เรือนไทย

เป็นเสน่ห์ของโต๊ะกับข้าวไทยเลยทีเดียวครับ สำหรับวัตถุสิ่งนี้ อธิบายให้ชาวต่างชาติก็ยากที่จะเข้าใจว่า ทำไมต้องมีพวงเครื่องปรุงด้วย

ฝรั่งบางคนถือเป็นของแปลกที่ต้องมาเห็นให้ได้ โดยพูดว่า Oh my god, so amazing !!

เนื่องจากไม่เคยเห็นถือเป็นของแปลก แต่คนไทยเห็นกันจนชินตา

เคยมีหนังสือเล่มหนึ่ง เป็นหนังสือภาพถ่ายเล่าเรื่องราวที่ "ฝรั่งมองบางกอก" เช่น สายไฟฟ้าที่เกะกะ, แท็กซี่สีลูกกวาด, ศาลพระภูมิ, แผงลอยข้างถนน และมีเจ้าสิ่งนี้ที่อยู่ในหนังสือดังกล่าวคือ "พวงเครื่องปรุง"

พวงเครื่องปรุง เป็นสิ่งที่ต้อง  "Must" คือต้องมีให้บริการแก่ลูกค้า หากไม่มีให้ถือว่าเคืองกันได้ แม้ว่าอาหารนั้นจะอร่อยเพียงใดก็ตาม

เครื่องปรุงแบบกล่องไม้สี่เหลี่ยมใช้กันมาแต่สมัยก่อน

ฝรั่งเขาก็มีพวก salt and pepper ตั้งไว้ประจำโต๊ะเหมือนกันนะคะ   ;D
จัดเป็นพวกเครื่องปรุงนะคะ แม้ว่าจะไม่ได้มาเป็นพวงเหมือนของเรา...

ใช่แล้วครับคุณดีดี ทางยุโรปก็มีพริกไทย เกลือประดับไว้ที่โต๊ะเช่นกัน แต่ก็ได้รสเค็ม และฉุนของพริกไทย

ส่วนพวงเครื่องปรุงของไทยนั้นหลากหลาย

เปรี้ยว จากพริกดอง หรือ พริกตำแหลก

หวาน จากน้ำตาลทราย

เค็ม จากน้ำปลา

ความมัน จาก ถั่วลิสงป่น

ความเผ็ด จาก พริกป่นคั่ว

ส่วนการปรุงรสก็แล้วแต่รสใคร ปากใคร มีสูตรเฉพาะของตนเองหลากหลาย  ;D

เครื่องพวงที่ว่าเป็นของไทย สี่อันควบในหูหิ้วเดียวกัน. พัฒนามาจากเครื่องพวงสองอันคู่คือเกลือกับพริกไทยของฝรั่งค่ะ.   
ตอนเล็กๆยังจำได้ว่ามีเครื่องพวงเป็นขวดแก้วเจียระไนเล็กๆ แพคคู่ สองใบ. มีหูหิ้วตรงกลางทำด้วยเงิน ขายอยู่ตามร้าน.
แต่คนไทยแทนที่จะใส่เกลือและพริกไทย.กลับใส่น้ำปลาแทนเพราะเป็นเครื่องปรุงรสที่ขาดไม่ได้   ส่วนอีกขวดคู่กัน จำไม่ได้ว่าใส่อะไร. ตั้งไว้บนโต๊ะอาหาร.มีแค่สองอย่าง
เพราะอาหารไทยไม่ต้องเติมเครื่องปรุงมากมาย แค่เหยาะน้ำปลาก็พอ    น้ำส้มพริกดองไม่ต้องใช้เติมลงในกับข้าวไทยเลยหลังยกจากครัวขึ้นมาตั้งโต๊ะแล้ว
ตามร้านอาหารชั้นดีก็มีเช่นกันค่ะ
ต่อมาจึงผลิตเป็นสี่ขวดแบบต่างๆ. ใส่เครื่องปรุงสำหรับก๋วยเตี๋ยวอย่างที่เห็นกันทุกวันนี้

พริกน้ำปลา เครื่องปรุงรสเคียงคู่อาหารไทย... ;D

เห็นเขาเถียงกันอยู่

ตกลงเขาเรียก "น้ำปลาพริก" หรือ "พริกน้ำปลา" คะ?  (http://topicstock.pantip.com/food/topicstock/2011/04/D10405160/D10405160.html)

 ;D 

กระปุกเกลือพริกไทย ฝีมือศูนย์ศิลปาชีพ ... ;D
ขึ้นโต๊ะเสวยงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี พ.ศ.2549
งานนี้คงไม่มีทั้ง พริกน้ำปลา และน้ำปลาพริก...

 ;D

ผมจำได้ว่าเมื่อยังวัยกะเตาะอยู่นั้น เคยเห็นพวงเครื่องปรุงของฝรั่งแบบ 4 ชิ้น มีจุกแก้วเหมือนจุกขวดน้ำยาเคมี 2 ขวด และขวดเกลือ พริกไทยอีก 2 ขวด ขวดทีมีจุกแก้วนั้นเห็นเขาใส่ซอสเปรี้ยว และอีกขวดใส่ซีอิ๊ว (แม็กกี้)

ชุดเครื่องปรุงนี้เป็นพวงที่จัดแบบของฝรั่งแท้ๆ หรือใช้ในสมัยใด (ยุคอาณานิคม???) หรือใช้ในพวกฝรั่งเทียม ครับ

จำได้แต่เครื่องปรุงชนิดแพคคู่. แบบเดียวกับรูปที่คุณดีดีเอามาให้ชมกัน.    ส่วนแบบ. 4 ขวดอย่างคุณตั้งว่า จำได้รางๆไม่แน่ใจ 
อาจจะมีในร้านอาหารฝรั่ง หรือในโรงแรมละมังคะ. เพราะซอสเปรี้ยวกับแมกกี้ ไม่ใช่เครื่องปรุงก๋วยเตี๋ยวบะหมี่แน่นอน
ต้องหาก่อนว่าเครื่องพวง.   ฝรั่งเรียกอะไร จำได้ว่าเขาเรียกตัวเครื่องปรุงคู่กัน ว่า salt and pepper.   ไม่ได้เรียกภาชนะที่ใส่

พวงเครื่องปรุงของฝรั่ง ครับ

Cruet Stand

          The Italian, French and "Continental" tradition refers to "cruet stand" as
the oil and vinegar container, sometimes with salt and pepper shakers, rarely
accompanied by spice, mustard or other condiment casters, bottles and jars.

Castor/Condiment Set

        A charming Victorian dining table necessity, this "Castor Set" for condiments
has an embossed silverplate frame and three cut cruets with fitted stoppers.

พวงเครื่องปรุงในรูปของคุณศิลา.  สวยมากค่ะ. เพิ่งรู้ว่าเขาเรียกว่าอะไร
ซอสเปรี้ยวที่เอ่ยถึง มีไว้กินกับไข่ดาว.เป็นอาหารเช้า   ชื่อ Worcester  sauce.  เคยได้ยินผู้ใหญ่เรียกว่าซอสตรากระต่าย
ทุกวันนี้ก็ยังมีขายอยู่.  เป็นเครื่องปรุงรสแบบอังกฤษ ไม่ใช่อเมริกัน

เดาว่าวิวัฒนาการของเครื่องพวงมาจากฝรั่ง. แพร่หลายเข้ามาในเอเชียยุคอาณานิคม  คนไทยรับมาทำความรู้จัก.   แต่ในเมื่อเราไม่ใช้เกลือกับพริกไทยโรยลงในจานเพื่อปรุงรส
ก็เลยยึดแต่ตัวภาชนะไว้. ไล่เกลือกับพริกไทยออก ใส่น้ำปลาพริก แทน
จากนั้นคนจีนซึ่งใช้เครื่องปรุงรสหลายอย่าง ใส่ทีหลัง. ในก๋วยเตี๋ยว ก็เลยเอาเครื่องพวงมาใส่น้ำปลา น้ำตาล พริกป่นฯลฯ ได้พอดิบพอดี

ขอเดาต่อว่า. ตอนกรุงแตก เห็นทีจะไม่มีเครื่องพวงอยู่ตามวังหรือบ้านขุนนาง. เพราะอาหารไทยไม่ต้องเติมรสแบบก๋วยเตี๋ยว
มาถึงรัชกาลที่ ๒.  มีน้ำส้ม(สายชู)ปรุงรสในพระกระยาหาร จะใส่เครื่องพวงหรือเปล่ายังหาหลักฐานไม่ได้   แต่สมัยนั้นมีเครื่องแก้วเข้ามาขายหลายชนิด
เรือนขุนช้างถึงมี. " เครื่องแก้วแพรวพรายอยู่ก่ายกอง"
แต่พอถึงรัชกาลที่ ๔. มีหลักฐานว่าสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯเสวยก๋วยเตี๋ยว   ดังนั้น. น่าจะทรงมีเครื่องพวงแก้วเจียระไนของฝรั่ง ตั้งอยู่บนโต๊ะเสวยก็เป็นได้

คุณเทาชมพูเดาว่า  วิวัฒนาการของเครื่องพวงมาจากฝรั่ง. แพร่หลายเข้ามาในเอเชียยุคอาณานิคม  คนไทยรับมาทำความรู้จัก.   แต่ในเมื่อเราไม่ใช้เกลือกับพริกไทยโรยลงในจานเพื่อปรุงรส ก็เลยยึดแต่ตัวภาชนะไว้. ไล่เกลือกับพริกไทยออก ใส่น้ำปลาพริกแทน จากนั้นคนจีนซึ่งใช้เครื่องปรุงรสหลายอย่าง ใส่ทีหลัง. ในก๋วยเตี๋ยว ก็เลยเอาเครื่องพวงมาใส่น้ำปลา น้ำตาล พริกป่นฯลฯ ได้พอดิบพอดี

ผมเห็นด้วยอย่างที่สุด

อ่านของคุณ Sila แล้วก็นึกขึ้นได้ในทันทีว่า บนโต๊ะอาหารของผู้มีอันจะกินของยุโรป จะมีขวดน้ำมันสลัดและขวดน้ำส้ม แล้วก็มีขวดเกลือกับพริกไทย มีทั้งแยกเป็นพวงคู่ หรือเป็นพวงรวมกัน
ขวดคู่ของน้ำมันสลัดและน้ำส้มนั้นเป็นของที่คนชอบสะสมกันอย่างหนึ่ง ในขณะที่ขวดเกลือกับพริกไทยนั้นสะสมกันน้อยกว่า ผมไม่ทราบว่าเพราะเหตุใด ที่พอจะเห็นก็คือ พวงเกลือกับพริกไทยนั้น ไม่จำเป็นต้องเป็นขวดเสมอ เป็นแบบถ้วยตะไลคู่สวยๆก็มีเยอะมาก นัยว่าผู้มีอันจะกินจริงๆนิยมใช้นิ้วชี้กับนิ้วหัวแม่มือหยิบมาโรยมากกว่าที่จะเหยาะจากขวด

ขอเลยเถิดไปอีกนิดว่า น้ำมันสลัดนั้นนอกจากใช้น้ำมันมะกอกแล้ว ก็มีการใช้น้ำมันจากเมล็ดพืชอื่นๆอีกมาก ที่ไม่เคยทราบมาก่อนสำหรับผมก็คือ น้ำมันจากเมล็ดฟักทอง แพงมาก สีดำ แล้วยังเป็นยา นัยว่าช่วยเรื่องโรคต่อมลูกหมากของผู้ชาย สำหรับน้ำส้มก็เช่นกัน ก็หมักได้จากหลายผลไม้ แต่ที่น่าสนใจก็คือ น้ำส้ม Balsamic vinegar ซึ่งของแท้ๆ เก่าจริงๆ เป็นของแพงมากๆ ทำมาจากน้ำองุ่นที่คั้นเพื่อทำไวน์ แต่เก็บไว้ในถังบ่มจนลืม (มากกว่า 10 ปี หรือ หลายสิบปี) เหนียวข้นและเปรี้ยว (ไวน์เสียที่เก็บบ่มต่อไป) ใช้เหยาะในอาหารหรือสลัดเพื่อเพิ่มรสชาติอย่างหาที่สุดมิได้ คล้ายกับใส่เห็ด Truffle
ผมเลยคิดว่า หนึ่งในขวดที่เป็นชุดพวงสี่นั้น อาจจะใช้ใส่น้ำส้มสายชูชนิดนี้ก็ได้ และอีกขวดก็อาจจะสำหรับน้ำมันสลัดประเภทหายากและแพงมากๆก็ได้
 

       เครื่องพวงที่ทางไทยมีใช้กันก็จะมีสองขวด หรือสี่ขวด และมีหูหิ้ว   แต่เครื่องเงินของโบราณของฝรั่งจริงๆนั้นใส่ถาดแบน

ถาดขอบสูงก็มี         ตอนเด็กๆหลังสงครามโลกครั้งที่สอง(ที่ขุนศึกแถวนี้พยายามจะเข้าใจว่าสงครามโลกครั้งที่หนึ่งเสมอ)

มีเครื่องเงินนอกบางชิ้น   เช่น พวงใส่ขนมปังปิ้ง  และขวดเจียรนัยป้อมๆ เป็นแก้วย้อมสีม่วง   ถามผู้ปกครองท่านบอกว่าไว้ใส่มัสตาด

มีช้อนอันเล็ก ๆ เสียบอยู่ด้วย  มีฝาปิดเป็นเงิน   ต่อมาขวดแก้วแตกไปตามอายุ   กรอบของขวดและฝาปิดยังอยู่


       ไม่นานมานี้ได้ไปดูหนังสือหายากที่บ้านคุณหลุยส์  นักสะสมชื่อดัง   แต่ท่านไม่เคยเปิดบ้านที่ตกแต่งด้วยเฟอร์นิเจอร์แบบหลุยส์ให้

ใครดูสักกี่คน     ท่านไว้ใจจึงเชิญไปดู       ทุกห้องในบ้านมีเฟอร์นิเจอร์หลุยส์เต็มทุกห้อง      ในห้องอาหารก็มีเครื่องเงินโบราณเช่น

ทัพพีกรองชาขนาดต่างๆ  เครื่องมือที่จับและตัดเนื้ออบก้อนใหญ่   กาชากาแฟที่เป็นเงินหลายชุด   ถ้วยดื่มกาแฟหลังอาหารที่มีเงินโปร่งครอบอยู่

ท่านมีชุดพริกไทยเกลือ  และขวดสีม่วงมีช้อนเล็ก ๆ  ซึ่งดิฉันจำได้ว่าคือขวดใส่มัสตาด      

        คุณหลุยส์ยังมีเครื่องเงินชิ้นมหึมา  ราวกับเขามอ  ที่ใช้เป็นเครื่องประดับโต๊ะอาหาร  เรียกว่า epergne   ถ้าไม่เคยอ่านนวนิยายโบราณมาก่อน

คงไม่รู้จักเป็นแน่

       คุณหลุยส์อายุประมาณ​  ๕๐ ปี  สูงสง่าและผมเป็นสีเงินบางส่วน    เดินท่อมๆหาหนังสือรุ่น ๒๔๘๐  ที่ปกสวย ๆ  

ไม่มีใครทราบว่าท่านสะสมเฟอร์นิเจอร์โบราณของฝรั่งเศสและยุโรปอายุ ๓๕๐ ปี

       ท่านเล่าว่าบางทีท่านก็ประมูลจาก Sotherby   ปีหนึ่ง ๆ  ก็ไปรับของหนสองหน   ที่ต้องไปเองก็เพราะต้องไปกำกับการห่อของใส่กล่อง

อลังการมากมาย...epergne ตามภาพที่แนบให้ชม  ช่างต่างจากพวงเครื่องปรุงร้านก๋วยเตี๋ยวไก่หน้าบ้าน  8)

epergne ส่วนใหญ่ใช้ใส่ผลไม้ หรือขนมขบเคี้ยว หรือดอกไม้ แต่งประดับโต๊ะ ค่ะ  ;D
ไม่ใช้ใส่เครื่องปรุง...

 ;D

แบบนี้ก็น่ารักดี

สงสัยอยู่ประการหนึ่งครับ ทำไมพวงเครื่องปรุงจึงจำกัดอยู่ที่ 4 อย่าง ส่วนที่เกินเลยไปจากนั้น จะแยกออกไปเป็นแต่ละขวดไป

สำหรับในไทย สิ่งที่อยู่ในพวงเป็นที่เป็นหลักในทุกพวงนั้น ดูจะมีเพียงน้ำตาลเท่านั้น ที่เหลือเป็นอย่างอื่นได้ ???
 
แสดงว่าคนไทยนิยมกินอาหารที่มีส่วนผสมของรสหวานหรือเปล่าครับ

เดาว่า รสหลักของอาหารฝรั่ง  มีไม่เกิน 4 อย่าง  จำกัดไว้แค่นี้พอแล้ว   ถ้าตามใจมีให้ 10 อย่าง  พวงเครื่องปรุงคงเกาะกลุ่มยั้วเยี้ยเหมือนมะพร้าวทั้งทะลายกระมังคะ   ออกแบบยังไงก็ไม่กะทัดรัด  และไม่สวย
รูปนี้ถ่ายมาจากของจริง    ไม่รู้ว่าผลิตค.ศ.ไหน แต่หน้าตาเก่าประมาณคุณทวดยังเด็ก      ขวดที่มีจุกกลม รูปร่างหน้าตาเหมือนขวดน้ำหอมของคุณแม่  ต่างกันที่ลายขวด   แต่ของท่านเป็นเถา  ไม่ได้เป็นพวงเครื่องปรุง  ขวดอื่นๆไม่รู้ว่าฝาแตกหรือว่าโรงงานผลิตออกมาเป็นอย่างนั้นเอง

เมื่อคุณ siamese ตั้งกระทู้    ดิฉันนึกถึงที่ใส่เครื่องปรุงรสขึ้นมาได้ชิ้นหนึ่ง     คือที่ใส่เกลือของศิลปินเอก เบเนวูโต เชลลินี  เรียกกันว่า  Cellini Salt Cellar  แต่ไม่มีใครนึกถึงในฐานะที่ใส่เครื่องปรุงรส   มันกลายเป็นงานศิลปะชิ้นเอก  จนได้สมญาว่า "Mona Lisa of Sculpture" หรือโมนาลิซาแห่งประติมากรรม
เป็นเครื่องทอง  ทำเป็นรูปเนปจูน เจ้าสมุทร กับซีเรส แม่พระธรณี  สัญลักษณ์ของการผลิตเหมืองเกลือจากน้ำเค็มและดิน  มูลค่าปัจจุบันตกประมาณ  64.5 ล้านดอลล่าร์

งดงามและมองไม่ออกเลยว่า เกลือและพริกไทยนั้นจะออกมาจากตรงไหน ใครเป็นเกลือ ใครเป็นพริกไทย  ;D

จัดมาให้ดูอีกแบบหนึ่ง ทำเป็นรูปถ่านแบตารี่ก้อน

หมูน้อยน่ารักดีจังเลย

ขวดเกลือพริกไทย  คู่รักคู่รสก็น่ารัก   เคยได้รับเป็นของชำร่วยงานแต่งงานมาแล้ว

ขวดเกลือพริกไทย นิยมนำมาทำเป็นของชำร่วยสำหรับงานแต่งงาน
เพราะถือว่าเป็นของที่ต้องอยู่คู่กัน มีเธอก็ต้องมีฉัน ประมาณนั้นค่ะ
ส่งภาพ ขวดเกลือพริกไทย ที่ออกแบบได้น่ารักน่าเอ็นดู มาให้ชมค่ะ  ;D

มีอีกค่ะ... ;D

ยังมีอีกค่ะ... ;D

ต่ออีกค่ะ...
ขวดสุดท้าย อาจทำให้อาหารเค็มและเผ็ด เพราะหยิบใช้บ่อย... ;D

ออกแบบได้น่ารักมา คุณดีดี แต่รูปปืนนี้เก๋ไม่น้อย  ;)

มีน่ารัก อีกเพียบเลยค่ะ... ;D

ชุดนี้ออกแบบได้เรียบเก๋ค่ะ... ;D

ส่วนชุดนี้ น่าจะเหมาะกับพวกที่ลดความอ้วนนะคะ... ;D

ชุดนี้ ชวนให้อ้วน

คุณดีดี ชุดลูกตา ....แหม ทำเส้นเลือดฝอยซะเหมือนจริงเลย  ::)

ไปเจอพวงเครื่องปรุงชุดห้าใบเข้าค่ะ เลยเอามาลงให้ดูกัน  ยังไม่เจอชุดหกใบ  ไม่รู้มีหรือเปล่า