ง และก็เป็นที่มั่นใจเสียว่าพี่ศรีกับสุรศักดิ์เป็นผู้ให้สัตย์ปฏิญญาสัญญาต่อกัน เป็นเพื่อนน้ำสบถกัน

23

อ่านไม่ออกหลายคำนะครับ แต่ความก็ตามนี้แหละ

ก็คงจะนับถือกันไปตลอดชีวิตตามครรลองของผู้ใหญ่ ถ้าท่านถนอมน้ำใจอุดหนุน เป็นธุระด้วยพี่ศรีและพี่น้องของเขาให้เป็นที่เห็นใจสนิทสนม ไม่แตกร้าวกันแล้ว สุรศักดิ์กลับมาก็น่าจะเห็นใจเห็นความดีของท่านบ้าง ถ้ามีความสงสัยก็คงจะพูดจากฟอกซักการนั้นกับเพื่อนฝูงก่อน คงจะไม่ให้ใครปั่นหัวจากข่าวคราวเล่าบอกกันไปหมด ถึงอย่างไรๆก็ต้องหาความจริงให้แจ่มแจ้ง

เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต)

ภาพขณะที่มีพระชนม์ใกล้เคียงกับคราวเกิดเหตุ

สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ ผู้ซึ่งพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทำหนังสือถึงในเรื่องนี้

สงสัยว่าท่านนวรัตน เตรียมหมัดน็อคในเรื่องนี้ไว้หลายชุด   ค่อยๆปล่อยออกมาทีละชุด
ตอนนี้เป็นหมัดแย็ปก่อน
เรื่องพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ เห็นทีจะมีอะไรให้ตาค้างยิ่งกว่านี้กระมังคะ

เรื่องของ "แม่ศรี" หรือ "พี่ศรี" นี้ อาจมีรายละเอียดอยู่ใน "ประวัติพระองค์ปฤษฎางค์ เล่มที่ ๒" (http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/07/K8075368/K8075368.html#131) เรื่องที่ ๑๖ "เรื่องที่จริงของท่านศรี ภรรยาพระยาสุพรรณ์" รอเพียงหาต้นฉบับหนังสือเล่มนี้ให้ได้   ;)

ผมไม่มีหมัดน๊อคครับ มีแต่ถูกน๊อคสลับกับตาค้าง เหมือนท่านทั้งหลายที่สนใจเกาะติดเรื่องราวของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ตั้งแต่ครั้งกระโน้นเช่นกัน

อย่างเช่นคุณหมอเพ็ญชมพูที่ยังมีความหวังจะว่าพบ "เรื่องที่จริงของท่านศรี ภรรยาพระยาสุพรรณ์" รอเพียงหาต้นฉบับหนังสือเล่มนี้ให้ได้ ไม่มีวันเจอหรอกครับ ถ้ามีพวกญาติคงเก็บไว้หรือไม่ก็ทำลายไปแล้ว

จากหนังสือเล่มเดียวกัน เรื่องกำลังดำเนินมาอย่างสนุกถึงตอนที่ท่านทรงกล่าวถึงหนังสือลาออก มาโผล่อีกทีก็บวชเป็นพระที่ศรีลังกาแล้ว

เตรียมตัวตาค้างในหน้าต่อไป ๗

๒๔

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์จึงไม่วิตกว่าจะแตกหักกัน หรือกลายเป็นศัตรูกันกับเจ้าพระยาสุรศักดิ์ไปได้

ครั้นเจ้าพระยาสุรศักดิ์กลับจากหลวงพระบาง ท่านก็อุตส่าห์ไปรับ โดยมีความยินดีว่าจะมาเป็นเพื่อนร่วมสุขร่วมทุกข์ต่อ และช่วยกันป้องกันศัตรูที่จะพาให้เสียชื่อ จะได้ช่วยกันทำราชการฉลองพระเดชพระคุณพระเจ้าอยู่หัว ให้เป็นคุณประโยชน์ต่อแผ่นดินและในพระองค์ ตามที่ได้ตั้งใจสาบานตนไว้แต่เดิมมา

๒๕

ครั้นได้พบกันเข้าแล้ว เจ้าพระยาสุรศักดิ์ได้ทราบความตลอดจากพี่ศรี ถึงเรื่องมีพระราชประสงค์ให้พี่ศรีเข้าไปอยู่ในวัง เจ้าพระยาสุรศักดิ์ตกใจเป็นอันมาก เพราะพี่ศรีขัดพระราชประสงค์ เข้าใจว่าถ้าขัดขืนอยู่ จะพาลเอาท่านฉิบหายเกิดอันตรายจนทำลายล้างตระกูล จนถึงชีวิตท่านและพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ด้วย เจ้าพระยาสุรศักดิ์จึงปรับทุกข์อ้อนวอนให้พี่ศรีเข้าไปอยู่ในวัง พี่ศรีก็ไม่ยอม ยกข้อขัดขวางต่างๆ จนถึงกับจะยอมตายดีกว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ตกพระทัยอย่างยิ่ง ได้ช่วยชี้แจงอ้อนวอนหลายครั้ง พี่ศรีก็ไม่ยอม เอาแต่ร้องไห้จนทรงคิดว่า พ้นความสามารถที่จะช่วยให้เรียบร้อยได้

๒๖

ท่านได้ทรงชี้แจงพี่ศรีครั้งหนึ่งว่า เจ้าพระยาสุรศักดิ์กลับมาตามที่ได้ทราบพระราชประสงค์ ให้เข้าวังรับราชการตามเคย ท่านได้ทรงมีหนังสืออ้อนวอนครั้งหนึ่งแล้วพี่ศรีก็ไม่เห็นด้วย ท่านก็จนพระทัย คิดว่าหากเจ้าพระยาสุรศักดิ์กลับมาแล้ว ก็คงจะจัดการให้เรียบร้อยได้ เพราะสิ่งที่ท่านไม่กล้าพูดไม่กล้าแนะนำ เจ้าพระยาสุรศักดิ์สาบานที่จะพูดให้เห็นจริงตลอด ท่านจึงได้นอนพระทัยอยู่

๒๗

ครั้นเจ้าพระยาสุรศักดิ์กลับมาถึงกรุงเทพ ในชั้นต้นก็ยังเรียบร้อยดีอยู่ ครั้นต่อมาเมื่อเสด็จพระราชดำเนินประพาสมาเลย์แล้ว เจ้าพระยาสุรศักดิ์ได้ยินได้ฟังคนต่างๆหรืออย่างไรไม่ทราบ ก็เกิดมึนตึงกับพี่ศรี เมื่อท่านทรงทราบเข้า ไม่เข้าใจว่าไปทางไหน ก็เป็นที่สงสัยหมางใจกันไป แต่เข้าใจว่าทำใส่หน้ากากกันอยู่เสมอ
(ตรงนี้เข้าใจไหมครับ เจ้าพระยาสุรศักดิ์มึนตึงกับพี่ศรี ไม่ทราบว่าท่านจะทรงเข้าข้างใคร เลยหมางเมิน พบกันก็เหมือนใส่หน้ากากพูดจากัน)

เจ้าพระยาสุรศักดิ์กับพี่ศรี อยู่ด้วยกันที่บ้านศาลาแดงก็เกิดวิวาทกันขึ้น ด้วยเรื่องข้าวของเงินทองและมรดก

อสุรผัดหายไปหมดทั้งกองทัพแล้ว แอบไปหลับอยู่หรือไฉน ต้องตรวจพลกันอีกทีแล้วมั๊ง

ตามอ่านอยู่ตลอดครับ ลองหาประวัติคุณหญิงศรี หลวงสุนทร พระยาสุพรรณ์ ด้วยกูเกิล หาจนปวดลูกตาแล้วก็ยังหาปีเกิดเจอไม่  :-\ :-\ :-\

ใกล้เที่ยงแล้ว เสิฟของแซ่บ จะได้ตาสว่างในตอนบ่าย

อ่านที่ซายานวรัตน ถอดความมาให้อ่าน      พอปะติดปะต่อได้ว่า เรื่องพระองค์เจ้าปฤษฎางค์กับคุณหญิงศรี เกิดขึ้นเพราะทั้งสองไปคบค้าสมาคมกันสนิทชิดเชื้อ  ถึงขั้นเรียกกันและกันว่า "เพื่อนน้ำสบถ"   
ถ้าเจ้าคุณสุนทรสงครามยังมีชีวิตอยู่ เป็นเพื่อนน้ำสบถกับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์อีกคน ก็คงไม่มีปัญหา    ใครๆก็จะมองว่าพระองค์เจ้าฯ ท่านเป็นเพื่อนสนิทของครอบครัว
แต่นี่คุณหญิงศรีเป็นแม่ม่าย   อายุอานามยังไม่แก่จนนับได้ว่าเป็นแม่เป็นป้าของท่าน ก็เลยเกิดเสียงครหาขึ้นมา

ในตอนแรก  เจ้าพระยาสุรศักดิ์ฯ คงยังไม่รู้ เพราะมัวไปศึกอยู่   กลับมาท่านก็คงจะไม่เชื่อข่าวอกุศลนี้   แต่เพื่อจะปัดเป่าเสียงครหานินทาจากหมู่ญาติให้หมดไป   ท่านก็คงดำเนินการอย่างใดอย่างหนึ่ง ให้มีพระบรมราชโองการเรียกคุณหญิงศรีเข้าไปอยู่เสียในวัง
เมื่อขาดการติดต่อกัน ขาเม้าท์ไม่มีเรื่องจะพูด   เรื่องอกุศลก็จะเงียบไปเอง
ถ้าคุณหญิงศรีรำคาญเรื่องซุบซิบนินทาเต็มแก่   กะอีแค่มีเพื่อนรุ่นน้องผู้ชายคนหนึ่ง  ทำไมต้องเล่าลือกันให้เสียหาย   ท่านก็เก็บของเข้าไปอยู่ในพระบรมมหาราชวังเสียก็หมดเรื่อง
แต่มันไม่หมดเพราะคุณหญิงศรีไม่ยอมเข้าวัง    แม้จะเป็นการขัดพระราชประสงค์  เรียกว่าถึงขั้นหัวขาดกันได้ง่ายๆ     เรื่องมันก็เลยเป็นไฟลามทุ่งไม่จบเสียที
พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านบอกว่าท่านเขียนไปอ้อนวอนคุณหญิงศรี ขอให้เข้าไปรับราชการอยู่ในวัง  คุณหญิงก็ไม่ยอมท่าเดียว ท่านก็จนใจ

ส่วนเจ้าพระยาสุรศักดิ์ก็มีอาการหมางเมินกับพี่สะใภ้   และแน่นอนว่ามึนตึงกับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ด้วย      เรื่องมันก็เลยยุ่งนุงนังไม่จบ     พระองค์เจ้าฯ ท่านก็ทรงทำอะไรไม่ได้ทั้งสิ้น  เพราะเรื่องทั้งหมดท่านถือว่าคนอื่นก่อให้ทั้งนั้น  หลายคนเข้าใจท่านผิด  หลายคนนินทาว่าร้าย   และคุณหญิงศรีเอง ก็น่าตำหนิด้วยที่ทำให้เรื่องยุ่งยากขึ้นกว่าเก่า 
ส่วนคนที่ไม่ผิด คือท่านเอง

ธรรมชาติของมนุษย์ มักคิดเข้าข้างตัวเองเสมอ

ว่าแล้วก็ถึงเวลาอาหารกลางวัน ข้าวเหนียวไก่ย่างตรงหน้าก็ดูน่าลิ้มลองดี  ;D

คงเป็นทรัพย์สินของเจ้าคุณสุนทรสงคราม    เดาว่าประเด็นปัญหาคือ มรดกจะตกเป็นของภรรยาม่ายดี  หรืออาจะเก็บไว้ให้หลานชายดี
โดยเฉพาะเมื่อเกิดเรื่องอื้อฉาวว่า มารดามีข่าวพัวพันกับชายอื่น

พาลีขอรายงานตัวต่อท่านแม่ทัพ (ก่อนจะแวบไปหาของกินยังกองเสบียง  ;D)

ฮิฮิ ท่านอาจารย์ใหญ่คล้อยตามผมรึยังครับ ว่าเรื่องพี่ศรีเนี่ย มันต้องมีอะไรลึกซึ้งเกินกว่าเพื่อนที่นับถือกันแบบที่ผมฟันธง :)

เหตุเพราะความอยากรู้ ผมจึงพยายามไปค้นหาเรื่องที่เกี่ยวกับ คุณหญิงศรีท่าน แต่ก็ไม่ได้ความอะไร
ทำให้เตลิดเปิดเปิงไปเรื่อย จนหูแว่วๆ คล้ายได้ยินเสียงท่านอาจารย์ใหญ่สั่งเช็คชื่อ จึงต้องรีบแจ้นกลับมาขานชื่อรับ แทบไม่ทันครับ

(คือ ผมมัวไปวนเวียนอ่านเพลิน อยู่ในหลายกระทู้ เช่น กลุ่ม สยามหนุ่มในสมัย ร5 (http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2010/03/K9045558/K9045558.html)  :-\)

^นี่^ คุณนิลพัท สิบแปดมงกุฏของแท้

สนใจจริง อ่านจริง อีกหน่อยต้องเขียนจริงมาลงบ้างนะครับ

เขียนแล้วต้องไม่เหลวไหล อย่าทิ้งไว้ครึ่งๆ กลางๆ ไม่ต่อให้จบแบบบางคนด้วยนะครับ แบบนั้นใช้ไม่ได้ มีอยู่คนนึ่งตั้งกระทู้ไว้แล้วทิ้งค้างเหลวไหลไปเป็นเดือนๆ น่าตีนัก >:(  >:(  >:(

โโโห ::) ท่านอาจารย์ครับ ผมขอเป็นแค่อสุรผัด ขาจรของท่านอาจารย์ น่าจะดีกว่านะครับ

แต่แหม ท่านอาจารย์ใหญ่ เล่นชมให้เป็นสิบแปดมงกุฏ
ผมนี่สะดุ้งโหยงตัวลอย หัวเราะมิออกร่ำไห้มิได้ จริงๆครับ  ;D :'(

รีบเผ่นก่อนดีกว่า โพสบ่อยเดี๋ยวงานเข้าแบบคุณประกอบ แล้วอดเป็นอสุรผัดอีกต่างหาก

ไหงเป็นอย่างนี้กันไปหมด ทีที่วิกโน้นละก็แย่งกันแสดงความเห็น พวกไม่รู้ก็พยายามอวดรู้ เห็นหัวเรื่องแล้วอยากเขียนก็เข้าไปเขียนมั่ง ไม่ยอมอ่านที่คนรู้เขาโพสต์ลงไปแล้วก่อนหน้าก็มี

วิธีเล่นกระทู้ให้สนุกของอสุรผัดคือ ต้องถามนะครับ  ตั้งคำถามให้มันเข้าเรื่องเท่านั้น แล้วจะมีผู้รู้หลายท่านเข้ามาช่วยตอบ สนุกด้วยกันทั้งทัพวานร
เล่นบทนี้สักพักก็จะชินเวที เดี๋ยวก็ได้ขยับวิทยฐานะขึ้นมาเป็นขุนกระบี่มือขนระดับพญาวานรมีชื่อขึ้นมาเรื่อยๆ

ช่วยเขย่ากระทู้

คุณวันดีเคยถามไว้ในกระทู้หนึ่ง


เมื่อพิจารณาพฤติกรรมของคุณหญิงศรีที่กล้าขัดพระราชประสงค์ให้เข้าวัง ก็น่าจะชวนให้คิดว่าบุคลิกเป็นคนแข็งค่อนข้างดื้อเช่นนี้เพราะเหตุที่คุณวันดีถามหรือไม่

เหล่าอสุรผัดช่วยออกความเห็นกันหน่อย  ;D

อสุรผัดหรือพญาวานรแย้งคำตอบนี้ได้นะครับ ถ้ามีความเห็นต่าง

ผมพยายามตามร่องรอยที่ว่าเหมือนกัน แต่หาไม่พบว่าจะมีหญิงไทยคนใดที่บิดาส่งไปเรียนเมืองนอก นอกจากจะไปอยู่กับครอบครัวในฐานะภรรยา หรือธิดาของนักการทูต เหตุผลสำคัญคือ ในสมัยนั้นยากที่คนไทยจะลงทุนเรื่องการศึกษาให้ลูกสาว เพราะคิดว่าอนาคตไม่ต้องพึ่งตัวเอง แต่ขึ้นอยู่กับสามี ลูกสาวเรียนสูงไปก็เท่านั้น เผลอๆหาผู้ชายมาเคียงคู่ยากเสียอีก

ประวัติของบรรพบุรุษในตระกูลบุนนาคไม่กล่าวถึงคุณหญิงศรี ถ้าเป็นนักเรียนนอกจริงก็น่าจะกล่าวถึงบ้าง

มาดูกันต่อ หน้า ๘

๒๘

แต่ความจริงนั้นเป็นด้วยเรื่องของท่าน และความในเข้าไปอีกชั้นหนึ่ง คือคงจะระวังว่าถ้าทรงแตกร้าวกับผู้ที่แกเห็นว่าคบหาแล้ว (หมายถึง ถ้าพระเจ้าอยู่หัวทรงแตกหักกับพี่ศรีแล้ว) เหมือนเอาสัตว์สี่ขาครึ่งบกครึ่งน้ำลิ้นสองแฉกตัวลายพร้อยเข้าไปไว้ในบ้าน จะล้างผลาญให้ถึงทำลายตระกูล  เจ้าพระยาสุรศักดิ์เรียกของๆพี่สะใภ้คืนหมด แล้วก็ไล่ไม่ให้พี่ศรีอยู่ในบ้าน ไม่พูดจาให้เห็นเท็จจริงอย่างไรไม่ เพียงแต่ใช้คนสนิทให้ไปบอกพี่ศรีให้ทำอย่างนั้นอย่างนี้ และพูดจาให้เข้าใจว่าที่แตกหักเพราะคบท่านเป็นชู้สู่สาว และสุรศักดิ์คิดจะทำลายล้างตัวท่าน เอาให้ก้นกระแทกดินหรือล้มทั้งยืนอะไรต่างๆ

๒๙

เมื่อท่านทรงทราบดังนี้แล้ว ก็ทรงทราบพระองค์ว่าไม่มีทางสู้ เพราะไม่ได้รบพุ่งกันต่อหน้า เป็นการแอบลอบทำลายข้างหลัง แม้ว่าท่านจะมีความสัตย์จริงอย่างไรก็คงสู้ไม่ได้ เพราะเป็นกลอุบายลึกลับหาเป็นเรื่องที่ต้องการข้อเท็จจริงตรงๆ ให้รู้ว่าผู้ใดผิดผู้ใดถูกไม่ เป็นแต่กลอุบายล่อให้ตกหลุม หรือพาลหาผิดกันด้วยเหตุอื่นๆ ถ้าท่านกับเจ้าพระยาสุรศักดิ์เป็นเพื่อนสนิทกัน ได้เคยมีหนังสือถึงกันด้วยความสลักสำคัญเป็นอันมาก เช่นเดียวกับพระองค์สวัสดิ์(พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์) แม้ว่าเจ้าพระยาสุรศักดิ์จะเอาหนังสือของท่าน..

๓๐

แม้ว่าเจ้าพระยาสุรศักดิ์จะเอาหนังสือของท่านไปแอบทูลเกล้าถวายพระเจ้าอยู่หัว ก็จะทรงพระพิโรธ และท่านก็คงต้องรับพระราชอาญาเช่นครั้งเจ้าปาน ฝ่ายท่าน แม้เอาหนังสือของพระองค์สวัสดิ์ทูลเกล้าถวายบ้างไม่ได้ฉันใด ท่านก็ไม่สามารถเอาหนังสือของเจ้าพระยาสุรศักดิ์ทูลเกล้าถวายได้บ้างฉันนั้น แต่ความจริงก็ได้ร่วมคิดเห็นชอบถูกอารมณ์กัน ในความคิดความเห็นต่างๆ อย่างเช่นพูดกันในที่ลับตามพวกเพื่อนสนิท ซึ่งเห็นว่าชอบด้วยราชการจริงเหมือนกันทุกคนทุกพวก

ตรงนี้ผมเห็นจะต้องแทรกคำขยายความหน่อย เจ้าปานที่ท่านเอ่ยขึ้นมาสองครั้งแล้ว น่าจะเป็นผู้ที่เพ็ดทูลให้พระเจ้าอยู่หัวทรงทราบเรื่องเงินของกรมไปรษณีย์ ที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ผันไปซ่อมบ้านหลวงที่พระราชทานให้อยู่อาศัย จนโดนพิโรธยึดบ้านคืน แต่ก็ยังไม่ได้เอาผิดคิดโทษประการอื่น

ส่วนที่ทรงเอ่ยถึงพระองค์สวัสดิ์ ก็น่าจะเป็นเรื่องหนังสือที่เข้าชื่อกันเป็นบัญชีหางว่าว ส่งมาทูลเกล้าถวายเมื่อครั้งที่ทรงเป็นท่านทูต หนังสือดังกล่าวใครๆเข้าใจว่าเป็นความเรียงที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงเขียนขึ้น เลยเป็นเหตุให้โดนกริ้ว แต่ท่านเองทรงกล่าวในหนังสือพระประวัติเล่ม ๑ ว่า ความจริงแล้ว พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ ทรงเป็นผู้เขียน ความดังกล่าวอาจมีหลักฐานที่ทั้งสองพระองค์มีหนังสือต่อกัน แต่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงกล่าวในที่นี้ว่า ท่านไม่อาจจะนำขึ้นทูลเกล้าถวายเพื่อให้พระองค์พ้นผิดต่อกรณีย์นั้นได้

อย่างไรก็ดี นี่คือความเห็นของพระองค์ฝ่ายเดียวที่คิดว่าท่านหลุดจากตำแหน่งทูตเพราะเหตุนี้ แต่ความจริงพระเจ้าอยู่หัวทรงมีเหตุผลอะไร ท่านผู้อ่านจะพบคำตอบได้ในกระทู้นี้แหละ ติดตามอ่านให้ตลอดแล้วกัน จะได้ไม่ตกหล่นเรื่องสำคัญๆอะไรไป

๓๑

เมื่อการเป็นไปเช่นนี้ ท่านก็ทรงเข้าพระทัยว่าครั้งนี้เป็นครั้งที่สุด เพราะทรงหมดเพื่อนหมดฝูง หมดความดีความโฮป(ความหวัง)ทุกอย่าง จะไปปรับทุกข์ปนับร้อนกับผู้ใดไม่ได้ ไม่มีใครที่จะเห็นความจริงในใจอีกต่อไป พระองค์ท่านจึงเตรียมฆ่าตัวตาย ทำพินัยกรรมเสร็จ ซื้อปืนโก(ปืนโคลต์)ที่จะยิงสมองเสียแล้ว ถวายหนังสือตามเรื่องราวอย่างนี้ไว้กับสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสี

เป็นไปได้ไหมคะ ว่าชื่อของคุณหญิงศรีถูกลบออกจากสารบบตระกูล เป็นโครงกระดูกในตู้ที่ถูกฝังกลบหมดจดไร้ร่องรอย

เป็นไปได้สิครับ อันธรรมดาโครงกระดูกในตู้ เขาจะงัดออกมาเล่าเฉพาะญาติใกล้ชิดเป็นอุทาหรณ์ไม่ให้ทำอะไรเสื่อมเสียวงศ์ตระกูลเช่นนั้นอีก นอกเสียจากว่าผู้ที่นำมาเล่าสู่สาธารณะจะตกแต่งเลี่ยมทองโครงกระดูกนั้นจนอร้าอร่ามแล้ว จึงนำออกมาอวด นึกว่าความจริงที่เน่าเหม็นจะถูกซ่อนไว้ได้ตลอด หารู้ไม่ว่าอินทรเนตรนั้นมีความศักดิ์สิทธิ์ยิ่งนัก สามารถทะลุทลวงจนเห็นถึงแก่นแท้ ว่าอะไรคือความเท็จ อะไรคือความจริง

หน้า ๙ หน้านี้มีความอันสำคัญ

๓๒

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงเคยถวายหนังสือตามเรื่องราวอย่างนี้ไว้กับสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีเพราะทรงเห็นว่าสมเด็จเจ้าฟ้าพระองค์นั้นทรงเชื่อความที่เขาเรียกกันว่าเรื่องบ้าๆ แต่เป็นความดีของท่านอยู่บ้าง

ครั้นจัดการเสร็จ บอกพี่ศรี ผู้เป็นเพื่อนจริงที่เหลืออยู่คนเดียวแล้ว แกก็ไม่ยอม แกว่าถ้าท่านตายไปในเวลานี้แล้วแกจะต้องตายด้วย เพราะแกก็หมดเพื่อนอยู่ไม่ได้เหมือนกัน ทั้งในเวลานั้น เจ้าพระยาสุรศักดิ์กับเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ ก็คิดกันจะจับพี่ศรีตีตรวนขังกรงเร่งเงินค่านา ที่เกี่ยวค้างกับพระยาสุพรรณ ซึ่งพี่ศรีได้กราบทูลขอ ก็โปรดเกล้าพระราชทานให้แล้ว

๓๓

ยังหาได้พระราชทานสลักสำคัญอันใด (แปลว่าพระราชทานด้วยพระวาจา แต่ไม่มีหลักฐาน) นอกจากได้ทรงสั่งเจ้าพระยารัตนบดินทร์ให้ปล่อยหลวงนา หรือใครที่เขาเอามาจำเร่งเงินครั้งหนึ่งแล้ว แต่บรรดาหนังสือและบัญชีทั้งปวงที่จับจ่ายใช้สอยนั้น เจ้าพระยาสุรศักดิ์ก็มาค้นเอาไป เรียกเอาไปเสียหมด คุณหญิงศรีไม่มีพยานอันใดก็คงต้องตายภายในตะราง หรือด้วยความเจ็บอายอัปยศเหมือนกัน เพราะฉะนั้น ถ้าไม่มีใครจะอยู่ช่วยแกแล้ว แกก็จะทำลายตัวแกเองเสียดีกว่าให้ผู้ใดมาล้างทำลาย ให้ได้ความอัปยศซ้ำ

ตกลงเรื่องรับสั่งที่จะให้คุณหญิงศรีเข้าไปอยู่ในวังนั้น เป็นด้วยเรื่องอะไร ?

๓๔

เมื่อการเป็นไปดังนี้ ท่านก็เลยจะตายไม่ได้อยู่เอง เพราะจะต้องตายโดยดิสออเนอร์(คือไร้เกียรติ) เพราะคงกลายเป็นรักพี่ศรี ออกหน้าอยู่กินด้วยกันไม่ได้ สิ้นความคิดเข้าก็ต้องตายเสียด้วยกัน จะเกิดขันอย่างเอกขึ้น (แปลว่าจะกลายเป็นที่ขบขันมากมาย) เพราะจะสมกับความที่โกหกกันไปหมด ความดีของท่านก็จะกลายเป็นความชั่วไป แล้วจะกลับมาพูดยกตัวเอาความดี ท่านจึงต้องคิดเปลี่ยนแปลน(แผน)ใหม่ เพื่อที่จะตายด้วยความดีความสุจริตให้จงได้

เรื่องเดียวกันนี้เอง ที่หนังสือพระประวัติเล่ม ๑ ทรงกล่าวไว้ต่างกันดังนี้

๓๕

ท่านทรงมีพยานหลายอย่างหลายครั้ง ทั้งได้สังเกตได้ยินได้ฟังกระแสพระราชดำริแล้วว่า พระเจ้าอยู่หัวทรงเกลียดท่านยิ่งกว่าผู้ใดหมด เพราะไม่ทรงทราบความจริงในใจของท่าน เข้าพระทัยผิดไปจากความจริงด้วยเหตุการณ์และเสียงต่างๆ ซึ่งเป็นกรรมของท่านเท่านั้น แต่ท่านเป็นผู้ที่รับราชการแผ่นดิน..

พระยาสุนทรสงครามตายไปตั้ง 4 ปีแล้ว  เพิ่งมาเร่งรัดเงินค่านาที่ท่านตกค้างอยู่  ??? ??? ???
แล้วเร่งเอากับภรรยา ซึ่งเป็นผู้หญิงอยู่กับบ้านไม่มีทางทำมาหากินอะไร     
คนที่รังแกก็ไม่ใช่ใคร  น้องสามีกับญาติในสกุลบุนนาคของคุณหญิง?

ประหลาดแฮะ

ขอเป็นอสุรผัดบ้าง

นั่นซิครับ ทำไมเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) จึงจะต้องใช้กลอุบายเอาญาติผู้หญิงในตระกูลไปติดคุกติดตะราง ทั้งๆที่พระเจ้าอยู่หัวทรงยกหนี้ให้แล้ว



ผมจะจอดกระทู้ตรงนี้สักพัก รอให้ผู้อ่านตามมาให้ทันก่อนดำเนินเรื่องต่อ

ขออนุญาตย้อนไปเรื่องประวัติคุณหญิงศรี


ใน เว็บของสกุลบุนนาค  (http://www.bunnag.in.th/prarajpannuang025.html) ไม่ประวัติเกี่ยวกับบุนนาคที่เป็นผู้หญิง แม้แต่บุตรของพระพรหมธิบาล (จอน บุนนาค) กับคุณนวล ก็ยังมีประวัติหลวงสุนทรภักดี (วุธ บุนนาค) เพียงท่านเดียว

สวัสดีครับท่านอาจารย์ทุกท่าน
ผมติดตามอ่านเว็บมาหลายปีแล้วครับ
เพิ่งจะมีโอกาสสมัครเข้ามาเป็นสมาชิก ต้องขอฝากตัวไว้ในกระทู้นี้เลยครับ

ติดตามเรื่องมาถึงตรงนี้ ก็ให้รู้สึกสงสารคุณหญิงศรีจริงๆค่ะ ดูเหมือนว่าท่านจะเป็นแค่หมากตัวหนึ่งที่ถูกดึงเข้าไปอยู่ในกระดานการเมืองของพวกผู้ชาย

ไล่เลียงประวัติของพระองค์ท่านมาถึงจดหมายหน้าล่าสุด
พระองค์ท่านก็มีหลายแผลอยู่เหมือนกัน
1. กรณีข้อเสนอ ร.ศ.๑๐๓ (พ.ศ.๒๔๒๗)
2. ข้อครหาเรื่องเอาเงินหลวงไปใช้ต่อเติมบ้าน จนถูกยึดบ้านหลวงคืน
3. ข้อครหาเรื่อง "พี่ศรี"

ถ้ามองในมุมที่ว่าท่านโดนกลั่นแกล้ง ก็น่าคิดว่าท่านไปเหยีบตาปลาใครเข้าให้หรือไม่
จึงมีผู้ปล่อยข่าวให้ร้ายท่านได้ถึงเพียงนี้ครับ

มันก็คิดได้หลายแง่ค่ะ   ยังไม่มีใครฟันธงลงไปได้ว่าเรื่องจริงเป็นอย่างไร   ได้แต่สันนิษฐานความเป็นไปได้
ความเป็นไปได้ที่ง่ายที่สุด  คือมองจากข้อเท็จจริงว่า
1. กรณีข้อเสนอ ร.ศ.๑๐๓ (พ.ศ.๒๔๒๗) ท่านได้ทำเกินพระบรมราโชบาย  จนเป็นเหตุให้ถูกเรียกตัวกลับ  
แต่ก็ไม่ถึงขั้นวาสนาชะตาตก  เพราะกลับมาสยามก็ยังได้รับเกียรติ   โปรดเกล้าฯให้ไปรับราชการตำแหน่งสำคัญในแผ่นดิน
ข้อนี้ เป็นข้อเท็จจริงที่ขัดแย้งความเชื่อของบางคน ที่ถ่ายทอดให้คนรุ่นหลังเข้าใจว่าท่านเป็นปัญญาชนหัวก้าวหน้าเกินไปของสยาม  จนผู้มีอำนาจรับไม่ได้

2. ข้อครหาเรื่องเอาเงินหลวงไปใช้ต่อเติมบ้าน จนถูกยึดบ้านหลวงคืน
เรื่องนี้ย่อมมีการสอบสวนหาหลักฐาน  ไม่ใช่พอถูกกล่าวหาปุ๊บก็โดนลงโทษปั๊บ   โดยไม่มีการสืบสาวราวเรื่อง  ราชการไม่ฟังเสียงเล่าลือปราศจากมูลอยู่แล้ว
ผลของการสอบสวนคือ คดีมีมูล  มีการยึดของกลางคืนหลวง

3. ข้อครหาเรื่อง "พี่ศรี"
แยกเนื้อจากน้ำ ได้ข้อเท็จจริงมาว่า
-  ท่านกับคุณหญิงศรี สุนทรสงคราม มีความสนิทสนมกัน
-  ความสนิทสนมนั้นนำไปสู่เสียงครหานินทา    จนญาติผู้ใหญ่ทั้งฝ่ายพระยาสุนทรสงครามและฝ่ายบุนนาคของคุณหญิงศรีเอง ต้องยื่นมือเข้ามาเกี่ยวข้อง เพื่อระงับเหตุ
-  ทางออกคือหาทางแยกคุณหญิงเข้าไปอยู่ในวังหลวง  ให้เรื่องจบๆกันไป    ได้รับการปฏิเสธจากคุณหญิง ทั้งที่เป็นพระราชประสงค์
-  เกิดการบาดหมางในทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง  เพื่อนฝูงเครือญาติแตกกัน
-  คุณหญิงคิดฆ่าตัวตาย   พระองค์เจ้าปฤษฏางค์ก็คิดปลงพระชนม์องค์เอง   แต่ทั้งสองอย่างนี้ไม่ทันได้เกิดขึ้น  เพราะท่านเปลี่ยนใจเสียก่อน

ส่วนใครกลั่นแกล้ง   หรือการเมืองเบื้องหลังเป็นอย่างไร  ต้องรอซายานวรัตนท่านเดียวมาเฉลยค่ะ

ขึ้นไปนั่งบนกำแพง เอ้อเอิงเอ้อเอย แสร้งตี..ขิม
พยัก..ยิ้มอยู่ในที เอ้อเออเอ้อเอย ว่ามีกึ๋น
แต่ความจริงไม่มี เอ้อเอิงเอ้อเอย ทำตีมึน
ถึงล้มครึนก็ไม่กลัว เอ้อเออเอ้อเอย มั่วได้..เอย

เฮ หาสมาชิกได้อีกหนึ่งแล้ว ขอต้อนรับสู่กองทัพวานรครับ

ระดมพลอสุรผัดหน้าเก่าหน้าใหม่ทั้งหลายมาช่วยกันกดไลค์คนละไม้คนละมือนะคะ
ไม่งั้นอดอ่านชีวิตลับของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์  เพราะท่านซายานวรัตนเตรียมเปลี่ยนอาชีพเป็นตีขิม  ทิ้งกระทู้ เผยไม่ตลอดด้วยเอ้า

สวัสดีครับท่านอาจารย์ทั้งสอง

เรื่องที่เรากำลังวิเคราะห์กันอยู่นี้ ถ้ามีหลักฐานที่เป็นทางการแบบครบถ้วนก็คงไม่ต้องมาคิดกันต่อ
แต่ทว่าเรื่องราวมันคลุมเครือ มีเปิดนิด ปิดหน่อย ส่วนที่ปิดนี่แหละครับเป็นส่วนที่เติมให้เต็มได้ด้วยจินตนาการ
บวกเหตุผลที่เป็นไปได้

และอีกอย่างที่ผมอยากให้เผื่อใจไว้ด้วยคือเป็นเรื่องเล่าจากมุมของพระองค์ท่านเองว่าทรงถูกใส่ร้ายด้วยประการต่างๆ
การจะกล่าวตำหนิพระองค์ท่านเองย่อมเป็นไปไม่ได้

ผมไม่ปักใจเชื่อเรื่องที่พระองค์ท่านเล่ามาทั้งหมดว่าเป็นความจริง 100% เพราะขนาดเรื่องเปลี่ยนใจจะปลงพระชนม์เอง
ด้วยปืนโคลท์ เมื่อเขียนต่างเวลากันผู้ที่มาห้ามกลับเป็นคนละคนกัน หรือว่าท่านเล่าให้ทั้งพี่ศรี และหม่อมของท่านฟังครับ

เชฺิญอาจารย์ท่านอื่นครับ ผมกำลังมีกิจ งานเข้า

ที่เข้ามา ไม่ใช่อาจารย์  
แค่  อสุรผัด (ตัวจริงๆ)
มารายงานตัวครับ อาจารย์
อ่านมาครบทุกหน้าแล้ว
เพิ่งกลับมาจากธุระ ไปเสียหลายวัน

พญาสุครีพเข้ามาตัวแดงแจ๋ แต่เนียนว่าเป็นอสุรผ้ดตัวจริง
เอ้าไม่เป็นไร ๆ เชิญ ๆ ขอบคุณครับ

ต่อหน้า ๑๐ ครับ

๓๖

แต่ท่านเป็นผู้ที่รับราชการแผ่นดินชื่อเสียงปรากฏ และยังทำการมีผลประโยชน์ต่อแผ่นดินอยู่ ก็ยังเป็นการลำบากที่จะทรงแลเห็นว่าท่านยังเป็นมนุษย์อยู่ จะทรงพระพิโรธอย่างไรออกไป หรือเอาผิดชอบอย่างไรก็ยังเป็นที่ไม่พอพระราชหฤทัย และความผิดของท่านนั้นแม้ว่าจะเป็นความจริงก็ดี ก็ไม่ใช่ความผิดในทางราชการ หรือควรยกขึ้นลงพระราชอาญาให้ถึงความพินาศฉิบหายได้ไม่ จึงยังเห็นการรวมๆรอๆอยู่

๓๗

แต่ทรงรู้พระองค์แล้วว่าสิ้นพระกรุณา ที่จะมีโฮ้ปว่าจะทรงรับราชการมีความสุขความเจริญได้ เป็นอันว่าหมดโอกาสแล้ว ถ้าแม้ว่าจะมีเหตุการณ์มาอย่างไร ท่านจะหมายพึ่งพระบารมี หรือพระมหากรุณาเป็นอันไม่ได้เสียแล้ว ความตายความฉิบหายก็รอคอยท่าตัวท่านอยู่ทุกวัน เจ้าพระยาสุรศักดิ์ก็หนีเอาตัวรอดไปแล้ว ยังแต่ตัวท่านที่ยังหลงงมเซอะยึดสัตย์อยู่ ผู้ใดผิดก็คงต้องรับผลของอกุศลกรรมนั้น

๓๘

มิใช่ท่านจะรักชีวิตอย่างคนบางคน จนไม่รู้ที่ควรตายไม่ควรตาย ถ้าชีวิตนั้นจะทำลายไปด้วยจะได้ประโยชน์ต่อแผ่นดิน หรือพระเจ้าอยู่หัว ซึ่งทรงพระเดชพระคุณยิ่งบิดามารดาแล้วไม่เสียดาย แต่ถ้าต้องตายเปล่า เอาความเน่าที่มีผู้มาพอกให้ไว้ถมแผ่นดินให้ขึ้นชื่อ โดยหาความผิดความจริงในความชั่วมิได้นั้น ท่านไม่ยอม ต้องดิ้นไปหาความดีความถูกต้องให้จงได้

๓๙

เพราะฉะนี้ ท่านจึงคิดอุบายเตรียมตัวที่จะหนีไปให้พ้นจากภัยพาล เพื่อที่จะได้พูดการให้เต็มปาก และจัดการให้ทรงเห็นสัตย์จริงให้จงได้ว่า แม้ท่านไม่มีความดีความจริงความสัตย์ กตัญญู ความอารยะต่อใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทแล้ว ท่านจะหาความสุขสบายและผลประโชน์ใส่ตัวได้ตลอดชีวิต เมื่อทรงเห็นความสัตย์กตัญญูและเชื่อว่าท่านตายด้วยความสัตย์จริง มิใช่ตายด้วยความอัปรีย์จัญไรอย่างใจคนชั่วที่คิดเห็นไปแล้ว ท่านจะยอมกลับเข้ามาสวามิภักดิ์ รับพระราชอาญาถึงชีวิตหรือฉลอง…

ท่อนหลังนี่เข้าใจไหมครับว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงพยายามจะสื่ออะไร ลองแปลไทยเป็นไทยกันหน่อยไหม

รับพระราชอาญาถึงสิ้นชีวิตฤๅฉลอง

ปัญหารุมเร้าทุกด้าน  จนคิดจะฆ่าตัวตายแต่ก็เปลี่ยนใจ เป็นหนีแทน   เพราะท่านสามารถจะออกนอกพระราชอาณาจักร     ไปทำงานดีๆมีเงินทองได้สบาย     ต่อเมื่อพระเจ้าอยู่หัวทรงเข้าพระราชหฤทัยได้ถูกต้อง  ท่านก็จะกลับมารับราชการฉลองพระเดชพระคุณตามเดิม

สรุปว่า อยู่ไม่ไหว จะหนีละ  แต่ไม่ได้อกตัญญูต่อพระเจ้าแผ่นดิน    ทรงยกโทษให้เมื่อไหร่ก็จะกลับมา

รับพระราชอาญาถึงสิ้นชีวิตฤๅฉลองพระเดชพระคุณอย่างหนึ่งอย่างใดได้ทุกอย่าง

ตรงนี้เล่าครับ เมื่อทรงเห็นความสัตย์กตัญญูและเชื่อว่าท่านตายด้วยความสัตย์จริง มิใช่ตายด้วยความอัปรีย์จัญไรอย่างใจคนชั่วที่คิดเห็นไปแล้ว ท่านจะยอมกลับเข้ามาสวามิภักดิ์

เคยอ่านเอกสารพระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวข้อหนึ่งที่ว่า "การเถียงในพระราชอำนาจ" นั้นรัชกาลที่ ๕ ทรงอนุญาตให้เถียงพระองค์ท่านได้ แต่อยู่ในวิสัยแห่งข้อราชการ ก็ทรงยอมฟัง

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์น่าจะเขียนตกไปคำหนึ่ง คือคำว่า "เชื่อว่าท่าน 'ยอม' ตายด้วยความสัตย์จริง"
เพราะถ้าไม่ตกคำนี้  จะแปลว่า ท่านตายไปเสียก่อนถึงจะยอมกลับเข้ามากราบถวายบังคมขอเป็นข้าใต้ฝ่าละอองฯ อีก

ตอนที่ท่านเขียน อารมณ์คงเครียดจัด  เขียนผิดเขียนถูกอยู่หลายตอน

แอบอยู่หลังห้องครับ

ส่วนหนึ่งผมว่า เอกสารเหล่านี้ ท่านเขียนเอง ก็ย่อมแน่นอนว่า ท่านเขียนไปในทางแก้ต่างข้อครหาต่างๆที่เกี่ยวกับตัวท่าน ซึ่งก็แน่นอนว่าต้องมีแต่เรื่องดีๆแน่ๆ สังเกตจากการพยายามนำเสนอว่า เรื่องทั้งหมดเป็นเรื่องธรรมดาๆทั่วไป ไม่ได้มีอะไรเลย แต่ท่านไม่สามารถชี้แจงในเวลานั้นได้ เพราะนิสัยรักเกียรติ รักษาคำมั่นสัญญาของท่าน เมื่อแก้ข้อกล่าวหาตรงๆ ไม่ได้ ก็ต้องหาทางอื่นจนทำให้ถูกคนรอบข้างมองว่า ท่านมีกลอุบายเล่ห์เหลี่ยมสูง นำมาซึ่งความไม่ไว้ใจจากคนรอบข้าง สุดท้ายเมื่อไม่ได้รับความไว้ใจเสียแล้ว ทำอะไรก็กลายเป็นผิดไปหมดสิ้น 

ผมขอยังไม่เฉลยตอนท้ายนะครับ เดี่ยวจืด
ขอให้ตามไปทีละหน้ากระดาษดีกว่า สนุกดี หมายถึงผมสนุกนะครับ คุณๆอาจจะไม่สนุกก็ได้

น่าจะเข้าท่าที่สุดแล้วครับ

หน้า ๑๑

๔๐

ซ้ำอีกที

ท่านจะยอมกลับเข้ามาสวามิภักดิ์ รับพระราชอาญาถึงชีวิตหรือฉลองพระเดชพระคุณอย่างหนึ่งอย่างใดได้ทุกอย่าง ไม่ได้เสียดายชีวิตร่างกายเลย แต่ชีวิตนั้นจะต้องตายด้วยออเน่อร์จึงจะยอม ตายด้วยดิสออเนอร์ ดิสสิปุต(คำหลังนี้ยังเดาไม่ออกว่ามาจากภาษาอังกฤษคำใด)อย่างที่จะกดขี่กันอย่างนี้ ท่านฉลองพระเดชพระคุณไม่ได้ ต้องกราบบังคมลาหนีไปให้พ้นภัย หาโอกาสสำแดงตัวให้บริสุทธิ์ แล้วกลับมารับพระราชอาญาตาย ที่ละเมิดพระราชกำหนดกฎหมาย หนีไปนอกพระราชอาณาเขต ให้มีความดีที่ไปโดยดี เพราะหนียุ่ง แล้วเมื่อเห็นความ

๔๑

สัตย์จริงแล้ว ถึงแม้ว่าจะเลยไปหาความสุขสบายได้ ก็ยอมกลับมาตายด้วยอาญาแผ่นดินที่ผิดจริง แม้ว่าจะไม่กลับเลย จะไปหาผลประโยชน์ในทางคิดคดทรยศ จนยิ่งกว่าสุนัขก็ได้ แต่ไม่เอาไม่คิด สู้ไปตายดีกว่า ถ้าเห็นความจริงเมื่อไหร่ จึงจะกลับมารับพระราชอาญา ไหนๆอยู่ก็ตายไปก็ตาย ก็ต้องลองไปตามบุญตามกรรม อย่างไรก็คงตายด้วยความดี เพราะถ้าไปโดยลำพังและกินความสัตย์แล้ว บางทีจะต้องกวาดถนนหาเลี้ยงชีวิต

๔๒

เว้นแต่จะคิดเอาความชั่วจึงจะเลี้ยงตัวรอด หาความสุขความเจริญมีผลประโยชน์ได้ แต่ความข้อนี้ขออย่างได้ทรงพระวิตกสงสัยเลย ท่านไม่ทรงทำลายคติของตระกูล และทำการให้เสื่อมพระเกียรติยศหามิได้ ถ้ากลับไปตายที่กรุงเทพได้โดยสุจริตไม่ผิดกฎหมายแล้ว ท่านจะทรงมีความยินดี เพราะไล้ฟของท่านเวลานี้ ไม่น่าจะมีความยินดีที่จะมีชีวิตอยู่เลย ความทุกข์ยากลำบากและความเจ็บอกเจ็บใจ ได้ความคับแค้นเจ็บอาย มีพอที่จะต้องประสงค์ให้หมดความสงสารอยู่แล้ว

๔๓

ครั้นตกลงในใจว่าท่านจะทำอย่างอื่น ประพฤติอย่างอื่น ไม่ดีไปกว่าที่จะหาความตายเพื่อออเนอร์ จึงได้เตรียมตัวที่จะกราบถวายบังคมลาไปตาย หรือกลับมาตายที่กรุงเทพพร้อมเสร็จทุกอย่าง ทั้งคิดป้องกันไม่ให้เสียความคิดค้างกลางคันได้ด้วยแล้ว พอบังเอิญสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีจะเสด็จญี่ปุ่น และมีพระประสงค์ให้ท่านตามเสด็จ เพื่อที่จะได้ไปเป็นกำลังราชการให้การเสด็จไปได้โดยเรียบร้อย

ท่านทรงคิดถึงพระเดชพระคุณสมเด็จเจ้าฟ้าพระองค์นั้นเป็นยิ่งแล้ว ฝ่ายภัยอันตรายก็ใกล้กายเต็มที

Dishornor Dispute

รู้สึกว่าพระองค์ท่านจะยึดมั่นในสัตย์ และความดี แบบมั่นใจว่าทองแท้ไม่กลัวไฟ วันหนึ่งความดีต้องปรากฏแล้วคนจะเข้าใจความจริง

เป็นความคิดในแนวอุดมคติมากนะครับ แต่พระองค์ท่านอาจหลงลืมไปว่าข้อครหาเรื่องพี่ศรีนั้นมันแปดเปื้อน ฟอกตัวได้ไม่ง่าย

เพราะคนที่รู้ความจริงว่าเป็นอย่างที่เขาลือหรือไม่ มีเพียงพระองค์ท่านกับพี่ศรีเท่านั้น (พาลให้นึกถึงไอ้ฟัก จากเรื่องคำพิพากษา)

ก็เป็นไปได้เหมือนกันว่านักเรียนนอก อยู่เมืองอังกฤษพอๆกับเมืองไทยจะออกเสียงเป็นดิสสิปุต

คุณสาครตามอ่านนะครับ ตามอ่าน ไม่ถึงกับห้ามกระพริบตา ห้ามแต่ตาเหลือกเท่านั้น

ดูจากบริบท ผมรู้สึกว่าดิสสิปุตน่าจะเป็น Desperate ดูเหมือนกับ ตายแบบไร้เกียรติ สิ้นหวัง

ถึงมื้อกลางวันแล้ว ขอแสดงความขอบคุณด้วยของโปรดของท่านเจ้าของกระทู้  


สองชิ้นนี้คุณประกอบรับประกันความอร่อย  ;D

เพิ่งกลับมาเห็น

คุณหมอเพ็ญจัดซุชิมาให้กองทัพวานรแล้วพวกเรา เชิญครับพี่น้องพี่ป้าน้าอา แบ่งๆกันไป พอครับพอสำหรับทุกคน

ซูชิผมม่ายสน

ผมรอกุ้งแม่น้ำมันเยิ้มที่มาแบบจานเปล ปูนึ่งสดเนื้อแน่น หมึกไข่อวบอ้วน และบรรดาอาหารทะเลหลากหลายที่มีท่านผู้ใหญ่พลาดพลั้งออกปากไว้ว่าจะให้ถล่มครับ  ;D

(http://www.reurnthai.com/index.php?action=dlattach;topic=5482.0;attach=39569;image)

โอ้! ช้าก่อนพี่น้อง โอโทโร่ ๒ ชิ้นนี้จัดให้เฉพาะคุณนวรัตนเพื่อเป็นกำลังใจในการถอดความและวิเคราะห์จดหมายต่อไป  ;D

กำลังถึงตอนจะหนี ผมกำลังลุ้นว่า ท่านจะให้การว่าท่านหนีไปคนเดียว หรือจะรับว่ามีใครปลอมตัวขึ้นไปสมบทบนเรือหนีตามไปด้วยกันจริงๆ อย่างที่มีการกล่าวหา
แล้วถ้าเป็นเช่นนั้น ท่านจะแก้ตัวว่าอย่างไร

ลุ้นครับ ลุ้น

แหม จะทานคนเดียวก็ยังไงอยู่ แบ่งๆกันไปก็แล้วกัน คนลุ้นหน้าจอเยอะ

แล้วว่างๆคุณหมอช่วยจัดกุ้งแม่น้ำมันเยิ้มที่มาแบบจานเปล ปูนึ่งสดเนื้อแน่น หมึกไข่อวบอ้วน และบรรดาอาหารทะเลหลากหลายให้ดอกเตอร์ประกอบด้วยนะครับ เห็นบ่นอยู่นานแล้ว

หน้า ๑๒

๔๔

เพราะเสด็จกลับเมื่อไหร่“ก็จะได้เห็นดีกัน” ศัตรูของพี่ศรีหรือของใคร หรือกลอุบายอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือโปลีซีอะไรกัน หรือศัตรูของท่านที่แอนด์โกกัน ก็คงจะจับพี่ศรีไปขังตะรางเร่งเงิน การนั้นก็จะลุกลามมาถึงท่าน เพราะจะนิ่งแลดูอยู่แยๆว่าชั่งมัน เป็นไรกับเพื่อนน้ำสบถไปไม่ได้ การที่ท่านจะหนีตายด้วยดิสออเนอร์ จะไปตายข้างหน้าด้วยออเนอร์ ก็จะไม่สำเร็จ แต่หากคิดถึงพระเดชพระคุณสมเด็จเจ้าฟ้า ท่านจึงยอมที่จะริศก์(เสี่ยง)เสียการของท่าน เตรียมตัวตามเสด็จ มิให้เสียการเสียพระประสงค์ของพระองค์

๔๕

เมื่อใจท่านตั้งใจกราบถวายบังคมลาแล้ว ยังอุตส่าห์รับราชการ รอไปและได้ทำการ(อ่านไม่ออกจริงๆ)กับความดีและเกียรติยศของสมเด็จเจ้าฟ้าไม่ให้เสื่อมเสียไปได้เช่นนี้ ขอให้ทรงคิดว่าท่านเป็นผู้รู้พระเดชพระคุณ และยอมรับราชการโดยความสวามิภักดิ์จนถึงนาทีสุดท้าย จนรอต่อไปไม่ได้แล้ว จึงได้กราบถวายบังคมลา ไม่ได้คิดคดทรยศ หรือทำการสิ่งใดให้เป็นประโยชน์ต่อตัวท่าน ท่านมิได้ถือโอกาสตามเสด็จนี้ หาผลประโยชน์หรือทำการส่วนตัวท่าน ให้สำเร็จประโยชน์สะดวกไป

๔๖

ให้สำเร็จประโยชน์สะดวกไปอย่างไรเลย ถ้าท่านเป็นคนชั่วจริงอย่างปากเน่าปากหนอนพูดกันแล้ว ก็คงจะแอบอิงอำนาจ ทำการหาผลประโยชน์ให้ได้ความลำบากเสทือนเกียรติยศสมเด็จเจ้าฟ้า เพราะท่านจะหาผลประโยชน์อย่างไรก็ได้ แต่ความประสงค์ของท่านผิดกับผู้อื่น ตัวท่านประสงค์จะฉลองพระเดชพระคุณให้เห็นใจ ภายหลังสำเร็จความประสงค์แล้ว จึงกราบถวายบังคมลาไปตามบุญตามกรรมของท่าน จะได้ทรงระลึกถึงบ้าง

๔๗

เพราะฉะนี้ ท่านได้ตามเสด็จและรักษาราชการ ไม่ให้เสียประโยชน์และพระเกียรติยศตลอดเวลาเสด็จญี่ปุ่น เมื่อกลับถึงเซี่ยงไฮ้แล้ว จึงได้กราบถวายบังคมลา หาได้เอาโอกาสเสด็จญี่ปุ่นเป็นช่องหนีไม่ สมเด็จเจ้าฟ้าไม่มีมีความมัวหมองหรือเสียหายอันใด ในการที่ท่านกราบถวายบังคมลาในเวลาตามเสด็จกลับ เพราะได้คิดเตรียม...

ทรงตกเป็นข่าวอื้อฉาวด้วยสัมพันธ์สวาทกับสตรีสูงศักดิ์ท่านหนึ่ง ทั้ง ๆ ที่ต่างฝ่ายต่างมีครอบครัวแล้ว ด้วยเหตุนี้พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯจึงโดนย้ายไปอยู่ญี่ปุ่น แต่ในระหว่างการเดินทางสตรีท่านนั้นก็หอบข้าวของเครื่องเพชรนิลจินดา ปลอมตัวเป็นชายลงเรือตามไปจนถึงจุดนัดพบที่ฮ่องกง

จาก หนังสือเรื่อง "ลูกผู้ชายชื่อนายหลุยส์" บทที่ ๙ มรสุมชีวิต (http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/07/K8075368/K8075368.html#112)

แผนการนัดพบกันที่ฮ่องกงเป็นความลับ ท่านไม่น่านำความลับมาเปิดเผยให้ทราบในจดหมาย

 W.S.Bristowe ผู้เขียนหนังสือเรื่อง "ลูกผู้ชายชื่อนายหลุยส์" ไม่ได้เข้าถึงเอกสารชั้นปฐมภูมิ แบบที่ผมกำลังนำมาให้คุณๆอ่านกันขณะนี้ ข้อมูลของเขาจึงผิดมากมาย เพียงที่คุณหมอเพ็ญยกมาว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงตกเป็นข่าวอื้อฉาวด้วยสัมพันธ์สวาทกับสตรีสูงศักดิ์ท่านหนึ่ง ทั้งๆที่ต่างฝ่ายต่างมีครอบครัวแล้ว ก็ผิดตรงที่ไม่ระบุว่าคุณหญิงศรีมีฐานะเป็นหม้ายแล้ว ไม่ใช่ว่ามาคบกับท่านโดยที่ยังมีสามีเป็นตัวเป็นตนอยู่

และว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์จึงโดนย้ายไปอยู่ญี่ปุ่น ก็ผิดอีก เพราะท่านเพียงแต่ตามเสด็จสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีไปเยือนญี่ปุ่นในระยะเวลาสั้นๆ

ส่วนว่าในระหว่างการเดินทางสตรีท่านนั้นก็หอบข้าวของเครื่องเพชรนิลจินดา ปลอมตัวเป็นชายลงเรือตามไปจนถึงจุดนัดพบที่ฮ่องกง  ผมจะยังไม่เฉลย ไว้เรามาคอยดูกันต่อก็แล้วกัน

๑๓

๔๘

เพราะได้คิดเตรียมการตลอดก่อนพระเจ้าอยู่หัวเสด็จกลับกรุงเทพเสร็จแล้ว แต่หากประสงค์จะได้ฉลองพระคุณสมเด็จเจ้าฟ้าจึงได้อยู่ตามเสด็จจนเสร็จราชการ

ครั้นมาถึงเซี่ยงไฮ้แล้ว ก็จัดเอาว่าเป็นสำเร็จประโยชน์ของพระองค์หมดแล้ว และความประพฤติของท่านอย่างไร เป็นประโยชน์แก่ราชการอย่างไรที่ได้มาตามเสด็จครั้งนี้ ย่อมทรงทราบในพระทัยทั้งสิ้นแล้ว ท่าน...

๔๙

ท่านจะตามเสด็จต่อไปไม่ได้แล้ว เพราะเกรงภัยอันตรายจะมีมาถึงตัวได้ กลับให้ความดีของท่านเป็นความชั่วไป จึงจำเป็นจำใจกราบถวายบังคมลาก่อนที่จะถึงฮ่องกง (เพราะปัญญาความคิดก็พอทันๆกัน เว้นแต่พูดได้กับพูดไม่ได้เท่านั้น) เพื่อที่จะได้สมประสงค์อย่างเดียว แต่นี่จะให้ได้รับความดีกับความตายด้วยกัน หรือออนเนอร์เท่านั้น หาไม่ก็จะไม่ทิ้งสมเด็จเจ้าฟ้าเลย

๕๐

กรณีย์ที่ท่านกราบบังคมทูลสมเด็จเจ้าฟ้าครั้งนี้ ท่านจะได้คิดการหรือมีประสงค์จะให้ใครเดือดร้อนก็หามิได้ ส่วนราชการหรือการไปรเวตก็ได้คิดจะป้องกัน ไม่ให้เดือดร้อนหรือเสียหายจนเต็มกำลัง ถ้าไม่วุ่นวายกันไปเองแล้ว ก็หามิได้ที่จะมีใครต้องเดือดร้อน และความคิดของท่านนี้ ท่านไม่ได้แกล้งผู้ใด หรือมีความยินดีในทุกข์ร้อนของผู้ใดเลย ท่านได้รู้จริงเห็นจริง มีเวรมีกรรมมากแล้ว แต่ว่านี้ จริงว่าโดยทางปรมัตแล้ว ก็ไม่มีอะไรหมดทั้งโลก ตัดไม่ได้ข้อเดียวที่จะเสียชื่อเสียงไปเพราะความเท็จ เพราะใช่ความผิดของท่าน ท่านจะต้องละชีวิตให้ชื่อเสียงติดอยู่ในแผ่นดินนี้ มีความสงสารบิดามารดาปู่ย่าตายายเป็นอย่างยิ่ง ไม่สามารถที่ท่านจะระงับใจยอมให้ตายได้

๕๑

การที่ได้กราบบังคมทูลมานี้ เป็นการสำคัญเรื่องหนึ่งนั้น ท่านต้องรู้สึกตัวว่าเวลานี้ท่านไม่มีแผ่นดินจะอยู่ในเมืองไทย เว้นไว้แต่จะได้บวชเสียจนตาย หาความสุขสบายในทางธรรม ซึ่งท่านมีความประสงค์แก่กล้ากว่าอย่างอื่นทั้งสิ้น แต่การนั้นหาสำเร็จได้ไม่ เพราะหนี้สินรุงรัง และยากว่าจะใช้หนี้สินตามที่จะกราบทูลต่อไป ให้สำเร็จได้ แต่นอกจากนี้ ท่านมีความรู้สึกตัวเข้าใจอีกหลายอย่างที่…

หยุดให้ท่านผู้อ่านหายใจหายคอ พักยกครับ

กำลังสนุก ปัญหาค่อยๆเผยออกมา   พักโฆษณา --ไม่ใช่--- พักยกครับ

ส่งส่วยแค่กุ้งแม่น้ำอย่างเดียวก็หมดกระเป๋าแล้วค่ะ  ที่เหลือ คุณหมอเพ็ญแบ่งไปเป็นเจ้าภาพก็แล้วกัน

หยุดสุดสัปดาห์ยาวนี้ผมมิได้ไปไหนไกล จะต่อกระทู้ไปโดยเร็วเท่าที่จะทำได้ ใครเปิดเน็ตเข้ามาอ่านได้ก็ติดตามเรื่อยๆนะครับ ใกล้ที่จะตอบตัวเองได้แล้วว่าอะไรเป็นอะไร
 
หน้า ๑๔ ครับ

๕๒

ที่จะต้องเชื่อถือว่าตัวท่านไม่มีโอกาสที่จะหาความสุขสบายหรือรักษาตนให้พ้นจากภัยพาล และรักษาชื่อเสียงให้ดีได้ต่อไป มีข้อความที่จะยกขึ้นกราบทูลได้อีกหลายประการ ที่ใครๆก็จะเห็นได้ว่าท่านหมดโฮปจริง จึงต้องวิ่งไปหาที่ตายที่เป็นใจ ให้ระงับจิตให้เห็นใจได้สักหน่อย คือ

๑ ตัวท่านเป็นคนถือความสัตย์จริง เชื่อ

๕๓

๑ ตัวท่านเป็นคนถือความสัตย์จริง เชื่อเพื่อนมนุษย์ที่มีความเห็นต้องกัน ว่าพูดจริงถือจริงมีความสัตย์มั่งคงจริง และรู้จักคำที่เรียกว่าออเนอร์ และการที่ท่านได้รู้เห็นมาแล้วนั้น ท่านมีความเสียใจเป็นอย่างยิ่งที่ได้กลับใจตามเพื่อนมนุษย์ด้วยกันไม่ทัน มัวหลงถือตามความสัตย์จริง ก็ล้มลุกคลุกคลานไปด้วยความเดือดร้อนเป็นอย่างยิ่ง จะพูดก็ไม่ออกบอกก็ไม่ได้ ท่านเกือบสิ้นความไว้วางใจในเพื่อนฝูงทีเดียว เพราะถ้าจวนตัวเข้าแล้วเขาทิ้งสัตย์ทิ้งคำ ละความอายความกระดากได้หมด ตัวท่านทิ้งไม่ได้ ก็ไปตกหลุมอยู่คนเดียว เหมือน

๕๔

เหมือนหนึ่งเรื่องผู้หญิงฝรั่ง ซึ่งตัวท่านเข้าใจว่าได้ทำความดีอันหนึ่งที่ถูกอารมณ์เต็มที ที่มีสัตย์จนตลอดเวลา ก็กลับกลายเป็นความชั่วไปถึงเสียคน ไม่เป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัยให้ได้ไปเป็นทูตอีกต่อไปได้ แต่เมื่อท่านได้รู้ได้เห็นความประพฤติของเสนาบดีและราชทูตที่ไปแทนตัวท่านบางคนแล้ว ท่านก็สิ้นความโทมนัสเสียใจ เพราะเป็นกุศลและอกุศลเท่านั้น หาใช่ความดีความชั่วความเท็จความจริงในเหตุนี้ไม่

มาอีกแล้วนะครับ ตรงนี้จำเอาไว้ก่อน ท่านไปรักษาความสัตย์ คำสบถสาบาน ทำความดีกับผู้หญิงอีกแล้ว

เอ..คุณแอนนาหายไปนาน ยังจุกอยู่หรือเปล่า? อาหารย่อยแล้วลองเข้ามาเม้นต์หน่อยนะครับ ปรับทัศนคติไปถึงไหนแล้ว

คุณหมอเพ็ญจะลองค้นดูได้ไหมครับว่า ผู้หญิงฝรั่งคนนั้นเป็นใคร ทำไมจึงโดนกริ้วขนาดไม่โปรดให้ท่านกลับไปเป็นทูตอีก

๕๕

เหมือนหนึ่งเจ้าพระยาสุรศักดิ์เหมือนกัน เมื่อการที่เป็นไปนั้นเป็นการรบราฆ่าฟันกัน ไม่เป็นการที่จะให้ขุ่นเคืองใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทหรือสิ้นพระมหากรุณาแล้ว แกก็ขัดขืนถือดีโต้แย้งรบกันจนสิ้นกำลัง (อ่านไม่ออก)ถือความสัตย์ความจริงไปได้ เพราะแกหวังใจในพระมหากรุณาได้ ถ้าการนั้นจะทำลายล้างพระมหากรุณาแก่ตัวแกแล้ว แม้ว่าแกจะต้องทวนสบถสาบาน หรือทำการล้างผลาญเพื่อนมนุษย์ด้วยกันอย่างไร สุดแต่ให้ต้องพระราชประสงค์แล้ว แกก็ทำได้

ผู้หญิงฝรั่งคนนี้ฤๅจะเป็นคนเดียวกับที่ W.S.Bristowe เล่าไว้ในหนังสือเล่มเดียวกับที่อ้างไว้ใน คคห.ที่ ๒๒๓ (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=6360.msg146371#msg146371)

นายไปรษณีย์สตีเว่นส์คนนี้มีเบื้องหลังความเป็นมาที่ลี้ลับสับสน เขาพูดจาสำเนียงค็อกนีย์แบบคนชั้นต่ำในสังคมอังกฤษ แต่ก็อุตส่าห์สร้างชื่อไว้ในฐานะนายไปรษณีย์คนแรกของเมืองเชียงใหม่ ในช่วงขณะนั้น พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯ ทรงกลับมาจากฝรั่งเศสแล้ว และได้รับพระราชทานฯแต่งตั้งให้ควบคุมกรมไปรษณีย์กลางอยู่ จึงเกิดกระแสข่าวซุบซิบกันว่าเส้นสายสำคัญของสตีเว่นส์ก็คือ น้องสาวของเขาซึ่งเคยเป็น "บ้านเล็ก" ของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯในลอนดอน

อึมม์...ครับ ขอบคุณครับ

หน้า ๑๕

๕๖

ทุกอย่าง ที่สุดแม้จะต้องตัดไมตรีต่อตัวท่านและพี่ศรี จนถึงกลับเป็นศัตรูคอยล้างผลาญกัน แกก็ทำได้ แกจึงรักษาตัวได้ ฝ่ายท่านทำไม่ได้จึงต้องกราบถวายบังคมลาตาย เว้นแต่ไม่ยอมตายด้วยมีผู้เอาเครื่องโสโครกมาพอกกายให้ตายด้วยความเน่าเปื่อย และช้ำใจเท่านั้น

เมื่อท่านสิ้นเพื่อนที่รักและนับถือแล้ว และแลไม่เห็นผู้ใดที่จะเป็นที่พึ่งได้ หรือที่สุดเมื่อได้ความทุกข์ยากแล้ว ไม่เห็นใครที่จะมาพุดโท ช่วยปรับทุกข์ หรือพูดจาด้วยความกรุณาจนคำหนึ่ง แต่อยู่ดีๆก็ยังด่ากันเล่นได้ง่ายๆ ที่ไหนจะมีน้ำใจดำรงต่อกายอยู่ได้ ต้องกราบถวายบังคมลาอยู่เอง อย่างหนึ่ง

แหม …ว่าจะไปว่าทีเดียวตอนท้าย แต่ถึงตรงนี้อดไม่ได้ ผมต้องขอวิพากษ์สักหน่อยหนึ่ง

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านทรงพูดเหมือนว่าในโลกนี้ท่านมีเพื่อนอยู่คนเดียว คือเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี พอเจ้าพระยาสุรศักดิ์เลิกคบท่านกระทั่งกลายเป็นศัตรู ท่านก็จะขอลาตาย นี่แสดงว่าท่านไม่มีเพื่อนที่จะยืนเคียงท่านอื่นๆเลยในชีวิต นี่ท่านเป็นคนยังไงละนั่น จึงไม่มีใครคบนอกจากพี่ศรี ซึ่งไม่ทราบว่าไปสบถอะไรกันไว้ ด้วยถ้อยความว่ากระไร

เอาแค่นี้ก่อนแล้วกันครับ เดี๋ยวจะยาว

๕๗

๒ เมื่อตัวท่านทรงรู้สึกใจอยู่ว่า ไม่ได้ตั้งใจจะทำความสิ่งใดที่จะให้ขุ่นเคืองใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท แล้วก็ไม่ทรงทราบว่าท่านจะประพฤติตนอย่างไร ที่เขาพูดกันว่า ๙ ประโยชน์จึงจะต้องด้วยพระราชอัชฌาสัย ครั้นต้องเรียกกลับจากราชทูต ท่านต้องไปอาศัยโรงทหารเป็นที่อยู่ เมียไปอาศัยบ้านเจ้าพระยาสุรศักดิ์ และในหมู่นั้นเอง มารดาป่วย ท่านต้องไปยืมเรือปิกนิคของนาย(อ่านไม่ออก) ไปลอยเรืออยู่รักษามารดา จนมารดาถึงแก่กรรม แล้วก็อยู่เรือจนสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ กรมพระจักรพรรดิพงศ์ทรงให้ยืมแพอยู่ จึงได้อยู่มาจนทุกวันนี้ เป็นที่คับแคบเยียดยัดกันลำบากอย่างไรสมเด็จเจ้าฟ้าก็คงจะทรงทราบอยู่แล้ว และการต่อไป ก็ไม่มีที่หวังใจได้เลยว่าจะได้ที่ๆไหนอยู่

๙ ประโยชน์ คืออะไร น่าสนใจ ขอฝากคุณหมอเพ็ญด้วยครับ

๕๘

๓ ภายหลังสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระพิโรธท่านถึงขนาดตัดรอนแล้ว ท่านมาตรวจเหตุ จับเหตุผลได้เป็นที่อุ่นใจแล้วว่าไม่ใช่ความผิดของท่าน แต่เป็นไปมากมายเพราะศัตรูต่างๆใส่ความเอาเปล่าๆต่างๆ จึงได้มีโฮปว่าจะทำราชการให้เป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัย ได้รับพระมหากรุณาปกเกล้า มีความสุขสบายต่อไปตามสมควร ครั้นต่อมาก็บังเอิญมีเรื่องพี่ศรีขึ้น เป็นที่เข้าใจได้ตามที่กราบบังคมทูลแล้วว่าเป็นสิ้นโฮ้ป แต่กระนั้นก็ตั้งใจหาโอกาส

โอ้ย ผมก็สิ้นโฮ้ปเหมือนกันที่จะได้รู้เรื่องที่ท่านถูกกริ้วว่าคอร์รัปชั่นเงินกรมไปรษณีย์ เอามาปรับปรุงต่อเติมบ้านหลวงเสียใหญ่โตเกินตัว เลยถูกเรียกบ้านคืน ท่านว่าท่านถูกเจ้าปานใส่ความเอาเปล่าๆ  แต่เจ้าปานเป็นใคร ใส่ความว่ากระไร แล้วที่ท่านทรงว่าท่านไม่ผิด การกระทำจริงๆน่ะเป็นอย่างไร ท่านก็ไม่เผยเสียที วนเวียนอยู่ได้ว่าทรงซื่อสัตย์สุจริตไม่เหมือนคนทั่วไป สักห้าสิบครั้งแล้วมั้ง ยังไม่รู้ความ

พาลีรายงานตัวต่อท่านแม่ทัพ ที่เงียบก็เพราะหิว หาใช่อิ่มจนจุก เพราะได้แต่มองของกินตาปริบๆ ซูชิหน้าโอโทโร่เป็นของครูบาอาจารย์ (ความจริงคือไม่รับประทานของดิบค่ะ  ;D) ส่วนกุ้งเผาก็เป็นของเลี้ยงท่านกุนซือ (ที่บ่นนี่หาได้น้อยใจ แค่จะบอกว่าสำหรับพญาพาลี ขอกล้วยสักหวีจะดีกว่า เจี๊ยก!  ;D)

มีภาพประกอบ (ซึ่งไม่ใช่คุณประกอบ) จากคุณหนุ่มสยามผู้มาก่อนกาล  ;D

๕ ๕ ๕ ๕ คูณแอนนา อาจารย์ก็ตาปริบๆเหมือนกัลลลล์ ผู้ให้เขาเอามายั่วน้ำลายเฉยๆเพราะเขาไม่ได้ปักธูปบอกกล่าวไว้ด้วย จะแวบไปกินก็กินม่ายล่าย ต้องกินทางจิตวิญญาณแล้วอิ่มทิพย์ แต่ท้องร้องจ๊อกๆ

ไม่น่าจะใช่เรือนแพหลังนี้ที่ท่านได้ยืมไปอยู่นะครับ เพราะท่านทรงกล่าวว่าเป็นแพของที่กรมพระจักรพรรดิพงศ์ทรงสร้างไว้ให้ข้าหลวงเดิมเคยอยู่ แพดังกล่าวไม่น่าจะมาผูกไว้หน้าวัง ในภาพน่าจะเป็นพระตำหนักแพของพระองค์ท่านเองมากกว่า
แพข้าหลวงเดิมนั้น พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านทรงลากไปไว้ที่หน้าบ้านมารดาของท่าน ซึ่งอยู่ที่ไหนก็ไม่ทราบ

เจ้าปานเป็นใครกันหนอ  สมเด็จวังบูรพาคงทรงรู้จัก  พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ถึงเอามาอ้างได้

เจ้าปานน่าจะเป็นข้าราชการหนุ่มคนหนึ่ง ทำงานเกี่ยวข้องกันอยู่  หรืออาจเป็นเจ้านายชั้นหม่อมเจ้าด้วยกัน  อาวุโสไล่เลี่ยหรือน้อยกว่า ท่านถึงเรียกชื่อเล่นๆ ไม่เรียกยศตำแหน่ง

คำแก้ตัววกไปวนมา อ้างความสุจริตใจเป็นที่ตั้ง แต่ไม่เฉียดเข้าไปใกล้หลักฐานที่จะช่วยให้ท่านหลุดข้อกล่าวหา     ไม่ท้าพิสูจน์โดยอ้างพยานที่พร้อมจะยืนยันข้อเท็จจริงได้ว่าท่านไม่ได้ทำอะไรเสียหายอย่างที่ว่า
ก็มีทางให้คิดถึงความเป็นไปได้ว่า ท่านทำอย่างที่เขากล่าวหาน่ะแหละ  แต่ท่านไม่ยอมรับซะอย่าง

ถึงหน้่าสำคัญ หน้า ๑๖

๕๙

ที่ได้ตั้งใจไว้แต่เดิม คิดการฉลองพระเดชพระคุณและความดีความชอบต่างๆ ก็ไม่มีโอกาสที่จะหาได้ ความคิดที่จะจัดการเป็น(อ่านไม่ออก) ให้เป็นประโยชน์ต่อแผ่นดินก็สลายหมดแต่ครั้งเจ้าปาน-พระองค์สวัสดิ์ ที่สุดจนจะบำรุงญาติพี่น้อง และทำศพมารดาและพี่ที่ยังค้างอยู่ ก็ไม่เห็นช่องที่จะทำได้ จึงต้องกราบถวายบังคมลา

ท่านทรงเปิดตัวเจ้าปานมาอีกนิด แต่ไม่ทราบว่าเป็นหม่อมเจ้าในกรมพระสวัสดิ์ หรือร่วมกับกรมพระสวัสดิ์ อย่างไรก็ดี ที่ท่านบอกว่าไม่มีเงินแม้แต่จะทำศพ(เผาศพ)มารดา ก็น่าสงสัยว่าอะไรจะยากไร้ถึงขนาดนั้น หรือทรงตั้งมาตรฐานงานศพไว้ระดับหนึ่งซึ่งใช้เงินใช้ทองมากจนท่านเองก็ไม่มีพอ

๖๐

เอาใหม่

๖๑

มากมาย และฝ่ายเขาก็ได้ให้แพรเพลาะห่มนอน และผ้าขาวม้าสีที่เปลื้องออกจากตัวมาเป็น(อะไรไม่รู้อ่านไม่ออก) จนเป็นการจวนได้จวนเสียอยู่แล้ว ก็บังเอิญมาเกิดเรื่องคุณพี่ศรีกับตัวท่านลือกันในวังโด่งดังอีก ข่าวรู้ไปถึงเขาเข้า เขาก็เลยโกรธ หมางใจเลิกกันไปจนสมานไม่ติดแต่นั้นมา การต่อไปเป็นการสิ้นโฮปในทางนี้ เพราะเรื่องตัวท่านกับพี่ศรีนั้นดัง

๖๒

๕  เมื่อสิ้นโฮ้ปทางนี้แล้ว ท่านก็ยังไม่ยอมตายแท้ ยังมีความคิดที่จะทำแร่ดีบุก และทำมาค้าขาย ได้ทำหนังสือขอคอนเซสขั่น(สัมปทาน)บ่อแร่ดีบุกที่เมืองกำเนิด แต่ก็ไม่โปรดเกล้าประการใด ถ้าเป็นผู้อื่นแล้วก็คงจะได้ เพราะทูลเกล้าถวายแต่ ๑๐ เปอร์เซ็นต์ขึ้นไปๆจนถึง ๕๐ เปอร์เซ็นต์ การนี้ก็เป็นพยานอยู่อีกเรื่องหนึ่งแล้วว่าพระเจ้าอยู่หัวทรงสิ้นพระเมตตา

ผมละไม่ไหวจะมีโฮ้ปกับท่านอะไรอีกแล้ว เชิญท่านอาจารย์เทาชมพูมาเล็กเซ่อร์ต่อหน่อยเถิดครับ

เห็นท่านเอ่ยถึง'ออเนอร์'บ่อยๆ เจอแทบทุกหน้าก็ว่าได้ แต่พอมาถึงตรงนี้ดิฉันก็ชักรู้สึกทะแมงๆ หรือท่านไม่คิดว่าการกระทำเช่นนี้มันเสียเกียรติ  :o

หยุดยาวสี่วัน  ท้าวพระยาวานรในเรือนไทยน่าจะไปประพาสรีสอร์ทนอกเมืองกันหมดแล้วละค่ะ  ซายานวรัตน
เหลือคุณแอนนามาช่วยแบ่งแปะฮวยอิ๊วกับดิฉันคนละครึ่งขวด

โห  พ่อคุณ   นี่พ่อสร้างออนเนอร์ล้างหนี้ตัวเองด้วยการหลอกเอาเงินผู้หญิงมาจ่ายแทน กระนั้นเทียว    ไม่มีแม้แต่สำนึกละอายที่ทำเช่นนี้
ถึงไม่ใช่หมอ ก็รู้สึกทะแม่งๆกับวิธีคิดของท่าน  จนอยากจะถามคุณหมอทั้งหลายในเรือนไทย ว่าคนที่คิดเช่นนี้มันน่าจะก้าวล่วงขั้นคนคดในข้องอในกระดูกไปแล้ว
ขนาดกล้ากราบทูลเจ้านายแบบยืดอก พูดเต็มปากเลย ว่า ตั้งใจจะหลอกผู้หญิง   หาถังข้าวสารมาให้ท่านตก  เพื่อเอาเงินเขามาใช้จ่ายในความเสียหายที่ตัวเองไปก่อขึ้น
พูดได้เต็มปากขนาดนี้  ดิฉันว่าน่าจะไม่ใช่คนเลว  แต่น่าจะเป็นคนป่วย    ควรรับการบำบัด นะคะ  

ในเรื่องนี้ มีตัวละครฝ่ายหญิงผลุบๆโผล่ๆอยู่หลายคน  สมควรจะรวบรวมมาจัดแคสติ้งดารา

1  หม่อมตลับ  หม่อมซึ่งเป็นหม่อมเอกของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์   สมรสกันตั้งแต่ก่อนออกมาศึกษาในยุโรป แต่ทั้งสองมิได้มีบุตรธิดาด้วยกัน
ชีวิตคู่ของท่านกับหม่อมตลับก็ดูระเหระหน  แยกกันเป็นช่วงๆหลายช่วง มากกว่าอยู่ร่วมกัน  เพราะตอนท่านไปเรียนที่ยุโรปท่านก็ไปคนเดียว ทิ้งหม่อมไว้ทางนี้ ทั้งที่ยังหนุ่มยังสาวกันอยู่   
ภายหลังหม่อมตลับจึงตามไปด้วยความอนุเคราะห์ของเจ้านาย    แต่พอกลับมาก็แยกบ้านกันอยู่อีก    ท่านไปได้นางเล็กๆมาอีก 2 คน ไปอยู่ที่แพหน้าวังกรมพระจักรพรรดิพงศ์   ซึ่งเป็นหนามยอกอกหม่อม
 ในที่สุด หม่อมตลับกับท่านก็แยกทางร้างหย่ากันไป   จากนั้นหม่อมตลับก็หายไปจากหน้าประวัติศาสตร์
2  สาวอังกฤษในลอนดอน   
    พระองค์เจ้าปฤษฎางค์คงจะมิได้อยู่อย่างโดดเดี่ยว  จมอยู่กับตำราอย่างหนอนหนังสือเมื่อไปเรียนต่อในอังกฤษ    เพราะมีข่าวซุบซิบว่าทรงมี "บ้านเล็ก" หรือมีหม่อมสาวชาวอังกฤษอีกคนเมื่ออยู่ในลอนดอน     พี่ชายของหม่อมคนนี้มารับราชการเป็นนายไปรษณีย์นแรกของเมืองเชียงใหม่ ในช่วงพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯ ทรงกลับมาสยาม และได้รับพระราชทานฯแต่งตั้งให้ควบคุมกรมไปรษณีย์กลาง    จึงเกิดขาเม้าท์ว่าใช้เส้นสายความเป็นพี่เมียของท่าน
3  หม่อมเล็กๆอีก 2 คนที่อยู่กับท่านในเรือนแพ     เป็นเหตุให้หม่อมตลับหึงถึงแตกแยกกัน
4  คุณหญิงศรี สุนทรสงคราม  พี่สะใภ้ม่ายของเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี     ซึ่งพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงสนิทด้วยถึงขั้นเป็นข่าวอิ้อฉาวกันในหมู่เครือญาติ
5  ลูกสาวพระยาแม่กลองหรือพระยาอิศรานุภาพ   พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เล็งเอาไว้ ว่าเป็นลูกสาวเศรษฐี มีเงินทองมาก  จึงส่งเพลงยาวไปจีบ นัดหมายถึงขั้นจะให้ผู้หญิงหนีพ่อแม่หอบผ้ามาอยู่ด้วย     ด้วยจุดประสงค์จะเอาเงินฝ่ายหญิงมาล้างหนี้สิน
พอดีเรื่องแตก ผู้หญิงรู้เรื่องอื้อฉาวของท่านกับคุณหญิงศรีเข้า    ก็โกรธ   เลยเลิกรากันไป   

๖. สาวนิรนามเป็นภรรยาอยู่ที่ปีนัง หากเป็นคนไทยอาจเป็นคนใดคนหนึ่งในหมายเลข ๓-๕ ข้างบน

ต้องรอคำตอบจากท่านนวรัตน ว่าหวยจะออกที่เลข 3  4  หรือ 5  ค่ะ

เป็นอันว่าพระยาหนุมาน กลับมาที่เรือนไทยแล้ว 1 ท่าน  ไม่ได้หายไปเหมือนท้าวพระยาวานรอื่นๆ

แล้วคุณหมอเพ็ญจะได้คำตอบเมื่อเรื่องดำเนินไปถึงครับ

โห...

หนังสือถวายสมเด็จเจ้าฟ้าของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ยังมีอีกร่วม ๑๐ หน้า จึงยังเหลือความระทึกใจอีกแยะ

ความตรงนี้ก็สำคัญนะครับ ทำไมพี่ศรีถึงทำอย่างนั้น พระยาอิศรานุภาพท่านเป็นบุนนาคคนหนึ่ง ชะรอยจะเป็นเรื่องที่เลยไปดึงเจ้าพระยาภาสกรวงศ์เข้ามาเกี่ยวกับหญิงชายคู่นี้ ดังคำถามที่ผมเคยยกประเด็นขึ้นมาแล้ว

ตกลงเพื่อนร่วมน้ำสบถทั้งสองนี้ คบกันด้วยมูลเหตุจูงใจอะไร

นี่มันนวนิยายของแก้วเก้าชัดๆ

ครับ งานสัปดาห์หนังสือคราวหน้า ต้องเบียดหนอนหนังสือ คว้านวนิยายเรื่องนี้มาให้ได้ซักเล่ม

รบกวนอาจารย์ช่วยแจกแจงเพิ่มเติมอีกนิดได้ไหมคะ คุณหญิงศรี พระยาอิศรานุภาพ เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ ทั้งหมดเกี่ยวดองกันยังไงบ้างคะ (เมื่อกี้ได้ถอยกลับไปดูสาแหรกตระกูลในหน้า 7มาแล้วค่ะ แต่ไม่มี) ถ้าหากได้ข้อมูลเพิ่มเติม น่าจะเป็นประโยชน์ต่อการวิเคราะห์ เพราะตอนนี้ผู้ที่น่าสงสาร(ในตอนแรกเริ่ม) ได้พลิกบทบาทกลายเป็นผู้ต้องสงสัยไปซะแล้ว



เมื่อกี้ถอยกลับไปดูสาแหรกตระกูลในหน้า 7 แล้ว

ยังติดตามอ่านอยู่ครับท่านอาจารย์
ทำให้เห็นข้อมูลประวัติก่อนหน้านี้ได้ชัดเจนมากครับ

ถึงเวลาอาหารค่ำ คงหิวกันแล้ว  ;D


๒ จานต่อไปนี้ คุณประกอบคงถูกใจ คุณพระจา คุณแอนนา คุณสาครและชาวเรือนไทยท่านอื่นจะมาร่วมวงด้วยก็ไม่ขัดข้อง  

ปูนึ่งสดเนื้อแน่น

ผมไม่มีข้อมูลมากกว่าที่บอกไปแล้วครับ แต่อาจจะมีซ่อนอยู่อีกในเว็บ ต้องรบกวนคุณหมอเพ็ญอีกแล้ว

อ้าว คุณนวรัตนมาอีกท่านแล้ว ร่วมวงกันก่อน

จานที่สอง หมึกไข่อวบอ้วน

ปักธูปด้วย ปักธูป

แวะมาร่วมวง แล้วขอตัวไปก่อน
อ่านทุกหน้าทุกแผ่นแล้ว ไม่กล้าออกความเห็น ไม่กล้าวิเคราะห์อันใด
ทุกสายสกุลมีแต่คนใกล้ตัว

ไม่ทันจะปักธูป คุณกะออมขอตัวไปเสียแล้ว สงสัยแพ้อาหารทะเล ;D

คุณหมอเพ็ญเล่นจุดจริงๆ ทัพวานรเลยหายหมดเลย

เจ้าเมืองขีดขินยังอยู่เจ้าค่าท่านแม่ทัพ แต่วันนี้เป็นวันพระ..ซ้ำเป็นวันพระใหญ่ด้วย พาลีกินมังสวิรัติ :'(  

เจ้าพระยาอรรคมหาเสนา (บุนนาค) +  เจ้าคุณพระราชพันธุ์นวล (คุณนวล) มีบุตรและธิดาหลายท่าน ที่สำคัญมี ๒ ท่านคือ

๑. สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) + หม่อมก้อนทอง มีบุตรคือ พระพรหมธิบาล (จอน บุนนาค) บิดาของคุณหญิงศรี
 
                                                       + หม่อมอิน มีบุตรคือ เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค)

๒. สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) + หม่อมหงิม มีบุตรหลายท่าน หนึ่งในนั้นคือ พระยาอิศรานุภาพ (เอี่ยม บุนนาค)

                                                                            

๒ จานต่อไปนี้ คุณประกอบคงถูกใจ คุณพระจา คุณแอนนา คุณสาครและชาวเรือนไทยท่านอื่นจะมาร่วมวงด้วยก็ไม่ขัดข้อง่

  ขอบคุณอาจารย์เพ็ญครับ ยินดีมากเลย อาจารย์เพ็ญจัดให้ทั้งที เต็มที่อยู่แล้ว   สำหรับจานที่สองคนรู้ใจแถวบ้านจัดให้ตลอดมื้อนอกบ้าน

อ้าว   ถูกเลขท้ายเข้าให้แล้ว

หมึกไข่จ้าหมึกไข่  ยกมาเพิ่ม

สรุปว่า คุณหญิงศรีเป็นหลานสาวของเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ และพระยาอิศรานุภาพ   (ไม่หลานลุงก็หลานอา)   ท่านทั้งสองเป็นญาติผู้ใหญ่ของคุณหญิง    เกิดเรื่องอื้อฉาวขึ้น ก็คงนิ่งเฉยอยู่ไม่ได้

หลานอาครับ เพราะเจ้าพระยาภาณุวงศ์เป็นคนสุดท้อง

นึกถึงบรรยากาศในช่วงนั้น    มันน่าจะวุ่นกันไปทั้งสกุลบุนนาค     แต่ญาติที่ห่างออกไปหน่อย หรือว่ามีบทบาทในสกุลน้อยก็คงสงบนิ่งรักษาท่าทีเอาไว้
แต่คนที่ถือว่าตัวเองเป็นผู้ใหญ่  หรือถือว่าเป็นเรื่องใกล้ตัว  ไม่อาจนิ่งดูดายได้   ก็คงต้องยื่นมือเข้ามาระงับเหตุ
ระงับไประงับมา   ไฟก็ยิ่งลาม    เพราะพระเอกนางเอกในเรื่องนี้ไม่ยอมยุติ

นึกถึงวิธีแก้ปัญหาชีวิตของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์  ไม่ว่าจะตัดสินใจฆ่าตัวตาย  หรือหาเมียรวยๆมาล้างหนี้ด้วยวิธี "รักพี่ให้หนีพ่อ" แล้วอ่อนใจแทนคนที่เข้ามาช่วยท่านแก้ปัญหา

พาลี304 ยกมือนิดนึงน่าจะเป็นเจ้าพระยาภาสกรวงศ์(พร)เป็นคนสุดท้อง เกิดที่ชุมพร ขณะที่ท่านบิดาไปอำนวยการสักเลขที่นั่น

หน้า ๑๗

๖๓

ท่านได้ขืนเอาเงินลงไปลงงานทำใหม่ไปก่อนถึง ๑๐ ชั่ง เสมียนก็ไปตายเสีย ๑ คน เพราะเห็นผลประโยชน์ว่าคงมีจริง แต่เมื่อหมดทุนเข้าการก็ค้างไป เป็นอันเสียทุนเปล่า

ส่วนการค้าขายเล่า ท่านก็ทำเป็นลงเงินเรี่ยรายกันทำเป็นกงสีค้าขาย(ตรงนี้น่าจะแปลว่าเรียกหุ้นตั้งบริษัทการค้า)ซึ่งสมเด็จเจ้าฟ้าทรงทราบอยู่แล้ว แต่ทุนหามีพอกับการไม่ การนั้นก็ไม่เจริญได้

๖๔

แต่ผลประโยชน์นั้น ท่านก็ยังเห็นอยู่ว่ามีพอสมควรจะทำให้เจริญได้ จึงคิดที่จะหาทุนทำอยู่เสมอ จนในชั้นที่สุดได้ลองทำหนังสือทูลเกล้าถวาย กราบบังคมทูลอ้อนวอนขอพระราชทานยืมเงินทำทุน ๑๐๐ ชั่งเท่านั้น ทูลเกล้าถวายเบี้ยหวัดและเบี้ยกลางปี ๖ ปีเป็นเสร็จ หรือถ้ามีผลประโยชน์ก็จะทูลเกล้าถวายก่อนนั้น เมื่อการนั้นเจริญดีมีผลพอบวชได้แล้ว ก็จะได้มอบผู้ใดให้ทำเป็นการหลวงต่อไป และได้กราบบังคมทูลความประสงค์ของท่านด้วยว่า อยากจะกราบถวายบังคมลาบวช แต่มีหนี้รุงรังก็บวชมิได้ จึงให้คิดการเช่นนั้น

๖๕

การที่กราบบังคมทูลนี้ ใช่แต่จะทรงนิ่งเสียไม่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าหามิได้ ต่อมาความนั้นเจ้านายยังเอามาเคาะแคะถากถางถึงความคิดที่จะบวช ดูถูกเล่นสนุกๆตามที่ถือว่าพูดได้ว่าได้ด่าได้ข้างเดียว ดูเหมือนว่าท่านไปหลอกพระเจ้าอยู่หัว ไม่เชื่อว่าจะคิดบวชจริง ส่วนการนั้นก็ไม่สำเร็จ ชื่อก็เสีย ที่ลงทุนไว้แล้ว ไม่มีทุนจะตามก็คงฉิบหายเปล่า แล้วยังได้ความชั่วถูกถากถางด้วย ดูประหนึ่งเป็นคนที่ไม่มีแผ่นดินจะอยู่แล้ว ไม่มีใครเชื่อถือและเมตตากรุณาแล้ว จึงต้องกราบถวายบังคมลา

๖๖

๖   เมื่อขอพระบรมราชานุภาพปกเกล้าไม่ได้ ท่านก็ยังไม่สิ้นโฮ้ปดี เพราะหมายว่าเพื่อนมนุษย์ด้วยกันที่มีใจบุญใจกุศล และเป็นธรรมแสดงธรรมและใจดีที่น่าเชื่อว่าพูดจริงยังมีอยู่บ้าง ถ้ารู้ความจริง และประสงค์ที่จะเป็นกุศลจริงก็คงจะช่วย จึงได้มีหนังสือไปยืมเงินเจ้านาย (ผมว่า สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีก็คงโดนยืมด้วย เลยโดนเสียดสีดอกนี้เข้าด้วย) และขอเทพ_ _ _ก็ไม่ได้ (ตามข่าวที่เขาพูดกันว่าท่านพูดแต่บวช)

เพราะฉะนี้ การที่จะรักษาตัวหาความสุข พ้นภัย_ในการบวชเรียน เป็นอันต้องยุติกันเพียงเท่านี้ ยังเหลืออีกคนหนึ่ง คือกรมหลวงเทววงศ์ ที่ได้ทรงชุบ..

เรื่องการลงทุนนี้คือการทำเหมืองแร่ดีบุก ดังตอนท้ายของหนังสือหน้าที่แล้ว

ท่านทรงคิดจะลงทุนทำเหมืองแร่ดีบุก เมื่อไม่ได้ ก็ลงทุนตั้งห้างค้าขายอีกครั้ง แต่หมดทุนไปก่อน

หน้า ๑๘

๖๗

ที่ได้ทรงชุบเกล้า ทรงพระเมตตามาแต่ก่อนแล้ว แต่ต่อมาในชั้นหลังก็ได้ลองยืมเงินทำศพมารดา และใช้หนี้ร้อนทั้งหมด ๖๐ ชั่ง ถวายเงินหวัดและเงินกลางปีแล้ว ก็ถูกลำเลิกและด่าว่าอ้างเอาศพแม่มายืมเงิน ก็ต้องเข็ดแต่นั้นมา และสิ้นที่เห็นที่จะพึ่งผู้ใดหรือจะอาศัยความอุดหนุนได้ จึงต้องกราบถวายบังคมลา

๖๘

๗   ในชั้นที่สุดก็ยังเห็นแสงสว่างอยู่ที่เจ้าพระยาสุรศักดิ์คนหนึ่ง ท่านทรงเห็นว่าคงจะกลับ(จากสงครามฮ่อ)มาช่วยกันได้ อย่างไรก็คงจะช่วยพอให้บวชได้ เพราะได้คิดทำมาหากินไว้ด้วยกัน ครั้นเจ้าพระยาสุรศักดิ์กลับมา ก็บังเอิญมีเหตุการณ์เกิดขึ้นด้วยผลกรรมของท่าน เจ้าพระยาสุรศักดิ์ก็ต้องระวังรักษาตัวรักษาชีวิตของแกเสีย แกก็คบหาท่านไม่ได้ เพราะแกต้องตัดพี่ศรี เหมือนตัดตัวร้าย ฝ่ายท่านตัดไม่ลง ก็เป็นอันต้องแตกกัน ท่านก็ไม่ควรที่จะโทมนัสเสียใจ เพราะเกิดมาเป็นคนแล้ว ต้องรักษาตนก่อนผู้อื่น จึงได้สิ้นโฮ้ปทั้งปวงหมด เพราะหมดความสัตย์ความจริงเสียแล้ว จะยึดเอาอะไรไปเป็นที่มั่นคงไม่ได้สักอย่าง

๖๙

๘  อนึ่งนี้  ที่ซึ่งท่านจะอยู่ต่อไปก็ไม่มีเสียแล้ว เพราะที่สุดแพที่อยู่เดี๋ยวนี้ สมเด็จกรมพระจักรพรรดิพงศ์ก็ได้ทรงตักเตือนหลายหน จนชั้นที่สุดเมื่อไปทูลลามาตามเสด็จญี่ปุ่น ท่านก็รับสั่งเตือนจะเอาคืนเพราะนานแล้ว ทรงเข้าพระทัยว่าให้ยืมชั่วคราวหนึ่ง จึงได้พระราชทานให้ยืม ท่านจึงกราบทูลผลัดไว้ว่ากลับจากญี่ปุ่นแล้วจึงจะถวายคืน ก็เป็นอันไม่ต้องกลับไปอยู่เอง เพราะจะไปเช่าเรือเช่าห้องหรือโฮเตลอยู่ ก็จะกลับถูกด่า เงินที่จะใช้ก็ไม่พออยู่แล้ว แต่ความจริงเป็นอย่างไรก็ไม่มีผู้ใดเห็นในใจของท่าน

๗๐

อนึ่งเมื่อในเร็วๆนี้ กรมหลวงเทววงศ์จะต้องพระประสงค์ที่(ดิน)บ้านของตาของท่าน ก็มีความยินดี หมายว่าบุญมาถึง จะได้มีที่แผ่นดินอยู่กับเขาบ้างแล้ว เพราะที่นั้น แม้จะเป็นของปู่ย่าตายายก็ดี ก็เป็นที่ดีเกินวาสนา ไม่สารารถปกครองและสมควรที่จะอยู่ได้ ท่านได้ถวายเป็นที่วังสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช แล้วก็ไม่(ตกลง)

นอกจากปัญหาเรื่องผู้หญิง     ท่านยังมีหนี้สินรุงรังอีกด้วย

เท่าที่บรรยายมา พอมองเห็นอยู่อย่างหนึ่งว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์น่าจะทรงไม่มี 'หัว' ทางธุรกิจ      เพราะกี่ครั้งๆที่ลงทุนทำโน่นทำนี่ผลก็ออกมาว่าเงินไม่พอทุกครั้งไป     แสดงว่าท่านไม่คะเนขนาดของธุรกิจที่ทำกับเงินทุนที่มี ว่าพอสมน้ำสมเนื้อกันไหม
วิธีแก้ปัญหาคือเที่ยวยืมเงินเจ้านาย เอามาทุ่มลงไปอีก     ทีแรกๆก็คงมีผู้เห็นใจ   แต่ยืมหนักเข้า ต้นทุนหายปลายทุนหด   เจ้านายหลายองค์เหล่านั้นก็คงให้ยืมต่อไม่ไหว

วิธีแก้ปัญหาเรื่องเงินของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ก็ไม่สมกับนักธุรกิจเขาทำกัน   เช่นแก้ปัญหาโดยหาทางตกถังข้าวสาร เอาเงินผู้หญิงมาใช้     มันเหมือนวิธีคิดของเด็กๆมากกว่าผู้ใหญ่มีวุฒิภาวะ   บรรดาเจ้าสัวในสยามที่เริ่มต้นจากเสื่อผืนหมอนใบ ก็ไม่เห็นมีใครตั้งเป้าว่าขอแต่งงานกับลูกสาวเถ้าแก่ เพื่อจะได้ขึ้นเป็นเถ้าแก่เร็วๆ  มีแต่บอกว่าขยันตัวเป็นเกลียว ทำงานหามรุ่งหามค่ำ  ประหยัดกินประหยัดใช้ จนเก็บเงินทองได้
น่าสังเกตเรื่องตัวเงินที่ท่านอ้าง  ทำเหมืองแร่ทั้งทีขอเงินพระเจ้าอยู่หัวมาเพียง  100 ชั่ง   ดูจากโครงการของท่านแล้วเงินแค่นี้ไม่มีวันพอ    แต่ถ้าเอาไปใช้ส่วนตัวโดยอ้างว่าจะทำธุรกิจ ก็น่าจะเป็นไปได้มากกว่า  เพราะ  100 ชั่งเป็นเงินไม่มาก   ผู้ขอยืมกะว่าผู้ยืมคงมีให้ได้อยู่แล้ว     เงินแค่นี้ไม่มาก  พระเจ้าอยู่หัวคงไม่ทรงเอาเป็นเอาตายหากว่าเป็นเงินสูญเปล่า  พระเจ้าอยู่หัวท่านทรงดูเกมออก ว่าให้ไปก็คงเอาไปใช้ส่วนตัวหมด  ท่านก็เลยไม่พระราชทานให้

ที่จริงในรัชกาลที่ 5  ต่อถึงรัชกาลที่ 6  เป็นยุค "สิบพ่อค้าไม่เท่าพระยาเลี้ยง"    ข้าราชการมีเงินเดือนสูงมาก พอเลี้ยงลูกเมียเครือญาติในครอบครัวขยายกันได้ทั้งบ้าน     เห็นตัวอย่างได้จากประวัติเจ้าพระยามหิธรและท่านผู้หญิงกลีบ    ลำพังเงินเดือนท่านก็พอเลี้ยงผู้คนหลายสิบคนได้สบายๆ      พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ท่านมีตำแหน่งใหญ่ในราชการ    น่าจะมีรายได้ไม่เดือดร้อน  เพียงแต่ก้มหน้าก้มตาทำงานไปตามหน้าที่เท่านั้น   แต่ท่านก็ไม่ได้ทำ กลับไปใช้เงินผิดประเภทเข้า

การจัดการเรื่องเงินไม่ลงตัว เป็นสาเหตุความยุ่งยากในชีวิตของท่าน นอกเหนือจากเรื่องผู้หญิง

ยังเข้มข้นอยู่ครับ
หน้า ๑๙

๗๑

แล้วก็ไม่ตกลง ครั้งนี้จึงทรงมีความยินดี แต่ก็ไม่ทรงรับสั่งว่าจะให้ตัวท่านอยู่ที่ไหน ครั้นสมเด็จกรมพระจักรพรรดิพงศ์ทรงเตือนเรื่องแพ ท่านจึงไปกราบทูลกรมหลวงเทววงศ์ ก็รับสั่งว่าจะเอาที่ไหนเล่า ท่านได้ทูลว่าแล้วแต่จะโปรด พออยู่ได้แล้วเป็นแล้วกัน ก็รับสั่งว่ามีแต่แพเก่าของท่าน ซึ่งคุณจอมมารดาแฝดยังอาศัยอยู่ แต่คงจะเข้าวังในเร็วๆนี้ ถ้าจะเอาก็ได้ ท่านก็ต้องทรงนิ่ง เพราะไม่พออยู่ แล้วยังจะต้องยัดไม้(ไผ่หนุนแพ)ด้วย เงินก็ไม่พอใช้อยู่แล้ว การที่คาดคะเนว่าจะทรง

๗๒

อีกครั้ง

นึกสงสารบ้างว่าได้อดทนอยู่แพ คับแคบเยียดยัดกันอยู่หลังเดียว ได้รับความลำบากมา ๕ ปีแล้ว และที่ไม่มีที่บ้านอยู่ ก็เพราะพี่น้องของท่านเอง(หมายถึงใครหนอ) ก็คงจะนึกถึงบ้านเจ๊กบ้านจีนอะไรที่ริบไว้เหมือนได้เปล่า ซึ่งพระราชทานให้อาศัยกันถมไป จนคนที่ต่ำเลวกว่าท่านมากก็ยังพระราชทานให้อาศัยได้นั้น ก็เป็นการโฮ้ปผิดคาดผิดเห็นผิดไปหมด จึงเป็นการสิ้นที่อยู่อู่นอน จำเป็นต้องกราบถวายบังคมลาไปหาที่อยู่ที่อื่นต่อไป

๗๓

๙   เพราะเหตุที่ได้กราบบังคมทูลมาแล้วทั้งปวงเหล่านี้เป็นต้น ท่านจึงทรงเห็นว่าเข้าตาจนทุกอย่างเว้นแต่จะรอท่าความตาย และให้มีความชั่วติดตัว หรือยับเยินป่นปี้จนโทรมลงกับที่ เสียชื่อเสียงไปชั่วกัปกัลป์ดังที่ได้กราบทูล จึงจำเป็นต้องกราบถวายบังคมลา อยู่ไม่ได้ในแผ่นดินซึ่งเป็นบ้านเกิดเมืองนอนที่รักของตัวในเวลานี้ เพราะผลกรรมผลอกุศล ที่รู้ตัวต่อเมื่อการนั้นแก้ไขไม่ได้เสียแล้ว เพราะไม่ใช่กรรมชาตินี้แท้เป็นกรรมชาติก่อน จึงรู้สึกตัวไม่ได้ ระวังไม่ไหวทั้งสิ้น

๗๔

๑๐   ที่สุดจนคิดตาย ก็ไม่ได้ตามที่กราบบังคมทูลมาแล้ว เพราะถ้าจะตายก็ต้องมีออเนอร์บ้างถึงจะยอมตายได้

๑๑   เพราะฉะนี้ ท่านจึงทรงคิดจะกราบถวายบังคมทูลลา ใช่ว่าจะเอาตัวออกห่างไปพึ่งต่างประเทศชาติใด เหมือนวังหน้าหรือที่ใครๆคิดกันบางคน เพื่อจะหาอำนาจ หาดี หรือเหมือนพระไพรัช เพื่อหนีราชทัณฑ์

อ้าว  วังหน้าโดนด้วยจนได้  เสด็จทิวงคตไปนานแล้วนะคะ

พระไพรัช เป็นใครหนอ ซายาเพ็ญ?

ปัญหาที่สามของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ นอกจากเรื่องผู้หญิง และเงิน  คือเรื่องที่อยู่
ในเมื่อบ้านหลวงถูกริบ   พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ก็จำต้องหาที่อยู่ใหม่   แต่ก็หาที่อยู่ขององค์ท่านเองไม่ได้ ต้องไปอาศัยแพของวังเจ้านายองค์นั้นองค์นี้
จะว่าท่านไม่มีที่อยู่เสียเลยก็ไม่เชิง   เพราะเจ้านายอย่างกรมพระจักรพรรดิพงศ์ก็ทรงพระเมตตา พระราชทานแพให้อยู่    ก็อยู่มาถึง 5 ปี  เจ้านายท่านก็ทรงเรียกแพคืน     มองในแง่ของเจ้าของวัง ท่านมีน้ำพระทัยให้อาศัยอยู่ถึง 5 ปีก็นับว่ามากพออยู่แล้ว   น่าจะมีเรื่องรำคาญพระทัยเกิดขึ้นถึงทรงเรียกแพกลับคืน
จากนั้น จะว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไม่มีที่อยู่เอาเสียเลยก็ไม่ใช่   เพราะกรมหลวงเทววงศ์ฯ ก็เป็นเจ้านายอีกองค์ที่น้ำพระทัยดี  ประทานแพอีกหลังให้อยู่อาศัย  เป็นแพเก่าของเจ้าจอมมารดา    แต่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ก็ทรงปฏิเสธเสียเองเพราะเห็นว่าคับแคบเกินไป  และยังต้องเสียเงินซ่อมแซมไม้ไผ่หนุนแพ  (กี่สตางค์กันหนอ?)  ท่านไม่มีเงิน
แพหลังที่ว่านี้ คนระดับเจ้าจอมมารดาอาศัยอยู่ได้     คงไม่ย่ำแย่จนถึงกับพระองค์เจ้าอยู่ไม่ไหวกระมัง?

พระไพรัชพากย์ภักดี

เรื่องที่อยู่อาศัย หากเดือดร้อนก็ขอพระราชทานที่อยู่ก็ได้ ทำไมไม่ทูลขอฯ ไปอาศัยวังของเจ้านายอื่น อยู่ไปก็เป็นที่เบื่อของเจ้านาย .... ตกลงท่านคงจะเป็นคนนิสัยที่ประหลาดกระมัง ถึงได้ไม่ค่อยมีคนต้องการสักเท่าไร

ไม่น่าจะใช่ไพรัชนี้นะ ประวัติท่านดี น่าจะไพรัชอื่นที่มีอีกหลายไพรัชฯ

ผมละหวั่นใจเหลือเกิน ได้แต่หวังว่า ท่านคงไม่ได้เข้าไปทรงเกี่ยวข้อง กับทางแห่งความเสื่อมใดๆ เข้า นะครับ

ท่่านมีปัญหาเรื่องเอาเงินหลวงไปใช้ซ่อมบ้าน      ก็น่าจะเป็นด้วยเหตุนี้  เลยขอพระราชทานที่อยู่ไม่ได้

เรื่องหนี้สินกับเรื่องผู้หญิง  นับเข้าในทางเสื่อมไหมคะ

หน้า ๒๐
ต้องตีความกันอีกแล้ว

ขอไปทานข้าวก่อนครับ ล่อแต่เครื่องเซ่น จะอิ่มท้องหามิได้

ทานแบบมนุษย์ตัวเป็นๆ หนังท้องตึงดีแล้ว มาว่ากันต่อ

๗๕ ครับ

ขออีกทีครับ จะได้ตรวจอักษรง่ายๆ

เพื่อหนีราชทัณฑ์เพราะทำความผิดอย่างใดก็หามิได้ ท่านมีพระประสงค์เสมอแต่ที่จะกันภัยพาล ในเวลาที่ยังมีเคราะห์กรรมอยู่ เพื่อที่จะมีโอกาสสำแดงตัวว่าบริสุทธิ์ ไม่ได้ทุจิตต่อแผ่นดิน หรือต่อพระเจ้าอยู่หัว หรือต่อเพื่อนฝูงผู้ใดเท่านั้น เมื่อทรงมีพระราชดำริเห็นความจริงในใจว่าท่านจะคิดเอาใจออกห่าง คิดพึ่งไท้ต่างด้าวท้าวต่างแดนแล้ว ท่านก็พึ่งได้ แต่ยังมีใจมั่นคงจงรักภักดี สัตย์ซื่อต่อแผ่นดินและใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทอยู่มั่นคง จึงได้ทนทุกขเวทนาตกระกำลำบาก พลัดพรากบ้านและพี่น้องบุตรภรรยา สู้ยอมเสียหมด เว้นแต่ออเนอร์สิ่งเดียวแล้ว ภายหลังก็จะถวายชีวิตได้

คำว่าบุตรภรรยานั้น ไม่ทราบเหมือนกันว่าท่านมีบุตรจริงๆ หรือว่ากลอนพาไป

ส่วนความที่ผมขีดเส้นใต้ไว้นั้น คุณๆช่วยจำกันหน่อย แล้วมาดูกันว่าท่านจะ "ออเนอร์" ในคำที่ท่านกล่าวแค่ไหน

๗๖

ท่านกราบถวายบังคมลาครั้งนี้ ใช่จะไปได้ความสุขความสบายอย่างไรก็หามิได้ ถึงใครจะให้สุขสบายอย่างไรก็จะไม่รับพระราชทาน นอกจากพระบารมีปกเกล้า

เพราะฉะนี้ ถ้าแม้ว่าจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ไม่ติดตามเอาความฉกรรจ์มหันตโทษมาใส่ตัวท่าน เพื่อที่จะพยายามตามล้างผลาญ ให้เป็นที่เสียชื่อเสียงและถึงกับพินาศฉิบหายแล้ว ท่านก็จะก้มหน้าสู้กรรม รับจ้างเขาเลี้ยงชีวิตไปจนกว่าจะตายก็เป็นอันจบกัน ท่านไม่เอาชื่อราชตระกูลไปซื้อขายหามิได้ จะไปเป็นนายอะไรคนหนึ่งเท่านั้น

ถ้าแม้ว่าจะทรงอาฆาตพยาบาท จะลงพระราชอาญากับท่านผู้หาความผิดมิได้แล้ว ก็เป็นความจนใจเข้าตาจน

๗๗

การเรื่องนี้ท่านได้คิดอ่านเตรียมตัวที่จะป้องกันภัยพาลพร้อมแล้ว แต่มิได้เตรียมการให้อื้อฉาวเสทือนเกียรติยศหามิได้ เมื่อไม่จำเป็นต้องป้องกันภัย ก็ไม่คิดที่จะใช้ให้_ชื่อเสียงอันใด เมื่อภัยพาลมาถึงเวลาใด ก็เป็นการจำเป็นที่จะต้องใช้การป้องกันที่ได้ตระเตรียมไว้ เพราะไม่มีผิดอันใดนอกจากหนีภัย เหมือนเป็นคนหนีที่เรียกว่าผู้ลี้ภัยทางการเมืองเท่านั้น ท่านมิได้ฉ้อบังหรือทำการทรยศต่อแผ่นดิน หรือทำการฉกรรจ์มหันตโทษอันใด จะจับกุมท่านมิได้ ผู้ใดจะ_ก็มิได้ เพราะหนังสือสัญญา(ภาษาปะกิต)ไม่มี จะใส่ความท่านก็ต้องพิสูจน์ก่อนจึงเอาตัวได้

Political Refugee - คงจะเป็นลักษณะว่า ลี้ภัยทางการเมือง

เอ ผมก็แปลอย่างงั้นไม่ใช่เหรอ
เอาคำนี้ดีกว่าน่า V

น่าจะหมายถึง Extradition treaties สัญญาส่งผู้ร้ายข้ามแดน

คงงั้นแหละครับ แต่ผมเลิกเดาเพราะคำว่าตรีฟิศน่ะครับ เปลีองเมมหลายกิ๊กมาก

- ท่านเตรียมหนีหนี้ไปอยู่นอกประเทศ   เพราะเจ้าหนี้เอื้อมไม่ถึง  ท่านเรียกการกระทำนี้ว่า "หนีภัย"
- ท่านเรียกภัยอันเกิดจากการถูกทวงหนี้ว่า "ภัยพาล"
- ในเมื่อเป็นหนี้เอกชน  ท่านก็ถือว่า ท่านไม่ได้ฉ้อราษฎร์บังหลวง หรือทรยศต่อแผ่นดิน
- เจ้าหนี้ไม่สามารถจับกุมเอาท่านมาลงโทษได้   เพราะการยืมเงินกันนี้ไม่ได้ทำเป็นหนังสือสัญญา

เอากะท่านซี

ยังมีอีกครับ ยังมีอีก
หน้า ๒๑ ต่อ

๗๘

เมื่อภัยมาถึงเข้าแล้ว ความจริงเป็นอย่างไร ก็จะต้องให้ดังไปอย่างนั้นตามการที่จะให้เห็นได้ว่าไม่มีผิด พระเจ้าอยู่หัวก็ทรงทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทอยู่แล้วว่าท่านไม่มีความผิดในราชการเลย จะทรงวุ่นวายเบียดเบียนท่านก็จะเกิดความฉาวไปเปล่าๆ

แต่การที่ท่านคิดครั้งนี้ ใช่จะคิดตัดอำนาจแผ่นดินมิให้ลงโทษท่านได้หามิได้ ท่านไม่ได้คิดกบฏหรือประทุษภัยต่อผู้หนึ่งผู้ใด ท่านคิดเปิดโอกาสให้ลงพระราชอาญาถึงชีวิตด้วยเหมือนกัน แต่ต้อง_พระราชอาญาที่ถูก ไม่ใช่พาลไปตามที่มีผู้คิดจะทำลายตัวท่าน คือ

๗๙

เมื่อทรงพระราชดำริ เห็นว่าท่านพ้นพระราขอาณาเขตไป จะคิดการรักษาตัวหาความสุขสบายได้แล้วเมื่อไร โปรดเกล้าแสดงสิ่งสำคัญว่า จะไม่ทำลายล้างท่านด้วยความชั่วร้าย  ที่จะหยิบยกขึ้นตามพวกพาลกล่าวหา จะลงพระราชอาญาด้วยความผิดที่ท่านหนีออกจากแผ่นดินไทยแล้ว ท่านจะยอมรับสารภาพผิด กลับเข้าไปรับพระราชอาญาถึงสิ้นชีวิต พอให้มีชื่อเสียงว่าเป็นคนดี คนตรงต่อแผ่นดิน เพราะความจริงก็ผิดแต่อย่างเดียวที่หนีไปเท่านั้น

๘๐

แต่ถ้าทรงพระราชดำริ เห็นว่าท่านไม่ควรที่จะมีชีวิตอยู่ให้เป็นที่ร้อนพระราชหฤทัยแล้ว ท่านขอรับพระราชทานชุบเกล้าอย่างเดียว คือเลี้ยงพี่น้องของท่าน กับพี่ศรีตามเคยมาแต่ก่อนเหมือนไม่มีเหตุการณ์อันใด ให้พ้นจากภัยพาล และกดขี่ด้วยความผิดของผู้อื่น มีเรื่องเป็นหนี้เงินหลวงเป็นต้น กับภรรยาท่านทั้งสามคนนั้น ให้เป็นข้าอยู่ในพระองค์ใด คุ้มเกรงรักษาและให้ทานเงินเดือน เลี้ยงชีวิตไปจนกว่าจะกระทำความชั่ว มีผัวหาเลี้ยงตัวเองได้ต่อไป ให้เป็นพระมหากรุณาแก่คนเหล่านี้ ที่หาความผิดไม่ได้ด้วย

๘๑

แต่ถ้าแม้ว่าทรงพระราชดำริเห็นความสัตย์จริง ความทุกข์ยากลำบากและความคับแค้น และเป็นความจำเป็นที่ท่านจะต้องผ่อนผันคิดรักษาชีวิต มิให้ทำลายไปโดยภัยพาล เพราะรักความสัตย์ความจริง และเสียดายความดีที่ได้ทำมาแล้ว จึงได้จำใจหนีไป เพื่อที่จะ...

ติดตามอย่างใกล้ชิดครับ อาจารย์ NAVARAT.C
ทำไม พี่ศรี  ถึงเข้ามาเป็นออปชั่นพิเศษ ? 

อยากถามเหมือนอาจารย์หมอ Visitna เหมือนกัน
ออปชั่นพิเศษ ย่อมมีสำหรับคนพิเศษ

อยากจะเฉลยเหมือนกันแหละครับ แต่เดี๋ยวจะจืดเสีย หมดลุ้นไป

มาช่วยเติมคำในช่องว่างครับ
จาก ๗๘
ท่านคิดเปิดโอกาสให้ลงพระราชอาญาถึงชีวิตด้วยเหมือนกันแต่ต้องเป็นลง พระราชอาญาที่ถูก

ยังติดตามลุ้นแบบไม่มีโฮ้ป เพราะท่านกำลังจะออกทะเลไปแล้ว

ขอโทษครับระบายผิด

ท่านคิดเปิดโอกาสให้ลงพระราชอาญาถึงชีวิตด้วยเหมือนกัน แต่ต้องเป็นลงพระราชอาญาที่ถูก

ใช่เลย ขอบคุณครับ ;D

ขยันๆเข้ามาอย่างนี้ อีกแปร๊บเดียวก็ได้เป็นสิบแปดมงกุฏแล้ว เอาไปเดินเบ่งแถวสยามได้

หน้า ๒๒

๘๒

เพื่อที่จะทรงทราบฝ่าละอองธุลีพระบาทโดยความสัตย์จริง หาได้หนีด้วยความคิดทุจริตทรยศคดโกงไม่ เป็นที่สิ้นระแวงพระราชหฤทัยในความสัตย์กตัญญูของตัวท่านตามที่ได้พระราชดำริที่จะทรงชุบเกล้าต่อไป ท่านขอรับพระราชทานกราบถวายบังคมลาบวชล้างบาปกรรมที่ได้ทำมาแต่ชาติก่อนเสียให้หลายๆปี ให้ได้เรียนรู้ในทางพระพุทธศาสนาเสียก่อนแล้ว เมื่อต่อไปจะโปรดเกล้าให้สึกออกมารับราชการฉลองพระเดชพระคุณต่อไป หรือบวชเลยจนตายก็แล้วแต่จะทรงพระกรุณาชุบเกล้า ท่านจะตั้งหน้าเล่าเรียนฉลองพระเดชพระคุณในทางธรรม เป็นสิ้นกรรมเวรในทางโลกกันต่อไป ขอรับพระราชทานแต่อย่าให้ต้องเป็นถานาบาเรียน(ฐานา เปรียญ) มีตำแหน่งอันใดเท่านั้น

๘๓

เพราะเหตุที่สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีก็ดี ตัวท่านก็ดี ไม่สามารถที่จะทราบกระแสพระราชดำริได้ว่า จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฉันใด ท่านจึงทำการโดยความลับ มิให้ความแพร่งพรายไปว่าท่านหลบหนีไป เพื่อ(สมเด็จเจ้าฟ้า)จะมีโอกาสกลับความได้ตามที่ทรงมีพระราชประสงค์

๘๔

เพราะสมเด็จเจ้าฟ้าไม่ทรงมีความผิดความร้ายอันใด จะห้ามหวงมิให้ท่านไปก็ไม่ได้ ทั้งสมเด็จเจ้าฟ้าก็ไม่สามารถทรงทราบได้ว่าท่านคิดการดังนี้ คนทั้งโลกก็มิอาจทราบได้เพราะได้ทำการสนิท ไม่ผิดประหลาดในกิริยาวาจา การหรือความประพฤติอย่างใดเลย ทั้งใจก็ไม่ได้เปลี่ยนแปลงไป ได้ทำการเสมอว่าท่านจะกลับไปตายอยู่ในกรุงเทพ เหมือนอับจน_กันอย่างที่สุด จึงได้กราบถวายบังคมลา ไม่ได้คิดคดทรยศ หรือทำการเสียหายสิ่งใด ให้สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีเดือดร้อนสักอย่างเดียว ขอให้…

หน้า ๒๓

๘๕

ขอให้สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีทรงพระดำริตริตรองหารือกรุงเทพดู ให้รู้พระราชประสงค์ และทรงพระราชดำริหาช่องทางที่จะระงับมิให้การโด่งดังไปว่าท่านหนี ให้กลับความได้โดยดีไม่เสียหายในพระเกียรติยศดีกว่าที่จะหารือผู้ใดที่ตามเสด็จมา ให้ความฟุ้งซ่านไปจนปิดไม่มิดสนิทได้

วิธีบอกโทรเลขหารือกรุงเทพนั้น ตัวท่านได้เขียนชี้แจงไว้ต่างหากฉบับหนึ่งแล้ว ขออย่าได้ทรงพระวิตกว่าท่านจะคิดทรยศอย่างไร เว้นแต่จะไล่เอาให้จนเป็นสุนัขจนตรอกเท่านั้น จึงเป็นความจำเป็น จนด้วยเกล้า ที่จะไม่รักษาออเนอร์ไม่ได้

๘๖

อนึ่งคงจะทรงพระดำริเห็นได้ว่า มนุษย์ทั้งโลกเขาจะเห็นแปลกประหลาดอย่างไร ที่จะได้รู้ได้เห็นต่อไปว่า ตัวท่านได้รับราชการฉลองพระเดชพระคุณ ทำการแผ่นดินมีชื่อเสียงโด่งดังทั่วประเทศ มีความดีความชอบ และมีตำแหน่งราชการสำคัญอยู่แล้ว และเวลานี้ก็กำลังทำความดีความชอบอยู่ หาได้มีข่าวคราวว่าเสียหายหรือผิดร้ายประการใดไม่ เดี๋ยวนี้ก็ยังตามเสด็จออกจากญี่ปุ่น เสร็จราชการเรียบร้อย นับว่ามีความชอบได้แล้ว และเป็นคนที่มีชื่อเสียงโด่งดังว่าเป็นคนที่ได้เลือกคัดจัดเอาว่าดี

๘๗

จึงได้ให้ตามเสด็จ เหตุใดอยู่ดีๆจะต้องถึงกับต้องหนีไป ถ้าแม้ว่าเป็นคนมีความผิดความชั่วแล้ว จะทรงไว้พระทัยให้ทำราชการ และเป็นผู้ใหญ่ตามเสด็จออกมาจัดการ ใช้สอยเงินทองเป็นที่ไว้วางพระทัยหรือ เขาคงจะค้นเอาความจริงเป็นแน่ แต่สมเด็จเจ้าฟ้าก็คงทรงทราบอยู่เต็มพระทัยเองว่า ความผิดความชั่ว ความคดโกงหรือทรยศอย่างใดของท่านหามีไม่ หากเป็นการหนีภัย ตามที่ได้กราบทูลมาแล้ว จึงต้องละทิ้งถิ่นฐานบ้านเมืองอย่างนี้

๘๘

การที่สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีจะทรงไขสือ ระงับเหตุไม่ให้เป็นการฟุ้งซ่าน เล่าลือกันว่าท่านหนีไปนั้น ก็ทรงกระทำได้หลายอย่างเป็นต้นว่า (๑) รับสั่งว่าให้ท่านรอคอยจัดซื้อของหลวงที่เซี่ยงไฮ้ หรือได้รับคำสั่งจากกรุงเทพให้ท่านรออยู่ฟังคำสั่งให้ท่านกลับไปพูดราชการข้อใดกับญี่ปุ่นก็ได้ หรือจะทรงพระดำริเห็นทีอย่างไร ให้ผู้ที่ตาม…

หนีออกไปเช่นนี้คงเป็นขุ่นเคืองพระราชหฤทัยมาก และยังเป็นการหมิ่นพระราชอำนาจด้วยนะครับเนี่ย การที่ข้าราชการจะเดินทางไปไหนต้องขอพระบรมราชานุญาตเสียก่อนแต่นี้เป็นเชื้อพระวงศ์เองทำเองเสียด้วย  ::)

ตรรกะของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ เจ้านายที่ต้องทรงรับรู้เรื่องนี้ทรงอ่านแล้วน่าจะอ่อนพระทัย   เพราะท่านได้กระทำผิดซ้ำซากหลายเรื่อง ทั้งเรื่องงานและส่วนตัว  โดยไม่รู้สึกว่าตัวเองทำผิดเลยสักเรื่องเดียว

การที่หนีหนี้ออกนอกประเทศไป  ทิ้งความยุ่งยากเอาไว้ข้างหลังหลายเรื่อง  เช่นเรื่องพี่ศรีที่ยังคาราคาซังอยู่  แค่นี้ก็ผิดมากพอแล้ว   รวมทั้งเป็นเจ้านาย หนีออกนอกประเทศโดยไม่ได้รับพระบรมราชานุญาต   โทษเท่ากับหม่อมเจ้าฉวีวาดเลยทีเดียว
เท่านั้นยังไม่พอ   ท่านยังไม่วายบอกให้สมเด็จวังบูรพาช่วยมุสาพระเจ้าแผ่นดิน     ปกปิดความจริงในกรณีท่านหนี    อ้างว่าใช้ไปราชการ    โห! ช่างกล้ากับสมเด็จเจ้าฟ้าพระราชอนุชาขนาดนี้

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์อาจจะป่วยด้วยโรคเครียด หรือไม่ป่วย แต่เป็นคนที่แยกแยะผิดชอบชั่วดีไม่ออก     ไม่รับผิดชอบในหน้าที่ตัวเองยังไม่พอ  ยังชวนคนรอบข้างให้ไม่รับผิดชอบ ด้วยการมุสาอะไรต่อมิอะไรเพื่อประโยชน์ของท่านเพียงผู้เดียว   ถึงขั้นนี้   เจ้าพี่เจ้าน้องของท่านคงจะพากันบอกศาลาไปหมดแล้ว   จึงไม่มีองค์ไหนโผล่มาให้ท่านเอ่ยถึงเลยสักองค์

ผมติดตามอ่านด้วยความเครียดพอสมควรครับ  ;D

ผมพอจะสรุปเบื้องต้นว่าท่านน่าจะมีความผิดปกติทางจิต ที่เรียกว่ามี delusion คือหลงผิด เชื่อในสิ่งที่ไม่เป็นความจริง ทำอะไรไม่มีเหตุผล เพราะหลงผิด

โรคนี้หรือเปล่าคะ อาจารย์หมอ?

Delusional disorder, previously called paranoid disorder, is a type of serious mental illness called a "psychosis" in which a person cannot tell what is real from what is imagined. The main feature of this disorder is the presence of delusions, which are unshakable beliefs in something untrue. People with delusional disorder experience non-bizarre delusions, which involve situations that could occur in real life, such as being followed, poisoned, deceived, conspired against, or loved from a distance. These delusions usually involve the misinterpretation of perceptions or experiences. In reality, however, the situations are either not true at all or highly exaggerated.

People with delusional disorder often can continue to socialize and function normally, apart from the subject of their delusion, and generally do not behave in an obviously odd or bizarre manner. This is unlike people with other psychotic disorders, who also might have delusions as a symptom of their disorder. In some cases, however, people with delusional disorder might become so preoccupied with their delusions that their lives are disrupted.

Although delusions might be a symptom of more common disorders, such as schizophrenia, delusional disorder itself is rather rare. Delusional disorder most often occurs in middle to late life and is slightly more common in women than in men.

Types of Delusional Disorder

There are different types of delusional disorder based on the main theme of the delusions experienced. The types of delusional disorder include:

    Erotomanic: Someone with this type of delusional disorder believes that another person, often someone important or famous, is in love with him or her. The person might attempt to contact the object of the delusion, and stalking behavior is not uncommon.
    Grandiose: A person with this type of delusional disorder has an over-inflated sense of worth, power, knowledge, or identity. The person might believe he or she has a great talent or has made an important discovery.
    Jealous: A person with this type of delusional disorder believes that his or her spouse or sexual partner is unfaithful.
    Persecutory: People with this type of delusional disorder believe that they (or someone close to them) are being mistreated, or that someone is spying on them or planning to harm them. It is not uncommon for people with this type of delusional disorder to make repeated complaints to legal authorities.
    Somatic: A person with this type of delusional disorder believes that he or she has a physical defect or medical problem.
    Mixed: People with this type of delusional disorder have two or more of the types of delusions listed above.
http://www.webmd.com/schizophrenia/guide/delusional-disorder (http://www.webmd.com/schizophrenia/guide/delusional-disorder)

โรคจิตหลงผิด (Delusional Disorder)          

ผู้ป่วยมีอาการหลงผิดที่ไม่มีลักษณะแปลกพิกล (nonbizarre delusion) เนื้อหาของความหลงผิดมักเกี่ยวพันเชื่อมโยงเป็นเรื่องราวในแนวทางเดียวกัน (systematized delusion) การพูดจาท่าทางต่าง ๆ ดูปกติ ไม่มีพฤติกรรมที่เห็นชัดว่าแปลก การแสดงออกของอารมณ์มักเหมาะสมกับเรื่องราวที่เล่า ไม่พบว่ามีประสาทหลอนหรือถ้ามีก็เป็นครั้งคราวไม่เด่นชัด เป็นนานอย่างน้อย ๑ เดือน ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะยังสามารถทำหน้าที่ต่าง ๆ ของตนได้ตามปกติ ยกเว้นบางกิจกรรมที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับความหลงผิดของตนเอง

โรคนี้มักเกิดในช่วงวัยกลางคนถึงวัยสูงอายุ ผู้ป่วยบางคนอาจเก็บตัวไม่เข้าสังคม ช่างระแวง มีท่าทีไม่เป็นมิตร บางครั้งอาจมีพฤติกรรมรุนแรง โดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวข้องกับอาการหลงผิดของตนเอง

การจำแนกกลุ่มย่อย

๑.  Erotomanic type หลงผิดว่าบุคคลอื่นมาหลงรักตนเอง โดยบุคคลนั้นมักเป็นผู้ที่มีความสำคัญ หรือมีชื่อเสียง

๒.  Grandiose type เชื่อว่าตนเองมีความสามารถเหนือกว่าผู้อื่น มีความหยั่งรู้พิเศษ หรือหลงผิดว่าตนเองเกี่ยวข้องใกล้ชิดกับบุคคลสำคัญ

๓. Jealous type หลงผิดว่าคู่ครองของตนนอกใจ

๔. Persecutory type ระแวงว่าตนเองถูกกลั่นแกล้ง สะกดรอย หรือวางยาพิษ เป็นชนิดที่พบบ่อยที่สุด

๕. Somatic type หลงผิดเกี่ยวกับร่างกายของตนเอง เช่น หลงผิดว่าบางส่วนของร่างกายผิดรูปร่าง น่าเกลียด หรืออวัยวะบางอวัยวะไม่ทำงาน

ข้อมูลจาก กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข (http://www.dmhweb.dmh.go.th/jvsk/cpsy2/Diag4.htm)

บริการแปลโดยอากู๋ครับ บ่ชายพ้ม

ความผิดปกติของหลงที่เรียกว่าก่อนหน้านี้ความผิดปกติหวาดระแวงเป็นประเภทของความเจ็บป่วยทางจิตอย่างรุนแรงที่เรียกว่า "โรคจิต" ซึ่งเป็นคนที่ไม่สามารถบอกสิ่งที่เป็นจริงจากสิ่งที่คิด คุณสมบัติหลักของโรคนี้คือการหลงผิดที่มีความเชื่อมั่นคงในสิ่งที่ไม่จริง คนที่มีความผิดปกติของประสบการณ์ประสาทหลอนหลงผิดที่ไม่ได้แปลกประหลาดที่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์ที่อาจเกิดขึ้นในชีวิตจริงเช่นถูกตามพิษหลอกคิดกบฏต่อหรือคนที่คุณรักได้จากระยะไกล หลงผิดเหล่านี้มักจะเกี่ยวข้องกับการเข้าใจผิดของการรับรู้หรือประสบการณ์ ในความเป็นจริง แต่สถานการณ์ที่มีทั้งไม่เป็นความจริงเลยหรือพูดเกินจริงอย่างมาก

ผู้ที่มีโรคหลงมักจะสามารถดำเนินการต่อการเข้าสังคมและการทำงานตามปกตินอกเหนือจากเรื่องของการเข้าใจผิดของพวกเขาและโดยทั่วไปจะไม่ประพฤติตนในลักษณะที่เห็นได้ชัดว่าแปลกหรือแปลกประหลาด นี้จะแตกต่างจากคนที่มีความผิดปกติท​​างจิตอื่น ๆ ที่ยังอาจมีอาการหลงผิดเป็นอาการของความผิดปกติของพวกเขา ในบางกรณี แต่คนที่มีความผิดปกติอาจจะกลายเป็นหลงหมกมุ่นอยู่กับความหลงผิดของพวกเขาที่ชีวิตของพวกเขาจะหยุดชะงัก

แม้ว่าอาจจะหลงผิดเป็นอาการของความผิดปกติท​​ี่พบบ่อยมากขึ้นเช่นโรคจิตเภทโรคหลงตัวเองเป็นค่อนข้างหายาก ความผิดปกติของหลงส่วนใหญ่มักจะเกิดขึ้นในช่วงกลางในการดำรงชีวิตและปลายเล็กน้อยพบมากในผู้หญิงมากกว่าในผู้ชาย

ประเภทของความผิดปกติของหลง

มีหลายประเภทที่แตกต่างกันของโรคประสาทหลอนขึ้นอยู่กับธีมหลักของการหลงผิดที่มีประสบการณ์ ชนิดของโรคประสาทหลอนรวมถึง:

    Erotomanic: คนที่มีประเภทของโรคประสาทหลอนนี้เชื่อว่าคนอื่นมักจะมีคนสำคัญหรือที่มีชื่อเสียงอยู่ในความรักกับเขาหรือเธอ คนอาจพยายามที่จะติดต่อวัตถุของความเข้าใจผิดและพฤติกรรมคุกคามไม่ใช่เรื่องแปลก
    ยิ่งใหญ่: คนที่มีประเภทของโรคประสาทหลอนนี้มีความรู้สึกมากกว่าที่สูงขึ้นของมูลค่าการใช้พลังงานความรู้หรือเอกลักษณ์ คนอาจจะเชื่อเขาหรือเธอมีความสามารถที่ดีหรือได้ทำค้นพบที่สำคัญ
    อิจฉา: คนที่มีประเภทของความผิดปกตินี้หลงเชื่อว่าคู่สมรสของเขาหรือเธอหรือหุ้นส่วนทางเพศเป็นนอกใจ
    persecutory: คนที่มีประเภทของโรคประสาทหลอนนี้เชื่อว่าพวกเขา (หรือคนใกล้ชิดกับพวกเขา) จะถูกทำร้ายหรือคนที่สืบในพวกเขาหรือวางแผนที่จะเป็นอันตรายต่อพวกเขา มันไม่ใช่เรื่องแปลกสำหรับคนที่มีประเภทของโรคประสาทหลอนนี้เพื่อให้การร้องเรียนซ้ำไปยังหน่วยงานทางกฎหมาย
    ร่างกาย: คนที่มีประเภทของความผิดปกตินี้หลงเชื่อว่าเขาหรือเธอมีความบกพร่องทางร่างกายหรือปัญหาทางการแพทย์
    ผสม: คนที่มีประเภทของโรคประสาทหลอนนี้มีสองหรือมากกว่าของประเภทหลงผิดดังกล่าวข้างต้น

ข้อมูลให้วิเคราะห์ยังมีอีก

หน้า ๒๔

๘๙

ให้ผู้ที่ตามเสด็จเข้าใจว่าไม่มีสัมติงรอง(something wrong)อย่างไรก็สุดแต่จะโปรด พอจะได้_การไปให้เรียบร้อยจนกว่าจะได้รับคำสั่งจากกรุงเทพ

๙๐

(๒) บัดนี้ตัวท่านก็ทรงได้ข่าวว่าพี่ศรีได้หนีไปจากกรุงเทพแล้ว จะไปอยู่ที่ไหนก็ยังไม่ทรงทราบแน่ชัด แต่เห็นว่าจะไปเขมรอย่างผู้หญิงเมืองไทยหนีๆกันไป จะทรงเปิดช่องไว้ให้โอกาสยกความดีความชอบแก่ตัวท่านภายหลัง เอาเป็นรับสั่งหรือได้รับคำสั่งจากกรุงเทพ ให้ท่ารออยู่สืบข่าวตลอดทางไป ให้ได้ตัวพี่ศรีกลับเข้าไปกรุงเทพให้จงได้ ก็ได้ เมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าตามความประสงค์ของท่านสักอย่างหนึ่งอย่างใด ตามที่ได้กราบทูลไว้ข้างต้นแล้ว ท่านก็จะรับฉลองพระเดชพระคุณ..

๙๑

ตามเอาตัวกลับเข้าไปให้จงได้ แต่ต้องขอรับพระราชทานโทษพี่ศรี อย่าให้ต้องรับพระราชอาญาอย่างใดในการที่แกมีความทุกข์ร้อนหนีภัยออกจากพระราชอาณาจักร และอย่าให้มีโทษทัณฑ์ด้วยความชังใดที่เป็นมาแล้ว เว้นแต่จะมีความผิดต่อไปภายหน้าเท่านั้น ส่วนตัวท่านนั้น สุดแต่จะโปรดเกล้าสถานใด ตามที่ท่านทรงมีประสงค์ คือตายด้วยความผิดจริงให้เป็นว่าทานยอมตาย หรือบวชเลยจนตาย หรือบวชแล้วสึกเข้ารับราชการ ก็แล้วแต่จะโปรดเกล้า

นี่ก็ตรรกะของท่านเหมือนกัน

ให้พี่ศรีหนีหนี้หลวงไปแล้วให้ท่านตามกลับ เพื่อพี่ศรีจะได้พ้นโทษ ยกหนี้ให้ และตัวท่านได้รับความดีความชอบ ถือว่าได้ ๒-๓ เด้ง

๙๒

การที่ท่านห่วงพี่ศรีนั้น เพราะเหตุที่แกต้องเป็นไปถึงเพียงนี้ เพราะตัวท่าน ที่มาคบหาสาบานเป็นเพื่อนฝูงพี่น้องกันเข้า แต่ความสัตย์จริงท่านไม่ได้เป็นชู้สาวกันเลย เป็นแต่รักชอบสนิทกันจนเลยไปอย่างเช่นเขาลือหม่อมสุภาพเท่านั้น ถ้าหม่อมสุภาพเป็นไปอย่างไรได้ พี่ศรีก็เป็นไปเสมอนั้น แต่ความคุ้นเคยกันไม่มีความรังเกียจ เสมอพี่น้องกันจริงๆเท่านั้น พากันมีอินเทอเรศ(interest)จนเกินไป เสมอช่วยกันขับไล่ท่านเสีย ไม่ให้ทำราชการฉลองพระเดชพระคุณ

โรคจิตหลงผิดมีสาเหตุจากความผิดปรกติของสารเคมีในสมอง หากคิดว่าท่านทรงเขียนเอาแต่ความดีเข้าใส่ตัวนั้นเป็นเพราะท่านไม่ปรกติ ความรู้สึกตอนนี้ก็คงเป็นความเห็นใจต่อตัวท่าน รวมทั้งคนรอบข้างที่ต้องรับผลกระทบจากการกระทำของท่าน

http://youtube.com/watch?v=mFqJlui14FM#ws (http://youtube.com/watch?v=mFqJlui14FM#ws)

แกะข้อความได้ว่า

เสด็จเข้าใจว่าไม่มีสัมติงรอง(something wrong)อย่างไรก็สุดแต่จะโปรด พอจะได้รักษาการไปให้เรียบร้อยจนกว่าจะได้รับคำสั่งจากกรุงเทพ

ตัวละครโผล่ออกมาอีกตัว  ใครหนอคือหม่อมสุภาพ
ผู้หญิงอีกคนในชีวิตท่านหรือเปล่า?

ยิ่งอ่านตรรกะท้ายๆของท่านเรื่องพี่ศรีหนีโทษ แล้วท่านจะไปตามกลับ เพื่อจะได้ความดีความชอบ
แล้วต้องกลับไปอ่านอาการดีลูชั่นอีกครั้งค่ะ   เข้าเค้ามากๆ

มันเป็นไปไม่ได้เลยว่าท่านจะไม่รู้ว่าพี่ศรีหนีไปไหน    สนิทกันปานนั้น น่าจะรู้เป็นคนแรกด้วยซ้ำ   ส่วนเรื่องอ้างว่าน่าจะหนีไปเขมรอย่างผู้หญิงไทยทำกัน     ดิฉันนึกถึงหม่อมเจ้าฉวีวาดขึ้นมาทันที     เรื่องท่านหญิงหนีไปเขมรคงจะรู้กันแพร่หลายในหมู่เจ้านาย

ใช่แล้วครับ รักษาการ
ขอบคุณนะครับ

ครับ คุณหมอ ชักจะรู้สึกอย่างนั้นเหมือนกัน

แต่ก็คงต้องว่าไปตามเนื้อผ้าก่อน

หน้า ๒๕

๙๓

ไม่ให้ทำราชการฉลองพระเดชพระคุณต่อไปเหมือนกัน ถ้าจะเอาจริงแล้ว ควรต้องชำระให้เห็นเท็จและจริง ผูกโจทก์หรือจำเลยที่โกหกเฆี่ยนกันจึงจะชอบ นี่เอาพอให้เสียผู้เสียคน แล้วหาความพาลกันให้พินาศฉิบหายเท่านั้น ตัวท่านทนไม่ได้แล้ว ควรจะมีผู้ใดมานอนคุมท่าน ผลัดยามกันตรวจดูหลายๆปีจึงจะชอบ ถ้าดังนั้นแล้ว ท่านไม่ได้ขัดขืนหรือมีโทมนัสเสียใจเลย

๙๔

ถ้าแม้ว่าในชั้นที่สุด การไม่ตกลงอย่างไร ไม่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าตามประสงค์ของท่านสักอย่างหนึ่งแล้ว ก็ทรงนึกเสียว่าปล่อยลูกนกลูกกาเอาบุญก็แล้วกัน อย่าทรงคิดติดตามจองล้างจองผลาญท่าน ให้เป็นบาปกรรมติดต่อกันไปชาติหน้าเลย ตัวท่านเองก็มีบาปมีกรรมพออยู่แล้ว อย่าต้องให้จำเป็นจำใจผูกเวรกรรมกันให้เสียความกตัญญูของท่านเลย ท่านจะไม่ทำความชั่วร้าย ให้ขุ่นเคืองใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทหามิได้ เมื่อท่านไม่มีโอกาสกลับไปบ้านเกิดเมืองนอนแล้ว ก็ขอรับพระราชทานฝากแต่ศพมารดา กับพี่น้องบุตรภรรยาที่ตกค้างอยู่ ให้ได้พึ่งพระบารมีอยู่โดยปกติ อย่าให้มีโทษทัณฑ์เหตุการณ์อันใด

ท่านเอ่ยถึงบุตรภรรยาอีกครั้งหนึ่งแล้ว

๙๕

หรือสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีจะทรงพระดำริอย่างไร สุดแต่อย่าให้เป็นการตายตัวลงไปก่อนได้ทราบกระแสพระราชดำริ อย่าให้ผู้ใดรู้เห็นว่าเป็นการผิดประหลาดไปว่าเกิดเหตุการณ์ขึ้นก็ได้ สุดแล้วแต่จะทรงเห็นสมควร

ในการเรื่องที่ท่านกราบถวายบังคมทูลลานี้ เมื่อได้ทรงรับหนังสือนี้แล้ว ก็ไม่ควรที่จะตกพระทัย หยุดรอเสด็จฮ่องกงให้เป็นที่ผู้ใดสงสัย หรือเสียเวลาเสียเที่ยวเรือและราชการของสมเด็จเจ้าฟ้า เพราะท่านไม่ได้ตามเสด็จไป เพราะจะทรงรออยู่เซี่ยงไฮ้ก็เสียเวลาเปล่า การบอกข่าวหารือไปกรุงเทพ แล้วเสด็จไปตามเที่ยวเรือเมล์ คอยฟังพระกระแสดู หากสมเด็จเจ้าฟ้าจะมีรับสั่งอย่างไรกับท่านทางโทรเลขหรือไปรษณีย์ สลักหลังถึง(….ภาษาปะกิตอ่านไม่ออกบอกไม่ถูก….)  ท่านจะตามเสด็จต่อไปก็จะไม่พ้นภัยเป็นแน่

๙๖

ถ้าแม้ว่าเป็นการขัดข้องในทางหารือกรุงเทพ จะมีพระประสงค์ให้ท่านแต่งโทรเลขถวาย ตามแต่จะทรงร่างพระราชทานมา ท่านจะทำถวายมิให้ผิด...

poste restante (โพซท เร็ซทานท-)
แผนกหนึ่งของที่ทำการไปรษณีย์ ซึ่งทำหน้าที่เก็บจดหมายไว้ให้ผู้รับ

โปรดทราบตามนั้น

หน้า ๒๖

๙๗

ท่านจะทำถวายมิให้ผิดพระประสงค์ โดยความตรงความสัตย์ ไม่ให้เสียไปภายในสมเด็จเจ้าฟ้าเป็นอันขาด ขออย่าได้ทรงระแวงพระทัยเลย ผู้ใดไม่ได้ทำความเดือดร้อนให้ท่านแล้ว ท่านไม่คิดที่จะทรยศคดโกงก่อนเลย

๙๘

ถ้าแม้ว่าเรื่องนี้ ไม่ตกลงสำเร็จได้อย่างใดอย่างหนึ่งแล้ว ท่านขอกราบถวายบังคมลา บางทีจะไม่ได้เฝ้าสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีอีกต่อไป ท่านคิดถึงพระเดชพระคุณเป็นอย่างยิ่งที่ได้ทรงชุบเลี้ยงมาแล้ว หาไม่ใน ๕ ปีนี้ ท่านจะแหลกเหลวไม่มีชิ้นอยู่ได้ด้วยภัยอันตราย และความคับแคบยากจน เวลานี้ท่านไม่มีสิ่งใดจะฉลองพระเดชพระคุณ มีแต่น้ำใจถวายศีลพรให้ทรงพระเจริญยิ่งๆขึ้นไป ให้ปรากฏพระนาม ให้ปรากฏพระนามในพระบรมราชวงศ์ว่าได้ทำความดีความชอบในแผ่นดินพระองค์หนึ่ง สมประสงค์จงทุกสิ่งทุกประการ

๙๙

และตัวท่านหวังใจว่า พระเจ้าอยู่หัวก็ดี สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีก็ดี คงจะทรงเห็นใจท่านบ้าง และทรงพระเมตตาต่อญาติพี่น้องและบุตรภรรยาของท่าน ซึ่งมีกรรมจำเป็นต้องทอดทิ้งไว้ ใต้ฝ่าพระบาทจะฆ่าก็ตายจะขายก็ขาด สุดแต่จะทรงพระกรุณาต่อสัตว์ผู้ยาก

๑๐๐

ท่านมีความเสียใจอย่างยิ่งหาที่เปรียบมิได้ ที่เสียแรงตั้งใจเป็นข้า คิดเอาชีวิตฉลองพระเดชพระคุณ ทำราชการโดยความตรงความสวามิภักดิ์ทุกอย่าง ก็ยังไม่เป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัย และทำการฉลองพระเดชพระคุณสมความตั้งใจที่ดี กลับซ้ำต้องกราบถวายบังคมลา ไปเที่ยวซุกซ่อนเลี้ยงชีพไปจนกว่าจะตายลง ในถิ่นฐานบ้านใดก็ยังไม่ทราบ ถ้าต้องพระประสงค์ให้ท่านมาเฝ้าก่อนเสด็จไปฮ่องกง เพื่อได้รับสั่งสิ่งใด ท่านจะไป…

ท่านอ้างถึงบุตรเป็นครั้งที่สาม

หน้าสุดท้าย ๒๗

๑๐๑

ท่านจะไปเฝ้าที่ แต่ที่โฮเตลฝ่าพระบาทประทับไม่ได้ ต้องขอเฝ้าแค่สองต่อสอง หรือกับพระองค์_อีกองค์หนึ่งเท่านั้น
ลงพระนาม
ปฤษฎางค์

ขอรับประทานโทษที่เขียนดินสอ ด้วยหมึกเขียนลำบาก และไม่มีเวลาพอที่จะคัดหมึกเป็นตัวดีด้วย
อนึ่งท่านขอถวายสัตย์ปฏิญาณว่า ที่ได้กราบทูลนี้เป็นความจริง หรือเชื่อจริง เห็นจริงทั้งสิ้น ไม่ได้ปดเลย หรือรูสึกว่าพูดเอาเปล่าๆ ไม่มีมูลเลย ท่านมีพยานต่างๆเป็นอันมาก ทุกข้อทุกเรื่องที่จะ ถวายได้

สาแหรกของราชสกุลชุมสายอยู่ในมือผมนี่ ไม่ปรากฏข้อมูลของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เลยครับ

นี่เพิ่งจะจบฉบับแรกครับ เรื่องเดียวเวลาเดียวกันนี้ ยังมีติดต่อกันไปอีก ๒ ฉบับ แต่รวม ๕ หน้าเท่านั้นครับ คงพอจะติดตามอ่านไหว

แต่วันนี้คงต้องพักเครื่องหน่อย เดี๋ยวจะ over heat

ดิฉันลบค.ห.ข้างบนนี้ไป เพื่อไม่ให้ขัดจังหวะจดหมายของท่าน   ปรากฏว่าท่านซายานวรัตนเร็วยิ่งกว่ากามนิตหนุ่ม  ปานสไปเดอร์แมน ก๊อปไว้ทัน   ดิฉันจะย้อนกลับไปใส่ไว้อีกก็ทำไม่ได้ เลยต้องชี้แจงไว้ตรงนี้ค่ะ

บัดนี้เราก็รู้จากลายพระหัตถ์ว่าท่านมีบุตรธิดาจริง    จะเป็นหนึ่งคนหรือมากกว่าหนึ่งก็ไม่อาจทราบได้     แต่ในเมื่อไม่มีชื่อเสียงเรียงนามอยู่ในสาแหรกของราชสกุลชุมสาย     ก็ตีความได้ว่า ม.ร.ว. เชื้อสายพระองค์เจ้าปฤษฎางค์อาจถึงแก่กรรมไปตั้งแต่ยังเล็ก     ญาติพี่น้องทางฝ่ายท่านอาจไม่ทราบ หรือทราบแต่ไม่มีรายละเอียด  จึงไม่บันทึกไว้ในสาแหรกราชสกุล
ข้อนี้ก็สอดคล้องกับเหตุการณ์บั้นปลายชีวิต  เมื่อท่านกลับมาสยาม ใช้ชีวิตโดดเดี่ยวไร้บุตรภรรยา เพราะไม่มีใครเหลือแล้ว

แต่ความเป็นไปได้อีกอย่างก็คือม.ร.ว.เชื้อสายนี้ อาจมีชีวิตอยู่แต่ไม่เป็นที่รับรู้ของญาติทางฝ่ายท่านพ่อ    เพราะเกิดจากแม่ที่ขาดการติดต่อกับญาติฝ่ายบิดา     แม่อาจพาลูกไปทำมาหากินในถิ่นอื่น แล้วสาบสูญขาดการติดต่อกันไป   หรือไม่แม่ก็มีสามีใหม่  ลูกก็กลายเป็นส่วนหนึ่งของครอบครัวใหม่  ไม่ยุ่งไม่เกี่ยวกับญาติฝ่ายพ่ออีก  แม้แต่จะใช้ม.ร.ว.ก็ไม่ได้ใช้

ดูจากเรื่องที่ท่านเล่า   พระองค์เจ้าปฤษฎางค์น่าจะไม่สนิทกับเจ้าพี่ทั้งหลายนัก    น้ำเสียงที่เอ่ยถึงไม่มีวี่แววความสนิทสนม  หรือช่วยเหลือเกื้อกูลกันในยามยากไร้เอาเลย   แม้ว่าท่านจะทูลขอมิให้พระราชอาญาตกอยู่กับพี่น้องของท่าน ก็เป็นตามที่ควรเป็น เพราะพี่น้องท่านไม่ได้รู้เห็นเป็นใจด้วย

ก่อนจะอภิปรายกันต่อไป วันนี้ขอแถม ๑ ใน ๕ เป็นแผ่นปะหน้าของร่ายยาวฉบับที่เพิ่งจบไปนั้น

ผมสงสัยจริงๆ สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีจะทรงทนอ่านจนจบไหม

ถ้ามีอาลักษณ์อ่านถวาย   คุณหลวงหรือคุณพระคนนั้นคงคอเจ็บไปเสียก่อนอ่านจบ

ต้องหานํ้าท่าบริการกันบ้าง จะได้ลดความร้อน
ชอบแนว drama อยู่แล้ว ถ้าพูดใช้สำนวนอย่างบางคนว่าถูกโรคกันจริง

แผ่นปะหน้า บอกให้รู้ว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ตัดสินพระทัยอยู่ในเมืองเซี่ยงไฮ้เรียบร้อยแล้ว   โดยไม่ได้ขอพระราชานุญาตจากสมเด็จเจ้าฟ้า   มิหนำซ้ำยังกำชับพระองค์ท่านเสียอีกว่า รู้แล้วก็เงียบไว้อย่า(แสดงพิรุธ)ให้ใครรู้ ว่าทรงทราบแล้ว       ทรงอ่านจบเสียก่อนแล้วค่อยคิดว่าจะทำอย่างไร 
ท่านไม่ได้คิดเอาเสียจริงๆว่าตัวเองเป็นระดับไหน เจ้านายพระองค์นี้เป็นระดับไหน
การกระทำของท่าน  ถ้าไม่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณ เห็นจะเดือดร้อนเจ้านายในราชสกุลชุมสายกันหลายองค์ในฐานะปลาข้องเดียวกัน

ถ้าคิดว่าท่านป่วยด้วยโรค delusion ก็พอจะอธิบายได้ว่าทำไมความคิดท่านจึงอุกอาจไม่เลือกหน้าอินทร์หน้าพรหมขนาดนี้     

มองจากชีวิตโดยรวมของท่าน  เราอาจรู้สึกว่าท่านเป็นเจ้านายที่อาภัพ  เริ่มต้นชีวิตอย่างงดงามเกินหน้าพระญาติพระวงศ์ระดับเดียวกัน  แต่มาพลิกผัน  โรคซ้ำกรรมซัดวิบัติเป็น คล้ายๆสุนทรภู่ในนิราศภูเขาทอง     ไปทำอะไรที่ดีๆหลายอย่างก็ไม่ได้ฟื้นตัวเท่าที่ควร จนพบบั้นปลายที่น่าเศร้า
แต่มาอ่านลายพระหัตถ์เหล่านี้ พบว่าท่านเป็นคนดวงดีอยู่มากที่ไม่ได้รับโทษทัณฑ์จากพระเจ้าอยู่หัว และเจ้านายที่มีพระราชอำนาจลงโทษท่านได้     เพียงแต่สมัยนั้น ไม่รู้จักอาการป่วยแบบนี้  ก็เลยไม่มีใครสามารถรักษาให้ท่านกลับมาอยู่ในรูปในรอยอย่างที่ควรจะเป็น

ขออภัยครับท่านอาจารย์
๘๓ ตกไปนิดหนึ่งครับ

เพราะฉนี้  __ ว่า เมื่อใดทรงรับหนังสือชี้แจงฉบับนี้ของท่านแล้ว ควรจะทรงระงับพระไทยให้ดี อย่าโวยวายอึกทึก ประชุม__หารือไม่ว่าใคร
ให้ความแพร่งพรายไปก่อน เพราะ

ความที่เตรียมไว้เป็นอย่งนี้ครับ

เพราะฉะนี้ เห็นด้วยเกล้าว่า เมื่อใดทรงรับหนังสือชี้แจงฉบับนี้ของท่านแล้ว ควรจะทรงระงับพระทัยให้ดี อย่าโวยวายอึกทึก ประชุมกันหารือไม่ว่าใครให้ความแพร่งพรายไปก่อน เพราะ...

ขอบคุณมากครับที่ช่วยเก็บตก ผมเร่งเครื่องไปหน่อยเลยพลาด แต่คงไม่เสียหายเท่าไหร่ เพราะเดี๋ยวท่านก็จะเอามากล่าวอีก ซ้ำไปซ้ำมา

ณ สุดสุดร่ายราว ๒๗ หน้า ท่านเผยเพียงว่าท่านศรีหนีออกนอกประเทศแล้ว ส่วนพระองค์ท่านก็ทรงหนีมาอยู่ที่เซี่ยงไฮ้เช่นกัน มิได้แพร่งพรายแผนการนัดพบที่ฮ่องกงดังคาด จากฮ่องกงชะตาชีวิตของท่านก็พลิกผันไปทั้งดีและร้ายจนสุดขั้ว

'พี่ศรีได้หนีไปจากกรุงเทพ' บวกกับความผิดครั้งก่อนที่ได้ทำไว้กับลูกสาวพระยาอิศรานุภาพ ลูกผู้น้องซึ่งคาดว่าคงจะอ่อนวัยกว่า
น่าจะเป็นด้วยความผิดสองข้อนี้นะคะ ชื่อของคุณหญิงศรีเลยถูกแทงบัญชีสูญหายไปจากสารบบตระกูล
   

คุณหมอเพ็ญใจร้อนเสมอ ผมยังเดินกระทู้ไปไม่ถึงตอนนั้นเท่านั้นเอง แค่นี้ก็เร่งเรื่องจนนิ้วล๊อคแล้ว

โอ้! ยังมีทีเด็ดในจดหมายอีก ๕ หน้า

ติดตามต่อด้วยใจระทึก  ;D

๕ หน้า บวกกับอีกสิบกว่าหน้าครับ เอาแบบไม่ต้องค้างคาคำถามกันเลย ;D

หนังสือที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงเขียนขึ้นถวายสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีฉบับที่ ๒ นี้ ผมคงไม่ต้องแกะถ้อยกระทงความอย่างละเอียดเช่นฉบับแรก ซึ่งถ้าไม่ทำอย่างนั้น คุณๆก็จะไม่ได้เห็นสำบัดสำนวนจริงแท้ของท่าน เผลอๆ อาจจะคิดไปว่าผมเสริมแต่งใส่ไข่อะไรให้ท่านบ้างหรือเปล่า นี่ก็ได้ผลตามคาด ขนาดยังไม่ทันจะจบฉบับ ท่านเจ้าเรือนและคุณหมอCVTก็สามารถฟันธงไปแล้วว่า ท่านมีอาการผิดปกติทางประสาทแน่นอน

ต่อไปนี้ผมคงหมดความจำเป็นที่จะกระทำอย่างที่แล้วมา แต่จะสกัดเอาเนื้อในชามแกงมาป้อนให้คุณๆเท่านั้น ส่วนน้ำกับผักบุ้งโหรงเหรง ใครจะตามไปซดเองก็ย่อมได้นะครับ เพราะผมก็ยังจะยกมาตั้งโต๊ะไว้อย่างเดิมนั่นแหละ

๒/๑

หนังสือฉบับแรก ซึ่งผมคาดว่าท่านคงวางถวายไว้แล้ว แต่สมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสียังทรงไม่ทันจะได้อ่าน เพราะทรงประชวรขนาดต้องเข้าโรงพยาบาลในเซี่ยงไฮ้ไปเสียก่อน พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ก็ยังดีอยู่หรอกที่ทรงสำนึกการควรมิควร แทนที่จะทิ้งพระองค์ไปเลยตามที่ทรงตั้งใจไว้แต่เดิม ก็อยู่รอจนทรงค่อยยังชั่วมากแล้ว จึงวางหนังสือฉบับนี้ถวายอีกครั้ง เป็นการถวายบังคมลาจริงๆ

ท่านว่าหนังสือฉบับก่อนที่ตาลีตาลานรีบเขียนไปหน่อย จึงกล่าวเรื่องพี่ศรีไม่ชัด การที่พี่ศรีหายไป แม้ท่านกับพี่ศรีจะไม่ได้เป็นชู้สาวกัน แต่คนคงจะโทษว่าท่านเป็นต้นเหตุอยู่ดี  ท่านตกพระทัยตรงนี้มาก เกรงภัยจะเกิดแก่ท่าน

๒/๒

ท่านว่าหนังสือฉบับก่อนที่ตาลีตาลานรีบเขียนไปหน่อย จึงกล่าวเรื่องพี่ศรีไม่ชัด การที่พี่ศรีหายไป คนคงจะโทษว่าท่านเป็นต้นเหตุ แม้ท่านกับพี่ศรีจะไม่ได้เป็นชู้สาวกัน ท่านตกพระทัยตรงนี้มาก เกรงภัยจะเกิดแก่ท่าน

ท่านทรงว่าท่านรู้ใจเจ้าพระยาสุรศักดิ์ดี เคยลองถามความคิดดูว่ายังนับถือเป็นเพื่อนกันหรือไม่ ก็ได้รับคำตอบไปคนละต้นคนละปลาย ยกความที่ไม่สำคัญมากลบที่สำคัญ แต่ความจริงตามที่เคยกราบทูลคือ ท่านเจ้าคุณกลัวว่าคบกับท่านแล้วจะมีภัยถึงตัว  แต่หนังสือที่เขียนมาถึงท่าน ดังที่ได้เคยถวายให้ทอดพระเนตรแล้ว ก็ทำทีสนิทสนม แต่ท่านก็กลัวจะเหมือนงูพิษ ไม่ทราบว่าจะท่านจะถูกกัดเมื่อไหร่ เพราะเคยเข็ดมาแล้ว ที่สุดจนเมียตัวเอง เมื่อกลับเป็นศัตรูแล้ว ก็ได้เห็นฤทธิ์แล้วว่ายิ่งกว่าห่าลงบ้าน ท่านกลัวภัยพาลจากท่านเจ้าคุณมาก จึงต้องหนีความตาย

๒/๓

การที่ท่านหนี ก็ไม่น่าจะเสียหายอันใดนัก เพราะมีตัวอย่างที่พระสัจจาเคยหนีไปอยู่ที่ปีนังแล้ว  แต่ท่านผิดกับพระสัจจาหน่อยที่ยากจน จะต้องปลอมตัวไปรับจ้างเขาพอได้เลี้ยงชีวิตไป พระบิดาของท่านไม่ได้ฉ้อแผ่นดินไว้เป็นทุนทรัพย์ ตัวท่านเองรับราชการ ได้รับพระราชทานพอเลี้ยงชีวิตได้วันหนึ่งๆเท่านั้น เมื่อไม่ทรงพระกรุณา ท่านก็จะต้องไปเป็นสามัญชนรับจ้างหากิน ชั่ววันหนึ่งๆเหมือนกัน

อนึ่งการที่จะรักษาความไม่ให้แพร่งพราย เพื่ออาจจะทรงกลับความได้ภายหลัง(ตามที่ท่านทรงทูลแนะนำไว้)นั้น หากกราบบังคมทูลไป ก็หวาดเสียวพระราชอาญาอีก พระเจ้าอยู่หัวอาจทรงคิดว่าเป็นผู้ใหญ่ตามเสด็จมา แล้วพอเห็นสมเด็จเจ้าฟ้าภาณุรังสีประชวรหนัก เกิดตกใจเกรงจะโดนลงพระราชอาญา(ว่าไม่ถวายการดูแลสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอให้ดี จนทรงพระประชวร)กระมัง เลยหนีไป แต่เชื่อว่า สมเด็จเจ้าฟ้าจะหาทางกราบบังคมทูลกลบเกลื่อนได้ดีอยู่แล้ว ไม่ต้องถวายคำแนะนำมากไปกว่านี้

๒/๔

ทรงย้ำว่า หนังสือของท่านเหล่านี้ ควรต้องถือเป็นเรื่องส่วนตัว นอกจากสมเด็จเจ้าฟ้าเองและพระเจ้าอยู่หัวแล้ว ก็ไม่ควรให้ใครรู้ และท่านก็จะรักษาเป็นความลับยิ่งยวด ไม่แพร่งพรายให้ใครรู้เช่นกัน ดังนั้น “ขอให้ทรงพระดำริตริตรองดูให้จงมากก่อน จึงค่อยคิดทำลายล้างข้าพระพุทธเจ้า ให้เป็นที่ก่อกรรมก่อเวรต่อไป”

แล้วหนังสือที่ทรงต้องการให้อยู่ในสายพระเนตรของสองสามพระองค์เท่านั้น นั้น ก็มาปรากฏในกระทู้เรือนไทยซะงั้น

ผมจึงต้องขอโอกาสชี้แจงตรงนี้เลย

หนังสือทั้ง ๒ ฉบับนั้น ผมคาดว่า สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังสีสว่างวงศ์คงจะทรงนำกลับมาทูลเกล้าฯถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทั้งอย่างนั้นนั่นแหละ คงไม่ได้แต่งเรื่องอะไรเล่าถวายเสริม และผมคิดว่าทั้งสองพระองค์คงจะทรงอ่านสักสองสามหน้า แล้วก็พลิกๆดู พอหมดปึกก็คงจะวาง เพราะให้อาลักษณ์อ่านถวาย ก็คงจะอ่านตะกุกกักตามตัวสะกดที่ต้องเดาไปตลอดแทบจะทุกย่อหน้า แล้วเรื่องอย่างนี้ คงจะไม่มีใครอดทนนั่งฟังนับชั่วโมงได้ ดังนั้น ทางเดินของหนังสือจึงย้อนกลับมาที่สำนักราชเลขาฯ ซึ่งก็คงไม่มีอ่านเช่นกัน นอกจากจะเข้าแฟ้มไว้ วันดีคืนดี จึงมาปรากฏสำเนาอยู่ที่กองจดหมายเหตุแห่งชาติ

ในฐานะผู้สนใจที่เคยเขียนพระประวัติของท่านลงเป็นกระทู้แนะนำของพันทิป ติดต่อกันหลายสัปดาห์  คราวนั้น ผมอ้างอิงจากหนังสือพระประวัติที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงนิพนธ์เอง แต่ทรงชักเรื่องราวออกไปเสียนับสิบหน้า โดยอธิบายว่าจะมีต่อในเล่ม ๒ ซึ่งมิได้ทรงพิมพ์ขึ้นมาจริง ครั้นเห็นเนื้อหาที่เดาว่าถูกชักออกไปนั้น ผมก็สนใจ จึงขอให้เจ้าหน้าที่พิมพ์เอกสารนี้ให้ ถูกต้องตามระเบียบของทางราชการทุกประการ

อย่างไรก็ดี ผมยอมรับว่าผมลังเลมากที่จะนำเสนอเรื่องนี้ หนึ่ง เพราะรู้ว่าเป็นงานหนักที่จะต้องแกะลายพระหัตถ์ของท่าน และ สอง เมื่ออ่านเรื่องนี้บางมุมโดยละเอียดแล้วก็ช๊อค ถ้าหากนำเสนอออกไป จะทำให้ภาพของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ที่ผมนำไปไว้บนหิ้งเมื่อคราวนั้น หล่นลงมาโดยฝีมือของตัวผมเอง

ในที่สุดก็ต้องใช้วิจารณญาณของครูบาอาจารย์ประวัติศาสตร์ที่ผมเคารพเทิดทูนเป็นตัวอย่าง ท่านเหล่านั้นพยายามค้นหาความจริงในอดีตมาเปิดเผยตามความสัตย์ ปราศจากอคติที่จะให้ร้ายใคร นอกจากเปิดเผยเรื่องราวที่ตัวแสดงทั้งหลายทำกันไว้เองเมื่อคราวมีชีวิตอยู่ พระประวัติอันงดงามที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์นำเสนอพระองค์เองแก่สังคม ยังขาดอยู่ว่าทำไม ผู้ที่มีผลงานดีเด่นต่อบ้านเมืองจึงโชคร้ายขนาดนั้น และผู้ที่ถูกสังคมเพ่งเล็งก็คือ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพราะเหตุว่าคนบางกลุ่มขยันเขียน ขยันกระจายข่าว ว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ถูกกำจัด เพราะเป็นผู้ต่อต้านระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ และก้าวก่ายเรื่องส่วนพระองค์ของพระเจ้าอยู่หัว

ผมจึงตัดสินใจว่าเรื่องนี้สมควรที่จะถูกเปิดเผยออกไปตามเนื้อผ้า เพื่อความเป็นธรรม

เรื่องนี้แม้จะไม่ได้รับการปักหมุด แต่ก็คงเป็นมหากาพย์อย่างที่คุณแอนนาอยากให้เป็น

ในองก์ต่อไป จะเป็นฉากที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงเผชิญชีวิต หลังจากที่เสด็จลงเรือที่เซี่ยงไฮ้ ก่อนที่จะตัดสินพระทัยทิ้งเพศฆราวาส หันไปพึ่งผ้าเหลืองที่เกาะลังกา

ปักหมุดแล้วค่ะ

โอ้ ขอบคุณครับ

ค่อยทุ่นเหนื่อยหน่อย ไม่ต้องไล่ดึงกระทู้

ก่อนที่จะไปถึงเอกสารอื่นๆ อันบุคคลที่น่าเชื่อถือได้บันทึกเรื่องของท่านต่อไป ผมขอเอาข้อความเรื่องบ้านพระราชทาน และ "อุบัติเหตุ" ที่ท่านเขียนในประวัติย่อของท่าน โดยไม่ยอมระบุไปให้ชัดเจนว่า มันเกิดขึ้นเพราะเหตุใด มาให้อ่านชัดๆอีกครั้ง

และเรื่องที่จะทรงยิงตัวตายอีกใจความหนึ่ง

สงสารเจ้าพระยาสุรศักดิ์  ก็คงพะอืดพะอมกับเพื่อนร่วมสาบาน  ที่ก่อเรื่องเอาไว้มากมาย โดยเฉพาะเรื่องพี่สะใภ้
จะตอบตามจริงก็เกรงใจเพื่อน  จะตอบตามใจเพื่อนก็มุสา  เลยต้องตอบไปคนละต้นคนละปลาย

อาการตอนนี้ เข้าข่าย delusional disorder มาก  คือหวาดระแวงว่ามีคนคิดร้ายโดยเฉพาะคนใกล้ตัว   ทั้งๆความจริงเจ้าคุณสุรศักดิ์อาจมุ่งแก้ปัญหามากกว่าจะก่อภัยให้ใคร
ส่วนเมียของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ไม่แน่ว่าหมายถึงหม่อมตลับหรือหม่อมเล็กๆคนอื่น      แต่น่าจะเป็นหม่อมตลับ   เพราะมีเรื่องหึงหวงนางเล็กๆของสามี  และคงจะไม่ถูกใจเรื่องชีวิตความเป็นอยู่ที่ลุ่มๆดอนๆด้วย     ก็เลยแตกร้าวกันจนต้องเลิกกันไป
ชะตากรรมของหม่อมตลับเป็นอย่างไรไม่อาจทราบได้     แต่ในเมื่อเลิกกันแบบศัตรู   หากมีลูก  เธอคงพาลูกหายสาบสูญไปเลย  ไม่กลับมาข้องแวะด้วยอีก

    ..นี่มันนวนิยายของแก้วเก้าชัดๆ..

     ขอตามหลังผู้ใหญ่หน่อย


         

^ :D^
มีปริศนาว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านเสด็จหนีจากเรือที่เมืองอะไร เซี่ยงไฮ้ ฮ่องกง หรือไซ่ง่อน เพราะในหนังสือพระประวัติมีความดังนี้

แต่ผมเองคิดว่า เมืองญี่ปุ่นและเมืองเซี่ยงไฮ้นั้น ท่านคงจะเล่าเรื่องระหว่างที่สมเด็จเจ้าฟ้าทรงเสด็จพระดำเนินอยู่ด้วย ครั้นเมื่อเรือถึงฮ่องกงแล้ว จึงเสด็จลงจากที่นั่น

ดังนั้น กระแสข่าวที่ว่ามีหญิงปลอมเป็นชายมาขึ้นเรือที่ฮ่องกง เมื่อเทียบท่าที่ไซ่ง่อนแล้ว พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ได้เสด็จหนีไปกับผู้นั้น เห็นจะไม่จริง  เรือที่เสด็จไป-กลับญี่ปุ่นครั้งนั้น เป็นเรือเดินสมุทรที่รับผู้โดยสารทั่วไปด้วย อาจจะมีหญิงจีนแบบทอมบอยขึ้นเรือมาจากฮ่องกงให้คนไทยในขบวนเสด็จฮือฮากันจริง แต่พอหญิงนายนั้นลงที่ไซ่ง่อนคงไม่มีพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไปด้วย ผมเชื่อว่า ท่านลงเสียที่ฮ่องกงแล้ว

มาถึงตรงนี้ ยังไม่ปรากฏร่องรอยของพี่ศรีนะครับ ผู้ที่ติดตามเรื่องคงคิดว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์อาจจะมิได้ปดในเรื่องที่ท่านทรงทราบว่าพี่ศรีหนีออกจากกรุงเทพ แต่จะไปที่ไหนไม่ทราบก็ได้ เพราะมิทรงลังเลที่จะอยู่เฝ้าไข้สมเด็จพระราชอนุชา หากทรงรู้ว่ามีผู้หญิงรอท่านอยู่ตามนัด คงจะทรงลิ่วไปแล้ว

ยัง 50/50 ค่ะ เรื่องพี่ศรี
และหญิงที่แต่งกายเป็นชาย   ยังเชื่อว่ามีเค้ามูลความจริงอยู่

ผมแก้ข้อความเดิมนิดหน่อยนะครับ คิดว่ามาชนกันกลางอากาศกับความเห็นข้างบน

หลังจากเกิดเหตุแล้วประมาณ ๕ เดือนอยู่ ทางกรุงเทพจึงมีใบบอกไปยังเจ้าเมืองทางชายแดนถึงเรื่องนี้ แต่มิได้เป็นการเฉพาะ คงรวมไว้กับเรื่องอื่นซึ่งผมได้ตัดออกไป เอาแต่เนื้อหาที่เกี่ยวกันมาลง ดังนี้

ความตอนนี้บอกว่า ศรีกับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์นัดแนะกันที่ฮ่องกง

อ่านถึงตอนนี้แล้ว ทุกท่านคงจะทราบข้อมูลว่าทางกรุงเทพคิดว่า ทำไมบุคคลทั้งคู่จึงต้องหนีออกจากพระราชอาณาจักร

และที่สำคัญ ทำไมพระองค์เจ้าปฤษฎางค์จึงไม่ได้กลับไปเป็นอัครราชทูตที่ยุโรปอีก

ข้อความตอนนี้แสดงให้เห็นว่า ทางกรุงเทพได้เห็นมานานแล้วว่า ทรงมีพระจริตที่ฟั่นเฟือนไหลหลง

ถ้าไม่ได้อ่านเสียตั้งแต่ตอนต้นกระทู้ คนชั้นหลังก็อาจเข้าใจไปได้ว่า ทรงถูกกลั่นแกล้งใส่ความ

เรียนตามตรงเลยนะคะ ก่อนที่จะได้อ่านกระทู้นี้ของอาจารย์ ดิฉันก็เคยคิดสงสัยอยู่เหมือนกันค่ะ เพราะอ่านประวัติของท่านแล้วให้นึกแปลกใจว่าจากชีวิตที่รุ่งโรจน์สุดๆทำไมถึงได้กลับกลายเป็นรุ่งริ่งในชั่วพริบตา หรือว่าท่านจะโดนสะกัดดาวรุ่ง

อาสาถอดความใบบอกไปยังเจ้าเมืองชายแดน

ที่ ๑/๖๒๖ ลงวันที่ ๔ พฤศจิกายน รัตนโกสินทรศก ๑๐๙ มีความว่า พระวงษ์เธอพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ซึ่งรับราชการเปนไดยเรกเตอร์เยอเนอราล อยู่ในกรมไปรยสนีย์แลโทรเลขประจุบันนี้ มีความรักใคร่กับสีภรรยาพระยาสุนทรสงคราม ผู้ว่าราชการเมืองสุพรรณบุรีมาหลายปีแล้ว แต่มีความกระดาก ครั้น ณ เดือนกรกฎาคม รัตนโกสินทรศก ๑๐๙ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสงว่างวงษ์ กราบถวายบังคมลาไปประพาศเมืองยี่ปุ่น พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ได้ตามเสด็จไปด้วย ครั้นเมื่อสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงษ์เสด็จกลับจากเมืองฮ่องกง พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ก็หาตามเสด็จกลับมาไม่ หลบหนีอยู่ในเมืองฮ่องกง ฝ่ายสีนั้นก็เก็บเอาทรัพย์สมบัติของพระยาสุรศักดิ์มนตรีผู้น้องพระยาสุพรรณ ที่ให้เก็บรักษาไว้หนีออกไปอยู่เมืองฮ่องกง ครั้นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอกลับเข้ามาถึงจึงทราบว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์กับสีคิดอ่านพากันหนีไปอยู่ด้วยกัน ครั้นได้ตรวจดูราชการในกรมไปรสนีย์ก็ไม่มีเหตุผิดร้ายฉกรรจ์อันใด นอกจากพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ก็ไม่มีเหตุผิดร้ายฉกรรจ์อันใด นอกจากพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เอาเงินหลวงในกรมไปรสนีย์แลโทรเลขไปใช้เองประมาณร้อยชั่งเสศ กับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์แลสีเป็นนี (หนี้) ไทยแลฝรั่งในกรุงเทพมหานครรุงรังอยู่หลายราย เหนจะเป็นเพราะเหล่านี้จึ่งพากันหลบหลีกหนีหายออกไปอยู่นอกพระราชอาณาเขตร แต่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ได้รับราชการเป็นทูตอยู่ในประเทศยุโรปหลายปีมีความชอบในราชการ จึงทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมตั้งให้เปนพระองค์เจ้า ภายหลังฟั่นเฟือนหลงไหลผู้หญิงลครฝรั่ง ความทราบใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาททรงพระราชวิตกจะทำให้เปนทีขึ้นชื่อขายหน้าราชทูตฝ่ายสยาม จึงโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้เรียกกลับเข้ามา ณ กรุงเทพมหานคร ครั้นเข้ามาถึงกรุงเทพมหานครก็ยังทรงพระมหากรุณาชุบเลี้ยงให้มีตำแหน่งรับราชการฉลองพระเดชพระคุณ และมีเบี้ยวัด (หวัด) เงินเดือนเปนผลประโยชน์อยู่ถึงปีละแปดสิบชั่งเสศ ยังไม่มีความกระตัญญูคิดถึงพระเดชพระคุณ กลับกลายเป็นไปตามจริตเดิมที่ฟั่นเฟือนหลงไหล เห็นว่าจะหลบเลือม (เหลื่อม) เข้ามาในปลายแดนพระราชอาณาเขตรฤๅหัวเมืองไกล ๆ ที่ไม่ทราบความแล้ว ก็จะอวดลวงฬ่อเอาเงินทองฤๅอ้างเอาพระนามไปขึ้นให้เป็นที่เสียราชการ จึ่งแจ้งความมาให้ใต้เท้ากรุณาเจ้าทราบไว้ เพื่อว่าจะได้ข่าวคราวที่แปลกปลาดฤๅจะมีเหตุอย่างไร ใต้เท้ากรุณาเจ้าจะได้คิดอ่านแก้ไขจัดการไม่ให้เป็นที่เสือมเสียเสียพระเกี่ยรคติยศได้ตลอดมีความหลายประการ แจ้งอยู่ในหนังสือท่านพระยาศรีสิงหเทพนั้นแล้ว ๆ ข้าพเจ้าได้หาตัวหลวงชำนาญอักษรสมุหบาญชีมา

ตอบคุณแอนนาไปด้วย

ถึงตรงนี้ ผู้ที่ยังไม่เชื่อสนิทใจว่าท่านทรงมีพระสติฟั่นเฟือนจริงหรือเปล่า ก็อาจจะพิจารณาตรงนี้ได้ ผมจะข้ามเรื่องไปจนถึงยามที่ท่านทรงกลับกรุงเทพมาถวายพระเพลิงพระบรมศพพระพุทธเจ้าหลวง แล้วก็เลยถูกบังคับให้สึกจากพระ เพราะได้กระทำอทินนาทานในผ้าเหลือง เป็นอนันตริยกรรม หลังจากนั้นท่านก็ต้องหางานทำและหาที่อยู่ ซึ่งท่านหนึ่งที่สงเคราะห์ท่านก็คือเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี และท่านก็รับน้ำใจนั้นด้วยดี

อนึ่ง ในหนังสือพระประวัตินั้น มิได้ทรงเอ่ยถึงเรื่องระหว่าท่านกับเจ้าพระยาสุรศักดิ์ดังความในหนังสือกราบทูลเลย จนกระทั่งปรากฎในหน้านี้

ลายมืออาลักษณ์ท่านนี้สวยอยู่ออก คุณแอนนาก็คงอ่านได้ ไม่ต้องรอคุณหมอเพ็ญชมพูถอดความ

ชีวิตขณะที่ทรงเป็นท่านทูต มีทั้งเงินมีทั้งเกียรติ ผมเอาหลักฐานมาให้ดูว่าเงินเดือนทูตที่ทรงได้รับน่ะ เท่าไร แล้วยังไม่ต้องควักกระเป๋าในเรื่องค่ากินค่าอยู่อีก ท่านจึงทรงฟุ่มเฟือยได้มาก ผมคิดว่าท่านคงหนักไปทางเรื่องผู้หญิง ขนาดทางกรุงเทพหาทางเบรคด้วยการจัดส่งภรรยาโดยชอบด้วยกฏหมายไปให้ กลับมายังแยกกันอยู่โดยพลัน
ในสถานทูต ท่านอาจจะเลี้ยงอีหนูผมทองที่ฝรั่งนักเขียนไปสืบหามาเล่าก็ได้ และน่าจะเป็นคนละคนกับนางละคร เพราะบุคคลระดับดาราคงไม่ยอมมาเป็นอีหนูอาศัยอยู่ในสถานทูต และท่านก็คงไปทุ่มเทกับนางมากจริงๆ จนขนาดโดนรายงานมาถึงพระเนตรพระกรรณ

เงินปีละ ๓๐๐๐๐ บาท เท่ากับเดือนละ ๒๕๐๐ บาทเชียวนะครับ อัตรานี้เป็นอัตราเดียวกับที่ทรงจ้าฝรั่งมังค่าทำหน้าที่กงสุลในต่างประเทศให้รัฐบาลสยาม

ตรงนี้ไม่ได้หมายว่าพระสติเป็นโรคจิต หากแต่เป็นอาการตาบอดด้วยความรัก หลงไหลสตรีเพศ

เมือกลับมาเมืองไทย ได้รับพระราชทานเงินเดือนตามอัตราไทยๆ จากสองพันห้า มารับสามร้อยกว่าบาทเท่านี้เอง นี่อาจจะเป็นเหตุที่ทรงผันเงินหลวงไปทำบ้านพระราชทานบ้าง เพราะบ้านบุคคลระดับที่เคยเป็นอัครราชทูตจะกระจอกซะมิได้

ใบบอกฉบับนี้เป็นกุญแจไขปริศนาของเรื่องทั้งหมดทีเดียว ยืนยันเรื่อง "หญิงสูงศักดิ์" ที่ฮ่องกง และทำให้ทราบว่าเรื่องความผิดปรกติทางจิตของพระองค์เจ้าปฤษฏางค์เป็นที่รับรู้กันแล้วในสมัยนั้น


ความที่ถอดออกมาเป็นตัวอักษรจะง่ายต่อการค้นหาในโลกอินทรเนคร มากกว่ารูปภาพนั้นแล  ;D

ตรงนี้ก็ให้ผู้มีความรู้และประสบการณ์ท่านวิเคราะห์ไปก็แล้วกัน นายสัตวแพทย์จะกรุณาวิเคราะห์บ้างก็ได้นะครับ

เห็นด้วยอย่างยิ่งครับ กรุณาทำต่อ ผมจะหยุดเรื่องรอ

ความในหนังสือพระประวัติพระองค์เจ้าปฤษฎางค์

๓. ภายหลังเสร็จงานพระบรมศพแล้ว ได้ไปเฝ้ากรมหลวงเทวะวงศ์ฯอีก ขอให้ทรงพระเมตตาจัดการอุปสมบทให้ใหม่ แล้วส่งกลับไปลังกา ก็รับสั่งว่า ถ้าจะกลับไปลังกาละก้ออย่ามาพูดกันเลยจัดแจงเอาเองเถิด ถ้าจะอยู่จึงค่อยมาพูดกัน ไปเฝ้ากรมหลวงดำรงฯอีก ก็รับสั่งแนะนำให้อยู่อย่าให้กลับ ทรงรับจะอุปการะ ไปเฝ้าสมเด็จเจ้าฟ้าวังบูรพาฯ ก็รับสั่งโคลงพระเศียรว่า "เต็มที เมื่อพระพุทธเจ้าหลวงยังอยู่ไม่เข้ามาจะได้ช่วยได้ เวลานี้ไม่ไหว" เห็นท่าไม่ได้การ เกรงจะมีภัยทั้งข่าวก็ลือกันว่า เจ้าพระยายมราชคอยจะจับตัว จึงได้ตกลงไปเฝ้ากรมหลวงเทวะวงศ์ฯใหม่ ยอมรับอยู่พึ่งพระบาระมี พระองค์ท่านจึงทรงกอด จูงมือพาขึ้นไปบนตำหนักรโหถาน นำให้พบรู้จักกับหม่อมใหญ่แลโอรสธิดาที่อยู่ที่นั่น เพราะจำกันไม่ได้ทั้งนั้น ทรงรับรองเปนพระธุระทุกอย่าง ถึงหากิจการแปลหนังสือเปนต้นให้เลี้ยงชีพ รับสั่งว่ามีอยู่มาก เลยตกลงจะจัดให้อยู่ที่วัง ที่บ้านพระยา... (เล็ก ที่ถึงแก่กรรมที่วังนั้น) ทรงรับรองจะจัดประทานทั้งรถม้าให้ใช้ทุกสิ่งทุกอย่าง แต่ภายหลังอย่างไรไม่ปรากฏ จึงโปรดให้พระยาพิพัฒน์โกษา (แมเรียน ซาเวีย ที่บิดาเขานับญาติอย่างไรมาข้างมารดา) จัดบ้านให้อยู่ที่ถนนสี่พระยา กับการอยู่กันอย่างพระ ๆ

๔. ได้ทูลลากรมหลวงเทวะวงศ์ฯ ไปอยู่กับเจ้าพระยาสุรศักดิ์ ตามท่านผู้นั้นชักชวนเพื่อให้พ้นจากฐานะแห่งคนป่าเถื่อน เพราะบ้านที่อยู่ที่ถนนสี่พระยา ไม่มีผู้ใดที่รู้จักคุ้นเคยกัน เปนฐิ่นถานต่างประเทศทั้งนั้น แม้พระยาพิพัฒน์ที่อยู่ใกล้กันก็พบปะกันอยาก เกียรติยศก็สูง กิจธุระก็ถ้วมหัวเข่า เขาไม่มีเวลาที่จะไปมาหาสู่ได้

เรื่องเกี่ยวกับเงินเดือน

ร. ที่ ๕ (๘) ได้ปฏิบัติราชการส่งรายงานเสร็จ แล้วคอยรับอนุญาติกลับ ก็พอได้รับโทรเลขสั่งว่า "ให้เตรียมอยู่ไม่มีโอกาสกลับโปรดเกล้าฯ ให้เป็นราชทูตประจำ ๑๒ ประเทศ ที่มีหนังสือสัญญาทางพระราชไมตรี ได้ส่งข้าราชการออกไปเป็นผู้ช่วย และจงฟังหนังสือราชการที่ส่งตามไป" นี้เมื่อเริ่ม พ.ศ. ๒๔๒๕ เงินเดิอนสำหรับตัวปีละ ๒๐๐๐ ปอนด์ (๓๐,๐๐๐ บาท) เวลานั้น อยู่กินใช้จ่ายพาหนะทางราชการของหลวงทั้งสิ้น...

ได้เข้ารับราชการเป็นราชทูตพิเศษและประจำอยู่ ๑๒ ประเทศแต่ พ.ศ. ๒๔๒๔-๒๔๓๐ รวม ๖ ปี แล้วโปรดเกล้าฯ ให้เรียกกลับ

ร. ที่ ๕ (๑๑) กลับเข้ามาเมื่อเริ่ม พ.ศ. ๒๔๓๐ เข้ารับราชการเป็นราชเลขาธิการ ในสมเด็จพระบรมราชเทวี เงินเดือน ๑๖๐ คงเดิม โปรดเกล้าฯ ตั้งให้เป็นองค์มนตรี พร้อมกับพระองค์เจ้าขจร พระองค์เจ้าปรีดา พอกลาง พ.ศ. ๒๔๓๐ ก็โปรดเกล้าฯ ให้เป็น 'ไดเรกเตอร์เยเนรัล' ว่าการกรมไปรษณีย์โทรเลขแทนสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงภานุพันธุวงศ์วรเดช เป็นกรมอิสสระ ได้รับพระราชทานเงินเดือน ๆ ละ ๓๓๐.๓๐ บาท (ปีละ ๕๐ ชั่ง) เงินเดือนราชเลขาธิการระงับไป แต่ได้รับพระราชเงินกลางปี ๆ ละ ๑,๒๐๐ บาท (๑๕ ชั่ง) ตั้งแต่กลาง พ.ศ. ๒๔๓๐

ร. ที่ ๕ (๑๒) เรื่ม พ.ศ. ๒๔๓๒ ได้รับพระราชทานเบี้ยหวัดขึ้นไปเป็น ๗ ชั่ง เบี้ยเลี้ยงคงเดือนละ ๘ บาทกับเบี้ยวหวัดจางวางปีละ ๘ บาท

ส. ศิวรักษ์ ได้กล่าวถึงเบื้องหลังของเหตุการณ์ตอนนี้ในบทความเรื่อง "ค้นหาพระพุทธเจ้า" ในนิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับประจำเดือนกันยายน ๒๕๔๖ ดังนี้

นายทอมัส เปปเป้ ที่ค้นพบสวนลุมพินีที่พระพุทธเจ้าประสูติ ในปี ค.ศ. ๑๘๙๗ ทั้งยังได้พบผอบซึ่งมีอัฐิธาตุอย่างกระดูกมนุษย์ในผอบนั้น พร้อมทั้งจารึกสมัยก่อนอโศก ว่าเป็นพระบรมธาตุของพระศาสดา และอัฐิธาตุของพระญาติในราชศากยสกุลด้วยอีกหลายพระองค์ ซึ่งคงจะถูกพระเจ้าวิทูทภะประหาร คราวเสด็จไปล้างโคตรข้างพระมารดาด้วยความแค้น

ประเด็นที่พึงพิจารณาก็คือเราเคยเชื่อกันว่า พระบรมสารีริกธาตุนั้นเป็นดังเมล็ดงา เมล็ดถั่ว เพราะแม้จนบัดนี้พุทธศาสนิกก็ยังเชื่อว่า พระภิกษุที่ได้เข้าถึงบรมธรรมในขั้นตรัสรู้ อัฐิธาตุของท่านย่อมกลายสภาพไปเป็นเช่นนั้น ดังเรามีพระธาตุเช่นนี้กันมากมายทั้งที่ในเมืองไทย เมืองพม่า และลังกาทวีป

ก็เมื่อนายเปปเป้ได้รับคำยืนยันจากนักปราชญ์ที่สำคัญ ๆ ในวงการพุทธศาสนา อย่างศาสตราจารย์ริดส์ เดวิดส์ ผู้ก่อตั้งสมาคมบาลีปกรณ์แต่ใน ค.ศ. ๑๘๘๑ ว่านั่นคือพระธาตุของพระพุทธเจ้า แล้วไทยเราจะมีท่าทีอย่างไร

ในเวลานั้น พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ เสด็จออกทรงผนวชอยู่ที่ลังกาทวีป มีพระสมณฉายาว่าชินวรวงศ์ ทรงจาริกไปยังสวนลุมพินีที่เนปาล แล้วตรัสชวนให้รัฐบาลอังกฤษถวายพระธาตุที่เป็นกระดูกอย่างคน ๆ นี้ แด่พระจุลจอมเกล้า โดยประทานเหตุผลว่า ทรงเป็นองค์เอกอัครพุทธศาสนูปถัมภกเหลืออยู่เพียงพระองค์เดียวในโลก แต่ทรงเกรงว่าอังกฤษจะไม่ทำตามคำตรัสชวนของพระองค์ จึงทรงหยิบเอาพระธาตุนั้นใส่ย่ามมา เผื่ออังกฤษไม่ถวายในหลวงรัชกาลที่ ๕ พระองค์ท่านก็จะถวายเอง เพื่อคืนดีกับพระเจ้าอยู่หัว เพราะต่างก็กริ้วโกรธซึ่งกันและกัน จึงทรงลาออกจากราชการแล้วไปทรงผนวช แม้ก่อนทรงผนวช ก็ถึงกับเคยทรงขอรับราชการกับอังกฤษที่พม่า และกับฝรั่งเศสที่กัมพูชา เพราะทรงแค้นรัชกาลที่ ๕ กับกรมสมเด็จพระสวัสดิวัตนวิศิษฐ์เป็นประเด็นสำคัญ

เผอิญลอร์ดเกอซันเพิ่งได้เป็นอุปราชอินเดีย และเห็นควรใช้การพระศาสนาเป็นอุบายทางการทูต จึงตกลงส่งพระธาตุที่ว่านี้มาถวายในหลวงรัชกาลที่ ๕ ซึ่งถึงแม้จะพอพระทัย ก็หนักพระทัยที่พระธาตุเป็นดังกระดูกสามัญมนุษย์ ทั้ง ๆ ที่ตรัสถามผู้รู้ในเมืองไทยให้ตรวจภาษาจากจารึกแล้ว ก็ยืนยันว่านั่นเป็นพระอัฐิธาตุของพระพุทธองค์จริง ๆ แต่เพื่อความแน่นอน โปรดให้ส่งเจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) ซึ่งเคยบวชเรียนเป็นเปรียญมาก่อน ออกไปรับพระบรมสารีริกธาตุ

เจ้าพระยายมราชไปได้ฟังความที่ชินวรวงศ์ตรัสเล่า ก็เลยทูลฟ้องเข้ามาว่าพระองค์นี้ลักขโมยของเขา ต้องอาบัติอทินนาทานปาราชิก ที่ตั้งพระทัยไว้ว่าจะดีกัน เพื่อเสด็จคืนสู่สยามก็เลยเป็นหมันไป ต่อในหลวงรัชกาลที่ ๕ สวรรคตแล้ว ชินวรวงศ์จึงเสด็จเข้ามาถวายพระเพลิงพระบรมศพ แล้วไปเฝ้าสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ซึ่งก็ทรงยืนยันว่าชินวรวงศ์หมดความเป็นภิกษุภาวะไปแล้ว จึงต้องทรงละจากสมณเพศ แล้วดำรงพระชนม์อยู่ต่อมาในเมืองไทยอย่างไร้ความหวังใด ๆ สิ้น

พระบรมสารีริกธาตุที่ได้รับมาในรัชกาลที่ ๕ นั้น โปรดให้ประดิษฐานไว้บนบรมบรรพต (ภูเขาทอง) ที่วัดสระเกศ เพราะเป็นที่ที่สูงที่สุดในกรุงเทพฯ ยังคณะชาวพุทธในประเทศต่าง ๆ รวมทั้งลังกา พม่า จีน มงโกเลีย รัสเซีย และญี่ปุ่น ก็แต่งสมณทูตมาทูลขอส่วนแบ่งพระบรมธาตุนี้ด้วย และก็โปรดประทานแบ่งปันไป คล้าย ๆ กับเมื่อคราวถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระแล้ว พระราชาต่าง ๆ ก็พากันมาขอส่วนพระบรมธาตุไปนั้นแล

มองดูในแง่ของพระบรมกฤษฎาภินิหาร ก็นับว่าน่าชื่นชม แต่มองในแง่ของชินวรวงศ์ ก็นับว่าน่าสงสาร

จาก พุทธทาสศึกษา (http://www.buddhadasa.org/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1/%E0%B9%92-%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2/%E0%B8%84%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2-%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B9%8C-%E0%B8%A8%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C)
 

  หมายถึงเวบพันทิปนะครับ
  ล็อคอินเก่าแก่ แต่ไม่ค่อยได้ตอบกระทู้ คงไม่มีใครรู้จักครับ
  ปรกติสิงอยู่ห้องประวัติศาสตร์ กับก้นครัว ครับ

นั่นแหละครับ ชื่ออะไร คืออยากรู้เฉยๆ ไม่ได้จะเอาไปขึ้นบัญชีลับหรือทำปู้ยี่ปู้ยำประการใด

เอ้า มาดูกัน

เดือนพฤษภาคมของปีถัดไป ปรากฏรายงานจากนครจำปาศักดิ์ ซึ่งขณะนั้นยังเป็นของไทย เข้ามากรุงเทพว่า หลวงชำนาญอักษรข้าราชการตำแหน่งล่ามภาษาเขมรที่ไปปฏิบัติราชการกรุงพนมเปญ ได้พบนายยัง คนไทยที่ไปรับราชการที่เขมรเป็นที่ พระไพรีพินาศ เจ้ากรมตำรวจ ผู้เล่าให้ฟังว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ขณะพำนักอยู่ในเมืองไซ่ง่อนนั้น ได้มีหนังสือถึงองค์นโรดม ขอมารับราชการอยู่ด้วยที่กรุงพนมเปญ ซี่งองค์นโรดมโปรดให้นายโพล้ง มหาดเล็ก ลงเรือเมล์ไปนำเสด็จเข้ามาแล้ว บัดนี้อยู่ที่กรุงพนมเปญ และองค์นโรดมกำลังทำบ้านเรือนให้อยู่ใต้วัง แล้วจะให้พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เป็นผู้บังคับการกรมอาลักษณ์ต่อไป แต่ตอนที่คุยกันเป็นเวลาเย็นแล้ว จึงไม่ได้ไปดูบ้านหลังนั้น ครั้นตอนเช้าเรือเมล์ออกจึงไม่ได้ไป

ขอความกรุณาคุณหมอเพ็ญช่วยแกะเป็นตัวพิมพ์ด้วย

ตกลงที่ท่านทรงเขียนในหนังสือกราบบังคมทูลว่าจะไม่ไปพึ่งบารมีคนต่างชาติ ดังเช่นกรมพระราชวังบวรฯ นั้น ความจริงท่านได้ไปรับราชการภายใต้พระบารมีของสมเด็จพระนโรดมสีสุวัติ คู่อริของพระเจ้าอยู่หัว แม้นจะก่อนวิกฤต ร.ศ. ๑๑๒ แต่ท่านก็อยู่ถึง ๕ ปี คล่อมเหตุการณ์ที่เสียมราฏ พระตะบอง และศรีโสภณ ได้หลุดกลับไปเป็นของกัมพูชา เมืองขึ้นของฝรั่งเศสนั้นด้วย

พระนโรดมองค์นี้แหละที่เสด็จไปล๊อบบี้สภาผู้แทนของฝรั่งเศส ถึงกรุงปารีส เมื่อหลายปีต่อมา คราวเดียวกับที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเสด็จที่นั่น เพื่อหาทางทวงจันทบุรีและตราดคืน โดยพระนโรดมเสนอให้ฝรั่งเศสผนวกดินแดนกัมพูชามาถึงโคราช เอาดินแดนสยามที่คนท้องถิ่นพูดภาษาเขมรไปไว้ทางโน้นให้หมดเสียเลย

ดีแต่ว่าฝรั่งเศสไม่ได้บ้าจี้ตามพระองค์ไปด้วย

รายงานจากนครจำปาศักดิ์

                                                                                   รับวันที่ ๒ มิถุนายน  รัตนโกสินทรศก ๑๑๐

                                                                                   เขียนที่บ้านค่างวัดหิรัญรูจี กรุงเทพฯ  

                                                                                   วันที่ ๓๑ พฤษภาคม รัตนโกสินทรศก ๑๑๐

ข้าพระพุทธเจ้า  พระยามหาอำมาตยาธิบดีฯ ขอพระราชทานกราบบังคมทูลพระกรุนาทราบฝ่าลอองธุลีพระบาท ด้วยพระพิศณุเทพเจ้าหลวงที่สองเมืองนครจำปาศักดิ์มีหนังสือมายังข้าพระพุทธเจ้าฉบับหนึ่งมีความว่า หลวงชำนารอักษรสมุบาญชีล่ามเขมร ที่ข้าพระพุทธเจ้าให้ถือบอกไปรเวศเข้ามากราบเรียนท่านเจ้าพระยารัตนบดินทรที่สมุหนายก กลับออกไป นเมืองนครจำปาศักดิ์ พระยาศีรสิงหเทพฯ ให้หลวงชำนารอักษรสมุบาญชีล่ามเขมร ถือหนังสือพระยาศีรสิงหเทพฯออกไปถึงข้าพระพุทธเจ้าฉบับหนึ่ง พระพิศณุเทพได้ฉีกหนังสือพระยาศีรสิงหเทพฯที่มีไปถึ่งข้าพระพุทธเจ้าออกดู มีความในหนังสือพระยาศีรสิงหเทพฯว่า

พระวงษ์เธอพระองค์เจ้าปฤษฎางกับสีภรรยาพระยาสุพรรณภากันหนีออกไป ได้ข่าวว่าไปอยู่ที่เมืองพนมเป็น กลัวจกลับเข้ามาพูจาฬ่อลวงเจ้าเมืองกรมการที่หัวเมืองไกล้เคียงกับเมืองเขมรใต้ กับหลวงชำนารอักษรสมุบาญชีล่ามเขมรทำรีโปตที่เข้ามาณกรุงเทพมหานคร แลกับออกไปถึ่งเมืองนครจำปาศักดิ์ยื่นต่อพระพิษณุเทพฉบับหนึ่ง มีความในรีโปตหลวงชำนารอักษรสมุบาญชีล่ามเขมรว่า เมื่อหลวงชำนารอักษรสมุบาญชีล่ามเขมรลงเรือไฟไปถึงเมืองพนมเป็นได้ขึ้นไปตรวจตราดูบ้านเมืองได้ภบกับนายังคนไทที่ออกไปจากกรุงเทพฯ องค์ณโรดมได้ตั้งให้เป็นที่พระไภยรียพินารถเจ้ากรมตำหรวจ พระไภยรียพินารถแจ้งความต่อหลวงชำนารอักษรสมุบาญชีล่ามเขมรว่า พระวงษเธอพระองค์เจ้าปฤษฎางตามสมเดจพระเจ้าน้องยาเธอฯออกไปจากกรุงเทพมหานคร ครั้งสมเดจพระเจ้าน้องยาเธอฯกลับเข้ามานกรุงเทพมหานคร พระองคเจ้าปฤษฎางหากลับตามเสดจมาไม่เลยไปภักอยู่ที่เมืองไซ่รง่อน พระองค์เจ้าปฤษฎางได้มีหนังสือไปถึ่งองค์ณโรดมว่าจขอไปทำราชการอยู่เมืองพนมเป็น แล้วองค์ณโรดมได้แต่งให้นายโพ้ลงมหาดเล็กลงเรือเมร์ไปรับพระองค์เจ้าปฤษฎางมาไว้ที่เมืองพนมเป็นแล้ว เวลานี้องค์ณโรดมกำลังจัดทำบ้านเรือนให้พระองค์เจ้าปฤษฎางอยู่ที่ใต้วังองค์ณโรดม แล้วจให้พระองค์เจ้าปฤษฎางเป็นผู้บังคับการในกรมอาลักษณ์ต่อไป  แล้วหลวงชำนารอักษรสมุบาญชีขอให้พระไภยรียพินารถนำหลวงชำนารอักษรสมุบาญชีไปดูบ้านที่องค์ณโรดมทำให้พระองค์เจ้าปฤษฎาง พระไภยรียพินารถแจ้งว่าเป็นเพลาเยนเสียแล้วรุ่งเช้าจึงจนำหลวงชำนารอักษรสมุบาญชีไปดู หลวงชำนารอักษรสมุบาญชีก็กลับมานอนอยู่ที่เรือกลไฟ รุ่งขึ้นเป็นเวลาคราวเรือเมร์จออก หลวงชำนารอักษรสมุบาญชีจึ่งหาได้ไปดูบ้านพระองค์เจ้าปฤษฎางไม่

ยังคงติดตามอยู่ครับท่านอาจารย์

เรื่องพี่ศรีหนีไปเขมร แล้วพระองค์ท่านจะตามกลับมาเอาความชอบ แต่ต้องล้างความผิดให้ทั้งพระองค์ท่านกับพี่ศรีกลับกลายเป็นบริสุทธิ์ผุดผ่อง
เหมือนไม่ได้ทำความผิดมาก่อน

ผมอ่านแล้วเหมือนเป็นพล็อทที่ท่านวางขึ้นมา แต่ว่าดูตื้นไปหน่อยผนวกกับข้อมูลที่ทางกรุงเทพมีอยู่ เลยไม่สมความคิดท่าน
จึงต้องทรงหนีจริงครับ

ขอบคุณครับ ผ่อนกำลังสายตาและสมองผมได้อักโข

คุณสาคร ตามอ่านต่อไปนะครับ


                                                                                  

เอาภาพกรุงพนมเปญสมัยที่ท่านหนีไปอยู่ที่นั่นมาอู้

ภาพในวันพระราชพิธีราชาภิเษกกษัตริย์เขมร มีนายฝรั่งนั่งค้ำพระเศียรอยู่ วางท่าอย่างนายกับบ่าวเต็มที่

ผมสงสัยเสียจริงๆ ปกติผู้ที่ไปเป็นทูตไม่ว่าสมัยโน้นหรือสมัยนี้ มักจะเก็บเงินกันได้เป็นกอบเป็นกำ เพื่อเตรียมตัวรับชีวิตหลังเกษียณ เพราะปกติแทบจะไม่ค่อยได้จ่ายเงินเดือนที่ตนได้รับ อะไรๆก็เบิกหลวงได้อยู่แล้วโดยชอบ

ลองเปรียบเทียบอัตราเงินเดือนที่สูงกว่ากันมาก ถ้าท่านเก็บมาใช้เมืองไทยได้สักครึ่งเดียว ท่านคงไม่ต้องลำบากลำบนขนาดต้องไปอยู่โรงทหาร หรือไปขอยืมเรือยืมแพอยู่พักอาศัยตั้ง ๕ ปี นี่เกิดอะไรขึ้น ท่านไปใช้จ่ายอะไรมหาศาลเสียที่ยุโรปหมด ถ้าท่านไม่ได้ลงทุนซื้อสมบัติสิ่งของ ก็คงซื้อผู้หญิงนั่นแหละ ผู้ทีมีเคมีในสมองไม่ค่อยจะสมดุลย์ บางบทบางเวลาอาจจะจ่ายเงินแสนเงินล้านซื้ออะไรบ้าๆได้อย่างหน้าตาเฉย ผมน่ะเจอมาแล้ว ตัวเป็นๆ เล่นจริงทำจริงเลย

และนิสัยอย่างเดิมนี้ก็คงจะแก้ไม่ได้เมื่อกลับมาอยู่เมืองไทย ท่านก็ยังคงใช้จ่ายมือเติบ พอเงินเดือนหมดก็ยืมเงินเขาบ้าง เบิกหลวงบ้างเหมือนเดิม เผลอๆคุณพี่ศรีนี่แหละ จะเคยเป็นสปอนเซอร์รายใหญ่ให้ท่าน เพราะเจ้าพระยาสุรศักดิ์ฝากให้ดูแลสมบัติเมื่อคราวไปรบในศึกฮ่อ ไปๆมาๆเลยติดหนึบ เมื่ออยู่กรุงเทพด้วยกันไม่ได้ จึงหอบสมบัติที่เหลือ หนีตามกันไปอยู่นอกพระราชอาณาจักร

ยังสนใจเรื่องนี้อยู่


คุณนวรัตนมีเอกสารที่บอกเกี่ยวกับเรื่องพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ขอรับราชการกับอังกฤษที่พม่าหรือไม่ และตกลงพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ได้รับราชการที่เขมรหรือไม่  ???

หากลักษณะพระราชวังกัมพูชามีการวางแผนผังเหมือนพระบรมมหาราชวังในกรุงสยามแล้วไซร้ ที่ทำงานกรมพระอาลักษณ์ก็ควรอยู่ในแถวแนวหน้าท้องพระโรง

กลับไปบ้านต่างจังหวัดเสียหลายวันครับ กลับมาทีเห็นกระทู้ยาวขึ้นเป็นอันมาก ก็ตั้งใจว่าจะต้องอ่านให้จบมิให้เสียออเนอร์ได้
จนบัดนี้ อ่านจบแล้วก็แทบสิ้นโฮปตามท่านไป ถ้าเรื่องนี้เป็นคำให้การในศาลสมัยนี้ ก็ไม่เห็นมีที่ใดที่จะแก้ข้อกล่าวหาให้ท่านได้ เห็นแต่เพียงข้อความว่า เรื่องนี้พูดไม่ได้เพราะเสียสัตย์ หรือเรื่องนี้ยอมไม่ได้เพราะเสียออเนอร์เท่านั้น

เพลียครับ.. เพลีย

ผมเคยมีประสบการณ์การทำคำคู่ความในคดีความต่างๆ อยู่บ้าง เคยพบผู้ฟ้อง หรือผู้ถูกฟ้องคดี ที่อ้างว่า เรื่องทั้งหมดที่เกิดขึ้นในชีวิตของเขา เขาไม่ได้ทำความผิดอะไรเลย ทั้งหมดเริ่มจากความเข้าใจผิดเล็กน้อย บวกกับการที่เขาเป็นคนยึดมั่นในหลักการอะไรบางอย่าง ที่ไม่ถูกจริตของคนอื่นๆ จนในที่สุดก็เป็นที่เกลียดชัง ถูกทุกคนก็รวมหัวกันกลั่นแกล้ง เป็นเหตุให้ต้องได้รับความเดือดร้อน ฯลฯ ลักษณะวิธีการพูด แนวทางการต่อสู้แทบจะเป็นอย่างเดียวกันเลยครับ

เมื่อท่านอาจารย์หลายๆท่านวิเคราะห์ว่า เป็นอาการทางจิตอย่างหนึ่ง ก็เห็นภาพกระจ่างชัดเลยครับ   

ท่านคงไปรับราชการกับองค์นโรดมที่เขมรจริงครับ แม้พระประวัติก็ทรงเขียนไว้จะไม่ได้ระบุ แต่ก็มีรายงานดังกล่าวตั้งแต่ธันวาคมปี ร.ศ. ๑๐๙
แล้วกว่าจะมีรายงานอีกครั้งหนึ่ง ก็เป็น ร.ศ. ๑๑๓ โดยท่านไปโผล่ที่เประ หรือเปรักของมาเลเซียในปัจจุบันนั่นแหละ  ส่วนที่ฝรั่งอั้งม้อเขียนไว้ในเรื่องลูกผู้ชายชื่อนายหลุยส์อ้างว่า ท่านไปรับจ้างฝรั่งเศสทำเหมืองที่เปรัก บัดเดี๋ยวจักต้องหน้าแตกอีกครั้ง เมื่อผมเอาหลักฐานมาเปิด ตอนนี้ขอจอดกระทู้รอเก็บตกพวกไปเที่ยวพักผ่อนวันหยุดอยู่แถวนี้ก่อน เผื่อจะได้ความเห็นดีๆอย่างคุณนริศ (หวังว่าสะกดชื่อถูกนะครับ ผิดขออภัย)

สำบัดสำนวนคุณนริศพัฒนาขึ้นมาก ใกล้จะใช่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เข้าไปเต็มทีแล้ว ห้า ห้า

ผมอยากจะปรารภเรื่องตามอ้างถึงข้างบนสักหน่อย จากประสบการณ์ของผมเอง ทำให้ทราบว่าโรคประเภทเคมีในสมองในปัญหา เดี๋ยวสมดุลย์ เดี๋ยวไม่สมดุลย์ ต้องคอยทานยา(ถ้าเจ้าตัวยอมรับ)ให้มันสมดุลย์ จะได้คิดอะไรทำอะไรเหมือนคนธรรมดาทั่วไปนี้ ศาลไม่รับว่าเป็นคนโรคจิต ญาติจะไปร้องศาล ขอให้ศาลมีคำสั่งนั่นโน่นนี้ไม่ได้

ความลำบากจึงตกอยู่กับญาติ ไมว่าจะเป็นพ่อแม่ สามีภรรยา หรือลูก ที่ผู้ป่วยจะไปก่อหนี้ก่อสินไว้ กว่าจะรู้ตัวว่าเป็นเพราะอาการป่วย ก็จะหมดกันไปแทบสิ้นเนื้อประดาตัวไปด้วย ไอ้บัตรเครคิตนี่แหละครับตัวดี มันสามารถปอกลอกได้ถึงเนื้อถึงกระดูก กฏหมายไทยน่าจะมีข้อกำหนด หากพิสูจน์ได้ว่าบุคคลใดเป็นโรคในกลุ่มดังกล่าว ห้ามสถาบันการเงินออกบัตรเคดิตให้

ปัจจุบัน พอญาติไปช่วยแก้ปัญหา เอาเงินไปชำระเจ้าหนี้ให้ นึกว่าจะเข็ดไปแล้ว ไหนได้ ไม่นานก็ไปขอบัตรเครดิตมาได้อีกเต็มกระเป๋า เข้าวงจรอุบาทว์อย่างเดิม ญาติไปขอให้ธนาคารระงับบัตร ธนาคารตอบว่าถ้าผู้ถือบัตรยังมีแววว่าจะชำระหนี้ได้ ก็จะไม่ระงับ ญาติจะไปขอให้ศาลมีคำสั่ง ทนายก็บอกว่าทำไม่ได้

ตกลงจะต้องปล่อยให้ถึงความหายนะกันไปจริงๆก่อน ผู้ป่วยจึงจะหมดปัญญาที่จะสร้างปัญหาไปเอง 

ขอค้าน
คำว่า "ฟั่นเฟือนหลงไหล"  มีนัยยะที่ผิดปกติมากกว่าคำทั่วไปที่ใช้กับผู้ชายหลงรักผู้หญิง     เช่นคำว่า "ติดพัน"  (เป็นคำเบาที่สุด แปลว่าไปจีบผู้หญิงแต่จะสำเร็จหรือไม่ยังไม่รู้) "ผูกสมัครรักใคร่"  คือ fall in love กัน  
ชายหนุ่มไปอยู่ต่างแดน จะไปจีบหรือตกหลุมรักแหม่มเป็นเรื่องธรรมดา   ส่วนใหญ่พอจะเดินทางกลับบ้านก็เลิกรากันไป ส่วนน้อยเอาสาวกลับมาด้วย
พฤติกรรมของท่านทูตปฤษฎางค์ ถ้าไปติดพันนางละครอังกฤษ แต่ไม่ประเจิดประเจ้อนัก ก็คงหยวนๆกันไปได้   เพราะชายไทยสามารถมีภรรยาได้หลายคนทั้งลับและเปิดเผยอยู่แล้ว    ไม่เป็นเรื่องต้องห้าม
แต่ถ้าเป็นเรื่องขนาดต้องเรียกตัวกลับมา แสดงว่าผิดปกติอย่างหนัก     คำว่า "ฟั่นเฟือนหลงไหล"  บอกถึงพฤติกรรมที่ห่างไกลธรรมดา      จะว่าพระเจ้าอยู่หัวไม่พอพระราชหฤทัยที่ไปได้เมียแหม่ม  ก็ไม่น่าจะมีคำว่า ฟั่นเฟือน ประกอบ   มันต้องเป็นพฤติกรรมที่บอกถึงความหลงใหลที่รุนแรงและก่อความเสียหายได้ หากว่าไม่ระงับยับยั้งถึงขั้นเรียกตัวกลับ

อ่านค.ห.ท่านนวรัตนเรื่องเงินทองของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์หายไปไหน     ทำให้สงสัยว่า เงินเดือนทูตของท่านคงจะหมดไปกับนางละคร  และนางอะไรต่อมิอะไรที่ไม่ได้ปรากฏในเอกสาร  จนเดือดร้อนถึงสถานทูต และเจ้านาย  ถึงขั้นต้องเรียกตัวกลับ

ถ้าติดนางละครระดับดาราของ London theatre  เงินเดือนระดับท่านทูตไม่พอปรนเปรอนางแน่ครับ ต้องโน่น พวก Tycoon กระเป๋าหนักจริงๆโน่น

ถ้าระดับนั้น ก็ต้องยกธงขาวค่ะ

บุคคลระดับท่านทูต เป็น Prince of Siam จะไปติดตัวนางละครระดับตัวประกอบได้อย่างไรหามิได้

สงสัยจริง คุณประกอบหายไปไหนคะ ถูกพาดพิงแล้วนะคะ  ;D

นางละครงามๆในยุค Prince of Siam ประจำอยู่ในอังกฤษ

ยอดนางละคร ซาร่าห์ เบิร์นฮาดท์     ถ้าไปจีบเธอผู้นี้ละก็  มีสิทธิ์ล้มละลายเอาง่ายๆ
ชายผู้พิชิตหัวใจเธอคือ พระเจ้าเอ็ดเวิร์ดที่ 7 แห่งอังกฤษ   ค่ะ

คุณประกอบคงติดอยู่ในหน้าต้นๆ ยังไม่อิ่มซีฟู๊ดมั๊ง

ผมขออนุญาตนำภาพตัวอย่างของโรงละครในยุคนั้น มาเสริมท่านอาจารย์ เพื่อให้ครบถ้วนครับ

Savoy Theatre (https://en.wikipedia.org/wiki/Savoy_Theatre)

(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/1881_Savoy_Theatre.jpg/323px-1881_Savoy_Theatre.jpg)

ท้ายของความข้างล่างนี้ ท่านว่าท่านไปอินเดียรวมถึงพม่า ในฐานะธุดงคสงฆ์นะครับ คงต้องติดต่อรัฐบาลอาณานิคมของอังกฤษเพื่อขออนุญาตทำวีซ่า แต่ไม่ได้สมัครเข้ารับราชการพระนางวิกตอเรียเพื่อหางานทำ ฝรั่งมั่ว

ในหนังสือพระประวัติพระองค์เจ้าปฤษฎางค์บอกว่า ท่านเช่าบ้านอยู่ในไซ่ง่อน คอยรับอนุญาตบวชเมืองพนมเปญอยู่ ๖ เดือน ตรงนี้คงไม่ได้หมายความถึงพระบรมราชานุญาตจากเมืองไทย ซึ่งเป็นไปไม่ได้ที่จะมี

แต่การเช่าบ้านอยู่ที่ไซง่อนระหว่างรอเขมรอนุญาตให้บวช ก็เกินไป ผมเชื่อรายงานทางราชการของไทยมากกว่า ว่าท่านเข้าไปอยู่ในเขมรเสียทีเดียว อาจจะนัดพบกับพี่ศรีที่นั่นก็ได้

แต่ท่านและพี่ศรีจะอยู่กิน เป็นข้าพระบาทพระนโรดมนานเท่าไหนไม่ปรากฏ แต่คงไม่นานดังที่ผมเข้าใจแต่แรกว่าถึงร.ศ.๑๑๒ เพิ่งพบว่า ไม่กี่เดือนหลังจากนั้น ท่านได้เดินทางออกจากที่นั่นไปสิงคปร์ แล้วจึงย้ายไปเช่าบ้านอยู่ที่ปีนังกับภรรยา โดยมิได้ออกชื่อว่าเป็นใคร

ดูระยะเวลาที่ท่านระบุ เหมือนว่าจะท่องเที่ยวไปตามเมืองต่างๆเป็นระยะสั้นๆ ก่อนที่จะทำงานในมลายู รวมแล้ว ๔ ปีเศษ แล้วจึงได้ไปบวชในลังกา
สงสัยจะมีปัญหากันกับพี่ศรีกระมัง ท่านจึงต้องดิ้นไปห่มผ้าเหลืองดับร้อน

ชีวิตคู่ระหว่างท่านกับพี่ศรี เห็นทีจะยืนยาวอยู่ไม่กี่ปี   แล้วก็ไปไม่รอด   สันนิษฐานว่าเกิดจากใช้จ่าย ที่มีรายจ่ายมากกว่ารายรับ
คุณหญิงศรีเองเมื่อหนีจากสยามก็ไม่ได้หนีตัวเปล่า หอบสมบัติของเจ้าพระยาสุรศักดิ์มาด้วย   คงจะทำให้อยู่ต่างแดนได้ไม่ฝืดเคืองสักระยะหนึ่ง
เมื่อหมดระยะนั้นแล้ว   ก็คงยากจะหารายได้มาจุนเจือ   พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เองก็คงจะเอาพระองค์ไม่รอดเช่นกัน
เมื่อแยกทางกัน  ท่านอยู่ตัวคนเดียว  ไม่มีคู่ชีวิต   ไม่มีอนาคต คงท้อแท้กับทางโลกด้วย  บวชจึงเป็นทางออกที่ดีที่สุด   

น่าจะเป็นเช่นนั้น เรามาติดตามเรื่องราวกันต่อไปครับ

๑๙ พฤศจิกายน ร.ศ. ๑๑๙ หลวงชำนาญอักษรได้ข่าวจากพระไพรีพินาศ เจ้ากรมตำรวจของกัมพูชา ว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เวลานั้นอยู่ในกรุงพนมเปญแล้ว
หลายเดือนต่อจากนั้นอะไรจะเกิดขึ้นต่อไปผมไม่ทราบ แต่ครั้นถึง ๑๖ สิงหาคม ร.ศ. ๑๑๐ ปรากฏหนังสือของกรมหลวงเทววงศ์ เสนาบดีกระทรวงการต่างประเทศ กราบบังคมทูลตอบพระราชหัตเลขา ลงวันที่ ๑๒ และ ๑๓ “เรื่องปฤษฎางค์”

ความมีอยู่ว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ได้ไปรับจ้างรัฐบาลอาณานิคมอังกฤษอยู่ที่เประ ซึ่งขณะนั้นมีปัญหาการอ้างสิทธิ์ในพื้นที่ชายแดนเมืองรามันบางจุดกับสยาม รามันสมัยโน้นไม่ได้เล็กเท่าอำเภอรามัน จังหวัดยะลาสมัยนี้นะครับ แต่มีเขตแดนติดต่อกับรัฐเปรักทีเดียว ฝ่ายไทยเราแข็งมากในเรื่องนี้ แม้อังกฤษจะได้พยายามแซะไม่หยุด ตอนนั้นก็ด้วยแจ้งว่าจะตัดถนนมาที่ชายแดน ซึ่งไม่ทราบเหมือนกันว่าจะจบลงที่จุดไหน พระเจ้าอยู่หัวจึงทรงเป็นห่วงสถานการณ์ด้านนี้อยู่

แล้วก็ให้มีข่าวว่า อังกฤษได้จ้างเจ้านายไทย ปรากฏชื่อว่าพระองค์เจ้าปฤษฏางค์ เป็นนายช่างผู้ควบคุมการก่อสร้างในการตัดถนนดังกล่าว จึงทรงปรึกษามาที่กระทรวงการต่างประเทศ เพราะทรงเห็นว่าพระองค์เจ้าปฤษฏางค์อาจจะเข้ามาในเขตที่สยามอ้างสิทธิ์ แล้วถ้าไทยปล่อยปละจะกลายเป็นยอมรับว่าเจ้าหน้าที่ของอังกฤษมีอิสระตามใจชอบตรงนั้น กลายเป็นเพราะว่าดินแดนดังกล่าวเป็นของอังกฤษไป จึงต้องแสดงปฏิกิริยาโดยการจับกุม โดยอ้างกฎหมายไทย ซึ่งเรื่องนี้กระทรวงการต่างประเทศเห็นด้วย

ความในหนังสือต่อจากคำอธิบายของผมข้างบน ลายมือคุณๆพอจะอ่านกันได้ หากกลัวปวดลูกกะตา จะรอคุณหมอเพ็ญจัดพิมพ์ให้ก็ได้นะครับ

ย้อนไปถึงจดหมายของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์

ท่านผิดคำพูดตั้งแต่ขอเข้ารับราชการที่เขมรแล้ว

ขออนุญาตย้อนกลับไปเรื่องคุณหญิงศรีหน่อยก่อนที่เรื่องราวจะดำเนินไปไกล


ตามรายงานของราชการไทยตรงกับ Bristowe ตรงที่คุณหญิงศรีนัดพบกับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ที่ฮ่องกง



พอดีมีกิจธุระด่วนที่จะต้องปฏิบัติ เมื่อเสร็จแล้วจะจัดการถอดความหนังสือเป็นตัวอักษรโดยไม่ช้า  ;D

สวัสดีครับท่านอาจารย์
เรื่องขอบวชเป็นไปได้ไหมครับที่ท่านรอพระอุปัชฌายาจารย์

ผมมีความสงสัยอยู่อย่างหนึ่งคือเรื่องที่ท่านเป็นหนี้ล้นพ้นตัว และเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ท่านต้องหนี
แต่ทำไมท่านไปบวชพระได้ ทั้งๆที่มีคุณสมบัติขัดกับคนที่จะขอบวชครับ

การขอบวช ต้องไปนมัสการขอกับพระสงฆ์ระดับพระอธิการด้วยตนเอง ให้ท่านซักไซร้ไล่เรียงจนแน่ใจว่ามิได้

๑.เป็นผู้ทำความผิด หลบหนีอาญาแผ่นดิน
๒.เป็นผู้หลบหนีราชการ
๓.เป็นผู้ต้องหาในคดีอาญา
๔.เป็นผู้เคยถูกตัดสินจำคุกฐานเป็นผู้ร้ายสำคัญ
๕.เป็นผู้เคยก่ออนันตริยกรรม ถูกห้ามอุปสมบทโดยเด็ดขาดทางพระศาสนา
๖.เป็นผู้มีโรคติดต่ออันน่ารังเกียจ เช่น โรคเรื้อน โรคเอดส์ ฯลฯ 
๗.เป็นคนพิการจนไม่สามารถปฏิบัติกิจพระศาสนาได้
ฯลฯ

เมื่อได้รับคำตอบเป็นที่พอใจแล้ว ท่านจึงจะรับเป็นพระอุปัชฌาย์บวชให้ โดยนัดหมายวันเวลากันต่อไป
ถ้าเล่นขอกันทางจดหมาย ท่านไม่จำเป็นต้องตอบก็ได้ครับ แต่เมื่อเข้าพบแล้ว ก็คงจะทราบกันเลยว่าท่านจะบวชให้หรือไม่ ไม่ต้องรอเป็นเดือนๆ

นอกจากนั้น เวลาบวชหากมีผู้ร้องขัด กล่าวโทษนาคในกรณีย์ใดกรณีย์หนึ่ง เช่นเจ้าหนี้มาคัดค้าน พิธีบวชก็จะยุติลงโดยทันที เรื่องเช่นนี้พระองค์เจ้าปฤษฎางค์จึงไม่ทรงเสี่ยงที่จะขอบวชในกรุงเทพ การไปบวชถึงในลังกาเมื่อเวลาผ่านไปหลายปีแล้ว จึงเป็นทางเลือกของท่าน

ความมีดังนี้

                                                                                      รับวันที่ ๒๐ สิงหาคม รัตนโกสินทรศก ๑๑๐

ที่ ๑๕๖/๗๕๓๕                                                                      ศาลาว่าการต่างประเทศ,

                                                                                           ๑๖ สิงหาคม ๑๑๐

ขอเดชะฝ่าลอองธุลีพระบาทปกเกล้าฯ

               ข้าพระพุทธเจ้าได้รับพระราชทานพระราชหัตเลขา.......ที่ ..../๑๑๐ ลงวันที่ ๑๒ เมื่อวันที่ ๑๓   ... ร. ที่ ๓๕๔/๑๑๐ ลงวันที่ ๑๓ เมื่อวันที่ ๑๔ เรื่องปฤษฎางค์นั้นแล้ว พระเดชพระคุณเปนล้นเกล้าฯ
              
               การที่ปฤษฎางค์จะเข้ามาในที่อ้างในเมืองรามันนั้น เหนด้วยเกล้าว่า แม้แต่จะเปนที่ซึ่งเมืองเประมาอ้างเอา แต่หากฝ่ายเรารักษาอยู่แล้ว ก็เปนอันจับกุมเอาตัวได้ไม่ต้องบอกร้องฤๅเกรงใจอังกฤษเลยในข้อนี้ เพราะเขาไม่มีความเกรงใจไทยก่อนที่ใช้มา อังกฤษจะพูดหาดีในทางที่อ้างปฤษฎางค์ไว้นี้ได้แต่อย่างเดียวว่าเหนเปนเจ้านายไทยไม่มีอไรกินก็เลี้ยงไว้เปนคิดเอาบุญคุณ แต่ทางการงานต่อบ้านเมืองกันแล้ว เหนด้วยเกล้าว่าสู้ได้ตลอดในทางที่จะเปนความกันเมื่อจะจับเข้านั้น ขอพระราชทานให้มีตราให้เมืองรามันรู้ตัวไว้ก่อนด้วย

                ข้าพระพุทธเจ้าจะได้มีถึงกงสุลปีนังตามร่างที่โปรดแล้วนั้น

                ควรมิควรสุดแล้วแต่จะทรงพระมหากรุณาโปรดเกล้าฯ
              
                ข้าพระพุทธเจ้า กรมหลวงเทวะวงษ์วโรประการ ขอเดชะ

^
^

ใน'ฯลฯ'ที่ว่า มีข้อห้ามเกย์บวชรวมอยู่ด้วยใช่ไหมคะ แต่สมัยนี้ เห็นมีเก้งกวางห่มผ้าเหลืองเดินบิดสะโพกอยู่ในห้างด้วยค่ะ  :o

ในขั้นตอนของพิธีกรรมการบวช จะมีช่วงหนึ่งที่พระอุปัชฌาย์ให้ผู้ขอบวช ซึ่งขณะนั้นครองจีวรและบาตรพร้อมเป็นพระแล้ว ออกไปอยู่นอกปริมณฑลของสงฆ์ก่อน คือไปยืนพนมมือรออยู่ด้านหน้าภายในโบสถ์ หลังจากนั้น พระภิกษุ ๒ รูป คือพระกรรมวาจาจารย์ และพระอนุสาวนาจารย์จะสวดสมมติตนเป็นผู้แทนคณะสงฆ์ เสร็จแล้วออกไปถามผู้นั้นว่าเป็นดังนี้ไหม

กุฏฐัง ( โรคเรื้อน) ผู้จะบวชพึงรับว่า นัตถิ ภันเต ( ไม่มี เจ้าข้าฯ )
คัณโฑ ( ฝีพุพอง ) พึงรับว่า นัตถิ ภันเต ( ไม่มี เจ้าข้าฯ )
กิลาโส ( กลาก ) พึงรับว่า นัตถิ ภันเต ( ไม่มี เจ้าข้าฯ )
โสโส (โครมองคร่อ) พึงรับว่า นัตถิ ภันเต ( ไม่มี เจ้าข้าฯ )
อะปะมาโร (ลมบ้าหมู) พึงรับว่า นัตถิ ภันเต ( ไม่มี เจ้าข้าฯ )
มะนุสโสสิ(เธอเป็นมนุษย์หรือ) พึงรับว่า อามะ ภันเต ( ขอรับ เจ้าข้าฯ )
ปุริโสสิ (เธอเป็นชายหรือ) พึงรับว่า อามะ ภันเต ( ขอรับ เจ้าข้าฯ )
ภุชิสโสสิ (เธอเป็นไท ( มิใช่ทาส) หรือ) พึงรับว่า อามะ ภันเต ( ขอรับ เจ้าข้าฯ )
อะนะโณสิ (เธอไม่มีหนี้สินหรือ) พึงรับว่า อามะ ภันเต ( ขอรับ เจ้าข้าฯ )
นะสิ ราชะภะโฏ (เธอพ้นจากราชการแล้วหรือ) พึงรับว่า อามะ ภันเต ( ขอรับ เจ้าข้าฯ )
อะนุญญาโตสิ มาตาปิตูหิ (เธอเป็นผู้ที่มารดาบิดาอนุญาตแล้วหรือ ) พึงรับว่า พึงรับว่า อามะ ภันเต ( ขอรับ เจ้าข้าฯ )
ปะริปุณณะวีสะติวัสโสสิ (เธอมีอายุครบยี่สิบปีแล้วหรือ) พึงรับว่า อามะ ภันเต ( ขอรับ เจ้าข้าฯ )
ปะริปุณณันเต ปัตตะจีวะรัง (บาตรจีวรของเธอมีครบแล้วหรือ) พึงรับว่า อามะ ภันเต ( ขอรับ เจ้าข้าฯ )

ตรงที่ท่านถามว่าปุริโสสิ๊ (เธอเป็นชายหรือ) บางครั้งถูกตีความว่า เป็นชายแท้ไม่ใช่กระเทยหรือเปล่า ความจริงท่านกันผู้หญิงที่ไม่ยอมบวชเป็นพระภิกษุณี แล้วปลอมมาบวชเป็นพะภิกษุ
อย่างไรก็ดี ก็ขึ้นอยู่กับพระอธิการบางท่าน ถ้าเห็นผู้มาขอบวชแต๋วเกิน ก็อาจจะไม่บวชให้ก็ได้ เป็นสิทธิ์ของท่าน แต่บางท่านก็รับไว้ จะด้วยเตตาหรือกระไรสุดแล้วแต่ พอหลุดเข้ามาได้บางคนก็ไม่วายแต๋วแตก สร้างความหม่นหมองให้พุทธบริษัทได้

ความจริงการที่พระไปปรากฏตัวยังที่อโคจร(อ่านว่า อะ โค จะ ระ)สำหรับพระ เช่นห้างใหญ่โตดีพาร์ตเม้นโตะทั้งหลาย ไม่ผิดเฉพาะเก้งกวาง เสือสิงห์จิ้งเหลนวรานุช ก็ผิดเหมือนกันหมด

ในเดือนเดียวกันนั้นเอง จึงมีหมายรับสั่งไปถึงพระยาวิเชียรคีรี เจ้าเมืองสงขลาผู้กำกับดูแลเมืองรามัน แจ้งเรื่องความผิดของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ และรายงานของหลวงทวีปสยามกิจ กงสุลฝ่ายสนาม ณ เมืองเกาะหมาก คือปีนังของอังกฤษ ซึ่งมีเข้าไปถวายกรมหลวงเทววงศ์

สืบความได้ว่า พบพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เสด็จมาอยู่เมือเประ จะรับจ้างรัฐบาลอังกฤษ เป็นนายการทำถนนหนทาง ซึ่งเรื่องนี้ เมื่อพระทรงสุรเดช (ไม่ใช่ผู้ก่อการปฏิวัติ ๒๔๗๕ นะครับ) พร้อมด้วยพระยาวิเชียรบุรีไปราชการเมืองมลายู แล้วได้พบกับเรสิเด็นท์ เมืองเประ ซึ่งแจ้งให้ทราบว่าคิดจะทำทางจากเมืองแประมาถึงเมืองราห์มัน ทางนั้นจะทำให้เสร็จหรือยังไม่ทราบ บางทีพระองค์เจ้าปฤษฎางค์จะเข้ามาทำทางที่ปลายแดน
ให้พระยาวิเชียรบุรีสั่งพระอนันตสมบัติ ผู้ช่วยราชการขึ้นไปเมืองราห์มัน แบบให้เป็นข่าวว่าไปจับโจรผู้ร้าย แต่ให้สืบความเรื่องถนนมาให้ทางสงขลา แล้วบอกต่อให้กรุงเทพทราบ

ถ้าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เสด็จมาจริง ก็ให้พระอนันตสมบัติใจเย็นๆไว้ก่อน รอให้ท่านล่วงล้ำเขตแดนเข้ามาในราชอาณาจักรจริงๆเมื่อใด ก็ให้จับตัวให้ได้แต่องค์เดียว ใครจะแย่งชิงก็ให้ต่อสู้ให้แข็งแรง แล้วลงพระราชอาญาจำพระองค์เจ้าปฤษฎางค์อย่างธรรมเนียมเจ้า ให้ข้าราชการเมืองแขกคุมท่านมาส่งจนถึงเมืองสงขลา อย่าให้มีเหตุอันใด แล้วให้พระยาวิเชียรบุรีมีหนังสือบอกมาทางกรุงเทพโดยเร็ว แล้วจึงจะมีตราบังคับลงไปสั่งการภายหลัง

เชิญคุณหมอเพ็ญครับ

ใน # ๕๒๗ ภาพซ้ำกับ # ๕๒๖  คุณนวรัตนกรุณาส่งภาพที่ถูกต้องมาโดยพลัน เพื่อจะได้ถอดเป็นอักษรได้ครบถ้วน  ;D

(สำเนา)  

                                                                    ศาลาลูกขุนในฝ่ายขวา

                                                                  วันที่      เดือนสิงหาคม รัตนโกสินทรศก ๑๑๐

               สารตรา ท่านเจ้าพระยาอรรคมหาเสนาฯ มาถึงพระยาวิเชียรคีรีฯ ผู้ว่าราชการเมืองสงขลา

               ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มีพระบรมราชโองการมารพระบัณฑูรสุรสิงหนาท ดำรัสเหนือเกล้าฯสั่งว่า โปรดเกล้าฯพระราชทานเกียรติยศพระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เปนไดเรกเตอเยนิราลจางวางกรมไปรสนีย์แลโทรเลฃให้รับราชการฉลองพระเดชพระคุณมา

               พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เบิกเงินพระคลังมาไว้สำหรับกรมไปรสนีย์แลโทรเลฃเสมอทุกเดือน ได้ใช้จ่ายในราชการแผ่นดินบ้าง แลใช้สรอยเปนอาณาประโยชน์ในพระองค์มิได้เปนราชการแผ่นดินก็มาก

               พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงพระวิตก ด้วยเจ้าพนักงานจะตรวจสอบบาญชี จึ่งเสด็จหลบเหลื่อมไปอยู่เสีย ณ เมืองต่างประเทศหลายประเทศ มิได้เข้ามาในพระราชอาณาเฃตรสยาม ประพฤติการเปนที่เสียอยู่เปนอันมาก

               บัดนี้หลวงทวีปสยามกิจกงสุลฝ่ายสยามณเมืองเกาะหมาก มีหนังสือมาถวายพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงเทวะวงษ์วโรประการ เสนาบดีว่าการต่างประเทศว่า สืบได้ความว่าพระองค์เจ้าปฤษฏางค์เสด็จมาอยู่เมืองเประจะรับจ้างฅอเวอนแมนต์อังกฤษเปนนายการทำถนนหนทาง

               จึ่งทรงพระราชดำริห์เหนว่า เมื่อพระทรงสุระเดชออกไปชำระความที่เมืองราห์มันพร้อมด้วยพระยาวิเชียรคีรีแล้วไปเมืองไทร เกาะหมาก ได้พบเรสิเดนต์แประ เรสิเดนต์แประเจ้งว่า คิดจะทำทางตั้งแต่เมืองแประมาจนถึงเมืองราห์มัน ทางนั้นบัดนี้จะได้ลงมือทำแล้วฤๅยังก็ไม่ทราบ บางทีพระองค์เจ้าปฤษฎางค์จะเข้ามาทำทางที่ปลายแดนเมืองเประกับเมืองราห์มันต่อกันซึ่งว่าจะทำนั้นบ้าง จึ่งแจ้งมาให้พระยาวิเชียรคีรีฯทราบ

               ถ้าพระยาวิเชียรคีรีฯทราบท้องตราวันใด ให้บังคับพระอนันตสมบัติผู้ช่วยรีบขึ้นไปเมืองราห์มันให้เปนฃ่าวไปจับโจรผู้ร้าย แต่ให้สืบสวนเรื่องฅอเวอนแมนต์อังกฤษคิดทำทางนี้แล้วฤๅยัง ทำมาทางไหน ผู้ใดเปนนายการให้ได้ความจงแน่ แล้วให้พระอนันตสมบัติมีหนังสือเปนรายงานมาณเมืองสงขลา ให้บอกส่งเฃ้ามาณกรุงเทพฯ แต่พระอนันตสมบัติให้ประจำอยู่ณเมืองราห์มันก่อน

(มีต่อ)

ข่าวหนังสือพิมพ์ของสิงคโปร์ ลงบทความว่าทรงไปอยู่เมืองเปรัค

ถ้าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เสด็จมาจริง ก็ให้พระอนันตสมบัติใจเย็นๆไว้ก่อน รอให้ท่านล่วงล้ำเขตแดนเข้ามาในราชอาณาจักรจริงๆเมื่อใด ก็ให้จับตัวให้ได้แต่องค์เดียว ใครจะแย่งชิงก็ให้ต่อสู้ให้แข็งแรง แล้วลงพระราชอาญาจำพระองค์เจ้าปฤษฎางค์อย่างธรรมเนียมเจ้า ให้ข้าราชการเมืองแขกคุมท่านมาส่งจนถึงเมืองสงขลา อย่าให้มีเหตุอันใด แล้วให้พระยาวิเชียรบุรีมีหนังสือบอกมาทางกรุงเทพโดยเร็ว แล้วจึงจะมีตราบังคับลงไปสั่งการภายหลัง

                 ถ้าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์รับจ้างเปนนายการเสด็จมาจริง ให้พระอนันต์สมบัติสงบความไว้อย่าให้ฟุ้งซ่าน เมื่อพระวรวงษ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯเสด็จล่วงเขตรแดนเข้ามาในพระราชอาณาเขตรสยามแล้ว ให้พระอนันต์สมบัติจับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ฯแต่จำเภาะพระองค์เดียว ผู้ใดจะแย่งชิงก็ให้ต่อสู้โดยแฃงแรง ยึดพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไว้ให้จงได้

               แล้วให้พระอนันต์สมบัติลงพระราชอาญาจำพระองค์เจ้าปฤษฎางค์โดยธรรมเนียมเจ้าเกณฑ์ศรี ต้อนกรมการนายไพร่เมืองแขกคุมพิทักษ์รักษามาตามระยะทางจนถึงเมืองสงขลา อย่าให้มีเหตุแต่สิ่งหนึ่งสิ่งใดได้แล้ว ให้พระยาวิเชียรคีรีฯมีหนังสือบอกเฃ้ามาณกรุงเทพฯโดยเร็ว การจะควรประการใดจึ่งจะมีตราบังคับไปภายหลัง

.

ไม่ได้เข้ามาพักใหญ่ๆ นั่งอ่านกระทู้นี้มาชั่วโมงกว่าแล้ว ถึงหน้า 20 คืนนี้จะได้นอนกี่โมง

ขออนุญาตรายงานตัวค่ะ นักเรียนมาสายขอยืนฟังก็ยังดีค่ะ

^ เช้านี้ อนุญาตให้ยืนหลับได้นะครับ ไม่ต้องคาบไม่บรรทัดก็ได้ไม่ว่ากัน

เมืองรามัน หรือราห์มัน สมัยที่เกิดเรื่องนี้ขึ้น ตั้งอยู่ใกล้กับแม่น้ำสายบุรีบริเวณที่เป็นอำเภอโกตาบารูในปัจจุบัน
ในทศวรรษที่ผ่านมาเจ้าเมืองรามันกับเจ้าเมืองเประจะทะเลาะกันในเรื่องดินแดนที่ติดต่อกันเสมอ โดยคนไทยไม่ได้เข้าไปเกี่ยวข้องด้วยเลย เนื่องจากสยามปกครองพวกหัวเมืองแขกเหล่านี้แบบหลวมๆ ปล่อยให้เจ้าเมืองว่ากันเอง เรื่องส่วนใหญ่เกิดจากทางฝ่ายราห์มันรุกพื้นที่เข้าไปทำบ่อดีบุก พอทางเประสู้ไม่ได้ก็มักจะร้องเรียนมาทางราชสำนักสยาม กว่าทางนี้จะให้คนไปฟังความก็มักจะช้าเกินการ ครั้นอังกฤษได้เประไปแล้วเรื่องประเภทนี้ก็ยังไม่จบ กว่าจะจบกันได้ก็เข้าไปถึงปี พ.ศ. ๒๔๕๒ สยามกับอังกฤษได้ทำสนธิสัญญาที่ชื่อว่า Anglo-Siamese Treaty of 1909 เพื่อแลกปลี่ยนผลประโยชน์กัน โดยของเราเอารัฐมลายูที่เป็นเมืองออก ไม่ได้รับผลประโยชน์อะไรนอกจากดอกไม้เงินดอกไม้ทองปีละครั้ง ไปแลกกับการที่อังกฤษจะไม่มาเคาะๆแคะๆจะเอาหัวเมืองแขกที่เป็นสยามไป โดยกำหนดเส้นเขตแดนกันชัดเจน ไม่มีเชื้อให้ทะเลาะกันอีก แถมด้วยเงินกู้มาทำทางรถไฟสายใต้ เชื่อมต่อสิงคโปร์ มลายู มาถึงกรุงเทพ

ครั้งนั้นสยามจึงรอดจากกรงเล็บสิงโตมาได้

พวกที่คิดแต่เพียงว่าเราเสียดินแดนให้อังกฤษนั้น ลองคิดใหม่ว่าเราเอาเมืองขึ้นที่เราปกครองไม่ได้ ไปแลกเมืองของเราไว้ เช่นเดียวกับยอมแลกจันทบุรีและตราด กับเสียมราฏ พระตะบอง และศรีโสภณ เมืองขึ้นที่เป็นเขมรให้ฝรั่งเศส มหาอำนาจทั้งสองได้เมืองเหล่านี้ไปไม่กี่สิบปี ก็ยังต้องคืนเอกราชให้เจ้าของ เพราะหมดปัญญาจะรักษาไว้เหมือนกัน

เรื่องที่เกิดขึ้นในปีร.ศ. ๑๑๐ หรือตรงกับพ.ศ. ๒๔๓๔ นั้น ไม่ปรากฏต่อไปว่ามีอะไรเกิดขึ้นบ้าง ถนนเส้นนั้นคือถนนที่มาเชื่อมกับชายแดนไทยที่เบตงหรือเปล่าก็ไม่ทราบเหมือนกัน แต่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไม่ได้มายุ่งอะไรตรงนั้นด้วยแน่

ฉะนั้นอย่าเพิ่งไปตำหนิโทษท่านเกินเหตุ

เรื่องสมัยพระองค์เจ้าปฤษฏางค์รับจ้างราชการอังกฤษอยู่ที่เประนี้ยังมีอีกหนึ่ง สำคัญเสียด้วย เพราะเป็นความเห็นของราชสำนักที่มีต่อพี่ศรี แต่ต้นฉบับบางแผ่นเลอะเลือน จะทารุณคุณหมอเพ็ญมากไปถ้าใช้วิธีทุ่นแรงเดิม ผมจะขอเวลาแกะต้นฉบับหน่อยแล้วจึงจะเล่าต่อให้เป็นหลักเป็นฐานดีกว่านะครับ

โปรดอดใจรอ ยกสุดท้ายแล้ว

ขออนุญาตออกนอกประเด็นหลักนะครับ ลงพระราชอาญาเช่นว่านั้น กระทำกันอย่างไรหรือครับ 

ความน่าจะเป็นอย่างนี้นะครับ

แล้วให้พระอนันต์สมบัติลงพระราชอาญาจำพระองค์เจ้าปฤษฎางค์โดยธรรมเนียมเจ้า เกณฑ์ศรีตวนกรมการนายไพร่เมืองแขกคุมพิทักษ์รักษา

“ศรีตวน” หมายถึงพวกเจ้า ผู้เป็นใหญ่ในเมืองมุสลิมเหล่านี้ (เคยได้ยินคำว่า ตันศรี หรือ ตวนกู ไหมครับ)

จำโดยธรรมเนียมเจ้า ก็คงให้เกียรติหน่อย ไม่ต้องล่ามโซ่ตรวนใส่ขื่อใส่คาประจานกันนัก เพียงแต่กันมิให้หนีได้เป็นพอ จะเอารายละเอียดคงต้องใช้อินทรเนตรส่องกันปวดตา ต้องคุณหมอเพ็ญนั่น ท่านมีความสามารถเฉพาะตัว พยายามเลียนแบบแล้วก็ทำได้ไม่เหมือนของแท้

ชีวิตลับของท่าน    พระองค์เจ้าปฤษฎางค์     เผยมายังไม่สุด
ชีวิตหลายคนป่นปี้    อย่างพี่ศรี    เสียหายแทบไม่เป็นผู้เป็นคน
รวมทั้งท่านอื่นๆ  เป็นเรื่องเศร้า   ที่มีหลักฐานให้คนรุ่นหลังเรียนรู้
ขอบคุณ ท่าน NAVARAT.C   ที่หยิบยกเรื่องราวนี้มาวิเคราะห์ถึงแก่น

หากคุณนวรัตนย้อนกลับไปดูหมายรับสั่ง จะเห็นว่ามีการเว้นวรรคที่แน่นอนอยู่ คำว่า ศรีตวน ไม่น่าใช่ ลายมือเขียนมี ไม้โท อยู่บนคำว่า ตวน (หรือ ตอน  ???) และคำนี้ไม่น่ามีความหมายเท่ากับ ตันศรี ซึ่งเป็นคำใหม่ใช้ในยุคหลัง

เวลาใครอ้างอิงเรื่องนี้ กรุณารับทราบเจตนารมณ์ของผมอีกครั้งนะครับ ว่าผมไม่มีเจตนาจะทำให้ผู้ใดป่นปี้ เพราะกรรมที่ท่านก่อไว้เลย แต่ผมจำเป็นต้องลงลึกในความเป็นจริงที่เกิดขึ้นในประวัติศาสตร์ เพื่อให้ชัดเจนว่ากรรมที่สนองท่านมิได้เกิดจากความแค้นของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพราะพระองค์เจ้าปฤษฎางค์หัวก้าวหน้าเกินไปที่บังอาจเสนอระบอบรํฐสภาให้ทรงใช้บริหารประเทศ และก้าวก่ายชีวิตส่วนพระองค์ ซึ่งคนสมัยปัจจุบันที่รู้จักพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เฉพาะในมุมนี้มีอยู่เป็นอันมาก

ผมเพียงแต่เปิดข้อมูลสำหรับมุมมองใหม่ขึ้นมาให้พิจาณากันบ้างเท่านั้น

ท่านสะกดศรีตวันครับ ไม่ใช่ศรีตวน

คำว่าตันศรียกมาให้เห็นว่าเป็นคำชื่อยศมาเลย์เฉยๆ ศรีตวันนี้เคยผ่านตาผมบ่อย ตอนนี้ไม่มีเวลาไปค้นเพราะกำลังทำงานบนถนนหลักอยู่ ไม่มีเวลาไถลเข้าซอยมาก

ศรีตวัน เป็นคำเรียกกรมการเมืองในหัวเมืองมลายูครับ

ให้เดาคำนี้น่าจะมาจากสำเนียงมลายูว่า สะ-รี-ตวน
แต่ไม่ทราบว่าไทยเอาคำนี้มาจากมลายู หรือมลายูเอามาจากไทย เพราะปัจจุบันไม่มีคำนี้อยู่ในสารบบแล้วหาข้อมูลไม่ได้ครับ
เจอคำนี้เฉพาะในเอกสารเก่าๆ แต่ยุคหลังล้นเกล้าฯรัชกาลที่ ๖ ไม่พบคำนี้แล้วครับ เรียกว่ากรมการพิเศษแทนครับ
คำว่า ตันศรี อันที่จริงถ้าอ่านตามภาษามาเลย์ต้องอ่านว่า ตัน-สะ-รี ครับ

ตัวอย่าง

แขกเมืองตานีเห็นเรือกองทัพไทยน่าเมืองตกใจกลัว ประชุมพูดกันว่า ตายายแขกสั่งไว้ว่าศึกมาแต่ทักษิณให้สู้ ศึกมาแต่อุดรอย่าให้สู้เลย บัดนี้กองทัพหลวงมาทอดอยู่น่าเมืองตานีแล้ว ให้คิดอ่านพาอพยพหนีแต่ยาว พวกแขกเมืองตานีพูดกันดังนี้ นายจันทองกลัวว่าพระยาตานีจะฆ่าบุตรภรรยาของนายจันทองเสีย นายจันทองคิดอ่านสอดแนมเข้าไปฟังการในบ้านพระยาตานี ได้ยินพระยาตานีปฤกษากับศรีตวันกรมการผู้ใหญ่ผู้น้อยว่า กองทัพไทยยกมาทอดอยู่ที่ปากน้ำเมืองตานีแล้วจะคิดอย่างไร

ขอบคุณคุณหมอครับที่ยังติดตามอยู่

ขอบพระคุณคุณหมอซีวีทีที่กรุณาอธิบาย  เคยผ่านตาอยู่ ;D

ขอบพระคุณอาจารย์ทุกท่านครับ  

นักเรียนมาลงทะเบียนและเช็คชื่อสายมาก แต่เก็บข้อมูลและตั้งใจเรียนนะคะอาจารย์

โอ้โห บราโว คุณย่านาง
หายไปนานนึกว่าจบการศึกษาไปแล้ว ไม่นึกว่าจะโผล่มาเข้าห้องเรียนอะไรกับเขาอีก

  ตามอ่านมาทันถึงตรงนี้
  เช็คชื่อไว้ก่อนว่ายังตามอ่านอยู่ครับ พยายามรีบติดตาม ตามแต่เวลาจะอำนวยนะครับ

  ปล.บอร์ด โน้น ใช้ชื่อ "แจ่มจัง"  เป็นชื่อที่ใช้เรียกหลานสาวสมัยเรียนอนุบาลครับ

แจ่มจังกับเพ็ญชมพูนี่ concept คล้ายๆกัน

แต่แล้ว อยู่ดีไม่ว่าดี พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ก็ทรงโผล่เข้าฉากมาอีกครั้งใน ร.ศ. ๑๑๓ หลังจากปีที่ฝรั่งเศสเอาเรือรบเข้ามาข่มขู่ จนสยามต้องเสียค่าปรับ ขนาดพระเจ้าอยู่หัวทรงต้องนำเงินถุงแดง ที่สมเด็จพระนั่งเกล้าทรงเก็บไว้ให้ลูกหลานไถ่บ้านเมืองมาเทให้ฝรั่งเศสหมด นี่ขนาดอังกฤษได้รับคำขอร้องจากท่านทูตไทยให้ช่วยปรามๆไว้แล้วนะนั่น บรรยากาศขณะนั้น ไทยจึงรู้สึกเกรงใจอังกฤษมาก

พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงมีหนังสือไปถึงพระยาทิพย์โกษา เจ้าเมืองภูเก็ตว่าท่านอยากจะไปเที่ยวที่นั่น และรับจ๊อบจากเจ้าเมืองเประมาด้วยจะไปหาพันธุ์ไม้ต่างๆทั้งไม้ดอกไม้ผล แต่เผอิญว่าท่านประชวรลง ไปไม่ได้ เลยจะให้คุณศรีไปแทน

๒

หน้าแรกเลอะเลือนมาก เกรงใจคุณหมอเพ็ญชมพู ผมจึงแกะเองได้ความดังนี้
สำเนา

                              เมืองเประ

                     วันที่ ๒๐ มิถุนายน ร.ศ. ๑๑๓

เรียนมายังเจ้าคุณทิพโกษาผู้เป็นที่นับถือทราบ

   ด้วยข้าพเจ้าตั้งใจหวังว่าจะเข้ามาเยี่ยมท่านที่เมืองภูเก็จ เพื่อได้ชมบ้านเมือง และยุดเที่ยวด้วย ก็พันเอินป่วยไม่สบาย ข้าพเจ้าตั้งใจจะเที่ยวหาต้นผลไม้ต่างๆ ด้วยเจ้าเมืองเขาอยากได้ ครั้นไปไม่ได้ จึงให้คุณศรีไปเที่ยวหาแทน เจ้าเมืองเขาก็ได้ให้หนังสือมีคำสั่งให้หาต้นไม้ต่างต่างไปด้วย
   ที่มาป่วยไปเสียเวลานี้ จึงมีความเสียใจมาก ที่หามีโอกาสมาหาท่านตามฉันคุ้นเคยชอบอัทยาไศยกันไม่
   ตัวท่านก็ได้เคยมาเมืองเประ เจ้าเมืองเขาก็รับรองเป็นธุระแก่ท่านโดยฉันกันเองเป็นอันดี ครั้งนี้เขามีประสงค์ยากได้พันธ์ต้นผลไม้ๆ ดอกไม้ใบ แลกล้วยไม้ต่างๆ ข้าพเจ้าเห็นว่าเป็นโอ้กาสอันดี ที่ท่านจะจัดหาฝากมาให้เขาตามสมควร ให้เป็นช่องทางที่จะได้อาไศกันต่อไปในเวลาที่มีกิจธุระจะต้องอาไสย์เขาบ้าง
   ฝากความรฤกและคำนับมายังน้องท่านทั้งสองด้วย
               
                     เซนชื่อ     ชุมสาย

เป็นอันว่า พี่ศรี ณ เประ เป็นภรรยาของท่านแน่นอน

(http://www.reurnthai.com/index.php?action=dlattach;topic=6360.0;attach=58551;image) (http://www.reurnthai.com/index.php?action=dlattach;topic=6360.0;attach=58552;image)

เอกสารจากหอจดหมายเหตุแห่งชาติฉบับนี้เป็นตัวพิมพ์ดีด คุณนวรัตนพอทราบไหมว่าสำเนานี้จัดทำขึ้นใน ร.ศ. ๑๑๓ (พ.ศ. ๒๔๓๗) ด้วยหรือไม่

จากประวัติเครื่องพิมพ์ดีดอักษรไทยเครื่องแรกเกิดในสมัยรัชกาลที่ ๕ ใน พ.ศ. ๒๔๓๕ ดำเนินการโดย นายเอ็ดวิน ฮันเตอร์ แม็คฟาร์แลนด์ (Edwin Hunter Mcfarland) เลขานุการส่วนพระองค์ ในสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ พี่ชายพระอาจวิทยาคม (นายแพทย์ยอร์ช แม็คฟาร์แลนด์) ถ้าสำเนานี้ทำพร้อม ๆ กับตัวจริง ก็นับว่าเป็นเอกสารตัวพิมพ์ดีดอักษรไทยฉบับแรก ๆ เชียว  ;D

หวยงวดนี้ออกหมายเลข ๔ คุณหญิงศรี

ผมคิดว่าเป็นเอกสารสมัยโน้นเลยครับ ไม่น่าจะใช่ที่ใครทำขึ้นในสมัยหลัง

เดี๋ยวจะมีให้ดูอีก

เคยอ่านเจอที่ไหนจำไม่ได้แล้ว ว่า แผ่นที่เป็นสำเนา อันเกิดจากใช้กระดาษก๊อปปี้เพื่อให้พิมพ์ครั้งเดียวได้หลายๆสำเนานั้น ตัวหนังสือจะเลือนเพราะคาร์บอนมีฤทธิ์เป็นกรดอ่อนๆ แต่นานไปจะกัดกระดาษจนทะลุเลือน เป็นเหตให้เอกสารโบราณไม่สามารถจะอ่านได้หรือนำมาทำไมโครฟิมล์ได้เยอะมาก

โดยหน้าที่ของข้าหลวงจังหวัด หน้าหนึ่งก็รับแขก อีกหน้าหนึ่งก็ต้องมีหนังสือโทรเลขรายงานนาย

ศรีภรรยาของผมรอจะออกไปนอกบ้านด้วยกัน ต้องปล่อยให้คุณๆรอศรี ภรรยาเจ้าปฤษฎางค์สักหน่อย เป็นการเช็คเรตติ้งไปในตัว
ตั้งแต่ปักหมุดนี่เรตติ้งวิ่งกระฉูด ค่อยหายเหนื่อยหน่อย

                                       Telegram.

From Phya Dhibkosa,Penang, July 1st.1894 at 11.11 A.M.
To Prince Bidyalabh Bangkok, July 1st.1894 at 5 P.M.

       Prisdang ('s) wife Se arrived here at Taquatoong Puket.
Shall I arrest? Reply by A.B.C.code 4th.edition immediately.

                  --------------------๐-----------------

                                         คำโทรเลข

มาแต่พระยาทิพโกษา เมืองปีนัง วันที่ ๑ กรกฎาคม ศก ๑๑๓
                                           เวลาเข้า ๕ โมง ๑๑ นาที
ถึงกรมหมื่นพิทยลาภ กรุงเทพฯ  วันที่ ๑ กรกฎาคม ศก ๑๑๓
                                           เวลา ๕ โมง เย็น

           ศรี ภรรยา เจ้าปฤศฎางค์ มาถึงที่เมืองตกั่วทุ่ง ภูเก็จ จะให้ข้าพ
เจ้าจับฤๅไม่ ขอให้ตอบโดยเร็ว ใช้โค๊ด เอ บี ซี ฉบับที่ ๔

                      ๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐๐

สงสัยส่งโทรเลขถึงคนไทยด้วยกัน ทำไมต้องมีภาษาอังกฤษ  ???

โทรเลขส่งจากโทรเลขเมืองปีนัง ไม่มีรหัสภาษาไทย เลยต้องส่งเป็นภาษาอังกฤษมาที่เมืองไทยแล้วค่อยแปลเป็นไทยด้วยลายมือ

ภาษาไทยเป็นตัวพิมพ์ดีดนาคุณหนุ่ม

ติดตามมาถึงตอนหนึ่งเหมือนดูละครโทรทัศน์

คุณหญิงศรีจะถูกจับหรือไม่ โปรดติดตามตอนต่อไป ;D

คนส่งถามไปว่า จะให้จับกุมคุณศรีหรือไม่ หากให้จับ ก็ขอให้พิมพ์กลับมาเพียงว่า ABC เท่านั้น วัตถุประสงค์เพื่อประหยัดเงินค่าส่งกระมังครับ
หรือจะหมายถึงให้ใช้รหัสบางอย่างจากคู่มือ ที่เรียกว่า A.B.C. code ฉบับที่ 4

เดี่ยวรอดูในจดหมายตอบ อาจจะได้คำตอบครับ

ขณะนี้นักเรียนใหม่ขอรายงานตัวด้วยเจ้าค่ะ ไม่ซุ่มแอบหลังห้องแล้ว ท่านอาจารย์นวรัตนช่วยกรุณากลับมาเขียนต่อด่วนนะคะ รอคอยติดตามอ่านอย่างใจจดใจจ่อค่ะ   :D

แฮ่ก ๆ ๆ  ๆ  ๆ ม า แ ล้ ว ค ร้ า บบบบบ
ขอพักเหนื่อยสักครู่

ไชโย ท่านอาจารย์กลับมาแล้ว  ;D

สมัยนั้นมีโทรเลขเฉพาะเมืองสำคัญๆในภูมิภาคนี้ครับ กรุงเทพมี ภูเก็ตยังไม่มี ที่ใกล้ที่สุดคือที่ปีนังซึ่งสยามมีสถานกงสุลอยู่ ผมเข้าใจว่าพระยาทิพย์โกษาข้าหลวงภูเก็ตจะยอมเดินทางไปราชการสำคัญนี้ด้วยตนเอง สมัยนั้นมีเรือเมล์ที่วิ่งระหว่างภูเก็ต-ปีนัง ระยะทางสามร้อยกว่ากิโลเมตร วิ่งเรือคืนหนึ่งเศษๆก็ถึง จึงไปโทรเลขที่นั่น

ข้อความต้องใช้ระหัสสากล ภาษาอังกฤษ ซึ่งจะต้องไปแปลภาษาเอาเอง
ในราชการลับ คงมีโค๊ด เอ บี ซี หลายฉบับให้เลือกใช้ ที่เจ้าคุณทิพย์เลือกคือฉบับที่ ๔ ส่วนโค๊ดจะเป็นอย่างไร ถ้ารู้มาถึงผมมันก็ไม่ลับแล้วสิครับ  แต่เดาว่าเป็นตัวย่อนั่นแหละ อักษรนี้หมายถึงคำๆนี้ ง่ายๆ เช่น yes no so and so.

ขอพักเหนื่อยอีกนิดนะครับคุณนิลพัท อาบน้ำอาบท่า ทานอาหารข้าวเรียงเม็ดแล้วจะมาต่อ แฮ่ก ๆ ๆ ๆ

กำลังลุ้นระทึกเรื่องคุณหญิงศรีอยู่เชียว

งั้น พาลีก็ขอตัวกลับขีดขินก่อน ว่าจะไปหากล้วยกินบ้างน่ะเจ้าค่า  ;D

เสียใจด้วยนะครับ ไม่ง่ายอย่างที่คิดซะแล้ว จะด้วยเหตุใด ต้องขอต่อพรุ่งนี้เช้านะครับ เรื่องมันยาว พาลงพาลีก็ขอตัวกลับไปกินกล้วยหมดแล้ว

คุณหญิงศรีหนีออกนอกประเทศคดีขัดบรมราชโองการ ยังจะกล้ากลับเข้ามาเที่ยวเมืองไทยอีก หรือว่าคดีหมดอายุความแล้วคะ ?

เรื่องกำลังเข้าด้ายเข้าเข็ม อาจารย์นวรัตนอย่าเพิ่งหนีไปนอนซิค้าา  :'(

อึมมม ตอนนั้นมันยังไม่มีกฏหมายว่าด้วยอายุความนา เอาน่า รอพรุ่งนี้ละกันครับ เพราะจะได้ลงยาวๆ

แหม ทีอ่านนวนิยายในนิตยสาร จิ๊ดเดียวไม่กี่หน้า บอกต่อสัปดาห์หน้าเสียแล้ว คุณยังรอกันได้
กระทู้ผมเดินเร็วมาก ไม่มีอู้ไม่มีกั๊กอยู่แล้ว เพียงแต่เล่นตัวเล็กน้อยพองามเท่านั้น นะ นะ นะ

ขออภัยครับ เมื่อคืนหมดแรงจริงๆ เช้าวันนี้ลุกขึ้นมาเปิดเครื่องตั้งแต่ตีห้าครึ่ง กว่าจะเสร็จลงกระทู้ได้ก็ ๗ โมงเศษ

เรามาต่อกันเลยก็แล้วกัน

กรมหมื่นเทววงศ์ทรงมีหนังสือลงวันที่ ๒ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๓ ถึงพระยาทิพย์โกษา ผู้กำกับข้าหลวง รักษาราชการหัวเมืองฝ่ายทะเลตะวันตก ซึ่งตั้งอยู่ ณ เมืองภูเก็ต ตอบโทรเลขนั้นว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกำลังทรงพระประชวร ความเช่นนี้ไม่น่าที่จะนำขึ้นกราบบังคมทูล จึงปรึกษากับกรมหมื่นสมมตอมรพันธุ์ เห็นพ้องให้ตอบโทรเลขไปเช่นนั้นก่อน แล้วให้รอฟังหนังสือชี้แจงฉบับนี้ ซึ่งสงสัยว่าอาจเป็นโทรเลขที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ปลอมมาก็ได้ เพราะท่านเคยเป็นอธิบดีกรมไปรษณีย์และรู้เรื่องการโทรเลขดีอยู่ ด้วยว่าคำว่าเมืองตะกั่วทุ่ง และภูเก็ตมีโค๊ดใช้อยู่ แต่พระยาทิพย์โกษาไม่ได้ใช้ หากไม่ต้องการจะให้ผู้อื่นรู้ว่าหมายถึงเมืองอะไร

อ่านไม่ออก ไม่ต้องกังวลนะครับ เดี๋ยวจะมีถอดถ้อยกระทงความตามจริงให้ได้อ่านง่ายๆ

การที่จะจับกุมตัวคุณหญิงศรีเพื่อหวังให้พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ตามเข้ามาแก้ไขก็สมควรอยู่ เพราะจะได้ไต่สวนเงินหลวงที่ค้างอยู่ เช่นค่าเลข(เงินที่ราษฎรเอามาไถ่ตนแทนการถูกเกณฑ์แรงงาน) และทรัพย์สินของเจ้าพระยาสุรศักดิ์เป็นต้น แต่เห็นว่าคงจะได้คืนไม่คุ้มกับที่จะเสียแรง ส่วนที่หวังจะได้ตัวพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ก็คงไม่ได้ เพราะอาจจะแตกร้าวกันแล้วก็เป็นได้ และการจับกุมผู้หญิง ก็เกรงว่าจะทำให้คนต่างชาติร่ำลือให้เสื่อมเสียถึงพระเกียรติยศได้ตามแต่ที่เขาจะเอาไปพูดกัน จึงเห็นว่าสมควรเฉยเสียจะดีกว่า คนที่ทิ้งบ้านเมืองไปเช่นนี้ นานาประเทศเขาไม่นับถือว่าเป็นคนดีอยู่แล้ว การที่อังกฤษยังจ้างไว้ ก็ต้องรักษาพระเกียรติยศพระนางเจ้าวิกทอเรีย

เพราะพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เคยได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์  ครั้งได้ร่วมคณะอัครราชทูตที่เจ้าพระยาภาณุวงค์ เชิญตราไปลอนดอนเท่านั้น หาไม่แล้ว ถึงจะรู้ภาษาอังกฤษดี เขาก็คงจะไม่เอาธุระเหมือนอย่างเช่นพระสัจจาภิรมย์(เล็ก) ผู้ที่ไปอยู่ที่ปีนังฉะนั้น เห็นพ้องกันดังนี้จึงมีโทรเลขมาว่าไม่เห็นควรจะจับกุมตัวคุณหญิงศรี แต่ถ้าพระยาทิพย์เห็นว่าควรกระทำอย่างอื่นให้ดีกว่าตามที่โทรเลขก็ไม่ขัดข้อง เพราะเชื่อสติปัญญาท่านอยู่แล้วว่าจะไม่ทำให้เสียหายแก่ราชการได้

กรมหมื่นพิทยลาภ (เจ้านายโดยตรงในกระทรวงมหาดไทย) ซึ่งได้รับโทรเลขข้อความเดียวกัน ก็ได้ทรงมีความเห็นตามทำนองของหนังสือฉบับนี้ด้วย

ลงพระนาม
เทววงศ์

ศาลาว่าการต่างประเทศ กรุงเทพ
วันที่ ๒ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๓

แจ้งความมายัง พระยาทิพย์โกษา ผู้กำกับข้าหลวง รักษาราชการหัวเมืองฝ่ายทเลตะวันตก ซึ่งตั้งอยู่ ณ เมืองภูเกจ
   ด้วยเมื่อเวลาเยนวานนี้ ได้รับคำโทรเลขของพระยาทิพย์ ฯ เมืองปีนังวันเดียวกันแต่เวลาเช้า ว่าด้วยศรีเมียปฤษฎางค์ได้ไปยังเมืองตกั่วทุ่งแลเมืองภูเกจ แล้วถามมาว่าจะให้จับกุมตัวไว้ฤาประการใด ขอให้ตอบไปโดยเร็ว ดังสำเนาคำแปลโทรเลขที่ส่งมานี้แล้ว

   โทรเลขนี้ยังไม่ได้นำขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณาให้ทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ด้วยว่าเวลานี้ยังไม่ทรงพระสบายอยู่ การเช่นนี้ก็ยังไม่เป็นการร้อนสำคัญอันถึงกับจะต้องรบกวนกราบบังคมทูลพระกรุณาให้เปนที่รำคาญสู่ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท ครั้นจะรอไว้ไม่คอยพระยาทิพย์ ฯ มาโดยเรวดังที่ขอมานั้น ก็จะไม่ดีจึงได้ปฤกษากันกับกรมหมื่นสมมตอมรพันธุ์ เหนพร้อมกันว่าควรจะมีตอบไปให้รอฟังหนังสือชี้แจงได้ตลอดชัดเจน เปนการที่สิ้นสงไสยว่า ไม่มีที่เสียหายในประโยชน์ของราชการ จึงได้มีโทรเลขตอบมาว่า ยังไม่เหนควรจะทำดังนั้น ขอให้รอฟังหนังสือก่อน เว้นไว้แต่ที่พระยาทิพย์จะเหนว่าทำการอย่างอื่นได้ดีกว่าก็ทำไปได้ มีสำเนาความในโทรเลขที่ส่งมาด้วยนี้แล้ว แต่โทรเลขนี้มิไปในคืนวานนี้ไม่ทันเวลาจึงได้มีการต่อรุ่งเช้า

   การที่มาคิดเหนตกลงกันดังนี้ เพราะทีแรกก็เกิดความสงไสยไม่แน่ใจว่าโทรเลขฉบับนี้จะเปนผู้อื่นปลอมมาได้บ้างกระมัง ด้วยคำที่สำหรับใช้ชื่อเมืองตกั่วทุ่งกับเมืองภูเกจในตำราโทรเลขของพระยาทิพย์ก็มีเป็นคำพิเศษต่างหาก ซึ่งผู้อื่นจะรู้ได้ยากยิ่งนักนั้น ก็ไม่ได้ใช้คำพิเศษสำหรับชื่อเมืองเหล่านี้มา ใช้ซื่อเมืองอยุ๋แต่ตรงๆ จึงสงไสยว่าบางทีจะเป็นอุบายของปฤษฎางค์ผู้ซึ่งได้เคยรับราชการ แลเคยใช้การโทรเลขอย่างนี้อยู่แต่ก่อน ถึงว่าจะได้เปลี่ยนเลขใช้ผิดกันก็ดี แต่เกนเลขที่คงใช้อยู่มานานแล้วก็สามารถจะมีผู้รู้คิดออกได้โดยเทียบเคียง เหตุฉะนั้นการที่จะตอบโทรเลขนี้จึงต้องใช้คำโดยรวัง ไม่ให้มีเสียประโยชน์ราชการในเวลาที่หากว่าถ้าคนอื่นจะเข้าใจในคำโทรเลขนี้ได้

   ประการหนึ่งเมื่อคิดดูทางที่ปฤษฎางค์หนีไปนั้น เปนเพราะเหตุศรีผู้นี้เปนผู้ชักจูงไปฉนั้นแล้ว ก็ดูสมควรจะจับกุมตัวศรีเวลาเข้ามาในพระราชอาณาเขตร เพื่อจะได้ทำให้ปฤษฎางค์ตามกันกลับมา ฤาเพื่อว่าจะได้ชำระใต่สวนการเงินทองของหลวงซึ่งค้างอยู่บ้าง มีเงินค่าตัวเลข ฤาทรัพย์สมบัตของพระยาสุรศักดิ์เปนต้นนั้น ก็เหนว่ามีทางที่จะได้การดีนั้นน้อยนัก คือทรัพย์สิ่งของอันใดที่จะได้คืนก็คงไม่สมกับความยากลำบากในที่จะต้องพิจารณา ฤาอีกอย่างหนึ่งที่ไหนปฤษฎางค์จะติดตามมาด้วยตกใจการจับกุมกันขึ้นนี้ได้ อีกอย่างหนึ่งจะเปนการเกิดแตกร้าวกันกับปฤษฎางค์ขึ้นแล้ว จึงได้เข้ามาแต่ลำพัง ตัวศรีผู้เดียวดังนั้นเป็นเปนได้ จึงเหนว่าถ้าจับกุมตัวศรีเข้าไว้แล้ว ก็จะมีแต่ทางเสียมากกว่าทางดี ทั้งติดตามประโยชน์ฤาติดตามการที่จะรักษาพระเกียรติยศไม่ให้เปนที่นานาประเทศติฉินได้ ว่าทำการหยาบคายร้ายแรงแก่ผู้หญิงคนเดียว โดยพยาบาทฤาอย่างไรๆก็ตามแต่เขาจะกล่าวกันไปได้ เหตุนั้นจึงเหนว่าทำเฉยเสียเปนดีกว่าอย่างอื่น คนที่ทิ้งบ้านเมืองของตัวไปอาไศรยเมืองต่างประเทศอยู่เช่นปฤษฎางค์กับศรีนี้ คนชาวยุโรปเองที่หนีกันอย่างนี้ก็มี แต่ไม่มีใครนับน่าถือตาว่าเปนคนดีเลย เขาเรียกกันว่าจำพวกคนซึ่งเหนที่เกิดอยู่ อู่ที่นอนของตนนั้น ร้อนเกินที่จะอยู่ได้แล้ว จึงเที่ยวเลือกซานไปอาไศรยในเมืองอื่น เปนคนเลวทรามแล้วดังนี้ การที่อังกฤษเขาให้เงินเดือนปฤษฎางค์มีที่ทำงานพอเลี้ยงชีวิตต่อไปนั้น ก็เพราะเขาคิดจะรักษาเกียรติยศของเจ้านายของเขาโดยปฤษฎางค์ได้รับตราอิศริยาภรณ์ของอังกฤษดวงหนึ่งเมื่อราชการทูตครั้งเจ้าพระยาภาณุวงษ์เปนเอกอรรคราชทูตเชิญตราไปลอนดอนเท่านั้น หาไม่ฉะนั้น ถึงแม้ว่าจะมีวิชารู้ภาษาอังกฤษอย่างใด เขาก็คงจะไม่เอาเปนธุระให้มันเหมือนอย่างเช่นพระสัจจาภิรมย์ เล็ก ผู้ซึ่งไปอยู่ที่เมืองปีนังฉะนั้น เหนการดังนี้จึงได้มีโทรเลขมาว่าไม่เหนควรจะจับกุมตัวศรีไว้

   แลมีความเชื่อถือวางใจอยู่ว่า พระยาทิพย์โกษามีสติปัญญารอบรู้พอที่จะทำราชการได้ดีทุกอย่างแล้ว ถ้ามีเหตุการณ์อย่างไรอันเปนการร้อนเรวขึ้นในน่าที่ของเจ้าพนักงานผู้รักษาราชการในหัวเมืองเหล่านั้นแล้ว พระยาทิพย์ก็คงจะจัดการไปไม่ให้เป็นที่เสียรัดเสียเปรียบแก่เชิงราชการได้ด้วย จึงได้กล่าวความมาในปลายโทรเลขว่า ถ้าเหนการว่าจะทำไปอย่างอื่นได้ดีกว่าที่ว่าไปในโทรเลขแล้วก็ทำไปได้ ไม่ขัดขวางอันใด เพราะมีความไว้ใจกันว่าคงจะทำไปไม่ให้เปนที่เสียแก่ราชการได้แล้ว

   อนึ่ง วันนี้กรมหมื่นพิทย์ลาภพฤติธาดา ได้ส่งสำเนาโทรเลขของพระยาทิพย์ มีทูลเธอไปในเรื่องนี้เปนความอย่างเดียวกันนั้นมาให้ทราบด้วยแล้ว กรมหมื่นพิทย์ลาภก็ทรงมีความเหนถูกต้องกันตามทำนองที่ได้จดหมายชี้แจงมานี้ด้วยแล้ว

เทววงศ์

ในช่วงบ่ายวันเดียวกัน เสด็จในกรมเทววงศ์จะทรงพบกับเสด็จในกรมดำรง ผมจะติดตามไปเป็นผู้สื่อข่าว ท่านจะทรงปรึกษากันเรื่องนี้ ได้ความประการใดแล้วจะมารายงานอีกทีครับ ตอนนี้เชิญสนทนาเรื่องอื่นๆกันไปก่อน

วิ่งตามกระทู้ทันตอนตื่นเต้นพอดี จะรอตอนต่อไปด้วยใจอันระทึกค่ะ (นึกถึงสมัยเด็กๆ ตามอ่านนิยายลงเป็นตอนๆ ในหนังสือพิมพ์ เช้ามารีบไปยืนรอหน้าบ้านเลย ;D)

อ่านชื่อคุณsirinawadeeทีไร ต้องอ่านทวนหลายที เกรงว่าสายตากับสมองจะไม่ตรงกัน

แอบเข้ามาหลบอยู่หลังห้องตั้งแต่ต้นคาบ ขออนุญาตเช็คชื่อเข้าเรียนย้อนหลังครับท่านอาจารย์

ขอเชียร์ให้อาจารย์ NAVARAT.C  ทำเป็นหนังสือเล่ม นอกจากเป็น E Documentary ที่เรากำลังอ่าน

ไม่แน่ใจว่าดิฉันเลื่อนเปื้อนไปหรือไม่ เพราะคิดว่ายังไม่เห็นภาพคุณหญิงศรีเลยว่าทันสมัยขนาดไหน และสงสัยว่าชีวิตสมรสของท่านเป็นการคลุมถุงชนหรือไม่

ท่านคงเป็นคนหัวนอกอยู่ อาจเป็นเพราะเรื่องเติบโตในต่างประเทศ (ไม่ใช่ส่งไปเรียน) ดังที่คุณวันดีให้ข้อสังเกต นอกจากเรื่องกล้าขัดพระราชประสงค์ ก็ยังมีเรื่องมีสามีใหม่หลังเป็นหม้าย เรื่องการเดินทางไปต่างประเทศ (คนเดียว?)

นอกจากผมยังยืนยันความเห็นนี้อยู่แล้ว ยังขอแถมว่าไม่เคยไปถึงยุโรปด้วยครับ แต่จะติดเรือของผู้ใหญ่ในตระกูลบุนนาคไปเที่ยวสิงคโปรบ้าง อันนี้เป็นไปได้

ผมยินดีมากเป็นพิเศษเลยที่เห็นสมาชิกใหม่เข้ามาทักทายในกระทู้ของผมครับ

ผมก็อยากเหมือนกันครับ แต่เรื่องแบบนี้หาสำนักพิมพ์ที่กล้าพิมพ์ยากมาก ยากกว่า และยากที่สุด รวมกัน

เริ่มต้นลงเป็นตอน ๆ ในสกุลไทย "ประวัติศาสตร์มีชีวิต" น่าจะไม่ยาก  ;D

เดี๋ยว ขอไปดูก่อนครับ ท่านเสด็จไปพบกันหรือยัง

สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเป็นนักอ่านและทรงกำกับดูแลเอกสารทางราชการมากมาย ชรอยท่านจะทรงเคยได้อ่านหนังสือที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงเขียนทูลเกล้าถวาย ท่านจึงทรงมีความเห็นดังนี้ได้

ศาลาว่าการต่างประเทศ
วันที่ ๒ กรกฎาคม ร.ศ. ๑๑๓


ทูลในกรมหมื่นสมมตอมรพันธุ์ฯ

   ด้วยเรื่องศรีเมียปฤษฎางค์นั้น ได้มีโทรเลยตอบไปแต่เช้าตามที่ได้ปฤกษาตกลงกัน บ่ายวันนี้ก็ได้มีจดหมายกรมหมื่นพิทย์ลาภ ส่งสำเนาโทรเลข ny(นาย)ทิพย์มาเหมือนกับที่ท่านทรงมีลายพระหัตไปให้ทราบ กรมพิทย์ก็เหนว่าไม่มีเหตุสมควรที่จะจับคุมตัวเหมือนได้จดหมายตอบกรมพิทย์ส่งสำเนาโทรเลขตอบไปด้วยแล้ว แลบ่ายวันนี้ได้พบกับกรมหมื่นดำรงได้ปฤกษาในเรื่องนี้ กรมดำรงเหนไปจนถึงตัวปฤษฎางค์เองมาก็ไม่ควรจับ ควรถือเขาเป็นคนบ้าเสียทีเดียวก็ดีไปอย่างหนึ่ง ได้ทำจดหมายชี้แจง nyทิพยโกษาดังสำเนาที่ถวายมากับสำเนาโทรเลขตอบด้วยแล้ว
               
                                    ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด
                เทวะวงษวโรปการ

คือท่านทรงเห็นแบบฟันธงว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์มิใช่คนปกติ ซึ่งกรมหลวงเทววงศ์ท่านก็คงไม่ประหลาดพระทัยอันใด

ความจริงในสมัยนี้ ผู้ทีมีอาการดังกล่าวยังเรียกว่าคนบ้าไม่ได้ เพราะยังทำงานทำการได้อยู่ในระดับหนึ่ง และยังอยู่ในสังคมได้ ถ้าใครไม่ไปเอาเรื่องเดือดร้อนของคนพวกนี้ไปแบกไว้เป็นความทุกข์ของตน ก็ไม่เดือดร้อนอะไร จะถือว่าเขาเป็นภัยต่อสังคมยังมิได้

อย่างไรก็ดี ที่ผมจงใจดึงความเห็นของกรมพระยาดำรงออกมา เพื่อสะท้อนภาพที่เจ้านายทรงมีทัศนคติต่อพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เท่านั้น

ืny ไม่ใช่ นาย หรอกค่ะ  ท่านเขียน พญา แบบเก่า หมายถึง พระยา

อ้อ ครับ ถือเป็นความรู้ใหม่ของผมทีเดียว ขอบคุณครับ

ส่วนพระเจ้าอยู่หัวนั้น เมื่อทรงหายพระประชวรแล้ว กรมหมื่นสมมตทรงกราบบังคมทูลถวายรายงานขึ้นไป ปนๆกับเรื่องอีกหลายเรื่อง พระองค์จึงมีพระอักษรตอบลงมา ความเฉพาะเรื่องนี้เพียงสั้นๆว่า

รายอ้ายชุมสายนั้นมันคงไม่มา ถ้ามาคงถือกฤชมาก่อความ เหนว่าไม่เป็นสลักสำคัญนัก นิ่งๆเสียมันก็คงจะไม่พอกินไปเอง ไม่ควรจะบาดหมางกับอังกฤษ

พระองค์ท่านไม่ทรงให้ราคาเลยครับ

ฉบับสุดท้ายจากหอจดหมายเหตุแห่งชาติ

ผมจะยังไม่บรรยายขยายความ หรือบอกใบ้อันใด ทิ้งไว้ดิบๆอย่างนี้แหละ ให้แสดงความเห็นกันได้อย่างเต็มที่ว่าอะไรเกิดขึ้น 

ท่อนต่อ

เชิญคุณหมอเพ็ญชมพูก่อนเลยครับ

(http://ptcdn.info/emoticons/smiley/อมยิ้ม19.png)

เจอจม.ฉบับนี้ ดิฉันไปต่อไม่เป็นเลยค่ะ คุณนวรัตนก็ไม่ยอมมาเฉลยถ้าไม่มีคนเข้ามาเดาซะดัวย  :-\

คุณพระนายคนนี้เป็นใครกันหนอ แล้วทำไมพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ถึงต้องเขียนจม.มาอธิบายความให้คุณพระนายฟัง แล้วใครไปหลอกท่าน หรือท่านไปหลอกใครไว้ก่อน แอร้ยยย งงเพคะ
อาจารย์ท่านไหนอ่านแล้วกรุณาเข้ามาเฉลยหน่อยนะคะ สงสารลูกศิษย์หลังห้องคนนี้ด้วยค่า กราบขอบพระคุณล่วงหน้าเลย

คุณพระนายเป็นคำเรียกผู้มีบรรดาศักดิ์เป็น จมื่น หรือ เจ้าหมื่น ผู้ที่คุ้นเคยกับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เห็นจะเป็น จมื่นศรีสรรักษ์ (คุณพระนายศรีเล็ก-หม่อมราชวงศ์เล็ก ศิริวงศ์) (http://rittichart.com/2011/03/17/มรว-เล็ก-ศิริวงศ์/)

ผมไม่ได้มีอะไรในกอไผ่หรอกครับ เมื่อวานนี้ที่ฝากกระทู้ไว้ให้ลองช่วยตีความกัน ก็เพราะต้องออกไปธุระปะปังบ้าง เปิดจอเล็กตรวจดูก็เห็นว่ากระทู้ไม่กระดิกไปไหนจนสองสามทุ่ม ไม่ทราบว่าเกร็งอะไรกัน หรือใจฝ่อกับพี่ศรีไปหมดแล้ว

ตกลงจะให้ผมเป็นผู้วิเคราะห์ก่อนก็ได้ ไม่เห็นด้วยตรงไหนก็ช่วยทักท้วงนะครับ

หนังสือฉบับแรกที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงมีไปถึงเจ้าคุณทิพย์โกษา เข้าใจว่าทั้งสองท่านคุ้นเคยกันดีอยู่แล้ว ตามข้อความที่ขีดเส้นใต้ไว้ รวมไปถึงน้องสองคนของท่านเจ้าคุณด้วย

น้องคนหนึ่งน่าจะเป็นคุณพระนาย(ชื่อตำแหน่งตามที่คุณหมอเพ็ญว่า) ที่รับราชการช่วยพี่ชายอยู่ที่ภูเก็ต

ครั้นได้รับหนังสือ สิ่งที่พระยาทิพย์โกษากระทำก็คือ ตอบพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ที่จะให้การรับรองพี่ศรี เรื่องจะไปหาพันธุ์ไม้แทนตัวท่านตามสั่งของเจ้าเมืองเประ ซึ่งเดินทางไปแล้วก่อนหนังสือนี้โดยถือหนังสือของเจ้าเมือง ฝากฝังเรื่องเดียวกันไปให้ท่านเจ้าคุณด้วย
แต่ขณะนั้น พี่ศรีเดินทางมาถึงตะกั่วป่าแล้ว อีกไม่ไกลก็จะถึงภูเก็ต จึงต้องรีบรายงานด่วนเข้าไปกรุงเทพว่าจะทำอย่างไรกับพี่ศรีดี

หนังสือฉบับที่ ๒ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงมีไปถึงคุณพระนายโดยตรง
ที่ผมว่าคุณพระนายเป็นน้องพระยาทิพย์โกษา เพราะความในหนังสือตอนหนึ่ง คล้ายฝากขอบคุณ “พี่ท่าน”ที่ได้มีพระคุณกับพี่ศรี ช่วยเป็นธุระเรื่องพันธุ์ไม้

เดาว่าพระยาทิพย์โกษาคงมอบให้คุณพระนายดูแลพี่ศรีระหว่างอยู่ในภูเก็ต(ใช้คำว่าทุ่งคา อีกชื่อหนึ่งของเมืองนี้) และคงใช้ให้คนของตนช่วยขนของไปส่งจนถึงบ้านในเประด้วย แต่เมื่อถึงแล้ว ใครไปพูดอย่างไรให้เข้าหูพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ความโดยละเอียดไม่ทราบได้ ท่านจึงเข้าพระทัยได้ว่า ที่พระยาทิพย์โกษา(อาจจะตอบหนังสือ)ว่ามีพันธุ์ไม้สะสมไว้มากมายอยู่แล้ว มาเอาได้เลย ยินดีต้อนรับ บลา บลา บลา ซึ่งตรงนี้ทรงใช้คำว่า“ช้างเผือก” คือการล่อลวง ช้างเผือกนั้นพอมาถึงเประก็สีตก หางงอก นี่ถ้าท่านไม่เจ็บ เดินทางไปด้วยพระองค์เอง เจ้าคุณทิพย์คงไม่เสียการเช่นนี้ คือได้จับตัวท่านแน่ ไม่ใช่จับพี่ศรีเป็นเหยื่อล่อให้ท่านตามเข้าไปติดกับ
เมื่อพี่ศรีไปคนเดียว ได้รับความสะดวกสบายก็ขอบคุณ เห็นว่า “คุณก็แบ่งความประพฤติดีได้เช่นกัน”

ส่วนย่อหน้าสุดท้าย ท่านก็ยังคิดอย่างเดิมนั่นแล แต่ที่บอกว่ายังมีความกตัญญูไม่ขาด แต่ยังไม่มีผู้อยากเข้าใจกันนั้น ตรงนี้ ไม่ทราบว่าท่านหมายรวมไปถึงระดับไหน

หมดเอกสารจากหอจดหมายเหตุแห่งชาติที่ผมมีแต่เพียงเท่านี้ .....แล

(นอกเรื่อง - เมื่อเย็นวานเห็นข่าวไฟไหม้ที่ชั้น ๒ อาคารใหญ่หอสมุดแห่งชาติ ท่าวาสุกรี ผมตกใจแทบแย่ แช่งชักหักกระดูกผู้รับผิดชอบไปหลายคำ เขาไม่ได้ยินหรอก ภรรยาผมสิได้ยินเต็มโวลุ่ม พอกลับบ้านรีบตรวจสอบข่าว ปรากฏว่าเป็นอุบัติเหตุเของช่างแอร์ ระหว่าการซ่อมปรับปรุงอาคาร ส่วนหนังสือทั้งหมดได้ถูกเคลื่อนย้ายไปเก็บยังที่ปลอดภัยก่อนหน้านั้น โล่งอก)

ช่วงนี้เน็ทมีปัญหาหลุดบ่อยมากค่ะ ลุ้นตลอดว่า'พี่ศรี'จะเป็นไงบ้าง ต้องพยายามเข้าเน็ทให้ได้ 

จากจดหมายตอบข้างบน เหมือนท่านจะใช้ 'พี่ศรี' เป็นตัวล่อ หยังเชิงดูท่าทีของทางเมืองไทยเลยนะคะ 

แต่สุดท้ายทางเมืองไทย ก็ไม่มองว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญ เป็นเพียงเรื่องของคนไม่ปรกติคนหนึ่งที่ไม่อยากจะยุ่งด้วยแล้ว ยิ่งกว่านั้น ขณะนี้เขายังทำงานอยู่กับอังกฤษด้วย จึงเห็นว่า อย่าเอาเรื่องของคนๆเดียวไปทำให้เกิดข้อบาดหมางระหว่างประเทศจะดีกว่า

นั่นน่ะสิครับ

และเราก็ไม่มีหลักฐานอะไรต่อมาจากนั้นอีกแล้วในเรื่องของพี่ศรี นอกจากเรื่องของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ที่เสด็จไปบวชที่ลังกา

ที่เดากันว่า ทั้งสองน่าจะแตกกัน ก็ไม่หลือวิสัยที่จะเป็นไปได้ หากทั้งคู่แยกทางกันเดิน พี่ศรีคงต้องกลับบ้าน อย่างน้อยก็มีลูกชายรับราชการมีตำแหน่งไม่เบาอยู่ คงจะดูแลเลี้ยงดูแม่ไม่ให้ลำบากได้แน่

ช่วงชีวิตที่หายไปจากหนังสือพระประวัติของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ เป็นช่วงสำคัญที่สุดในชีวิตของท่าน    ที่จะทำให้คนอ่านเข้าใจว่าเหตุใดชีวิตที่เริ่มต้นอย่างรุ่งโรจน์ จึงกลายเป็นระหกระเหินพลัดที่นาคาที่อยู่    ไม่มีญาติพี่น้องเพื่อนฝูงดูดำดูดี และจบลงอย่างอาภัพ
การแสดงชีวิตของท่านจากข้อมูลเพียงครึ่งเดียว ทำให้เกิดการตีความตามใจชอบ  ส่งอิทธิพลต่อคนรุ่นหลังที่ไม่รู้ข้อมูลทั้งหมดให้คล้อยตามไป   ถูกชักจูงให้เชื่อว่าท่านเป็นฮีโร่ที่อาภัพเพราะหัวคิดล้ำสมัย จนไม่เป็นที่พอใจของผู้เป็นใหญ่      ก็เลยต้องตกต่ำเพราะผู้ใหญ่เป็นเหตุ
อันเป็นความไม่ถูกต้อง และไม่เป็นธรรม ทั้งแก่ท่านและพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕   ผู้ทรงพระมหากรุณาธิคุณแก่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์อย่างหาที่สุดไม่ได้     แม้ว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ได้กระทำการหลายอย่างระคายเคืองเบื้องพระยุคลบาท   ก็ทรงผ่อนผันโทษมาตลอด   จึงอยู่รอดปลอดภัยมาจนบั้นปลายชีวิต

อย่าลืมว่าในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์   ขุนนางสยามคนใดเอาใจออกห่าง ไปพึ่งไทต่างด้าวท้าวต่างแดน  ย่อมมีโทษทัณฑ์ฐานกบฏอยู่แล้ว     พระองค์เจ้าปฤษฎางค์เคยเป็นทูต ต่อมามีหน้าที่การงานสำคัญในสยาม รู้ตื้นลึกหนาบางในราชการดี  หากไปสวามิภักดิ์ต่อพระเจ้าแผ่นดินอื่น   แล้วเอาความนอกความในที่รู้มาไปรายงานเจ้านายใหม่ของตน ก็จะเสียหายแก่สยาม
ต่อให้ไม่เปิดปากขึ้นก่อน  เจ้านายเกิดถาม ก็ต้องตอบอยู่ดี    คนที่ดื่มน้ำพระพิพัฒน์สัตยามาก่อนย่อมไม่พึงกระทำ   ถึงหนีตายออกจากสยามด้วยเหตุจำเป็นอะไรก็ตาม  ก็ไม่ควรไปเป็นข้าของเจ้าแผ่นดินอื่น
ความผิดข้อนี้ดูว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไม่ได้คำนึงถึงเอาเสียเลย

พระเจ้าอยู่หัวท่านไม่ทรงเอาเรื่อง ถือว่าทรงพระเมตตาถึงที่สุดแล้ว

ส่วนเรื่องพี่ศรีกับท่าน  เราก็คงไม่รู้อะไรมากไปกว่าในที่สุดสองคนก็ครองคู่กันไม่ได้ตลอดรอดฝั่ง      ต่างคนต่างแยกกันไปตามทาง
สาเหตุคืออะไรไม่สำคัญ    คนสองคนถ้าเริ่มต้นโดยมิชอบ   จะให้จบลงอย่างแฮปปี้เอนดิ้งย่อมเป็นไปไม่ได้อยู่แล้ว

ขอบคุณอีกครั้งสำหรับกระทู้ดีๆนะคะ ได้รับความรู้และสนุกมาก อินสุดๆค่ะ ยอมรับว่าไม่เคยติดตามกระทู้ไหนเท่าอันนี้เลย ตื่นมานี่ต้องเช็คก่อนอย่างแรก
ขอกระทู้ใหม่แบบวิเคราะห์เจาะลึกอย่างนี้อีกนะคะรอบหน้า   ;D

กระทู้มหากาพย์แบบนี้ คุณ NAVARAT.C  ตั้งเอาไว้หลายกระทู้  คุณปวันดาค้นได้จากกระทู้เก่าในห้องประวัติศาสตร์ไทยค่ะ
ขอยกตัวอย่าง

http://www.reurnthai.com/index.php?topic=3363.0 (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=3363.0)
ชะตากรรมของพระยาทรงสุรเดช หนึ่งในสี่ทหารเสือคณะราษฎร์

http://www.reurnthai.com/index.php?topic=3419.0 (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=3419.0)
หลวงอดุล-หลวงพิบูล คู่รัก, พล.ต.อ อดุล-จอมพล ป. คู่แค้น

http://www.reurnthai.com/index.php?topic=3438.0 (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=3438.0)
จอมพลป.2 ไม่ผ่านขึ้นป.3

http://www.reurnthai.com/index.php?topic=5807.0 (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=5807.0)
โครงกระดูกในตู้ โดยคึกฤทธิ์ : ข้อเท็จจริงจากการชันสูตร

ฯลฯ

เอาอย่างนี้ เข้าไปเลือกหัวข้อกระทู้อ่านได้เลยค่ะ ตามลิ้งค์ข้างล่างนี้
http://www.reurnthai.com/index.php?board=4.0;sort=replies;desc (http://www.reurnthai.com/index.php?board=4.0;sort=replies;desc)

ขอบพระคุณค่ะท่านอาจารย์เทาชมพู นักเรียนคงต้องทำการบ้านหัวหมุนก่อนโรงเรียนเปิดเทอมใหม่แน่ๆค่ะ

ขอบคุณครับท่านอาจารย์สำหรับข้อมูลดีๆ
เป็นคำตอบของหลายเรื่องราวก่อนหน้านี้และต่อไปของชีวิตพระองค์ท่าน
ทำให้ทราบว่าการตัดสินใจทำอะไรของพระองค์ท่านอยู่ในระดับ "ไม่ปรกติ"

- ในหลวงรัชกาลที่ ๕ มีหนังสือถามเป็นการส่วนพระองค์ ท่านก็ไปเรียกประชุมเจ้านายซะทั่วยุโรป
- ท่านใช้ชีวิตในยุโรปแบบมือเติบ กลับมาแบบมือเปล่า
- เงินเดือนราชการในยุค ๑๐ พ่อค้าไม่เท่าพระยาเลี้ยง แค่เรื่องที่อยู่ก็เป็นเรื่องวุ่นวาย คาบเกี่ยวหลายท่าน หลายพระองค์
- ท่านตัดสินใจปลดหนี้ด้วยแผนการพาตัวเองไปตกถังข้าวสาร แต่แผนไม่สำเร็จเพราะเรื่องพี่ศรีดังกว่า
- ท่านตัดสินใจหนีแบบครึ่งพระองค์ โดยคิดแผนให้พี่ศรีหนีไปเขมร ท่านรอข่าวอยู่ที่ฮ่องกง ถ้าทางกรุงเทพโอเคย์ก็จะตามพี่ศรีกลับมาเอาความดีความชอบ
- แต่ทางกรุงเทพเฉยๆ เลยต้องหนีจริงๆ ไปกับออเนอร์ กตัญญู กรรมเก่า และหมดโฮปกับทางกรุงเทพ
- เมื่อท่านได้พบกับพระบรมสารีริกธาตุ ท่านตัดสินใจฉกไว้ส่วนหนึ่ง เพราะกลัวว่าอังกฤษจะไม่ให้

การตัดสินใจทำอะไรของพระองค์ท่านนี่แหละครับที่ทำให้ชีวิตท่านยุ่งยาก
เพราะจะเอาตรรกะอะไรไปจับได้ยากเต็มทีครับ

       วีรกรรมวีรเวรของร.ล.ธนบุรีก็สนุกมากนะครับขอบอก
       พลบรรจุกระสุนที่เห็นบนอนุสาวรีย์ชัยฯ จะโลดแล่นออกมามีชีวิตจริงๆเลย

ขอบคุณที่มาช่วยแนะนำกระทู้ให้อีกค่ะ คุณ Jalito

http://www.reurnthai.com/index.php?topic=4768.0 (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=4768.0)
วีรเวร-วีรกรรมของร.ล.ธนบุรีในยุทธนาวีที่เกาะช้าง

ก็น่าคิดว่า เงินที่ท่านเที่ยวยืมชาวบ้านทั้งฝรั่งและไทย จนต้องหนีหนี้ไปต่างแดนนั้นท่านเอาไปบริหารจัดการอย่างไร จึงหมดเนื้อหมดตัว เป็นหนี้สินรุงรัง
เห็นว่าทำธุรกิจหลายอย่างแต่ไม่สำเร็จ    ก็ไม่มีรายละเอียดให้น่าเชื่อได้ว่า  ท่านบริหารจัดการจริงๆ 
ขนาดบ้านช่องไม่มีจะอยู่ ต้องไปอาศัยแพอย่างแออัดยัดเยียดกับหม่อม 3 คน (ลูกอีกต่างหาก) ก็แสดงถึงการวางแผนครอบครัวที่ไม่รัดกุม
แผนตกถังข้าวสาร ดูเป็นแผนง่ายๆ ใช้แต่แม่สื่อกับลมปาก      ถ้าทำธุรกิจด้วยวิธีคิดง่ายๆแบบนี้  ก็ไม่แปลกที่จะเจ๊งหมด

วิธีคิดของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ที่แปลกไปจากปกติชนทั้งหลาย  คือสาเหตุสำคัญที่นำไปสู่บั้นปลายที่อาภัพของท่าน

ขอบคุณทุกท่านที่เข้ามาช่วยโฆษณางานของผม และท่านที่เข้ามาร่วมแสดงความคิดเห็นในกระทู้
ผมขอเวลาไปขุดกรุหาเรื่องมาลงต่ออีกนิดหน่อย เพื่อปิดกระทู้ให้สมบูรณ์

รอหน่อยนะครับ

ช่วงแรกของชีวิตท่านมีความเจริญรุ่งเรือง เพราะมีสติปัญญา มีความรู้ความสามารถ
แต่มาเริ่มเพี้ยนในช่วงหลัง ทำอะไรแปลกไปกว่าเดิม เหมือนไม่รู้ผิดชอบชั่วดี
ถ้าให้วิเคราะห์สาเหตุแบบที่คิดว่าเป็นโรค
๑. มีความผิดปกติทางจิตเอง
๒. เป็นโรคทางกายที่ส่งผลอาการทางจิตที่เรียกว่า organic brain syndrome เช่นอาจจะเป็นจากเหล้า ยาเสพติด หรือเนื้องอกในสมอง

ข้อ ๒. OBS  หากจากเหล้าหรือยาเสพติด จากประวัติของท่านคงไม่ใช่ หรือจากเนื้องอกในสมองหากท่านเป็นคงไม่มีพระชนม์ยืนนานถึง ๘๓ ปี (พ.ศ. ๒๓๙๔ - ๒๔๗๗)

ท่านเป็นผู้ที่ 'สมองร้อน' คนหนึ่ง ดูจากเมื่อออกไปศึกษาและทำราชการในยุโรป พระพุทธเจ้าหลวงคงทราบดีเพราะท่านปฤษฎางค์เป็นข้าหลวงเดิม จึงตั้งเป้าหมายไว้ที่ท่านคนหนึ่ง ทรงสนับสนุนเต็มที่เพื่อให้ได้คนรุ่นใหม่ที่มีความสามารถและไว้วางพระราชหฤทัยมาช่วยราชการ ช่วงแรกก็สมตามพระราชประสงค์ แต่พอเกิดกรณี'ขอคำปฤกษาเป็นส่วนตัว' ท่านถูกเรียกกลับกรุงเทพฯอาจมีอาการ'ช็อต'ขึ้นตั้งแต่ตอนนั้น ตลอดช่วงเวลา ๔ ปีในกรุงเทพฯ(๒๔๒๙-๒๔๓๓)จนถึงตามเสด็จสมเด็จวังบูรพาไปญี่ปุ่น ท่านจึงทำอะไรแปลกๆไม่ปรกติไปจากพระราชวงศ์

     ขออ้างตามที่อาจารย์เทาชมพูให้ความเห็นไว้ช่วงต้นๆกระทู้

ขอบคุณสำหรับกระทู้ดีๆครับ

ได้ตามอ่านกระทู้คุณ NAVARAT C. กับหลายๆท่านที่เรือนไทยเคยเขียนในพันทิปสมัยก่อนเหมือนกัน ฝากตัวด้วยนะครับ

ท่านน่าจะเป็นทั้งสองอย่าง
เป็นโรคและเป็นร้าย

ผมอยากจะขอเสริมในเรื่องของ 'เจ้าปาน' ในซึ่งหลายๆท่านในที่นี้สงสัยว่าคือใคร พอดีผมได้อ่านบทความเรื่อง '"อุบัติเหตุ" ของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์' ซึ่งตีพิมพ์ในศิลปวัฒนธรรมปีที่ ๓๕ ฉบับที่ ๘ มิถุนายน ๒๕๕๗ จึงสรุปได้ว่า 'เจ้าปาน' คือหม่อมเจ้าปาน พระโอรสของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าลดาวัลย์ กรมหมื่นภูมินทรภักดี และเป็นพระเชษฐาของพระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้าสายสวลีภิรมย์ กรมขุนสุทธาสินีนาฏครับ

ผู้เขียนสรุปว่าเรื่องของ 'เจ้าปาน' นี้เป็น 'อุบัติเหตุ' ของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ โดยได้อ้างอิงจากพระราชหัตถเลขาที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานให้พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ลงวันที่ ๒๔ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๓๐ วึ่งมีความตำหนิพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เรื่องเจ้าปานอย่างรุนแรงครับ โดยมีความว่า



                                                                                                                                   พระที่นั่งจักรกรีมหาปราสาท
                                                                                                               วันพุธ ขึ้น ๔ ค่ำ เดือน ๗ ปีกุนนพศก ศักราช ๑๒๙๔

               ถึง พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ด้วยเธอจดหมายขอเงินเดือน ซึ่งได้มาแต่เดิมเดือนละ ๒ ชั่ง ที่เจ้าพนักงานจะงดเสียนั้นได้ทราบแล้ว
               ซึ่งเธอว่าเงินรายนี้ ฉันได้ให้เปนทาน เพื่อจะให้เปนคำยกยองแลให้สงสารนั้น ฉันไม่ได้ตั้งใจจะให้เปนทานเช่นที่ว่านั้นเลย ได้ให้เพราะมีความรักแลสงสารว่าได้คุ้นเคยเล่นมาด้วยกันแต่ก่อนอย่างหนึ่ง เพราะหมายว่าจะได้ใช้การงานอย่างหนึ่งเท่านั้น ก็เปนความจริงอยู่ว่า เงินรายนี้ถ้าฉันคิดจะให้เธอต่อไปอีกก็ให้ได้ แต่บัดนี้ไม่คิดว่าจะให้เพราะเหตุการที่มี ซึ่งจะว่าต่อไปฃ้างล่างนี้
               ฉันเห็นว่าเปนการจำเปนที่ฉันจะต้องพูดเสียให้ปรากฏชัด เพราะฉันเคยถูกท่านพวกที่มีสิตปัญญาเปนมนุษยแท้มิใช้วัว ได้ดูถูกฉันมามากนักแล้ว คือเรื่องเจ้าปานที่ทำการในปัปลิกเวิก(Public Work กรมโยธาธิการ-ศรีสรรเพชญ์)ความจริงตามที่ได้มาฉเพาะหน้าฉันทั้งสิ้น แลความคิดฉันประการใดนั้น เปนดังนี้
               เดิมเจ้าสาย(พระอัครชายา หม่อมเจ้าสาย-ศรีสรรเพชญ์)บอกว่า เจ้าปานว่า เธอชอบว่า "จะไปอยู่เปล่าๆ ทำไม มาทำการด้วยกันเถิด แต่ครั้นจะกราบทูลเองก็เกรงพระองค์สวัสดิโสภณจะเปนเกินท่านไป ให้รับสั่งออกมาแต่ข้างในเถิด" ดังนี้
               ฉันเข้าใจเอาเองว่า การที่เธอชวนเจ้าปานนี้ เห็นจะจริง เพราะตัวเจ้าปานก็เปนคนทำการงานได้อยู่บ้าง แลเธอจะมีความปารถนาอีกอย่างหนึ่ง ที่จะเอาดีต่อเจ้าสาย เพราะจำนำของไม่ได้เอาของไว้ ให้เงินไปแล้วไม่คิดเอาดอกเบี้ย จะสงเคราะห์เจ้าปานแทนดอกเบี้ยด้วย แต่เพราะเธอเคยเห็นตัวอย่างที่กรมหลวงเอาเจ้าเพิ่ม(หม่อมเจ้าเพิ่ม ลดาวัลย์-ศรีสรรเพชญ์)ไปใช้ สวัสดิโสภณเคยติเตียนว่าทำความผิดหัวเสียต่างๆ ถ้าเธอจะพูดเองก็จะเปนคนเสียคนไปอีกคนหนึ่ง จึ่งให้คำสั่งไปเสียแต่ฃ้างใน เธอจะได้พูดได้ว่า ไม่อยากคบค้า แต่เปนการจำเปน เพราะขัดรับสั่งไม่ได้ เพราะฉันเข้าใขว่าการที่เธอเอาเงินไปนี้ เธอได้ปิดไม่ให้ใครรู้ ความคิดอันนี้ใช่จะคิดเห็นภายหลัง ได้คิดเห็นแต่แรก แลได้พูดดังนี้แล้ว จึ่งได้จดหมายถึงเธอ ความแจ้งอยู่ในหนังสือ ฉบับที่ ๑๖/๔๙ ป,ฎ,๒ นั้นแล้ว
               การที่รู้แล้วว่า เธอทำอุบายดังนี้แล้ว ยังจดหมายไปนั้น เพราะคิดเห็นว่า ถ้าจะไม่สั่งไป เธอจะเห็นว่าฉันกลัวความติเตียนของคนที่ถือประมัถมหายุติธรรม (วึ่งฉันเห็นว่า เปนการเหลือเกินจนกลายเปนอวดดีไป) จนไม่อาจสั่งได้อย่างหนึ่ง กับคิดอีกอย่างหนึ่งว่า ถ้าบางทีเจ้าปานจะได้ทำการมีผลประโยชน์แลเปนคุณแก่ราชการ จะมาฃาดไปเพราะฉันไม่สั่ง ก็ดูเปนที่น่าสงสารแลเสียการ เปนไม่ได้การเพราะค่าที่เปนพี่น้องกับเมียฉัน ฉันจึ่งได้พูดไปยืดยาวตามความในหนังสือฉบับนั้น แต่เจ้าปานไม่ได้บอกว่าจะทำการอะไร ถามก็ไม่ได้ความ แลไม่ได้สั่งให้ไปสอบถามอีก เฃ้าใจว่าเธอทำการอยู่แต่โทรเลข แลไปรสนีย์ จึ่งเดาไปว่าจะเปนการโทรเลขฤาไปรสนีย์อะไรโดยไม่ได้ระวังจะให้เปนการแม่นยำ เพราะยังไม่ได้รู้ได้เห็นในเรื่องความคิดปับลิกเวิกเลย
               ครั้นเมื่อได้รับหนังสือตอบ เธอรับตามคำที่เจ้าปานอ้างว่าเคยเปนคนชอบพอกัน แต่ที่ชวนนั้นชวนจะให้ทำการในปับลิกเวิก มิใช่ในการโทรเลขอลไปรสนีย์ ฉันจึ่งทรายว่าได้คิดการปับลิกเวิก แต่ยังเข้าใจว่า ไม่ได้สั่งเฃ้ามา จึ่งได้ตอบชี้แจงไปว่า การที่ว่า เจ้าปานว่า เธอชวนให้ทำการในโทรเลขแลไปรสนีย์นั้น ฉันเดาเอาเอง ความแจ้งอยู่ในหนังสือฉบับที่ ๑๒๓-๔๙ ป,ฎ, ๓ นั้นแล้ว
               ครั้นวันนี้ ฉันได้พบกับสวัสดิโสภณ จึ่งทราบว่าความคิดเรื่องปัปลิกเวิกนั้น ได้สั่งให้โสณ(พระองค์เจ้าโสณบัณฑิต ทรงว่าการกรมโยธาธิการขณะนั้น-ศรีสรรเพชญ์)แต่ก่อนงานเมรุ แต่โสณจะส่งมาแล้วฤายัง ฉันยังไม่ทราบจนเดี๋ยวนี้ เพราะหนังสือมาสุมกันอยู่มาก ยังไม่ได้ค้น เธอจะคิดเห็นว่า "การที่ความคิดนี้มาลอบหายไป เพราะไม่มีประโยชน์อันใดที่จะเปนเปอซอนแนลของฉัน เธอจึ่งต้องคิดมาชวนเจ้าปานที่เปนพี่น้องฃองเมียฉัน ทำการเปนสินบนฉัน เห็นเปนประโยชน์จะได้กับตัว จึ่งได้ตกลง" นั้น ความคิดอันนี้ ถึงว่าเปนการเดา ก็เปนที่น่าจะเห็นสมตามความคิดที่คนบางคนได้คิดเห็นว่า ใจฉันเปนเช่นนี้ ซึ่งฉันขอปฏิเสธ แลอ้างพยานในการทั้งปวงเปนอันมากที่ได้ทำมาแล้ว ถ้าผู้ที่มีปัญญาใจเปนกลางๆ พิจารณา คงจะเห็นได้ว่าความจริงเปนอย่างไร เพราะฉนั้นฉันถือว่า ความคิดอันนี้ เปนความคิดหมิ่นประมาทฉันแท้ แต่ยังเปนการที่คิดเดาอยู่บ้าง
               ยังมีการที่ปรากฏชัดคือ หนังสือที่เธอมีไปถึงสวัสดิโสภณ ภายหลังหนังสือที่มีไปมากับฉัน เธอได้พูดจาตรงกันฃ้ามกับหนังสือที่มีถึงฉันว่า เธอได้คุ้นเคยชอบพอกับเจ้าปานมามาก ความปรากฏในหนังสือเธอ ลงวันอาทิตย์ แรม ๒ ค่ำ เดือน ๖ นั้นแล้ว ส่วนหนังสือที่มีไปถึงสวัสดิโสภณ เธอว่าเธอไม่ได้คุ้นเคยชอบพอกับเจ้าปานเลย เจ้าปานไปหาเธอขอทำการในกรมโทรเลขแลไปรสนีย์ เธออ้างหนังสือฉันเปนพยาน เธอไม่เห็นว่า เจ้าปานจะทำการอะไรในกรมโทรเลขแลไปรสนีย์ได้ เธอจึ่งตอบฉันมาตามจริงว่า เธอเห็นทำการอะไรในกรมโทรเลขแลไปรสนีย์ไม่ได้ แต่เธอสงสัยว่าฉันแต่งให้เจ้าปานไปหา เธอจึ่งได้ยอมรับจะให้ทำการในปัปลิกเวิก
               ความที่เธอพูดในหนังสือฉบับหนึ่งว่า ชอบพอกับเจ้าปาน ฉบับหนึ่งว่า ไม่เคยชอบกันนี้ คงจะเปนการเท็จฃ้างหนึ่ง แต่จะเท็จฃ้างไหนไม่ทราบ ถ้าเท็จฃ้างหนังสือถึงฉันแล้วก็เปนบาปมากขึ้น เพราะโทษโกหกพระเจ้าอยู่หัวมีอยู่ในกฎหมายอีกโสตหนึ่ง
               ส่วนที่ว่าเจ้าปานไปขอทำการในโทรเลขแลไปรสนีย์ อ้างเอาหนังสือฉันเปนพยานนั้น ฉันขอรับว่าเปนคำฉันพูดเองแท้ แต่ไม่ได้ตั้งใจจะพูดให้เปนคำมั่นคงว่า กรมใดด้วยซึ่งจะเอาไปเปนพยานในการที่ให้เจ้าปานไปพูดนั้นไม่ได้ แต่เจ้าปานจะไปพูดเช่นนั้นฤาไม่ ฉันไม่เถียงแทน
               ในข้อท้ายที่เธอสงสัยว่า ฉันแต่งให้เจ้าปานไปนั้น เปนการเลวทรามน่าอายยิ่งนัก ถ้าฉันจะสงเคราะห์เจ้าปานแล้ว พระบิดาเธอกับพระบิดาเจ้าปานวาศนาผิดกันอย่างไรนักหนา เพียงแต่กรมขุนกับกรมหมื่น มารดาเธอเป็นราชนิกุล ของเจ้าปานไม่ได้เปน แต่มันก็หม่อมชั้นเดียวกัน จะตั้งให้เปนพระองค์เจ้าเหมือนตัวเธอ ฤาจะให้เงินเดือนเดือนละ ๒ ชั่งเช่นเธอจะไม่ได้ทีเดียวฤา
               คนที่บ้าๆ ฟุ้ง หัวเราะ ฉันไม่กลัวนักดอก คำที่พูดนี้เปนพยานให้เห็นว่า เธอมีความคิดเห็นอยู่เสมอว่า ฉันเปนคนชั่วช้าทุกประการดังนี้  
               เพราะฉนั้น การที่ฉันยอมให้เงินเดือนเก่า ซึ่งฉันให้ด้วยความรักความคุ้นเคยกันอย่างไรได้ ด้วยเห็นกันไม่เปนผู้เปนคนอย่างนี้ จะรักอะไรกันลงฅอ ส่วนราชการที่ฉันอ้างว่า หมายจะได้ใช้อีกอย่างหนึ่งนั้น บัดนี้เธอก็ได้รับการตำแหน่ง ได้ถึงปีละ ๕๐ ชั่ง ก็เปนสิ้นเฃตรกันแล้ว ยังอยู่แต่จะให้เพราะรักกัน เมื่อความรักกันมีไม่ได้แล้ว ฉันก็ไม่ให้ ได้สั่งให้คลังงดเสียแล้ว
                                                                                    
                                                                                         (พระบรมนามาภิธัย) สยามินทร์"


โดยสรุปก็คือพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ พยายามให้เจ้าปานได้เข้ารับราชการในกรมโยธาธิการ เพื่อเป็นการตอบแทนหม่อมเจ้าสายที่ "จำนำของไม่ได้เอาของไว้ ให้เงินไปแล้วไม่คิดเอาดอกเบี้ย" แต่กลับทรงใช้อุบายต่างๆปิดบังบิดเบือนและเขียนหนังสือเป็นความเท็จ รวมถึงยังสงสัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวว่าทรงส่งเจ้าปานไปสอบถาม ทำให้พระองค์กริ้วและทรงงดพระราชทานเงินเดือนส่วนพระองค์ ๒ ชั่งนับแต่นั้น

นอกจากนี้เดิมพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าฯทรงตั้งพระทัยจะพระราชทานตึกภูมินิเทศทหารหน้าที่ท่าพระ ให้เป็นที่ประทับของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ให้สมกับที่ได้เลื่อนเป็นพระองค์เจ้า ซึ่งตอนนั้นไม่มีที่อยู่ต้องไปประทับบนแพ แต่หลังจากพระราชหัตถเลขาฉบับนี้ออกมา วันรุ่งขึ้นคือ ๒๕ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๓๐ รัชกาลที่ ๕ ทรงมีพระราชหัตถเลขาพระราชทานให้กรมหลวงเทววงศ์วโรปการ โปรดเกล้าฯให้งดพระราชทานตึกภูมินิเทศทหารหน้าให้พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ด้วยทรงเห็นว่าไม่เป็นการสมควรอีกต่อไปครับ

แอบติดตามกระทู้นี้เงียบๆมาตลอดครับ สงสัยมาตั้งแต่บทนำจากกระทู้ใน pantip แล้วครับ


ปัญหาคือ
1. รางวัลที่ได้ นอกจาก Freake Prize ซึ่งหาข้อมูลไม่ได้ว่ามีความเป็นมาอย่างไร ที่เป็นรางวัลก็เห็นจะเป็นเหรียญเงินจาก the Society for the Encouragement of the Fine Arts   Manufactures and Commerce ซึ่งฟังชื่อแล้วไม่เหมือนจะเกี่ยวกับการเรียนโดยตรง และดูเหมือนเหรียญเงินจะเป็นรางวัลชั้นรองหรือเปล่าครับ นอนจากนั้นก็ได้เกียรตินิยมในอีก 3 วิชา ส่วนสองรายการสุดท้ายไม่น่าจะเป็นรางวัล แค่บอกว่าสอบผ่านวิชาเหล่านั้น
2. ผมค้นข่าวใน archive ของหนังสือพิมพ์ในอังกฤษจาก http://www.britishnewspaperarchive.co.uk/search (http://www.britishnewspaperarchive.co.uk/search) ไม่พบข่าวเกี่ยวกับ Prisdang หรือ Choomsai ก่อนปี 1879 เลย
3. William E. Gladstone เป็นนายกรัฐมนตรีของอังกฤษครั้งแรก 1868-1874 ครั้งที่สอง 1880-1885 ช่วงที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์จบการศึกษา Gladstone ไม่ได้เป็นนายกฯ ครับ

ขอบคุณท่านทั้งสองมากครับที่นำข้อมูลระดับตะปูตอกฝาโลงมายืนยัน เราคงชัดแจ้งในเรื่องที่ท่านโดนยึดบ้านพระราชทานคืน ไม่ใช่เพราะเงินราชการกรมไปรษณีย์ที่ท่านผันเอาไปซ่อมบ้านเป็นหลัก

ข้อมูลของคุณม้าก็ทำเอาผมหงายเงิบไปทีเดียว ตกลงท่านคงประสาทมานานตั้งแต่สมัยหนุ่มๆแล้ว

นี่ก็ชัด

ตามอ่านเรื่องพระองค์เจ้าปฤษฎางค์มาเป็นลำดับ  ดูเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีกับพระองค์เจ้าปฤษฎางค์นี้จะเป็นึู่กรรมกันจริงๆ
เพราะปรากฏความในพระราชหัตถเลขาที่รัชกาลที่ ๖ ทรงตอบคำกราบบังคมทูลของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมหลวงพืษณุโลกประชานาถ เรื่องรัฐมนตรีสภา  เมื่อวันที่  ๓๐  เมษายน  พ.ศ. ๒๔๖๐ มีความตอนหนึ่งว่า

"ถ้าจะมีรายใหญ่อีกรายหนึ่งก็คงเปนเจ้าพระยาสุรศักดิ์  ซึ่งในเวลานี้เอาพระยาอิศรพันธ์, พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไปเลี้ยงไว้,"  

ในขณะเดียวกันนก็ทรงกล่าวถึงเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี ว่า
"ส่วนเจ้าพระยาสุรศักดิ์ถึงจะเอาเข้าในรัฐมนตรีสภา,  ก็คงไม่ตัดหนวดแกได้,  เพราะเปนนิไสยของแกที่ต้องแขวะโลก,  ถ้าแกเข้าไปรีๆ ขวางๆ ที่ในรัฐมนตรี  แขวะกับสภานายกแล้วถ้าแกแพ้  หนวดก็จะยิ่งยาวขึ้นเปนแน่แท้."

ให้คุณม้าดูในประเด็นนี้ก่อน

ท่านทรงเขียนไว้เองว่าดังนี้ครับ

ชักจะได้กลิ่นตุๆ  ไม่ค่อยดี :o

พอจะรู้จักพิธีมอบรางวัลของมหาวิทยาลัยในอเมริกา ซึ่งแต่ละแห่งคงมีแบบแผนไม่แตกต่างจากกันนัก    เขาทำกันเป็นการภายในมหาวิทยาลัย คือเป็นรางวัล (จะเหรียญหรือประกาศนียบัตรก็ตาม) มอบให้โดยอธิการบดีของมหาวิทยาลัย      ไม่เอาคนภายนอก แม้แต่ผู้ว่าราชการรัฐ(governor) มามอบ
ชื่อรางวัลนั้นจะชัดเจนอยู่ในตัว คือเป็นรางวัลของมหาวิทยาลัย   สมมุติว่ารางวัลนั้นมีชื่อพิเศษแยกออกไป เช่นตั้งชื่อตามชื่อศิษย์เก่าดีเด่น หรือตามชื่อประธานมูลนิธิหรืออะไรที่ก่อตั้งรางวัลนี้ขึ้น ชื่อเหรียญหรือรางวัลก็จะออกมาเป็นชื่อคน
แต่ไม่รู้จักชื่อรางวัลที่เป็นชื่อสมาคมอะไรต่างๆ แต่มามอบให้โดยมหาวิทยาลัย

แต่ไม่ทราบว่าทางอังกฤษเขามีธรรมเนียมแตกต่างไปจากนี้หรือเปล่า  เช่นเป็นรางวัลในมหาวิทยาลัย แต่คนมอบก็เป็นถึงนายกรัฐมนตรีเสียด้วย 
 ต้องถามดร.เจ้าประกอบเทพ ณ ปางฟ้า (อีกชื่อพิมพ์ยากเหลือเกินค่ะ ขอข้ามไปก่อน)

หาไม่เจอว่า Freake prize คืออะไร อยู่ไหน   ไม่มีประวัติหรือการเอ่ยถึงในกูเกิ้ล  แต่ถ้าตัด e ท้ายคำว่า Freake ออกซะตัวหนึ่ง
ก็ดูจะสอดคล้องกับพระนิสัยและพฤติกรรมในตอนก่อเหตุยุ่งเหยิงนี้อยู่มาก
ส่วนอีกรางวัลที่ได้จาก Society for the encouragement of the Fine Arts, Manufactures and Commerce นั้น ค้นเจอแต่   Royal Society for the encouragement of Arts, Manufactures and Commerce บอกว่าก่อตั้งมาตั้งแต่ปี 1754 
ข้างล่างนี้เป็นบันทึกที่บอกว่า เอามาจากข่าวใน Times 
หนังสือพิมพ์ระดับนี้ ไม่ลงชื่อสมาคมผิดอยู่แล้ว    ถ้าไทมส์ลงชื่อได้ถูก  พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไม่น่าจะคัดลอกมาผิด รางวัลของท่านเองแท้ๆ

(http://www.reurnthai.com/index.php?action=dlattach;topic=6360.0;attach=58615;image)

ใครอยากอ่านเกี่ยวกับสมาคมนี้เชิญได้ที่เว็บนี้ค่ะ
ช่วยบอกทีได้ไหมว่าที่นี่เขาให้รางวัล หรือให้ทุน
https://www.thersa.org/about-us/ (https://www.thersa.org/about-us/)

fellowship

a. The financial grant made to a fellow in a college or university.
b. The status or position of one who is awarded such a grant.
 
แปลว่าให้รางวัลเป็นทุน(ทำโครงการ)หรือเปล่าครับ

อ่านตรงนี้แล้วเทียบกับพระราชหัตถเลขาของรัชกาลที่ ๕ ที่ผมเอามาลง แล้วจากที่อ่านๆมาว่าพระองค์น่าจะประชวรเป็น delusional disorder รู้สึกเหมือนว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านจะหวาดระแวงคิดว่าพระองค์เจ้าสวัสดิโสภณทรงใส่ความท่านรึเปล่าครับ ในเรื่องที่ว่าเขียนหนังสือเรื่องเจ้าปานฉบับที่ให้พระองค์สวัสดิโสภณกับรัชกาลที่ ๕ ไม่ตรงกัน ไม่งั้นท่านคงจะไม่เขียนในจดหมายว่า 'ครั้งเจ้าปาน-พระองค์สวัสดิ์' เลยอยากถามว่าพอจะมีหลักฐานที่ระบุถึงความขัดแย้งระหว่างพระองค์เจ้าปฤษฎางค์กับพระองค์สวัสดิ์มั้ยครับ ขอบคุณครับ

ในพระประวัติมีหลายตอนที่กล่าวถึงความสนิทสนมของทั้งสองพระองค์ ต้องพรุ่งนี้จึงจะเอามาลงให้ครับ ไม่น่าที่จะขัดแย้งกัน นอกจากหนังสือกราบบังคมทูลที่เข้าชื่อกันทูลเกล้าถวาย พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านว่าเป็นฝีมือของพระองค์เจ้าสวัสดิ์ นักเรียนกฏหมาย ไม่ใช่ท่าน ทำนองว่าพระเจ้าอยู่หัวทรงเข้าพระทัยผิดแต่พระองค์เจ้าสวัสดิ์ไม่ออกรับให้

ดิฉันย้อนกลับไปอ่านพระประวัติของท่านอีกครั้งตามลิ้งค์ของอาจารย์นวรัตนใน ค.ห.3 พบว่าในตอนที่บันทึกประวัติตัวเองนั้นท่านอายุเจ็ดสิบสองแล้ว อาจเป็นได้ว่าตอนนั้นความจำของท่านเลอะเลือนแล้ว จำผิดๆถูกๆเรื่องชื่อรางวัล ชื่อคนมอบรางวัล 
ดิฉันสันนิษฐานเอาจากประสบการณ์ที่เคยคุยกับผู้สูงวัยน่ะค่ะ คุณตาท่านหนึ่งซึ่งเป็นญาติผู้ใหญ่ของเพื่อนท่านชอบเล่าเรื่องสมัยก่อนให้ฟัง บางทีเรื่องเดียวกันแต่พอเล่าซ้ำไปซ้ำมาข้อมูลชักไม่เหมือนเดิม ทราบว่าท่านไม่ได้ตั้งใจบิดเบือนแต่เป็นเพราะเลอะเลือน

ผมคิดว่า ท่านอาจารย์เทาชมพูหมายถึงความที่ EXTRACT FROM THE TIMES น่ะครับ

EXTRACT มีความหมายว่าย่อ สะกัดความมา ไม่ได้เอาของเดิมมาทั้งดุ้น ไมทราบว่าท่านกระทำด้วยตนเองหรือเอามาจากใคร ทำไมต้องย่อต้องสะกัด เอาต้นฉบับมาลงโดยไม่ตัดทอนไม่ดีกว่าหรือ

ภาพที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ถ่ายที่ Crystal Palace สมัยไปเรียนที่อังกฤษใหม่ๆ

ถ่ายกับอาจารย์

ถ่ายกับพระองค์เจ้าสวัสดิ์โสภณ สมัยท่านเป็นอัครราชทูตแล้ว นำเสด็จพระเจ้าน้องยาเธอพระองค์นี้ไปศึกษาต่อในยุโรป

เหตุการณ์ในวันที่เดินทางไปถึงปารีส

ตรงนี้คือเรื่องที่ผมเห็นว่าเป็นอุบัติเหตุอันเกิดจากมิได้ทรงเจตนาจริงๆ ซึ่งเป็นเรื่องที่พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณทรงเกี่ยวข้องด้วยมากกว่าผู้อื่น

พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณมีบทบาทที่ทรงกล่าวถึงอีกทีในช่วงท้ายๆของชีวิต โดยทรงแสดงความเห็นใจในผลการพิพากษาที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงเป็นฝ่ายแพ้ ในฐานะที่พระองค์ทรงเป็นนักกฏหมาย จึงทรงใช้ศัพท์ว่า เรื่องนี้พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ไม่ได้รับทั้ง Justice หรือ Equity

คือ ไม่ได้รับทั้งความยุติธรรม และความเที่ยงธรรม คำหลังนี้เห็นจะมีความหมายเดียวกับคำว่าสองมาตรฐาน
ศาลพิเศษ คือศาลรับสั่ง ที่มีขั้นเพื่อพิจารณาความขัดแย้งระหว่างเจ้านายราชตระกูลเท่านั้น โดยมีองค์คณะผู้พิพากษาตามหน้าที่ เมื่อวินิจฉัยแล้วจึงทูลเกล้าถวายให้ทรงทอดพระเนตรก่อนประกาศคำพิพากษา

ที่ทรงเขียนไว้ว่า แลได้รับเลือกให้เปนสมาชิกคณะอาจารย์ ทำนองดีกรีเรียกว่า "แอสโสชิเอ็ต ออฟกิงสะคอเลชฺลันดัน"

รายละเอียดเรื่อง Associate of King's College อ่านได้ที่ wiki ครับ เชิญพิจารณา
https://en.wikipedia.org/wiki/Associateship_of_King%27s_College (https://en.wikipedia.org/wiki/Associateship_of_King%27s_College)

ดูจากเนื้อความใน "แถมที่ ๑๔ Extract from the Times" น่าจะเป็นต้นเรื่องของ ข้อ ๘ ฉบับภาษาไทยที่ท่านทรงเขียนไว้เอง น่าสงสัยว่า "แถมที่  ๑๔" นี้มาจากไหน ใครเป็นคนเขียน และน่าสงสัยว่าเนื้อความเต็มๆใน นสพ.ฉบับนั้นลงไว้อย่างไรแน่ ถ้าไปเปิด นสพ. ฉบับวันนั้นคงได้รับคำตอบที่ชัดเจนครับ

สิ่งที่เห็นว่าผิดแน่ๆในฉบับภาษาอังกฤษคือ Mr. Gladstone ที่ว่าเป็นนายกในตอนนั้น ไม่ถูกต้องแน่ เพราะ Gladstone เป็นหัวหน้าฝ่ายค้านอยู่ในเวลานั้น แต่การที่ Gladstone จะมาแจกรางวัลนั้นก็พอจะสมเหตุสมผลอยู่ เพราะ Gladstone เป็นศิษย์เก่า King's College ครับ

ส่วนเรื่อง Freake Prize นั้นมีร่องรอยอยู่ที่นี่ https://www.kcs.org.uk/senior-school/news/exceptional-prize-giving (https://www.kcs.org.uk/senior-school/news/exceptional-prize-giving)
ในนี้เรียก Freake Cup ผมพยายาม search ดูไม่พบว่ามีการกล่าวถึงที่อื่นเลย แต่น่าสงสัยว่าจะเป็นรางวัลที่ริเริ่มโดย Sir Charles James Freake ซึ่งในช่วงทศวรรษ 1870 Sir Charles ได้ก่อตั้ง National Training School of Music (ดู ที่นี่ (https://books.google.co.th/books?id=8PI7AwAAQBAJ&pg=PT143&lpg=PT143&dq=Charles+James+Freake+king%27s+college&source=bl&ots=18RuVpnNOW&sig=jSwZlfu2eCBptOeN4rPWFG1CUuM&hl=en&sa=X&ved=0CCIQ6AEwAWoVChMI07_Lu9yZxwIVyluOCh1oGQGB#v=onepage&q=freake&f=false)) ที่น่าสงสัยคือ Freake Cup ที่ในลิงค์แรกพูดถึงว่า "awarded for the most outstanding achievement in any field" จะเป็น any field เฉพาะในเรื่องดนตรีหรือเปล่านะครับ

ถ้าทรงได้รางวัลด้านดนตรีขนาดนัั้น ก็ไม่ใช่ธรรมดาแล้ว เพราะเขาคงประเมินความสามารถจากดนตรีคลาสสิกระดับสากล ท่านไปเรียนนอกแค่สองสามปีจะไปเอารางวัลด้านนี้ได้อย่างไร
อนึ่งถ้าท่านรักทางดนตรีมากก็คงมีกล่าวถึงในพระประวัติ แต่นี่ไม่มีเลย

any field  อาจหมายความรวมถึงศิลปะแขนงใดก็ได้    ไม่ใช่เฉพาะดนตรีสาขาใดก็ได้   นี่มองอย่างกว้างที่สุดแล้วค่ะ
ย้อนกลับมาสู่คำถามเดิมว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงได้รางวัลในศิลปะสาขาอะไร   ในอีกรางวัลที่ท่านบอกว่าท่านได้เหรียญเงินมา
คือ Society for the encouragement of the Fine Arts  ก็ราวกับว่าท่านได้รางวัลจิตรกรรมมา    ทั้งๆชื่อ Society นี้มีคำว่า Arts เฉยๆ  ไม่ใช่ Fine Arts
ทำให้อ่านแล้ว เกิดเครื่องหมายคำถามตามมาหลายอัน
ส่วน certificate นั้นเข้าใจว่าไม่ใช่รางวัล  แต่เป็นใบรับรองว่าเรียนวิชานั้นมาแล้ว    ดิฉันเคยได้ certificate of attendance มา 2 ใบ จาก University of London   มีความหมายว่าเรียนครบชั่วโมงของคอร์สนี้มาแล้ว   แต่ไม่ได้สอบไม่ได้ทำวิจัย  เป็นเหมือนกับใบประกาศนียบัตรการอบรมวิชาชีพต่างๆของเรา

ืชาวเรือนไทยมีใครจบออกซฟอร์ดมาบ้างหนอ   เท่าที่ใกล้ที่สุดคือคุณจ้อ หนึ่งในผู้ก่อตั้งเว็บวิชาการ ที่จบจากเคมบริดจ์และเดอแรม
ถ้าหาไม่ได้อาจไปตามตัวมาตอบ     เกรงใจว่างานเยอะทั้งงานสอนนิสิตและสอนการบ้านลูก

แอบดีใจที่กระทู้ยังไม่จบค่ะ ขอบพระคุณอย่างยิ่งค่ะ  :-[

กระทู้มหากาพย์ย่อมยาวและแตกแขนงมากมายได้อยู่แล้ว ไม่จบง่ายๆหรอกครับ

ประเด็นข้างบน ทำให้ผมเองอึ้งไปเหมือนกัน ถ้าไม่มีหลักฐานมาหักล้างข้อมูลที่ปัจจุบันหาได้ทางอินเทอเน็ต จะกลายเป็นว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านปลอมแปลงเอกสารตั้งแต่สมัยหนุ่ม เพื่อเอาหน้าเอาตากับพระเจ้าอยู่หัว ซึ่งเป็นข้อหาที่ฉกรรจ์ยิ่งนัก

แค่ข้อความที่คุณศรีสรรเพชญ์อุตสาห์สมัครใหม่เข้ามาโพส์ต ก็บ่งชี้พฤติกรรมอันเป็นที่ไม่น่าไว้วางพระราชหฤทัยอย่างชัดเจน ก็ทำให้ท่านแย่มากอยู่แล้ว
ถ้าไม่ใช่คนป่วย ท่านก็ต้องเป็นสิบแปดมงกุฏตัวพ่อ ซึ่งคนละวงการกับสิบแปดมงกุฎในเรือนไทยนะครับ

กำลังรอนักเรียนอังกฤษ ขายแท็กซี่ได้เมื่อไหร่คงมาเล่าให้ฟังบ้างค่ะ

มันก็น่าคิดนะคะ  แม้ว่าจะเป็นการคิดในแง่ร้ายไปหน่อยก็ตาม
ถ้าเราไม่เจอหลักฐานที่หนังสือพิมพ์ Times ลงข่าวเรื่องความเก่งกาจของนักเรียนสยามชื่อนี้เอาเสียเลย   ก็น่าจะมีหลักฐานเก็บไว้ที่มหาวิทยาลัยบ้าง  ว่าพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านทรงได้รางวัลอะไรกันแน่
นักเรียนเก่าออกซฟอร์ดที่เก่งนักหนาอีกคน ก็คือม.ร.ว.เสนีย์ ปราโมช   และอีกคนที่เปรื่องปราดติดอันดับโลกคือม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช  น่าจะเอ่ยถึงเกียรติประวัติของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ซึ่งสมัยท่านทั้งสองเรียนน่าจะประสบพบเห็นหลักฐานเก็บไว้ที่ออกซฟอร์ดบ้าง     มันเป็นความภูมิใจของนักเรียนไทยรุ่นหลังโดยแท้
เท่าที่ดิฉันอ่านงานของม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ก็จำไม่ได้ว่าท่านเคยเอ่ยถึงพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ 

ที่ใกล้ตัวเข้ามาอีกหน่อยคือท่านม.ล.ปิ่น มาลากุล ซึ่งจบออกซฟอร์ด   ท่านเป็นคนรักประวัติศาสตร์และวรรณคดี  คุณ V_Meeเคยทำงานที่หอวชิราวุธานุสรณ์อยู่หลายปี      ไม่ทราบว่าจำได้ไหมว่าท่านเคยเอ่ยถึงเกียรติประวัติของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์หรือเปล่าคะ

ผมกลับไปค้น archive ของ นสพ.ในอังกฤษตามลิงก์เดิมที่เคยลงไว้ คราวนี้ระบุวันที่ 7 July 1876 ค้นหาชื่อ Gladstone ได้ข้อมูลเพิ่มเติมมาอย่างวับๆแวมๆเพราะเขาให้ดูผลการค้นหาเป็นตัวอย่างพอน้ำลายหกเพียงเล็กน้อย ถ้าอยากอ่านทั้งหมดต้องเสียสตางค์ค่าแก้ความสงสัย

สิ่งที่ได้มาเป็นอย่างนี้ครับ
1. Gladstone ไปแจกรางวัลที่ King's College ในวันนั้นจริง นสพ.ออกข่าวกันแทบทุกฉบับ
2. มีชื่อพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ปรากฎในข่าวจริง อย่างน้อยก็ใน นสพ. หลายฉบับ แต่ที่ผมหาไม่พบในตอนแรกเพราะชื่อที่ปรากฎใน Archive นั้นสะกดผิด น่าจะเป็นเพราะ นสพ.ลงข่าวผิดหรือ/และระบบ OCR ใน archive ทำงานผิดพลาด ชื่อที่ปรากฏในข่าวส่วนมากจะเป็น Mr. Prisiding Chomsai, Prididony Chomsai บางฉบับ (London Daily News) ปรากฏในชื่อ Mr. Frisidang Chomnsai
3. ท่านได้รับรางวัล Freake Prize จริง (บางฉบับเขียนว่า Freaks)
4. Northern Echo กล่าวว่า (ผมแก้ไขที่พิมพ์ผิดแล้ว) "Among the recipients of prizes, Prisdang Choomsai, a native of Siam occupied a prominent position.

พอจะยืนยันได้ว่าที่ท่านทรงเขียนไว้ อย่างน้อยต้องมีพื้นฐานความจริงอยู่บ้าง เพียงแต่จะเสริมเติมให้เกินเลยอย่างไรหรือไม่นั้น คงต้องพิสูจน์กันต่อไปครับ

น่าจะสรุปได้ว่า พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ทรงได้รางวัล ในการเรียนหนังสือ   นับว่าเป็นนักเรียนเด่นคนหนึ่ง แต่จะได้มากมายอย่างที่ท่านว่ามาหรือไม่  ก็ต้องค้นกันต่อไป
หลังจากเรียนจบ ชีวิตราชการที่รุ่งโรจน์ดำเนินมาสักพัก ก็ต้องสะดุดเพราะปัญหาครั้งที่หนึ่ง ทำเกินพระราชประสงค์      จากนั้นก็สะดุดในปัญหาอื่นๆเรื่อยมา ไม่เกี่ยวกับปัญหาแรก
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมิได้ทรงติดพระทัยในปัญหาแรกที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์กระทำลงไป    การถูกเรียกกลับมาสยามก็เกิดจากเรื่องส่วนตัวเกี่ยวกับสตรี      เมื่อกลับมา     พระเจ้าอยู่หัวยังทรงให้โอกาสที่จะเจริญก้าวหน้าในราชการต่อไปอีก ในสาขางานอื่นที่มิใช่งานทูต    แต่ปัญหาส่วนตัวของท่านก็ยังมีขึ้นมาอีก  ในเรื่องเงินทองและสตรี  จนกระทั่งต้องหนีออกนอกประเทศไป

ผมเองเขียนบทความเรื่อง อุบัติเหตุของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ เมื่อปีกลาย เพราะได้พบข้อมูลเรื่องความเจ้าปาน
ซึ่งชี้ให้เห็นว่า การที่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ถูกลงทัณฑ์ทางสังคมโดยราชสำนักในครั้งนั้น
ก็เพราะความประพฤติส่วนพระองค์เอง มิใช่แนวความคิดทางการเมือง ที่เป็นความขึ้นก่อนนานแล้ว
เอกสารที่คุณ Navarat.c เอามาให้อ่านกัน หรือบันทึกความทรงจำของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์เอง
มันน่าสนใจตรงที่ความเว้าแหว่ง  หน้าที่ถูกเซ็นเซอร์  มุมมองที่หลากหลาย
เปิดช่องให้คิดไปได้ต่างๆ นานา ว่าจริงๆ แล้วเกิดอะไรขึ้นกันแน่
เอกสารใดๆ มันก็เป็น representation of fact มิใช่ fact ใช่ไหมครับ
ความ “เพี้ยน” ส่วนหนึ่งอาจจะเกิดในองค์เอง  แต่ส่วนหนึ่ง สังคมอาจจะ “จัดให้” ก็ได้นะครับ
ทั้งเมื่อร้อยปีล่วงมาแล้ว และในปัจจุบัน

มิใช่ค่ะ  เอกสารที่เป็น fact ก็มี   เช่นข่าวที่รายงานตามข้อเท็จจริง   หรือข้อเท็จจริงที่พิสูจน์แล้ว บันทึกในเอกสาร

ส่วนเรื่องเพี้ยนนั้น   พูดแบบนี้มันก็ถูกแบบกำปั้นทุบดิน   แม้แต่คนป่วยที่ป่วยเป็นโรคจิตจริงๆ หมอวินิจฉัยแล้วว่าป่วย   ถ้าจะเชื่อแบบนี้ก็บอกว่าหมอนั่นแหละคือสังคมที่จัดให้เขา

      ประเด็นในเรื่องนี้ คือมีช่องโหว่อยู่ในชีวิตของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์หลายตอนด้วยกัน     ทำให้ชีวิตของเจ้านายซึ่งนับว่าเป็นคนสำคัญคนหนึ่งในสมัยรัชกาลที่ ๕  เป็นที่เข้าใจไม่ครบถ้วน
     ผู้ศึกษาต้องมาสร้างสะพานเชื่อมส่วนที่หายไปด้วยตัวเอง  ปะติดปะต่อกันว่าเกิดอะไรขึ้น    ผลคือผิดบ้างถูกบ้าง    เพราะส่วนที่หายไปไม่ใช่ส่วนเล็กน้อย  หากเป็นส่วนที่ชี้ให้เห็นว่าชะตาของท่านเป็นไปเช่นนี้เพราะอะไรบ้าง  วิธีคิดและการตัดสินใจของท่าน มีส่วนประมาณกี่ %  และปัจจัยสภาพแวดล้อมประมาณกี่ %
    อย่างไรก็ตาม คำตอบในกระทู้นี้ก็ไม่ได้ผูกขาดว่าถูกต้องแน่นอน    ต้องเผื่อไว้ว่าการวิเคราะห์วิจารณ์ใดๆ ก็คือคำตอบหนึ่งเท่านั้น  ต่อไปอาจมีตัวแปร เช่นข้อมูลใหม่โผล่เข้ามา ทำให้ข้อมูลเก่าถูกลบล้าง หรือหันเหไปอีกทิศทางก็ได้
   ถึงกระนั้น  การศึกษาก็ต้องดำเนินต่อไป จะหยุดรอรวบรวมข้อมูล 100% เสียก่อน  อาจจะไม่มีวันนั้นมาถึงเลยก็ได้

ขอขอบคุณคุณม้ามากครับที่นำความตอนนี้มาบอก สำหรับผมคิดว่าปิดประเด็นเรื่องข้อสงสัยที่ว่าท่านทรงปลอมแปลงเอกสารไปเลย เรื่องรางวัลที่ได้รับวันนั้นมากถึงขนาดสื่อหลายฉบับกล่าวขวัญถึง เพียงพอแล้วที่จะยืนยันว่าท่านทรงเป็นคนเรียนเก่งจริง

ผมได้นำเสนอเรื่องของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์ในครั้งนี้ด้วยความระมัดระวังอย่างยิ่งยวด โดยยอมเสนอเอกสารชั้น primary โดยมิได้ตัดทอนตรงไหน แทนการย่อยความเอามาเขียนตามวิธีการปกติของผม เพราะกลัวข้อกล่าวหาเรื่องจัดให้นี่แหละครับ
ดังนั้นจะเป็นความกรุณามากหากคุณพีรศรีจะระบุให้ชัดๆ ว่ามีตอนใดที่น่าสงสัย ว่าเรื่องราวชีวประวัติของท่านจะถูกผู้ใดผู้หนึ่งบิดเบือน หรือปกปิดความจริง เราจะได้มาวิเคราะห์กันต่อไป

ความสนุกของเรื่องนี้ผมว่าเริ่มตั้งแต่พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านพิมพ์ ประวัติย่อ ของท่าน
แล้ว “ดึง” บางหน้าออกไป  คงไว้แต่สารบัญ
(อันนี้คือที่ผมว่าเป็นหน้าที่ถูกเซ็นเซอร์  ซึ่งจริงๆ แล้วคือการ self-censor)
นักวิชาการสมัยหนึ่งก็ตีความว่า การทำหนังสือกราบบังคมทูลความเห็นทางการเมืองของท่าน
ทำให้รัชกาลที่ ๕ ไม่โปรด  ถูกเรียกตัวกลับ และถูกกลั่นแกล้งต่างๆ นานา จนอยู่เมืองไทยไม่ได้ ฯลฯ
มาในบัดนี้ เอกสารจดหมายเหตุมีให้อ่านมากขึ้น เข้าถึงได้ง่ายมากขึ้น
แต่การวิเคราะห์และตีความ ก็ยังคงต้องทำอย่างระมัดวังเหมือนเดิม ใช่ไหมครับ
ผมแอบ “ระแวง” เอกสารชุดนี้ บางชิ้น โดยเฉพาะพวกรายงานข่าวความเคลื่อนไหวของพระองค์เจ้าปฤษฎางค์
ซึ่งมีลักษณะของเรื่องที่เล่าต่อๆ กันมาน่ะครับ
เป็นแค่ความรู้สึกนะครับ จะให้ไปชี้ว่าย่อหน้าไหนคงไม่มีเวลา
เป็นไปได้ไหมครับว่า พระองค์ปฤษฎางค์ท่านมีศัตรูมาก และศัตรูท่านช่วยกันปล่อยข่าวออกมา
ภาษาฝรั่งเรียก rumour mill  จริงบ้างเท็จบ้าง ระคนกันไป
จะจริงหรือเท็จ ถ้าบันทึกบนกระดาษ ทุกวันนี้ยังอยู่ มันก็เป็นเอกสารจดหมายเหตุน่ะครับ
นี่คือที่ผมคิดว่า เป็น representation of fact ครับ
เอกสารจดหมายเหตุอีกชุดหนึ่ง ยืดยาวกว่านี้ และมีลักษณะของการ “สหบาทา” มากกว่ามาก
คือเรื่องของคดีพระปรีชากลการครับ