กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: Kiangsak loekaudom ที่ 11 มิ.ย. 20, 10:45 ผมอยากทราบว่า คำว่า ทูลกระหม่อม สมเด็จ เสด็จ ท่านชาย/หญิง มีใช้มาตั้งแต่สมัยไหนครับ แล้วในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์เรียกพระเจ้าอยู่หัวว่าทูลกระหม่อมหรือเปล่าครับ
กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: เทาชมพู ที่ 11 มิ.ย. 20, 16:43 ละเอียดขนาดนี้ ส่งไม้ต่อให้คุณเพ็ญชมพูค่ะ
กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: เพ็ญชมพู ที่ 11 มิ.ย. 20, 17:48 ท่านรอยอินอธิบายว่า ทูลกระหม่อม เป็นคำที่พระราชโอรสพระราชธิดาทรงเรียกพระราชบิดาที่เป็นพระมหากษัตริย์ หรือ เป็นคำเรียกพระราชโอรสพระราชธิดาซึ่งเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก ประสูติแต่พระอัครมเหสี
คำว่า ทูลกระหม่อม มีใช้มาตั้งแต่สมัยอยุธยาดังปรากฏในนิทานโบราณเรื่อง โสวัต หรือ โสวัตนางประทุม ซึ่งเป็นเรื่องที่รู้จักในสังคมสมัยอยุธยาสืบมาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ใน โสวัตกลอนสวด ตอนนางประทุมวดีคร่ำครวญถึงโสวัตกุมารโอรสของพระเจ้าพรหมทัตแห่งเมืองพรหมกุฏและนางสุมณฑาเทวี ซึ่งถูกพรานป่าลอบยิงด้วยธนูจนสิ้นพระชนม์ มีว่า ๔๐๕ ๏โอยพระทูลกระหม่อม เมียรักทุกข์ตรอม เคยเฝ้าจอมขวัญ พระละเมียไว้ เสด็จไปสู่สวรรค์ ข้าน้อยโศกศัลย์ สร้อยเศร้าโศกา https://vajirayana.org/โสวัตกลอนสวด/โสวัตกลอนสวด (https://vajirayana.org/โสวัตกลอนสวด/โสวัตกลอนสวด) กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: Kiangsak loekaudom ที่ 11 มิ.ย. 20, 17:55 ขอบคุณครับ แล้วคำว่า สมเด็จ เสด็จ ท่านชาย/หญิง ล่ะครับ
กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: กาลีเศียรขาด ที่ 16 ก.ค. 20, 11:25 ในนิยาย พลับพลึงสีชมพู ของสีฟ้า ลดาวัลย์
มีตอนหนึ่ง นางเอกถามต่อหม่อมราชวงศ์หญิงประสงค์สมว่า "ท่านปู่ของคุณหญิงเป็นพระองค์ชายหรือพระองค์เจ้า" โดย"พระองค์ชาย" จะหมายถึงพระราชโอรสในพระเจ้าอยู่หัว อันกำเนิดจากเจ้าจอมมารดาเป็นพระองค์เจ้าลูกหลวง "พระองค์เจ้า" ในที่นี้หมายถึง พระองค์เจ้าชั้นหลานหลวง หรือได้พระราชทานพระอิสริยยศใหม่ เเต่ในปัจจุบันสุดเเล้วเเต่พระราชวินิจฉัยเเละพระราชนิยม เช่น เจ้านายบางพระองค์มีพระอิสริยยศเป็นพระองค์เจ้า เเต่ก็ขานพระนามลำสองเเทนพระองค์ว่า "พระองค์หญิง" หรือ "เสด็จพระองค์หญิง" กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: เทาชมพู ที่ 16 ก.ค. 20, 14:01 โดย"พระองค์ชาย" จะหมายถึงพระราชโอรสในพระเจ้าอยู่หัว อันกำเนิดจากเจ้าจอมมารดาเป็นพระองค์เจ้าลูกหลวง "พระองค์เจ้า" ในที่นี้หมายถึง พระองค์เจ้าชั้นหลานหลวง หรือได้พระราชทานพระอิสริยยศใหม่ พระองค์เจ้าแห่งราชสกุลยุคลทั้ง 3 พระองค์ เป็นพระองค์เจ้าชั้นหลานหลวง แต่ก็เรียกกันว่า พระองค์ชาย นะคะ ตอนหลังเห็นเติมคำว่า เสด็จ เข้าไปด้วย พระราชโอรสและพระราชธิดาในพระเจ้าแผ่นดิน อันประสูติจากเจ้าจอมมารดา เรียกแบบลำลองว่า "เสด็จ" ถ้าเป็นพระราชโอรสคือเสด็จพระองค์ชาย และพระราชธิดาคือเสด็จพระองค์หญิง ย่อลงไปอีกก็คือ เสด็จ อย่าง เสด็จของแม่พลอย ใน สี่แผ่นดิน ถ้าพระราชโอรสนั้นได้รับโปรดเกล้าฯสถาปนาให้ทรงกรม เรียกอย่างลำลองคือ เสด็จในกรม กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: azante ที่ 22 ก.ค. 20, 09:45 ท่านรอยอินอธิบายว่า ทูลกระหม่อม เป็นคำที่พระราชโอรสพระราชธิดาทรงเรียกพระราชบิดาที่เป็นพระมหากษัตริย์ หรือ เป็นคำเรียกพระราชโอรสพระราชธิดาซึ่งเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก ประสูติแต่พระอัครมเหสี ทูลกระหม่อม เป็นคำเรียกพระราชโอรสพระราชธิดาซึ่งเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก ประสูติแต่พระมเหสีเทวี ที่เป็นลูกหลวง ในรัชกาลก่อนด้วยครับ เช่น ทูลกระหม่อมบริพัตร ประสูติแต่ พระองค์เจ้าสุขุมาลย์มารศรี พระราชธิดาใน รัชกาลที่ 4 ภายหลังถึงสถาปนาเป็นพระราชเทวี ในรัชกาลที่ 5 กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: เทาชมพู ที่ 23 ก.ค. 20, 09:49 ท่านรอยอินอธิบายว่า ทูลกระหม่อม เป็นคำที่พระราชโอรสพระราชธิดาทรงเรียกพระราชบิดาที่เป็นพระมหากษัตริย์ หรือ เป็นคำเรียกพระราชโอรสพระราชธิดาซึ่งเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก ประสูติแต่พระอัครมเหสี พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ และพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ ทรงเป็น "ทูลกระหม่อมฟ้าใหญ่" และ"ทูลกระหม่อมฟ้าน้อย " ทั้งที่พระราชบิดาไม่ได้ขึ้นครองราชย์ ยังเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลแต่ทรงเป็นพระราชโอรสอันประสูติแต่เจ้าฟ้าชายและเจ้าฟ้าหญิง จึงเป็นเจ้าฟ้าชั้นเอกมาแต่แรกประสูติ สงสัยเรื่องสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ ที่ในวิกิเรียกลำลองว่า เจ้าฟ้าชายกลาง ในฐานะที่ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ประสูติแต่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดี( พระมารดาเป็นลูกหลวงในรัชกาลที่ 1) น่าจะทรงอยู่ในฐานะเดียวกับสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระนครสวรรค์ หรือสูงกว่า เพราะพระมารดาได้เลื่อนขึ้นเป็นเจ้าฟ้า ดังนั้นทรงเป็นเจ้าฟ้าชั้นทูลกระหม่อม หรือสมเด็จ ? ใครจะช่วยตอบได้บ้างคะ กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: azante ที่ 23 ก.ค. 20, 12:01 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ ทรงถูกขานพระนามลำลองว่า สมเด็จ มิใช่ทูลกระหม่อม
ทั้งๆที่ พระมารดาเป็น ถึง เจ้าฟ้า พระราชธิดาในรัชกาลก่อน มีเรื่องเล่าขาน ว่า สมเด็จพระศรีสุริเยนทรา พระอัครมเหสี ในรัชกาลที่ 2 ทรงทูลขอ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ว่า ขอให้ทรงเป็น เอก แต่เพียงผู้เดียว อย่าทรงยกย่องผู้ใด ให้มาเสมอเหมือน ในความจริง โดยพระชาติกำเนิด สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ ทรงเป็นทูลกระหม่อม อย่างแท้จริง ถึงแม้พระมารดาจะไม่ได้รับการยกย่อง หรือ สถาปนาใดๆก็ตาม ในต้นสมัย รัชกาลที่ 5 พระภรรยาเจ้า ที่เป็นลูกหลวงในรัชกาลก่อน ประสูติพระราชโอรส ธิดา ก็เป็น ทูลกระหม่อมแต่ประสูติเลย กระทู้: ที่มาของคำเรียกลำลองเจ้านาย เริ่มกระทู้โดย: Kiangsak loekaudom ที่ 12 ส.ค. 20, 20:04 อย่างพระองค์เจ้าชั้นโท เรียกลำลองว่า พระองค์ชาย แล้วบรรดาพระโอรสธิดาจะเรียกท่านว่าอะไรครับ ใช่เรียกเรียนพระองค์พ่อหรือเปล่าครับ แต่เห็นเขาเรียกกันว่าท่านพ่อเป็นส่วนมาก แล้วท่านพระองค์ล่ะครับ คือชั้นไหน
|