เรือนไทย

ขอความกรุณาจากอาจารย์หลายๆท่าน

บ่ายสองโมง. ทำไมไม่ใช้ สองโมงบ่าย เหมือน สองโมงเช้า

 ตีหนึ่ง ตีสอง.    ..... ทำไมเอาคำว่า ตีไว้หน้าเลข

เรื่องการบอกเวลากี่โมงนั้น มีปัญหาต้องให้ข้าราชการและชาวสยามเรียกให้ถูกต้อง มีปัญหากันมานานแล้วเกี่ยวกับการเอ่ยเวลาทุ่มโมง เรียกให้ถูกต้อง ดังเช่น ประกาศเตือนสติในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตีพิมพ์ลงในราชกิจจานุเบกษา อันเป็นปีที่ ๘ ในรัชกาล (ตรงกับ พ.ศ. ๒๔๐๒) ความว่า
“ประกาศว่าด้วยให้ข้าราชการเรียกเวลาให้ถูกต้อง กลางวันเรียกว่าโมง  กลางคืนเรียกว่าทุ่ม
แต่เช้าให้นับ โมงหนึ่ง – ๒ โมงเช้า – ๓ โมงเช้า – ๔ โมงเช้า – ๕ โมงเช้า และให้เรียกว่า โมงหนึ่งเช้า – สองโมงเช้า – สามโมงเช้า – สี่โมงเช้า – ห้าโมงเช้า แต่หกโมงเช้าไม่มี มีแต่ ย่ำเที่ยง
เที่ยงแล้วให้นับ ๑ ใหม่จนถึง ๕ ให้เรียกว่า บ่ายโมงหนึ่ง – บ่ายสองโมง – บ่ายสามโมง หรือ โมงหนึ่งบ่าย – สองโมงบ่าย – สามโมงบ่าย ก็ได้ แต่ หกโมงบ่ายไม่มี มีแต่ ย่ำค่ำ”

จากประกาศนี้ทำให้ทราบว่า การเรียกโมง + (เช้า/บ่าย) เช่น  เวลา ๔ โมงเช้า กับ เวลา ๔ โมงบ่าย  แต่ปัจจุบันคนไม่เรียกกันแต่เรียกกันว่า ๔ โมงเช้ากับ บ่าย ๔ โมง ตามที่ผู้สงสัยได้ถามมา ทั้งหมดที่รัชกาลที่ ๔ ทรงอธิบายมาจึงเป็นคำตอบ

มีเรื่องเล่าครับ
คือตอนผมอยู่บ้านนอก ผมคุ้นชินกับกับการเรียก 7.00 น ว่า โมงเช้า 8.00 น. ว่า สองโมงเช้า 9.00 น. สามโมงเช้า
แต่พอมาอยู่กรุงเทพ เพื่อนๆ กรุงเทพผมเรียก 7.00 น. ว่า เจ็ดโมงเช้า 8.00 น. ว่า แปดโมงเช้า 9.00 น. ว่า เก้าโมงเช้า ครับ 

สำหรับเวลากลางคืน ในพระราชอธิบายในรัชกาลที่ ๔ ตรัสว่า

กลางคืนเวลาคือ ทุ่ม คือ ทุ่มหนึ่ง สองทุ่ม ยามหนึ่ง (หนี่งยาม) สี่ทุ่ม ห้าทุ่ม สองยาม เจ็ดทุ่ม แปดทุ่ม สามยาม เก้าทุ่ม สิบทุ่ม สิบเอ็ดทุ่น ย่ำรุ่ง เป็นแบบนี้

ประกาศใช้ทุ่มโมงยามในรัชกาลที่ ๕

จาก ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๗ หน้า ๒๐๖ วันที่ ๒๙ กรกฎาคม ร.ศ.๑๑๙ (พ.ศ.๒๔๔๓) (http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2443/018/206.PDF)  ;D

ขอถามต่ออีกนิดค่ะ ว่าเราเริ่มใช้  คำว่า ตี ๑   ตี ๒  .....
ตั้งแต่เมือ่ไรคะ

ทีได้พบกับตัวเองมาแล้ว
เคยถามเวลาปิดร้านของร้านฟาสต์ฟู้ดสัญลักษณ์ 3 นิ้วคว่ำสีเหลืองว่า
ที่นี่ปิดสองยามใช่มั้ย
เด็กสาวคนขาย อายุอานามสักกว่า20แล้วมัง ทำหน้าตาเลิ่กลั่ก  สีหน้าแบบว่าฉงนสุดขีด ถามย้อนว่า มันคือยังไงคะ
พออธิบายเข้าใจกันแล้ว เธอก็อุทานว่า
อ๋อ ใช่ค่าร้านปิดเที่ยงคืน
รู้สึกตกใจมาก ใช้ชีวิตวนเวียนในกรุงเทพฯตลอด ใจกลางย่านเศรษฐกิจของประเทศด้วยซ้ำ หลงยุคไปได้ยังไง เค้าไม่รู้จักเวลา สองยาม กันแล้ว
ขอถามใครก็ได้นะครับ เดี๋ยวนี้ กรุงเทพฯ ยังมีไปยาลน้อย ฯ  กำกับท้ายอยู่หรือปล่าว?

(http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Memorial_peg_of_Siamese_Revolution_of_1932.jpg/800px-Memorial_peg_of_Siamese_Revolution_of_1932.jpg)

เด็กสาวคนนั้นของคุณ Jalito ก็คงไม่ทราบเหมือนกันว่า "เวลาย่ำรุ่ง" ในวันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕ เป็นเวลาใด  ;)

เดี๋ยวนี้ เขาก็ไม่ "เลี้ยวกลับ" กันแล้วนะคะ   คุณ Jalito  ต้องถามว่า "ข้างหน้ายูเทิร์นได้มั้ยครับ"

ที่ใช้แทบทุกวันคือ

"ช่วยกลับรถที่ยูเทอร์นตัวข้างหน้านะครับ"

ละเลยระเบียบภาษาไปบ้าง เอาให้เข้าใจง่ายๆไว้ก่อน ไม่งั้นแท้กซี่อาจเลยยูตัวนี้ไป 8)