เรือนไทย

^
เป็นไปได้มาก

ทำไมไม่คิดว่าเป็นพระนิพนธ์ล่ะคะ
ท่านอาจจะนิพนธ์ตั้งแต่ก่อนประชวรก็ได้นี่นา

พระโรคที่ท่านเป็นมันทำลายสมองด้วยหรือเปล่าครับ?

Morbus Gallicus หรือ French Pox ก็คือซิฟิลิสครับ ซึ่งก็เข้าใจว่าเป็นโรคเดียวกับ 'คุดทะราด' หรือ 'คชราด' โรคสำหรับบุรุษที่กล่าวถึงในพงศาวดาร(ปัจจุบันคุดทะราดใช้เรียกโรค yaws แต่เข้าใจว่าสมัยอยุทธยาจะใช้เรียกรวมกับซิฟิลิสด้วย ทั้งสองโรคติดเชื้อ Treponema pallidum เหมือนกัน) ถ้าเป็นในระยะที่สาม(Tertiary state)หรือระยะสุดท้ายก็จะสามารถลุกลามไปทำลายระบบต่างๆของร่างกายรวมถึงระบบสมองและไขสันหลังได้ครับ แต่มักจะพบในคนที่เป็นเรื้อรังนานๆเป็นสิบปีครับ

รูปผิวหนังผู้ป่วยซิฟิลิสระยะที่สอง
(http://img.medscape.com/pi/features/slideshow-slide/derm-hiv/fig9.jpg)

หลายๆแหล่งอ้างว่าที่เรียกพระนามพระองค์ว่า 'เจ้าฟ้ากุ้ง' เพราะพระองค์ตัวงอเนื่องจากโรคลุกลามไปถึงเส้นประสาท(อาจจะส่งผลให้เกิด abnormal gait ได้) บางที่ก็ว่าต้องเดินงอตัวเพื่อลดความเจ็บปวดจนดูเหมือนกุ้ง แต่บางแห่งก็แย้งว่าโรคซิฟิลิสรวมถึงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์(STD)อื่นๆไม่ทำให้ตัวงอได้ ก็อยากทราบเหมือนกันครับว่าในทางการแพทย์ โรคซิฟิลิสสามารถทำให้เกิดการงอตัวได้อย่างที่อ้างมั้ยครับ เพราะเท่าที่ทราบก็ยังไม่มีหลักฐานที่ระบุชัดถึงเรื่องที่มาของพระนาม ไม่แน่ใจว่าจะเป็นการตีความกันไปเองหรือเปล่า

ว่าแต่ทำไมถึงสงสัยว่าโรคนี้ทำลายสมองครับ เพราะเท่าที่ทราบก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่าน่าจะทรงมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับสมองแต่อย่างใดครับ

สงสัยเหมือน อ.เทาชมพูครับ ว่าทำไมถึงทั้งสองท่านถึงคิดว่าพระองค์ไม่น่าจะนิพนธ์ด้วยพระองค์เองล่ะครับ

ลองเทียบเหตุการณ์ตามพระราชพงศาวดารกับหลักฐานของ VOC ให้ดูง่ายๆครับครับ

๑ เมื่อเดือนเมษายน ค.ศ. ๑๗๕๖(พ.ศ.๒๒๙๙) เกิดเหตุการณ์สำคัญขึ้นในราชสำนักไทย
๒ เป็นเวลาราวๆ 1 ปีที่ "Kpoomprincs" ( มกุฎราชกุมาร / อุปราช ) ประชวรด้วยโรค Morbus Gallicus กามโรคชนิดหนึ่งที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า "French Pox" เลยเข้าวังหลวงไม่ได้ทรงประทับอยู่แต่ในวังของพระองค์เอง ( วังหน้า )
"ณ เดือน ๖ ปีกุนสัปตศก(จ.ศ.๑๑๑๗ พ.ศ.๒๒๙๘) ฉลองวัดพระยาคำ อนึ่งกรมพระราชวังบวรสถานมงคล ประชวรพระโรคสำหรับบุรุษกลายไปเป็นโรคคชราค แต่ไม่ได้เสด็จเข้าเฝ้าถึง ๓ ปีเศษ..."


๓ ในช่วงที่ทรงพระประชวร พระมหาอุปราชทรงสั่งลงโทษข้าหลวง ( แม้ข้าหลวงที่สำคัญ ) อย่างรุนแรง นอกจากนั้นแล้วยังทรงวิวาทกับพระราชโอรสของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษอีกพระองค์หนึ่ง Tjauw Sakew ( ถอดเสียงออกเป็น "เจ้าสระแก้ว" น่าที่จะหมายถึง กรมหมื่นสุนทรเทพ ซึ่ง พระราชพงศาวดารว่าทรงประทับอยู่ ณ พระตำหนักสระแก้ว ) เจ้าฟ้ากุ้งได้สั่งให้ลูกน้องไปล้อมที่ประทับของ "Tjauw Sakew" แต่กรมหมื่นสุนทรเทพพร้อมบรรดาพระราชโอรสของพระองค์ทรงสามารถหลบหนีไปได้ แล้วเข้าไปที่พระราชวังหลวง เข้าเฝ้าสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษและกราบบังคมทูลเรื่องราวทั้งหมด
"วันหนึ่งมีพระบัณฑูรให้มาเอาตัวเจ้ากรม ปลัดกรม นายเวร กรมหมื่นจิตรสุนทร กรมหมื่นสุนทรเทพ กรมหมื่นเสพภักดี มาถามว่า เจ้ากรมเป็นแต่หมื่น จัดกันในกรมตั้งเป็นขุน แล้วทำสูงกว่าศักดิ์ ให้ลงอาญาโบยหลังคนละ ๑๕ ทีบ้าง ๒๐ ทีบ้าง เพลากลางคืนให้คนเข้ามาด้อมมองอยู่ประตูสระแก้ว กรมหมื่นสุนทรเทพเกรงจะทำร้าย เพลากลางคืนเสด็จประชุมอยู่ที่ข้างโรงเตียบ ต่อมาเพลากลางวันเสด็จไปอยู่ ณ ตำหนักสระแก้ว ได้ประมาณ ๙ วัน ๑๐ วัน  กรมหมื่นสุนทรเทพทำเรื่องราวกราบทูล พระกรุณาเป็นการลับ ว่ากรมพระราชวังบวรสถานมงคลเสด็จเข้ามาทำชู้ด้วยเจ้าฟ้านิ่ม เจ้าฟ้าสังวาล ถึงในพระราชวังหลวงเป็นหลายครั้ง..."


๕ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษทรงออกพระโอษฐ์เรียกพระมหาอุปราชเข้าเฝ้า ทีแรกนั้นพระมหาอุปราชหายอมไม่ แต่ในที่สุดพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษทรงขู่ว่า ถ้าไม่มาเข้าเฝ้าแล้วไซร้พระองค์จะทรงมาจับตัวไปเอง เจ้าฟ้ากุ้งจึงทรงยอมเข้าไปในพระบรมหาราชวัง พระมหาอุปราชทรงนำอาวุธ ( ดาบ ) ติดพระองค์ไปด้วย พร้อมทั้งบริวารก็ถืออาวุธจำนวนหนึ่ง ทรงเดินถือดาบเข้าไปในพระบรมมหาราชวัง ( แต่บริวารของพระองค์ไม่สามารถเข้าไปได้ ) แต่ในที่สุดก็ทรงยอมยื่นดาบให้ "เจ้านายพระองค์หนึ่ง" ( ไม่กรมหมื่นจิตรสุนทร กรมหมื่นสุนทรเทพ กรมหมื่นเสพภักดี หรือไม่ก็ กรมหมื่นเทพพิพิธ ) ก่อนเข้าเฝ้า สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษทรงตรัสถามพระมหาอุปราชเรื่องการถืออาวุธเข้ามาในวังเพื่อที่จะฆ่า "Tjauw Sakew" แต่พระมหาอุปราชไม่ทรงตอบคำถามดังกล่าว
"...พระเจ้าอยู่หัวให้ชำระกรมฝ่ายในเป็นสัตย์ แล้วจึงสั่งพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าธิดา เจ้าฟ้าสุริยวงศ์ ให้ไปเชิญเสด็จกรมพระราชวังบวรสถานมงคล เจ้าฟ้าธิดา เจ้าฟ้าสุริยวงศ์ กราบทูลว่า เป็นอริอยู่จะไปเชิญเสด็จมิได้ เจ้าจอมจันท์มารดาพระเจ้าลูกเธอพระองค์กระแหจึงไปเชิญเสด็จ กรมพระราชวังมาจะขึ้นฉนวนวังหน้า มหาดเล็กที่ล่วงมารับเสด็จนั้นกราบทูลว่า ประตูเสาธงชัยปิด ก็หาเสด็จ ขึ้นไม่ล่องลงไปประทัพอยู่ที่ฉนวนน้ำประจำท่า ประตูฉนวนก็ปิด เรือพระที่นั่งล่วงลงมาเสด็จขึ้นสะพานใต้ระหัดน้ำ ทรงพระเสลี่ยงมาถึงศรีสำราญ ทอดพระเนตรเห็นคนนั่งอยู่ริมศาลาลูกขุนท้ายสระเป็นอันมาก จะให้กลับพระเสลี่ยง หลวงศรีผาวังทูลว่า ขอพระราชทานเสด็จไปเฝ้าจึงจะชอบ ก็เสด็จเข้าไปอยู่ ณ ทิมดาบ จึงมีพระราชโองการสั่งมหาดเล็ก ให้ออกมาเชิญเสด็จไป ณ ตำหนักสองห้องข้างทิมสงฆ์..."


๖ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษทรงให้จับตัวพระมหาอุปราชไว้และล่ามโซ่ทั้งที่มือและเท้า ( การจองจำห้าประการ ) ทรงห้ามมิให้ผู้ใดเข้าไปหาถ้าไม่ได้รับพระราชานุญาติจากพระองค์ ให้เจ้าองค์หนึ่ง ( ไม่กรมหมื่นจิตรสุนทร กรมหมื่นสุนทรเทพ กรมหมื่นเสพภักดี หรือไม่ก็ กรมหมื่นเทพพิพิธ ) ขุนนาง ๒ คน คอยเฝ้าคุมอยู่ระหว่างที่เสวยพระกระยาหาร เนื่องจากพระมหาอุปราชไม่อยากเสวยพระกระยาหารนัก พระองค์จึงทรงเสวยได้น้อยมากในเวลา ๓ วัน ที่พระมหาอุปราชติดคุกอยู่ก้ได้มีคนนำเอาเรื่องราวต่างๆที่เกี่ยวกับพระมหาอุปราชมากราบทูลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษหลายเรื่อง
๗ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษจึงมีพระราชดำรัสสั่งให้ "Tjauw Sakew" กับ
"Tjauw Cromme Kiesa Poon" ( กรมหมื่นจิตรสุนทร ) พร้อมทั้งเจ้าพระยาจักรี , เจ้าพระยาพระคลัง เป็นผู้สอบสวนพระมหาอุปราช แต่ก็ไม่ได้รับคำตอบอะไรเลย สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษทรงลงพระอาญาให้โบยพระมหาอุปราช ๒๐ ที แต่ก็ไม่ได้ผล หลังจากนั้นพระมหาอุปราชทรงถูกโบยอีก ๒๐ ที และให้เผา “ ปลายพระบาท “ อีกด้วย ( นาบพระบาท ) ถึงกระนั้นก็ยังไม่ได้ผลนัก จึงมีพระราชดำรัสให้จับข้าหลวงสำคัญๆของพระมหาอุปราชเข้าคุกให้หมด เพื่อสอบสวนความต่างๆ ซึ่งได้มีการทรมานเฆี่ยนตีข้าหลวงเหล่านี้
"...แล้วสั่งพระมหาเทพให้จำห้าประการ แล้วมีกระทู้ถามกรมพระราชวังรับเป็นสัตย์ วันแรมค่ำหนึ่งเดือน ๕ ให้เฆี่ยน ณ ริมตำหนักสองห้องได้ ๒๐ ที กรมหมื่นสุนทรเทพขึ้นไปกราบทูลว่าจุกนักให้แก้เสีย ทรงพระกรุณาให้ริบ ครั้นแรม ๒ ค่ำเฆี่ยน อีก ยกหนึ่ง ๒๐ นาที แรม ๓ ค่ำอีกยกหนึ่ง ๒๐ ที แล้วให้นาบพระบาท..."


๑๐ พอเจ้านาย ๒ องค์ เสนาบดี ๒ คนนี้ ( ดูข้อ ๗ ) รายงานเรื่องราวต่างๆนี้กราบบังคมทูลสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษ
"...กรมหมื่นสุนทรเทพขึ้นไปกราบทูลว่าจุกนักให้แก้เสีย...กรมหมื่นเทพพิพิธทูลว่า ได้ลงพระราชอาชญา ๖๐ ทีแล้ว..."


๑๒ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษทรงตกพระทัยมาก พอได้ยินเรื่องราวต่างๆ เกี่ยวกับพระมหาอุปราช จึงทรงมีรับสั่งให้เฆี่ยนตีพระมหาอุปราชอีก ๕๐ ที และให้เอาเหล็กร้อนๆมาจ่อที่หน้าผาก แขน และขา
"...แล้วให้ข้าทูลละอองธุลีพระบาทปรึกษาพร้อมกันว่า โทษถึงตายเป็นหลายข้อ ขอพระราชทานให้สำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์ตามประเพณี จึงทรงพระกรุณาตรัสขอชีวิตไว้ แต่ให้นาบพระนลาฎ..."


๑๓ ส่วนพระมเหสีและพระสนมทั้งสี่องค์นั้นทรงถูกเฆี่ยนตีองค์ละ ๕๐ ที จนสิ้นพระชนม์ทั้งหมด บริวารของพระมหาอุปราชต่างถูกโบยทั้งสิ้นและมีที่เสียชีวิต ๒ ราย
"...เจ้าฟ้าสังวาลนั้น ให้เฆี่ยนยกหนึ่ง ๓๐ ที อยู่ ๓ วันก็ถึงแก่พิราลัย กรมพระราชวังนั้น เฆี่ยนอีก ๔ ยกเป็น ๑๘๐ ก็ดับสูญสิ้นพระชนม์ จึงให้นำเอาศพไปณวัดชัยวัฒนารามทั้งสององค์"


๑๔ เมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน ค.ศ. ๑๗๕๖ พวกชาวฮอลันดาได้ข่าวว่า "พระมหาอุปราชทรงสิ้นพระชนม์แล้ว" พระองค์ก็ทรงมีพระราชดำรัสสั่งให้โบยพระมหาอุปราชอีก ๕๐ ที มีการซักถามพระมหาอุปราชอีกด้วยว่า ทรงรับสั่งให้ทำกุญแจเข้าไปในพระบรมหาราชวังเพื่อการอันใด ทรงตอบว่าเพื่อที่จะได้เข้าไปหา ( เป็นชู้ ) พระมเหสีและพระสนมถึง ๔ องค์ด้วยกัน
"...แลให้ต่อว่ากรมพระราชวังว่า อ้ายปิ่นกลาโหม คบหากับมารดา เจ้ามิตร เป็นแต่เมียข้าเฆี่ยนถึง ๗๐๐ จนตายกับคา นี่มาคบหากับเมียเจ้าทั้งสององค์ แล้วก็เกิดพระราชบุตรด้วย ๓ องค์ ๔ องค์ จะแบ่งเป็น ๓ ส่วน ยกเสีย ๒ ส่วน จะให้เฆี่ยนส่วนหนึ่งแต่ ๒๓๐ ที จะว่าประการใด กรมพระราชวังบวรสถานมงคลว่า จะขอรับพระราชอาชญาตามจะทรงพระกรุณาโปรด..."



น่าสนใจว่านอกจากเจ้าสามกรมแล้ว ก็ยังปรากฏว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรก็ทรงมีความขัดแย้งกับเจ้านายฝ่ายในอย่างเจ้าฟ้าธิดากับเจ้าฟ้าสุริยวงศ์ซึ่งเป็นพระขนิษฐาร่วมพระมารดาด้วย โดยพงศาวดารระบุว่าถึงเป็น 'อริ' จนไม่สามารถไปทูลเชิญเสด็จมาเฝ้าได้ทั้งๆที่เป็นพระราชโองการของพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ สันนิษฐานว่าความขัดแย้งในที่นี้น่าจะเป็นอะไรที่มากกว่าเรื่องทำนองพี่น้องไม่ชอบกันแบบธรรมดาครับ

เมื่อวานนี้ไม่มีเวลาเข้ามาตอบคำถามว่าทำไมผมจึงเห็นคล้อยตามคุณคนโคราช แต่ถ้าตอบก็คงตอบได้เพียงสั้นๆว่า จิตใจของคนที่มีอารมณ์สุนทรีย์ขนาดเขียนกวีนิพนธ์ได้ระดับนั้น ย่อมจะมีจิตใจคนละชนิดกับคนอย่างเจ้าฟ้ากุ้ง ที่เราเรียนรู้จากหน้าตำนานประวัติศาสตร์

เช้านี้เห็นที่คุณคนโคราชอรรถาธิบายแล้ว ผมคงจะไม่ต้องเพิ่มในประเด็นนี้

๑๐๘   เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์     ไชยเชษฐสุริย์วงศ์เพียร
          แต่งไว้ให้สถิตเสถียร จำเนียรกาลนานสืบไป ฯ

          เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์เจ้า  ทรงเขียน
         ไชยเชษฐสุริย์วงศ์เพียร  เลิศหล้า
          แต่งไว้ให้สถิตเสถียร    ในโลกย์
         จำเนียรกาลนานช้า      อ่านอ้างสรรเสริญ ฯ

กาพย์ท่อนบนและโคลงสี่ที่ตามต่อมานี้เอง ที่ทำให้คนทั้งปวงคล้อยตามว่าผู้นิพนธ์คือ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์     

แต่ถ้าดูสำนวนของโคลงบทต่อมาเหล่านี้ จะเห็นร่องรอยของผู้แต่งถวาย มีหรือที่เจ้านายพระองค์ใดจะทรงนิพนธิ์ยกยอตัวเองอะไรจะขนาดนั้น ผมไม่เคยเห็น ปกติพระนิพนธ์ของเจ้านายพระองค์ใดหากจะทรงออกพระนามก็จะไม่มีพระยศนำ จะใช้พระนามเฉยๆ

แต่นี่ ถ้านำเฉพาะสามบทนี้ไปแสดง คนอ่านก็ต้องบอกว่าเป็นอื่นที่ไม่ใช่เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ จึงจะแต่งขึ้นแบบนี้
ถ้าเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ทรงนิพนธิ์ด้วยพระองค์เองอย่างนี้ คงโดนเจ้านายด้วยกันโห่แน่นอน

   ๑๐๙ เจ้าฟ้าหนุ่มน้อยราช       กุมาร
         ธรรม์ธำรงกลอนการ     ยั่วแย้ม
         ธิเบศร์วราสถาน         ไชยเชษฐ
         สุริย์วงศ์ทรงโคลงแต้ม    แต่งไว้วานสงวน ฯ

         เจ้าฟ้าเลิศล้ำโพธิ           สมภาร
         กรมขุนหลวงพญากราน    กราบเกล้า
         เสนานราบานใจชื่น         ชมนา
         พิทักษ์รักษาเช้า            ค่ำด้วยใจเกษม ฯ

         จบจนจอมโลกย์เจ้า         คืนวัง
         บพิตรสถิตบัลลังก์          เลิศหล้า
         ริร่างกาพย์โคลงหวัง        ชนโลก อ่านนา
         บูรณ์พระโคลงเจ้าฟ้า       ธิเบศร์เจ้าจงสงวน ฯ

ไม่เคยสังเกตจุดนี้เลย เป็นเรื่องที่น่าสนใจมากๆครับ บทที่ ๑๐๙ อ่านแล้วชัดเจนว่าเป็นการแต่งยอพระเกียรติ ผิดธรรมชาติที่จะเขียนชมตนเองอย่างที่ว่าครับ

ในเรื่องของกาพย์เห่เรือตอนเห่ชมกระบวนเรือซึ่งอยู่ในมุมมองบุคคลที่ ๓ จะเป็นไปได้ไหมครับว่ากาพย์เห่เรือนี้ไม่ได้แต่งขึ้นเพื่อบันทึกภาพการเดินทางสดแบบนิราศ แต่แต่งเพื่อใช้ในการเห่เรือแบบที่ในยุคปัจจุบันจะมีการแต่งบทเห่เรือเพื่อเฉลิมพระเกียรติเมื่อมีกระบวรพยุหยาตราชลมารคเป็นคราวๆไป ดังนั้นอาจจะเป็นไปได้มั้ยครับว่าแต่งเตรียมไว้ล่วงหน้าก่อน(แต่ใครแต่งจริงๆนั้นเป็นอีกเรื่องหนึ่ง)

ผมเอนเองไปตามข้อสันนิษฐานที่ว่ากำสรวลสมุทรน่าจะเป็นวรรณคดียุคต้นอยุทธยามากกว่าครับ เพราะรูปแบบภาษาเก่าแก่กว่าภาษาสมัยสมเด็จพระนารายณ์ เมื่อเทียบกับวรรณกรรมสมัยสมเด็จพระนารายณ์เองหรือการสะกดคำในบันทึกของออกพระวิสุทสุนธร(ปาน)ที่ไปฝรั่งเศส ภาษานั่นใกล้เคียงกับทวาทศมาสหรือยวนพ่ายมากกว่า รวมถึงเส้นทางการเดินทางที่ไม่ได้ผ่านคลองลัดสายต่างๆที่ได้ขุดขึ้นก่อนสมัยสมเด็จพระนารายณ์

นอกจากนี้ในจินดามณีที่แต่งสมัยสมเด็จพระนารายณ์ เขียนว่า "ผิจะเอากลอนห้าใส่ ให้เอาด้วยกันทั้งสี่บท อย่าได้ลดโคลงต้น คืออุปาทวาทศ คำสวรสมุทร สมุทรโฆษ พระนนท์ กษัตรีสังวาส ศรีอุมาธิการย พระยศราชาพิลาป อย่าได้เอาคำบูราณนั้นมาใส่ ผิจะดูเยี่ยงให้ดูเยี่ยงกลบท"  เป็นการสื่อว่ากำสรวลสมุทรเป็นวรรณกรรมเก่า ซึ่งมีมาก่อนสมัยสมเด็จพระนารายณ์ครับ

“บาสรีจุฬาลักษณ์” อาจจะไม่จำเป็นว่าต้องเป็นน้องสาวของพระเพทราชา เพราะ 'ศรีจุฬาลักษณ์' เป็นตำแหน่งสนมเอกที่มีอยู่ในกฎมณเฑียรบาลอยู่แล้ว

ดูจากร่ายตอนแรกสุดที่มีข้อความว่า "ราเมศไท้ท้าวต้งง แต่งเอง ฯ" สันนิษฐานได้ว่าผู้แต่งเป็นพระมหากษัตริย์ครับ(แต่จะแต่งเองหรือเปล่าอันนี้ไม่ทราบ)

ผมคิดว่าจิตใจนิสัยของแต่ละคนสามารถสื่อออกมาผ่านบทกวีได้บ้างแต่ก็ไม่น่าจะตายตัวว่านิสัยแบบไหนแล้วจะต้องแต่งสำนวนออกมาแบบนั้นตลอด กวีหลายๆคนก็ใช้ว่าจะมีอุปนิสัยที่ดีนัก แต่ก็สามารถแต่งบทประพันธ์ที่ไพเราะได้

ตัวอย่างเช่นเพลงยาวเรื่องตีเมืองพม่า พระราชนิพนธ์ของกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาททรงใช้สำนวนภาษาที่ดุดัน แข็งกร้าว สอดคล้องกับที่กล่าวกันว่าทรงมีพระอุปนิสัยดุดัน แต่ในบางครั้งก็ปรากฏว่าพระองค์ทรงใช้สำนวนที่แตกต่างออกไปอย่างในนิราศกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท เสด็จไปปราบพม่าเมืองนครศรีธรรมราชก็ทรงใช้ภาษาบรรยายถึงนางอันเป็นที่รักได้ผิดกันเป็นคนละคนเลย

นอกจากนี้ในเรื่องอุปนิสัยของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรเท่าที่ปรากฏนอกจากเรื่องเคยไปลอบทำร้ายกรมขุนสุเรนทร์พิทักษ์ในผ้าเหลืองหรือหาเรื่องเจ้าสามกรม จะตัดสินเลยว่าทรงมีอุปนิสัยอย่างที่ว่ามาทั้งหมดจนไม่น่าจะแต่งบทกวีที่ไพเราะได้ ความเห็นส่วนตัวผมว่ายังมีหลักฐานไม่เพียงพอครับ


ผิดถูกอย่างไรขออาจารย์ทั้งหลายชี้แนะด้วยครับ

มันไม่มีธรรมเนียมที่กวีผู้ไม่ได้แต่งผลงานเอง จะประกาศอย่างองอาจว่าตัวเองเป็นผู้แต่ง ค่ะ  
ส่วนเรื่องชมหรือยอเกียรติตัวเอง ไม่ได้อยู่ในข้อห้ามว่าทำไม่ได้     กวีไทยมี -ไม่ใช่ไม่มี - ที่ชมตัวเอง   อย่างสุนทรภู่ที่ประชาสัมพันธ์ตัวเอง ในเพลงยาวถวายโอวาท ว่า

"อย่างหม่อมฉันอันที่ดีและชั่ว               ถึงลับตัวก็แต่ชื่อเขาลือฉาว
เป็นอาลักษณ์นักเลงทำเพลงยาว              เขมรลาวลือเลื่องถึงเมืองนคร"

เจ้าฟ้ากุ้งทรงนิพนธ์อีก 2 เรื่องคือนันโทปนันทสูตรคำหลวง และพระมาลัยคำหลวง   ระหว่างหลบราชภัยไปผนวช      เป็นหนังสือที่แต่งยาก และไพเราะด้านถ้อยคำอย่างสูง    
ที่น่าสังเกต คือคำหลวง ใช้กับพระราชนิพนธ์ของพระมหากษัตริย์  ไม่ว่าจะทรงแต่งเองหรือเป็นองค์อุปถัมภ์ให้นักปราชญ์ราชบัณฑิตแต่งก็ตาม   เช่นมหาชาติคำหลวง    ไม่ใช่พระนิพนธ์ของเจ้านาย     เจ้าฟ้ากุ้งท่านทรงใช้คำหลวงกับพระนิพนธ์ของท่านถึง 2 เรื่อง  ก็แสดงความมั่นใจในพระองค์เองอยู่มากโข กว่าจะต้องขึ้นครองราชย์แน่นอน
เรื่องนี้ก็คงเป็นเสี้ยนตำพระทัยพระราชบิดาอยู่เหมือนกัน     ว่ากงเกวียนจะย้อนรอยกำเกวียน  เพราะพระเจ้าบรมโกศเองก็ขึ้นครองราชบัลลังก์ด้วยการแย่งชิงราชสมบัติ

หรือท่านทั้งหลายจะคิดว่า กวีนิรนามตามไปแต่งคำหลวงถวายถึงในวัด  ถ้างั้นก็จนใจค่ะ

พูดถึงนิสัยหรือความประพฤติส่วนตัวของกวีหรือศิลปิน   ที่แตกต่างจากความงดงามของผลงานจนเหมือนเป็นคนละคน เกิดจากความเข้าใจผิดของคนอ่านโดยมากที่คิดว่าคนที่สร้างอะไรที่ละเอียดอ่อนสวยงามได้ขนาดนี้ น่าจะมีจิตใจอ่อนโยน ห่างไกลความโหดเหี้ยม หรือความไม่ดีไม่งามทั้งปวง     เพราะฉะนั้นรับไม่ได้กับกวีหรือศิลปินที่ส่วนตัวห่างไกลจากภาพลักษณ์
ความจริง พรสวรรค์ก็เป็นอย่างหนึ่ง   ศีลธรรมก็เป็นอีกอย่างหนึ่ง
ถ้าจะเอาไม้บรรทัดศีลธรรมมาวัด   กวีจำนวนมากคงลงกระทะทองแดงมากกว่าขึ้นสวรรค์ชั้นกวี     เชคสเปียร์ทิ้งเมียทิ้งลูกเล็กๆมาอยู่ลอนดอนตั้งแต่หนุ่มจนแก่ แถมมีนางบำเรออยู่ทางนี้ด้วย  ผิดศีลข้อกาเมเต็มๆ  สุนทรภู่ก็เป็นคนขี้เมา สารภาพเอาไว้เอง ผิดศีลข้อสุรา  

ถ้าจาระไนเรื่องส่วนตัวของกวีหรือศิลปินบันลือโลก จะพบว่าส่วนใหญ่ก็สีเทาๆตามประสามนุษย์ปุถุชนกันทั้งนั้นละค่ะ

นิดเดียวแหละครับ

ถ้ากวีหรือศิลปินจะประพฤติผิดศีลธรรมจรรยาในเรื่อกาเมสุมิฉา หรือสุราเมรยะ ผมก็เห็นว่าเป็นธรรมดา ถือเป็นธรรมชาติของคนเหล่านี้ก็คงได้ แต่การผิดในข้อปาณาติบาตชีวิตมนุษย์มิได้เป็นปัจจัยของอารมณ์สุนทรีย์ กวีที่มีจิตใจเหี้ยมเกรียมคงไม่สะท้อนออกมาในบทกวีที่งามสลวยได้ขนาดนี้

ต้องถามหลวงเสนียบริรักษ์ (คงแป๊ะ )ค่ะ

ชั่วโมงนี้หญ้าแพรกขอหลบออกไปฟังห่างๆก่อน
อาจารย์ใหญ่ กับ อาจารย์ใหญ่ !!

เค้าชื่อ"อาจารย์ใหญ่กว่า"นะคะ คุณ Jalito

เชิญชมภาพวาดฝีมือฮิตเลอร์
พระแม่มารีกับพระกุมารเยซู

http://sobadsogood.com/2013/07/22/25-rarely-seen-artworks-painted-by-adolf-hitler/ (http://sobadsogood.com/2013/07/22/25-rarely-seen-artworks-painted-by-adolf-hitler/)

เรื่องนี้ผมยังคิดว่าเป็นหนึ่งในข้อกล่าวหาที่ซัดทอดกรมพระราชวังบวรซึ่งอาจจะจริงหรือไม่จริงก็ได้ครับ เพราะพระองค์ก็มีศัตรูทางการเมืองอยู่มาก

ส่วนเรื่องตัดมือตัดนิ้ว ถ้ายึดตามบรรทัดฐานของชาวตะวันตกอาจจะดูโหดร้ายแต่ผมคิดว่าเป็นการลงโทษที่ค่อนข้างธรรมดาของไทยซึ่งก็มีปรากฏการลงโทษโหดๆเช่นเอามะพร้าวห้าวยัดปาก ตัดปาก ตัดหู ตัดเท้า ผ่าอกเอาเกลือทา

การตัดนิ้วตัดมือเองก็มีปรากฏเป็นบทลงโทษอยูในพระไอยการอาญาหลวงหลายมาตราครับเช่นการหมิ่นประมาทพระบัณฑูร ซึ่งน่าจะเข้าข่ายนี้ครับ

อาจารย์ใหญ่กว่าขอมุดลงเวทีไปก่อนนะครับ บ๋ายบาย

Shane! come back, Shane

 (http://www.youtube.com/watch?v=2lAY-rRRa4o[/url)

กลับทำพรื๊อ กลับไปก็ตายโลด ;D

อะน่า...
ไม่ถึงตายหรอกค่ะ  อย่างมากก็โคม่า
แต่ไม่เป็นไร เรือนไทยมีคุณหมอชุมนุมกันแยะ   คงช่วยทัน

เชนไปแล้วไปลับน่ะนายจ๋า ถ้าหันหลังคืนกลับก็บ่ใช่หนังคลาสสิกแร้ว

อ้าวอย่างนี้ก็เหลือผมอยู่ฝ่ายนี้คนเดียวสิครับ แย่แน่

ไม่เป็นไรครับ คุณคนโคราชสู้ต่อได้เลย เดี๋ยวถ้าชนะแล้วผมค่อยออกมาช่วย

ไม่เข้าใจว่าคุณ Koratian ตีความอย่างไรถึงคิดว่าสองบทสุดท้ายเจ้าฟ้ากุ้งไม่ได้แต่งเอง

การแต่งกวีนิพนธ์กาพย์กลอนโคลงฉันท์หรือร่าย ในสมัยอยุธยา เขามีไว้ออกเสียงดังๆ  จะเอาไว้เทศน์หรือเอาไว้ขับก็แล้วแต่จุดประสงค์  แต่ไม่ได้มีเอาไว้อ่านกันเงียบๆในใจอย่างสมัยนี้   
กาพย์เห่เรือของเจ้าฟ้ากุ้งก็เช่นกัน เอาไว้เห่  ต้องเห่เป็นด้วย  จึงจะฟังเพราะ
โคลงสองบทนี้ระบุไว้ชัดเจนว่า กาพย์ห่อโคลงของเจ้าฟ้าท่าน ต้องอ่านเป็นเสียงขับ เรียกว่าทำนองเสนาะ    ถ้าขับไม่เป็น ออกเสียงไปตรงๆอย่างอ่านหนังสือ ก็จะฟังไม่เพราะ    กวีท่านก็เลยเขียนกำกับเอาไว้
คนที่พิถีพิถันแม้กระทั่งการอ่านออกเสียง กำชับกำชาไว้ว่าอย่ามาอ่านทื่อๆเหมือนอ่านหนังสือ   ก็น่าจะเป็นเจ้าของเรื่องเขียนเอาไว้เอง   คนอื่นจะมาบอกแทนได้อย่างไร

    พงศาวดารไทยกับจดหมายเหตุฝรั่งให้น้ำหนักสาเหตุการสิ้นพระชนม์ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ต่างกัน     ของไทยเราไปให้น้ำหนักเรื่องชู้สาว  ของฝรั่งออกมาในรูปของความมั่นคงภายใน และความระแวงในการชิงอำนาจกันเอง
     เรื่องเจ้าฟ้านิ่มกับเจ้าฟ้าสังวาลย์   สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ทรงสันนิษฐานว่าเป็นองค์เดียวกัน    เห็นได้จากเมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว มีการบันทึกถึง "สองพระองค์" คือฝ่ายชายกับฝ่ายหญิง   ถูกนำศพไปไว้ที่วัดไชยวัฒนาราม   ไม่ใช่ "สามพระองค์"   ทุกวันนี้ก็ยังมีร่องรอยเจดีย์เหลืออยู่องค์หนึ่ง อีกองค์หนึ่งสูญหายไปเหลือแต่ร่องรอยฐาน

   ทีนี้มาพูดถึงข้อเท็จจริงที่ตรงกันทั้งฝรั่งและไทย    คือเรื่องการประชวรพระโรคซิฟิลิสของเจ้าฟ้ากุ้ง    ทรงพระประชวรนานเป็นปี (คือตั้งแต่ 1 ปีเศษถึง 3 ปี) ขนาดพระโรคแสดงออกทางร่างกายให้เห็น  จนเข้าวังหลวงไม่ได้  ประทับอยู่แต่ในวังของพระองค์เอง  คนที่ป่วยขนาดนี้ยังลอบเข้าวังไปคบชู้อย่างสม่ำเสมอได้ก็แปลกประหลาดมาก     ผู้หญิงคนไหนยอมต้อนรับได้โดยไม่รังเกียจก็ยิ่งประหลาดหนักเข้าไปอีก  จึงคิดว่า มันทะแม่งจนไม่น่าจะเป็นความจริง
   ทั้งนี้  ไม่ได้หมายความว่า ท่านบริสุทธิ์ 100% ในเรื่องนี้  แต่คิดว่าเป็นเรื่องเดิมที่เกิดขึ้นนานมาแล้วก่อนประชวร   เพราะมีการกล่าวถึงในพงศาวดารเล่มไหนจำไม่ได้แล้วว่า ทรงรักใคร่กับเจ้าฟ้าสังวาลย์มาก่อนฝ่ายหญิงจะต้องมาเป็นพระมเหสีของพ่อ   แต่เมื่อเจ้าฟ้าสังวาลย์เป็นฝ่ายในไปแล้ว  ก็คงต้องเลิกรากันไป   หรือถ้าไม่เลิกก็คงแอบพบปะกันอยู่อีกระยะหนึ่งตอนยังหนุ่มสาว ก่อนจะเลิกกันไปเองเมื่ออายุมากขึ้น    เจ้าฟ้าสังวาลย์เองก็มีพระธิดากับพระเจ้าบรมโกศ 2 พระองค์คือเจ้าฟ้ากุณฑลกับเจ้าฟ้ามงกุฎ

   หลักฐานที่นำมาแสดงตอนต้นกระทู้นี้ คือพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุทธยาฉบับพันจันทนุมาศ(เจิม)เล่าว่า
    "นี่มาคบหากับเมียเจ้าทั้งสององค์ แล้วก็เกิดพระราชบุตรด้วย ๓ องค์ ๔ องค์"
   ถ้าเป็นจริง เจ้าฟ้ากุณฑลกับเจ้าฟ้ามงกุฎก็ไม่น่าจะรอดพระราชอาญาไปได้  เพราะเป็นลูกชู้     พ่อแม่ตายคาหลักประหารลูกคงไม่รอดอยู่ดี     แต่ก็ไม่เห็นมีการบันทึกในเรื่องนี้   ท่านก็ยังรอดมาแต่งพระนิพนธ์ดาหลังกับอิเหนาให้เหลือร่องรอยมาแต่งต่อกันในสมัยรัตนโกสินทร์   แสดงว่าทั้งสองพระองค์เป็นพระราชธิดาพระเจ้าบรมโกศ   ไม่ใช่ลูกอันเกิดจากเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์

เจ้าฟ้านิ่มกับเจ้าฟ้าสังวาลย์เป็นคนละองค์ครับ ดูจากข้อความในพงศาวดารที่ว่า "นี่มาคบหากับเมียเจ้าทั้งสององค์ แล้วก็เกิดพระราชบุตรด้วย ๓ องค์ ๔ องค์" แล้วพระนามก็ห่างไกลกันมาก แต่พระราชพงศาวดารกลับไม่ได้กล่าวถึงการลงอาญาเจ้าฟ้านิ่ม ไม่รู้ว่าบันทึกตกหล่นไปหรือไม่ บางทีอาจจะโดนลงอาญาแต่ไม่ถึงตายเลยไม่มีการกล่าวถึงว่าถูกนำไปฝังที่วัดชัยวัฒนารามครับ

ขอแก้ตรงชื่อพระบิดาเป็นพระองค์เจ้าแก้วครับ(ไปจำสับสนกับพระองค์เจ้าดำซึ่งเป็นโอรสพระเพทราชาเหมือนกัน)  ที่ว่าเจ้าฟ้านิ่มกับเจ้าฟ้าสังวาลย์เป็นพี่น้องกันมีอยู่ความแทรก "คำให้การ" เกี่ยวกับสมัยพระนครศรีอยุทธยาตอนปลาย ซึ่งเนื้อความใกล้เคียงกับคำให้การขุนหลวงหาวัดฉบับหลวงจะระบุว่าพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศมีพระนัดดาที่เป็นเจ้าฟ้า ๓ องค์ตามลำดับพระชนมายุคือ เจ้าฟ้าจิต กรมขุนสุรินทรสงคราม เจ้าฟ้าสังวาลย์ และเจ้าฟ้านิ่มครับ เคยเจอหลักฐานอื่นที่ระบุแบบตรงๆเลยว่าทั้งสององค์เป็นพี่น้องกัน แต่จำไม่ได้ว่าเอามาจากไหร ตอนนี้กำลังหาอยู่ครับ

เรื่องที่ว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงเคยรักใคร่กับเจ้าฟ้าสังวาลย์มาก่อน เท่าที่อ่านพงศาวดารมาหลายฉบับ(ซึ่งก็ชำระมาใกล้เคียงกันเกือบหมด)ยังไม่เคยเจอที่ระบุไว้เลยครับ แต่อาจจะเป็นคนสมัยหลังตีความเอาจากพระนิพนธ์ของพระองค์ซึ่งทรงรำพันถึงนางผู้เป็นที่รัก ก็อาจจะเป็นไปได้ว่าทรงเคยรักใคร่ชอบพอกันมาก่อนตามที่อ.เทาชมพูกล่าวมาครับ อาจจะเป็นไปได้ว่าจะทรงเคยลอบเข้าวังหลวงขณะก่อนจะประชวรคุดทะราด

สำหรับเจ้าฟ้ากุณฑลกับเจ้าฟ้ามงกุฏ ส่วนตัวก็คิดว่าคงจะเป็นพระเจ้าลูกเธอของพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศครับ ในพงศาวดารยังกล่าวว่ามีเจ้าฟ้าสังวาลยังมีโอรสอีกสององค์คือเจ้าฟ้าอาภรณ์กับเจ้าฟ้าสังคีต(หรือสังขีต)  แต่ใน 'บาญชีพระนามเจ้านาย' ในเอกสารคำให้การชาวกรุงเก่าที่แปลจากภาษาพม่ากลับระบุว่ามีโอรสธิดา ๓ องค์(แต่ตอนเขียนพระนามกลับมี ๔?) คือเจ้าฟ้าหญิงขวันตง(น่าจะเพี้ยนจาก กุณฑล) เจ้าฟ้าชายอัมพร(อาภรณ์) เจ้าฟ้าหญิง(ไม่ระบุชื่อ แต่น่าจะเป็นเจ้าฟ้ามงกุฎ) เจ้าฟ้าหญิงอีกองค์หนึ่ง ไม่มีเจ้าฟ้าสังคีต อันนี้ไม่แน่ใจว่าจะเกิดจากความคลาดเคลื่อนของเอกสารในการจดชายเป็นหญิง หรือพงศาวดารคลาดเคลื่อน หรือจริงๆมีเจ้าฟ้าหญิงที่ไม่ระบุชื่อองค์เดียวแต่เขียนซ้ำเป็นสอง(หรือผิดพลาดตอนพิมพ์ก็ไม่ทราบ)

อิงตามความแทรก "คำให้การ" เกี่ยวกับสมัยพระนครศรีอยุทธยาตอนปลาย ซึ่งเนื้อความใกล้เคียงกับคำให้การขุนหลวงหาวัดฉบับหลวง ระบุลำดับอายุของโอรสธิดาเจ้าฟ้าสังวาลย์คือเจ้าฟ้ากุณฑล เจ้าฟ้าอาภรณ์ เจ้าฟ้ามงกุฎ เจ้าฟ้าสังคีต สำดับใกล้เคียงกับบัญชีแต่ไม่มีเจ้าฟ้าสังคีต

ลองคิดเล่นๆแบบไม่มีหลักฐานยืนยันดูว่าในกรณีที่มีเจ้าฟ้าสังวาลมีโอรสธิดา ๓ องค์ตามบัญชีพระนามเจ้านายจริง(เจ้าฟ้าหญิงอีกองค์อาจจะเขียนเกิน) จะเป็นไปได้มั้ยครับที่เจ้าฟ้าสังคีตซึ่งมีอายุน้อยสุดอาจจะเป็นลูกชู้ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร เลยถูกตัดชื่อไปจากบัญชีพระนามเจ้านายที่น่าจะเขียนในเมืองพม่า

ก็น่าคิดว่า พระนามที่หายไปคือเจ้าฟ้าสังคีตหรือเปล่า   ว่าแต่เจ้าฟ้าสังคีต มีหลักฐานไหมคะ  ว่าเป็นหญิงหรือชาย

เจ้าฟ้าทั้งสี่พระองค์น่าจะมีชีวิตมาถึงตอนปลายอยุธยา  จึงเป็นที่จดจำได้ของคนที่เขียนคำให้การชาวกรุงเก่า    ถ้าหากว่าถูกสำเร็จโทษตามพระมารดาไป   ในบันทึกน่าจะมีบอกเอาไว้ เพราะเป็นเรื่องใหญ่มาก ไม่น่าถูกมองข้ามไปได้

ถ้าทรงอยู่ดีมีสุข ไปจนตลอดรัชกาลก็น่าจะไม่ใช่ลูกชู้   

เจ้าฟ้าสังคีต ตามพระราชพงศาวดาร และความแทรกคำให้การระบุตรงกันว่าเป็นพระโอรสครับ

อย่างที่อ.เทาชมพูว่าครับ เรื่องใหญ่ขนาดนี้ถ้าจะสำเร็จโทษก็ควรจะบันทึกไว้ อย่างในกรณีที่พระองค์เจ้าชื่น พระองค์เจ้าเกิด ลูกเธอของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรถูกสำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์ในข้อหาไปลวงเจ้าฟ้ากรมขุนสุเรนทรพิทักษ์มาให้พระบิดาทำร้าย แต่ก็อาจเป็นไปได้ว่าเรื่องมีลูกชู้เป็นเรื่องเสื่อมเสียต่อพระเกียรติของพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ(น่าจะมากกว่าการที่มเหสีเป็นชู้)เลยปิดเงียบไม่กล่าวถึง

แต่ที่กล่าวมานี่ก็เป็นเพียงการตั้งสมมติฐานเล่นๆครับ ไม่มีหลักฐานอะไรยืนยัน

คลิปประกอบการสนทนาครับ
http://www.youtube.com/watch?v=5g9eLiUfr8k (http://www.youtube.com/watch?v=5g9eLiUfr8k)

http://www.youtube.com/watch?v=zYpdDZ-If-k (http://www.youtube.com/watch?v=zYpdDZ-If-k)

เจอเรื่องที่ว่าเจ้าฟ้านิ่มกับเจ้าฟ้าสังวาลเป็นพี่น้องกันอยู่ในพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาแล้วครับ แต่กล่าวว่าพระบิดาคือพระองค์เจ้าดำ โอรสพระเพทราชาที่ถูกสำเร็จโทษในสมัยพระเจ้าท้ายสระ ไม่ใช่พระองค์เจ้าแก้วซึ่งถูกประหารตอนต้นรัชกาลพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ

"ฝ่ายเจ้าพระยาพิศณุโลกก็ยกกองทัพไปช่วยรบพม่าณเมืองศุโขไทยด้วย  ขณะนั้นเจ้าฟ้าจีดเปนบุตรพระองค์เจ้าดำ  ซึ่งต้องสำเร็จโทษครั้งเจ้าฟ้าอไภยเจ้าฟ้าบรเมศร   พระมารดานั้นเจ้าฟ้าเทพ   เปนพระราชธิดาสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงแผ่นดินทรงปลา   แลเปนเจ้าพี่เจ้าฟ้านิ่มเจ้าฟ้าสังวาลซึ่งเปนโทษครั้งกรมพระราชวังนั้น  แลเจ้าฟ้าจีดต้องโทษจำอยู่ในพระราชวัง  หลวงโกษาผลเมืองพระพิศณุโลกช่วยคิดอ่านให้หนีออกจากโทษได้  ไปรับณค่ายภูเขาทอง  แล้วพากันหนีไปเมืองกับทั้งบ่าวไพร่ในกองของตัว"

ตรงกับความแทรก "คำให้การ" เกี่ยวกับสมัยพระนครศรีอยุทธยาตอนปลาย ที่ระบุว่าพระเจ้าอยู่หัวในพระบรมโกศมีพระนัดดาที่เป็นเจ้าฟ้า ๓ องค์ตามลำดับพระชนมายุคือ เจ้าฟ้าจิต(หรือจีด)ที่เป็นกรมขุนสุรินทรสงคราม เจ้าฟ้าสังวาลย์ และเจ้าฟ้านิ่มครับ  โดยได้ศักดิ์เป็นเจ้าฟ้าจากเจ้าฟ้าเทพพระมารดา

ส่วนเรื่องพระบิดา เข้าใจว่าพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาน่าจะคลาดเคลื่อน น่าจะเป็นพระองค์เจ้าแก้วอย่างที่สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงอธิบายไว้ใน 'บาญชีพระนามเจ้านาย' ว่าพงศาวดาร(ไม่รู้ฉบับไหน)กล่าวไว้ ซึ่งสอดคล้องกับตอนอื่นๆของพงศาวดารที่กล่าวว่าพระองค์เจ้าแก้วเป็นพี่เขยของเจ้าฟ้าอภัย เจ้าฟ้าปรเมศวร์(เจ้าฟ้าเทพเป็นพระพี่นางของทั้งสององค์) ส่วนพระองค์เจ้าดำพงศาวดารก็ระบุว่าได้พระองค์เจ้าแก้วที่เป็นพระธิดาของพระเจ้าเสือเป็นบาทบริจาริกาครับ

ผมขอสารภาพความจริงว่าผมสนใจเจ้าฟ้ากุ้งในแง่ของเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ในยามเด็กชอบอ่านไปเสียทุกเรื่อง ไม่ใช่อยากจะเป็นนักประวัติศาสตร์นะครับ แต่เห็นว่ามันสนุกกว่านิทานเท่านั้นเอง เรื่องของเจ้าฟ้ากุ้งอ่านแล้วก็สลดใจว่า อะไรสถาบันกษัตริย์ในสมัยปลายอยุธยาจึงได้โหดร้ายกันถึงขนาดนั้น ในส่วนงานนิพนธ์ของท่านก็เรียนรู้แต่เรื่องกาพย์เห่เรือในชั่วโมงเรียนชั้นมัธยมกลางเท่านั้น ท่านนิพนธ์อะไรไว้อีกก็ไม่ได้ติดตามต่อไปค้นหามาอ่าน เพราะแยกไปเรียนสายวิทย์ ไปจบที่สถาปัตย์ และทำงานหมกมุ่นอยู่ในวิชาชีพ จะออกความเห็นอะไรในเรื่องกวีนิพนธ์ก็เจียมตน กลัวจะไปเหมือนพวกเกรียนในเวปอื่นที่ไม่ค่อยจะรู้ แต่อวดรู้กันนัก

การที่ปรากฏบุคคลอย่างคุณคนโคราชและคุณศรีสรรเพชญอีกท่านหนึ่ง ที่สมัครใจเข้ามาร่วมกับชุมชนในเรือนไทย ถือเป็นเรื่องน่ายินดีที่จะดึงดูดให้ชุมชนนี้อุดมไปด้วยปัญญาขน นำเสนอและสนทนากันด้วยเรื่องที่ทุกคนสนใจและถูกใจ
 
ส่วนเนื้อหาที่คุณคนโคราชเอารายละเอียดมาลง ผมก็ได้แต่ชื่นชมตามอ่านตามวิจารณ์ ล่าสุดนี้ยิ่งเห็นชัดในสมมติฐานที่เชนกล่าวไปแล้ว ว่าเจ้าฟ้ากุ้งท่านมีมือปืนรับจ้างคอยเขียนคอยแต่งแน่นอน ตัวท่านอาจจะริเริ่มแต่งขึ้นบ้าง แต่คงไม่ใช่ทั้งหมด มีคนช่วยขัดเกลาแต่งเสริม เข้ารูปแบบพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่… ซึ่งแต่งโดยผู้แต่งนิรนามแต่ยกเครดิตให้รัชกาลนั้นๆ

ว่าแล้ว เชนก็ขอเดินทางต่อนะครับ มีภูมิจะว่าเท่านี้เอง

1.จริงๆผมเคยอ่านงานของดร.วินัย พงษ์ศรีเพียรครับ แต่จำไม่ได้แล้ว อยากขอรายละเอียดเพิ่มเติมที่จะสนับสนุนว่ากำสรวลสมุทรแต่งสมัยสมเด็จพระนารายณ์หน่อยครับ เพราะทั้งการใช้คำและภาษาและเนื้อความนั้นไม่สอดคล้องกับภาษาสมัยสมเด็จพระนารายณ์ครับ

2.มีเจ้านายหลายองค์ที่ทรงมีความสามารถด้านการประพันธ์ เช่น สมเด็จพระนารายณ์ พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ หรือรัชกาลที่ ๑ ผมก็ไม่เคยเห็นพงศาวดารหรือหลักฐานร่วมสมัยยกย่องความสามารถด้านนี้เลยครับ ทั้งนี้พงศาวดารเป็นเอกสารที่เน้นหลักในเรื่องเหตุการณ์สำคัญของบ้านเมืองและพระมหากษัตริย์ ไม่ค่อยเน้นเรื่องความสามารถส่วนพระองค์ ส่วนมากถ้าจะมีการยอพระเกียรติก็จะเป็นการยกย่องว่าทรงมีบารมีมาก เกิดนิมิตมีพระบรมสารีริกธาตุ หรือฝ่าผ่าโดนพระองค์ไม่เป็นอะไรมากกว่าจะยกย่องความสามารถส้วนพระองค์

ถ้าเราพิจารณาจากพงศาวดารที่มีเนื้อความเก่าจริงๆอย่างพระราชพงษาวดาร ความเก่าตามต้นฉบับหลวง เขียนครั้งกรุงธนบุรี เมื่อจุลศักราช ๑๑๓๖ หรืออย่างพระราชพงศาวดารฉบับพระจักรพรรดิพงศ์(จาด)ตอนสมเด็จพระนารายณ์(น่าจะชำระตั้งแต่สมัยอยุทธยา)แทบไม่มีข้อความพิสดารอะไรเลย จะเน้นบรรยายเหตุการณ์สำคัญเท่านั้น แล้วจะรู้เลยว่าความพิสดารและบทสนทนาต่างๆถูกเพิ่มมาในสมัยรัตนโกสินทร์นั่นเองครับ เทียบจากฉบับธนบุรีกับฉบับพันจันทนุมาศ(เจิม)จะทราบได้    ส่วนฉบับพระจักรพรรดิพงศ์(จาด)มีการยกย่องความสามารถในการขี่ม้าล่อแพนช้างของพระเพทราชาตอนยังไม่ครองราชย์ แต่ยกย่องแบบอ้อมๆ และไม่เกิดขึ้นบ่อย

ภาพอัธยาศัยส่วนพระองค์และความสามารถของเจ้านายมักจะพบได้จากเอกสารประเภท 'คำให้การ' อย่างคำให้การชาวกรุงเก่าและคำให้การขุนหลวงหาวัด (ซึ่งน่าเชื่อว่ามีการเอาความจากเอกสารเหล่านี้มาแทรกในพงศาวดารที่ชำระหลังจากฉบับพันจันทนุมาศ(เจิม)คือในฉบับพระพนรัตน์เป็นต้นมา)อย่างเช่นความสามารถในการปราบช้างม้าพยศของออกหลวงสุรศักดิ์(พระเจ้าเสือ) วิชาศิลปศาสตร์ช้างของสมเด็จพระนารายณ์เป็นต้นว่า "อันการช้างของพระองค์นี้ยกเป็นยอดยิ่งนัก เป็นอัครมหากษัตริย์ในพงศาวดาร ไม่มีกษัตริย์องค์ใดในการวิชาช้างนี้ จักเสมอพระองค์ได้" แต่ด้วยเนื้อหารวมๆของเอกสารที่ไม่สอดคล้องกับหลักฐานร่วมสมัยหลายอย่างและหลายตอนมีเนื้อหาพิสดารเกินจริง ทำให้เอกสารคำให้การนี้มีความน่าเชื่อถือน้อย น่าจะเป็นเรื่องที่เล่ากันปากต่อปากมากกว่า

ส่วนข้อ 3 4 5 ผมก็ยังคิดเหมือน อ.เทาชมพูครับว่าเรื่องอุปนิสัยกับความสามารถน่าจะแยกจากกันครับ ผมไม่ปฏิเสธว่าบางบทดูเหมือนจะไม่ใช่พระราชนิพนธ์ของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร ซึ่งอาจจะเกิดจากการเขียนเสริมในสมัยหลังหรือหรืออาจจะมีคนช่วยแต่งให้ซึ่งก็เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้ แต่ไม่น่าจะนำพระอัธยาศัยส่วนพระองค์มาเป็นตัวชี้วัดว่าพระองค์ต้องไม่สามารถแต่งบทประพันธ์ดีๆได้ครับ

เหตุที่พระองค์ไปทำร้ายพระภิกษุกรมขุนสุเรนทรพิทักษ์ แม้พงศาวดารจะไม่ได้กล่าวไว้ตรงๆก็คงจะประมาณได้ว่าท่านอิจฉาครับ แต่เรื่องนี้ผมก็ไม่เห็นว่าจะเป็นเหตุผลที่จะทำให้ท่านไม่สามารถแต่งบทประพันธ์ดีๆได้ครับ แล้วก็ต่อให้ท่านจะทรงรู้สึกผิดก็ไม่มีความจำเป็นอะไรที่ท่านจะต้องเขียนออกมาเลยนี่ครับ

เรื่องพระชันษาของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร อาจจะลองประเมินโดยเทียบจากตาราง รายนามพระเจ้าแผ่นดินในคำให้การชาวกรุงเก่า ว่าพระเจ้าเอกทัศขึ้นครองราชย์ตอนพระชนม์ได้ ๓๙-๔๐ ในพ.ศ.๒๓๐๑ ก็จะประมาณปีพระราชสมภพอยู่ที่ พ.ศ.๒๒๖๑-๖๒ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรน่าจะมีพระชนม์สูงกว่าเล็กน้อย ในพ.ศ.๒๒๗๘ น่าจะมีพระชันษาราว ๒๐ ปลายๆครับเกือบ ๓๐ ครับ เวลาผ่านมาประมาณนี้สำหรับคนที่เป็นกวีเองก็น่าจะมีเวลาสร้างสรรค์ผลงานได้มากอยู่ครับ


ประเมินพระชันษาแบบคร่าวๆ สันนิษฐานว่าน่าจะทรงเคยผนวชตามประเพณีเมื่อพระชนม์ ๒๑ พรรษามาก่อนแล้ว และการจะเรียนภาษามคธนั้น ตามความเห็นส่วนตัวของผมคือถ้าอยากจะเรียนรู้ให้แตกฉานจริงๆก็สามารถเรียนได้โดยไม่จำเป็นต้องผนวชครับ

การเสด็จไปพระพุทธบาทเป็นราชประเพณีที่ทำเป็นประจำในเดือน ๔ ครับ ซึ่งมีระบุในเอกสารประเภทคำให้การว่าพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศเสด็จไปเป็นประจำ นอกจากนี้ก็มีตำรากระบวนเสด็จไปพระพุทธบาทแบบละเอียด การรักษาพระนครเมื่อเสด็จไปพระพุทธบาท ลพบุรี เพชรบุรี(ซึ่งเป็นที่เสด็จประจำ) รวมถึงตำราทรงพระเครื่องต้น ซึ่งระบุเครื่องทรงที่ใช้ในงานพระพุทธบาทอย่างละเอียดก็ย่อมเป็นหลักฐานให้เห็นว่าการไปพระพุทธบาทเป็นงานที่จัดเป็นประจำจนต้องมีตำราเขียนไว้เป็นแบบแผนครับครับ 

พ.ศ.๒๒๘๒ ในพระราชพงศาวดารน่าจะจัดเป็นงานสมโภชใหญ่เป็นพิเศษมากกว่าถึงได้บันทึกไว้ในพงศาวดาร

ดังนั้นหากจะประพันธ์เรื่องกาพย์ห่อโคลงธารทองแดง ก็น่าจะแต่งตอนไหนที่เสด็จไปก็ได้ครับ

ข้อความสองตอนนี้ผมเห็นด้วยครับว่าแต่งเพิ่มในสมัยที่ทรงได้เป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลแล้ว

ถ้าดูจากข้อความท้ายเรื่องนันโทปนันทสูตรคำหลวง ซึ่งข้อความระบุว่าระบุนันโทปนันทสูตรคำหลวงแต่งโดย 'เจ้าฟ้าธรงพระผนวชกรมขุนเสนาพิทักษ์' แต่งเสร็จเมื่อวันอาทิตย์ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘(หลัง) พ.ศ.๒๒๗๙ ปีมะโรง ครับ

มีการ 'ชุบบาฬัี' โดย นายสังกับนายสา และ 'ชุบเนื้อความ' โดย นายทองสุก     ชุบ ในที่นี้ผมไม่แน่ใจความหมายที่แท้จริงแต่สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นการคัดลอกมาลงโดยอาจจะรวมถึงแก้ไขตรวจทานด้วยครับ ซึ่งจากเนื้อความเห็นได้ว่าน่ามีการนำมาเขียนลงสมุดเล่มใหม่ครับ ซึ่งอาจจะมีการแต่งเพิ่มเติมไปด้วยในตอนที่เขียนลงสมุดเล่มใหม่เพื่อทูลเกล้าถวายนั่นเองครับ อาจจะเป็นไปได้ว่าทรงพระนิพนธ์ไว้นานแล้วโดยไม่ได้นำทูลเกล้าถวายพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ อาจจะมาถวายเมื่อครั้งได้เป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลแล้ว

ข้อความท้ายเรื่องครับ

ข้อความท้ายนันโทปนันทสูตรคำหลวง สำเนาอักษรไทยย่อครับ

ตอบจากความทรงจำ เรื่องความสัมพันธ์ของพระภิกษุเจ้าฟ้านเรนทร์ พระเจ้าบรมโกศ และเจ้าฟ้ากุ้งค่ะ

เจ้าฟ้านเรนทร์เป็นพระราชโอรสองค์ใหญ่ของพระเจ้าท้ายสระ    พระเจ้าท้ายสระเป็นพี่ชายของเจ้าฟ้าพรหรือพระเจ้าบรมโกศ   นับญาติกันแล้วพระเจ้าบรมโกศเป็นอาของเจ้าฟ้านเรนทร์
การสืบราชสมบัติในสมัยอยุธยาเป็นจุดอ่อนสำคัญของรัฐประหารในราชอาณาจักรที่เกิดขึ้นไม่เว้นในแต่ละราชวงศ์    คือพระเจ้าแผ่นดินมักจะมีทั้งน้องชายและลูกชาย      คนสมัยนั้นอายุไม่ยืนเท่าคนสมัยนี้ พระเจ้าแผ่นดินมักจะเสด็จสวรรคตไปตั้งแต่พระชนม์ยังไม่ทันจะแก่หง่อม  น้องชายก็ยังไม่ทันแก่เฒ่า  ส่วนใหญ่อยู่ในวัยกลางคน   ส่วนลูกชายก็ยังเป็นเด็กบ้าง หรือโตเป็นหนุ่มน้อยแล้วบ้าง       
เมื่อพ่อรักลูกมากกว่าน้อง  ราชสมบัติก็จะตกกับลูกชาย  ซึ่งขาดประสบการณ์การปกครองและขาดบารมีเท่าอา    จึงเกิดการชิงราชสมบัติจากอากระทำต่อหลานกันหลายครั้ง   ส่วนใหญ่หลานก็ถูกสำเร็จโทษไปตามระเบียบของผู้แพ้
หนึ่งในหลานน้อยรายที่ฉลาดพอจะเล็งเห็นความจริง ทำนอง Survival of the fittest ตามทฤษฎีของชาร์ลสส์ ดาร์วิน    ว่าผู้เหมาะสมที่สุดเท่านั้นที่จะอยู่ได้  คือเจ้าฟ้านเรนทร์     ท่านรู้ว่าขืนรับมรดกราชสมบัติจากพระราชบิดาก็จะไปไม่รอด เพราะมีเจ้าฟ้าพรผู้เป็นอานั่งทะมึนอยู่พร้อมด้วยฝีมือและกำลังขุนนางหนุนหลังอีกเพียบ  เจ้าฟ้านเรนทร์ก็หาทางออกที่ปลอดภัยที่สุด คือผนวชแล้วไม่สึก
การผนวชของเจ้านายในสมัยนั้น มีความหมายตรงๆคือสละสิทธิ์ในราชสมบัติ   รองลงมาคือหลบหลีกราชภัย

       พระเจ้าบรมโกศทรงทราบดีว่าเจ้าฟ้านเรนทร์ทำเช่นนี้เพราะไม่ต้องการจะกีดหน้าขวางตาอา     ผิดกับพระอนุชาของเจ้าฟ้านเรนทร์อีกสององค์คือเจ้าฟ้าอภัยและน้องชายชื่ออะไรลืมไปแล้ว ที่ฮึดสู้อา ก็เลยเกิดศึกกลางเมืองนองเลือดขึ้นมา   หลานก็พ่ายแพ้อาไปตามระเบียบ
       นอกจากจะเอาชีวิตไม่รอดแล้ว บรรดาแม่ทัพนายกองที่จงรักภักดีต่อนาย ก็พลอยถูกประหารไปด้วยอีกมาก   เพื่อให้สิ้นเสี้ยนหนามแผ่นดิน     นี่ก็คือสาเหตุหนึ่งที่ทำให้กำลังพลของกรุงศรีอยุธยาอ่อนแอลง  เพราะขุนศึกเก่งๆตายไปเยอะตั้งแต่ต้นรัชกาล  หาแม่ทัพนายกองมาสืบทอดฝีมือรบกันไม่ได้ในสมัยปลายอยุธยา

       ความเจียมตัวรู้แพ้รู้ชนะของพระภิกษุเจ้าฟ้านเรนทร์เป็นที่พอพระทัยของพระเจ้าบรมโกศ    ก่อนหน้านี้ทั้งสองพระองค์ก็คงจะสนิทสนมเป็นที่โปรดปรานกันมาก่อนน่ะละค่ะ     ดังนั้น เจ้าฟ้านเรนทร์จึงเข้าวังมาเฝ้าพระเจ้าอาได้บ่อยๆตามพระราชประสงค์     ใครๆก็เลยมองว่าพระเจ้าบรมโกศทรงรักหลานองค์นี้มากเป็นพิเศษ     แม้ว่ามีพระราชโอรสหลายพระองค์ ก็หาได้มีองค์ใดเป็นที่โปรดปรานเท่าเจ้าฟ้านเรนทร์ไม่
       เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์พระราชโอรสองค์ใหญ่ จึงมองเจ้าฟ้านเรนทร์เป็นคู่แข่ง   พระนิสัยไม่กินเส้นกับพี่น้องแทนที่จะรักใคร่กลมเกลียว เป็นที่ประจักษ์ในพงศาวดาร  เห็นได้จากทรงชิงชังน้องรองๆลงไปอีกสามองค์ที่เรียกรวมกันว่าเจ้าสามกรมเอาเสียเลย     ดังนั้นถ้าหากว่าจะทรงวู่วามขึ้นมาถึงขั้นกำจัดเจ้าฟ้านเรนทร์ เอาง่ายๆ  ก็เป็นไปได้   
      ถ้าเราเชื่อจดหมายของฝรั่ง ที่กล่าวถึงในต้นกระทู้นี้  ก็จะเห็นว่า อย่าว่าแต่เจ้าฟ้านเรนทร์ที่เจ้าฟ้ากุ้งพระเอกกระทู้นี้คิดกำจัดเลย  แม้แต่พระเจ้าบรมโกศเอง ก็ทรงอยู่ในภาวะฉิวเฉียดเป็นอันตรายจากพระราชโอรสอยู่ไม่น้อย     ดังนั้นการสำเร็จโทษที่เกิดขึ้น ถึงไม่มีเจ้าฟ้าสังวาลย์เป็นสาเหตุ ก็มีแนวโน้มจะเกิดได้เพราะเหตุอื่นอยู่ดี
       นี่ยังไม่รวมว่า เป็นแผนของเจ้าสามกรม ชิงกำจัดเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์โดยอาศัยมูลเหตุเรื่องเจ้าฟ้าสังวาลย์อีกด้วยนะคะ

   ดิฉันยังไม่เห็นเหตุผลว่า บทกวีที่ประกาศตัวผู้แต่งเอาไว้ชัดเจน เหตุใดจึงยิ่งเป็นข้อสงสัยว่าไม่ได้แต่งแน่ๆ  ต้องมีกวีนิรนามอยู่เบื้องหลัง
   เทียบง่ายๆ ก็ถ้าในเรือนไทยนี้กระทู้ไหนลงชื่อ NAVARAT.C ไว้ว่าเป็นคนเขียน   ท่านทั้งหลาย   ให้พึงสงสัยว่าเป็นของเทาชมพูแน่ๆ  กระนั้นหรือคะ

   กุลบุตรในสมัยอยุธยาตอนปลาย เล่าเรียนวิชามาตั้งแต่เยาว์  ยิ่งถ้าระดับเจ้าฟ้าพระองค์เจ้าจะต้องเรียนกับพระเถระที่เชี่ยวชาญด้านพระปริยัติธรรม อาจจะระดับพระสังฆราชเลยก็ได้      เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ท่านต้องเรียนภาษาไทย บาลีและขอมด้วยมาตั้งแต่เด็กแล้ว    คนที่มีสติปัญญาและพรสวรรค์ทางภาษาขนาดนี้  เมื่อเป็นหนุ่มใหญ่ มีลูกตั้งหลายองค์ ไปบวช ก็ไม่เหลือวิสัยที่จะแต่งคำหลวงทั้งสองเรื่อง

เห็นด้วยกับเชน   ;D

อนุชาอีกองค์ชื่อเจ้าฟ้าปรเมศวร์ บางที่ก็เขียน บรเมศร์ บรเมศวร  จริงๆที่ฮึดสู้ก็เพราะพระเจ้าท้ายสระพระบิดาทรงหนุนหลังอยู่ด้วยครับ ตามพงศาวดารจริงๆเจ้าฟ้านเรนทร์ทรงพระผนวชอยู่ก่อนแล้ว พระเจ้าท้ายสระเลยยกราชสมบัติให้เจ้าฟ้าอภัย ทำให้พระเจ้าบรมโกศซึ่งเป็นวังหน้าไม่พอพระทัยเพราะข้ามหน้าข้ามตาพระองค์ แต่ถ้ายกราชสมบัติให้เจ้าฟ้านเรนทร์พระองค์ทรงยอมได้ครับ แต่เจ้าฟ้านเรนทร์ท่านก็ไม่ยอมสึกออกมา

แต่ถ้าเจ้าฟ้านเรนทร์ได้ราชสมบัติเพราะพระเจ้าบรมโกศทรงหลีกทางให้ ก็มีความเป็นไปได้ที่ในอนาคตบรรดาโอรสสายวังหน้าจะลุกขึ้นมาชิงอำนาจเมื่อพระเจ้าบรมโกศสิ้นไปแล้วครับ


ความเห็นส่วนตัวส่วนตัวผมคิดว่าพระองค์น่าจะทรงพระนิพนธ์เองเป็นหลัก แต่อาจจะมีคนแต่งเสริมหรือขัดเกลาเพิ่มเติมครับอย่างในบทท้ายๆพระราชนิพนธ์ที่เป็นการบอกว่าใครเป็นคนแต่งน่าจะเป็นคนอื่นแต่งเสริมเพื่อยกย่องผู้ประพันธ์ครับ

ย่อหน้าล่างเห็นด้วยครับ เรื่องภาษาขอม มีหลักฐานว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงทำจารึกแม่อักษรขอมขุดปรอทไว้ด้วยครับ เป็นจารึกอักษรขอมอยู่ภายในกรอบ แสดงการสะกดคำในแม่ ก กา เรียงลำดับอยู่ตามช่องตาราง มีอักษรไทยอธิบายไว้ตอนบน ด้านข้างและด้านหลัง เข้าใจว่าทำไว้เพื่อใช้ในการเรียนภาษาขอมเบื้องต้นของพระภิกษุ มีข้อความจารึกไว้ว่า

"วัน ๖ .๔. ๓ ค่ำพระพุทธศักราช ๒๒๙๐ จุลศักราช ๑๑๐๙ ปีถอะนพศก สมเดจพระราชโอระสาธิราชเจ้า ธรงพระนามเจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐาสูริยวงษ ได้เสวอยราชพระราชวังบอวอรสถานมงคล ธรงแต่งแม่อักษอรขอมขุดบรอดนี้ไว้สำรับพระพุทธสาษนา"

เมื่อ ๒ อาทิตย์ก่อนผมเพิ่งเห็นที่หอสมุดแห่งชาติ แผนกเอกสารโบราณ คิดว่าน่าจะเป็นอันเดียวกันครับ
(http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/uploads/images/314_1.jpg)

อักษรไทย ๒ บรรทัด
๑. แถวบนนี้ แต่คำต้นเปนกันทุกตูว คำปลายเป็นเหล่า กะกำไปสิ้นเหนซ้ำกันอยู่หา
๒. วิเศศมิได้

อักษรขอม ๒ บรรทัด
๑. กนฺน กนฺนา กนฺนิ กนฺนี กนฺนุ กนฺนู กนฺเน กนฺโน
๒. อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ

อักษรไทย ๑๕ บรรทัด
๑. แถว ๘ บันทัดล่าง
๒. นี้ ธรงแต่งใหม่ คำหน้า
๓. เปลี่ยนเป็นกันกาน
๔. กินครบทังสระ ๘
๕. นั้นทัง ๘ แม่สำรับ
๖. สามะเณระแลพระ
๗. ภิกขุอันยังมิแจ้ง
๘. จะได้บอกกลาวเล่า
๙. เรียนสืบไปสำรับ
๑๐. พระพุทธสาษนาจึ่ง
๑๑. จะได้อ่านในท้องพระ
๑๒. คำพีมีอำทิคือ โภนฺโต
๑๓. แล สพฺโพปฺปาทา เปน
๑๔. ต้นจึ่งจะเหนวิเศศใน
๑๕. หย่ำงซึ่งธรงไว้นี้ ฯะะะ

ที่มา http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=627 (http://www.sac.or.th/databases/inscriptions/inscribe_detail.php?id=627)

ย้ายค่ายเถอะคุณหมอ
รามเกียรติกับอิเหนา ไม่มีตรงไหนที่บอกว่ารัชกาลที่ 1 กับรัชกาลที่ 2 ท่านแต่งเองเลย   มีประวัติบอกไว้ชัดเจน ว่าชุมนุมกวีหน้าพระที่นั่ง  อิเหนาในตอนท้ายก็บอกที่มาไว้เหมือนกัน
เรื่องยาวเหยียดขนาดนี้พระเจ้าแผ่นดินจะเอาเวลาที่ไหนมาทรงแต่งแต่องค์เดียว
แต่กาพย์เห่เรือ กับเรื่องอื่นๆบอกไว้ชัดเจนว่าเจ้าฟ้ากุ้งแต่ง  ไม่มีบอกสักคำว่าชุมนุมกวีวังหน้าแต่ง   ก็ยกเครดิตให้ท่านเถอะ 
ถ้ามีกวีแต่งได้เลิศเลอขนาดนี้ น่าจะมีผลงานอื่นออกมาให้เห็นบ้าง  ก็ไม่เห็นมีเลย  วรรณคดีตอนปลายอยุธยา ฝีมือคนละระดับกับเจ้าฟ้ากุ้งทั้งนั้น

เชนคัมแบค อีกแล้ววว
มารับคุณหมอเพ็ญไปด้วยกัน

เอาน่า เรามันสายวิทย์ ปล่อยให้สายศิลป์เค้าว่าไป เราไปขี่ม้าเล่นเป็นคนดูไปก่อนแล้วกัน

หัวข้อเรื่อง "ผลงานชั้นเยี่ยมเป็นนิพนธ์ของเจ้าฟ้ากุ้งเองหรือกวีนิรนามในสำนักของพระองค์" เป็นเรื่องที่น่าสนใจ


หากจะแยกเป็นกระทู้ใหม่เพื่อให้เห็นหัวข้อชัดเจน และถ้าผู้ใดมีข้อมูลเกี่ยวกับหัวข้อเรื่องเดิม "การสิ้นพระชนม์ของเจ้าฟ้ากุ้ง" จะได้นำเสนอต่อได้โดยไม่สะดุด  ;D

แยกกระทู้แล้วนะคะ

ผมก็เรียนสายวิทย์นะครับ ;D

คุณศรีสรรเพชญ์จะไปกับเชนอีกคนหรือคะ

เชนไม่ไหวจะกลับไปรับหามิได้

เพิ่มความมั่นใจให้เชนครับ

ผมเรียนประวัติศาสตร์ไทยครั้งสุดท้ายตอน ป.6 ได้คะแนนสูงสุดในชั้น
ตอนเรียนมัธยม ได้คะแนนภาษาไทยต่ำที่สุดในชั้น

ปัจจุบัน ทำงานเป็นครู สอนหนังสือวิชาสายคำนวณ วิทยาศาสตร์ขั้น ก.กา และพื้นฐานวิชาช่างครับ

ส่วนดีฉันนั้นสายสิญจน์  ;D จึ่งเจียมตนติดตามเพิ่มปัญญา สลับกับทัศนาเรื่องฟ้าใหม่ ทว่าขัดใจกับนางเอกเป็นยิ่งนัก เพียงฉากแรกที่เจ้าหล่อนโผล่มา ก็ให้รู้สึกราวกับว่ากำลังดูหนังคนละเรื่องในทันใด  :(

ผมก็สายวิทย์ครับ แต่ขอถือหางข้าง ธรรมาธิเบศร์ไท้  ธ ตั้งแต่งเองฯ

ไม่ครับ ผมมีจุดยืนของตนเองครับอาจารย์ เอนเอียงไปทางทรงแต่งเองมากกว่า

คุณคนโคราชอย่าเพิ่งท้อถอยเพราะผมนะครับ คือผมไม่มีภูมิทางวรรณกรรมเปรียบเทียบว่ากวีนิพนธ์ของคนโน้นคนนี้ เหมือนไม่เหมือนกันตรงไหนอย่างไร

ข้อสันนิฐานของผมมิได้เป็นวิชาการ แต่เป็นความรู้สึกล้วนๆ ที่ว่ากวีมีจิตใจอย่างนี้ไม่ได้ ท่านก็เอางานเขียนสีน้ำมันของฮิตเลอร์มาหักล้าง ผมก็ไม่รู้ว่าภาพนั้นฮิตเลอร์เขียนจริงเปล่า แต่ก็ต้องรับฟังไว้ก่อน

กรณีย์ที่บอกว่าไม่เคยเห็นกวีเขียนยกยอตนเองถึงขนาดนั้น มีแต่จะถ่อมตนว่าไม่เก่ง รู้น้อย จนแทบจะเป็นธรรมเนียมเสียด้วยซ้ำ กระทั่งพระสงฆ์องค์เจ้า ไม่ว่าเจ้าคุณหรือสมเด็จ เวลาเทศน์หน้าพระที่นั่ง จะต้องลงแบบว่า หากผิดพลาดประการใด ขอทรงพระเมตตางดโทษต่ออาตมภาพผู้รู้น้อย ..ฯลฯ ขอถวายพระพร เป็นต้น
แต่ท่านก็ว่ามีเยอะ ยกตัวอย่างสุนทรภู่ ซึ่งผมอ่านแล้วท่านก็เบ่งเพียงท้วมๆพยางค์สองพยางค์ ไม่ได้ล่อเป็นบทเป็นบาตรมากมายเกินเว่อร์ถึงขนาดนั้น แต่ก็จนใจ ไม่สามารถหากวีนิพนธ์สมัยอยุธยามาเทียบได้ อย่างว่า พม่ามันเผาทิ้งไปแยะ

กระทู้นี้ผมจึงได้แต่แจมๆขึ้นมาพอแก้เหงาเท่านั้น ส่วนมหากวีนิพนธ์ดังกล่าวใครจะแต่งไม่แต่ง สำหรับผมไม่เป็นไร ไม่ศรัทธาในองค์เจ้าฟ้ากุ้งก็เท่านั้น

ตอนนี้ผมเริ่มคิดแล้วว่า บทประพันธ์ที่เขียนเหมือนโฆษณาผลงานให้เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร อย่างสองตอนนี้

   ๑๐๘ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ ไชยเชษฐสุริย์วงศ์เพียร
          แต่งไว้ให้สถิตเสถียร จำเนียรกาลนานสืบไป ฯ
          เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์เจ้า ทรงเขียน
         ไชยเชษฐสุริย์วงศ์เพียร เลิศหล้า
          แต่งไว้ให้สถิตเสถียร ในโลกย์
         จำเนียรกาลนานช้า อ่านอ้างสรรเสริญ ฯ
   ๑๐๙ เจ้าฟ้า หนุ่มน้อยราช กุมาร
         ธรรม์ ธำรงกลอนการ ยั่วแย้ม
         ธิเบศร์ วราสถาน ไชยเชษฐ
         สุริย์วงศ์ ทรงโคลงแต้ม แต่งไว้วานสงวน ฯ
         เจ้าฟ้า เลิศล้ำโพธิ สมพาร
         กรมขุน หลวงพญากราน กราบเกล้า
         เสนา นราบาน ใจชื่น ชมนา
         พิทักษ์ รักษาเช้า ค่ำด้วยใจเกษม ฯ
         จบ จนจอมโลกย์เจ้า คืนวัง
         บ พิตรสถิตบัลลังก์ เลิศหล้า
         ริ ร่างกาพย์โคลงหวัง ชนโลก อ่านนา
         บูรณ์ พระโคลงเจ้าฟ้า ธิเบศร์เจ้าจงสงวน ฯ

ดูๆ ไปก็เข้ากับพฤติกรรมของพระองค์ที่ปรากฏตามหลักฐานต่างว่าทรงเป็นคน 'กล้า' ทำอะไรได้โดยไม่เกรงใจใครและดูจะไม่คิดถึงผลได้ผลเสีย ทั้งเรื่องลอบทำร้ายกรมขุนสุเรนทรพิทักษ์ จับข้าของเจ้าสามกรมมาลงโทษ ทั้งเรื่องลอบคบชู้ รวมถึงการกระทำหลายๆอย่างตามหลักฐานของ VOC ในกระทู้เก่า(http://www.reurnthai.com/index.php?topic=6388.0 (http://www.reurnthai.com/index.php?topic=6388.0)) ที่มีแนวโน้มว่าพระองค์จะก่อการใหญ่ถึงขั้นชิงบัลลังก์

ลองคิดดูเล่นๆแบบไม่อิงวิชาการก็อาจจะเป็นไปได้ที่ว่า คนประเภทที่กล้าทำอะไรแบบไม่เกรงกลัวใคร ก็ดูจะมีแนวโน้มที่จะโฆษณาผลงานตนเองแบบไม่เกรงใจใครได้เหมือนกันครับ

ข้อ 3 ตามความเห็นส่วนตัวคิดว่าแค่มีชื่อผู้แต่งมาอยู่ตรงท้าย แต่จะสรุปเลยว่าทรงไม่ได้แต่งเองหรือเป็นกวีสำนักอื่นดูยังไม่มีน้ำหนักมากพอครับ ถ้าเป็นแบบนี้บทประพันธ์ต่างๆที่มีชื่อผู้แต่งเขียนอยู่ก็คงจะไม่สามารถเชื่อได้เลยว่าชื่อผู้เขียนที่ลงไว้เป็นผู้แต่งจริง   นอกจากนี้หากเป็นกวีสำนักอื่นแอบอ้างชื่อเจ้านายแต่ง(ในกรณีเจ้านายไม่ได้สั่ง)ก็จะไม่ต่างอะไรกับการหมิ่นเบื้องสูงครับ ซึ่งคงจะมีโทษมหันต์

ส่วนเรื่องการสร้างวัดหรืออาคารต่างๆ แน่นอนว่าเมื่อพูดถึงผู้สร้างน่าจะเข้าใจได้ว่าเป็นผู้ว่าจ้างหรือผู้สั่งให้สร้าง ซึ่งไม่ใช่คนที่ลงไปทำงานก่ออิฐฉาบปูนด้วยตนเองแน่นอนครับ และการสร้างอาตารก็ต้องใช้คนงานจำนวนมากและต้องมีหลายหน้าที่ จึงไม่น่าจะเอามาเทียบกับการประพันธ์วรรณกรรมได้ครับเพราะมีความแตกต่างกัน ถ้าจะเทียบน่าจะเทียบเกี่ยวกับองค์ประกอบย่อยของอาคารเช่นการแกะสลักบานประตู จิตรกรรมฝาผนัง หรือการปั้นพระพุทธรูป ซึ่งเป็นงานฝีมือเฉพาะอย่างมากกว่าครับ

ธรรมเนียมบอกชื่อกวีไว้ตอนท้ายของผลงาน มีมาตั้งแต่เรื่องทวาทศมาส แล้วค่ะ

การกลอนนี้ตั้งอาทิ        กวี หนึ่งรา
เยาวราชสามนตไตร        แผ่นหล้า
ขุนพรหมมนตรีศรี        กวีราช
สารประเสริฐฤาช้า        ช่วยแกล้งเกลากลอน

ผมไม่ได้เคยบอกว่า ไม่มีธรรมเนียมบอกชื่อกวีไว้ท้ายผลงาน ตรงข้าม ผมบอกว่ามี แต่ดูจะเป็นธรรมเนียมว่าจะบอกแบบถ่อมๆตน อย่างโคลงตัวอย่างข้างบน ก็บอกเพียงตนเองเป็นเยาวราช และยังเอื้อเฟื้อบอกนามผู้ช่วยเกลากลอนอีกด้วย ซึ่งผมถือเป็นตัวอย่างที่มาสนับสนุนความคิดของผมด้วยซ้ำว่า กวีของเจ้าฟ้ากุ้ง น่าจะมีคนอื่นช่วยแต่ง แต่นิรนาม เพราะกลัวท่านจะเอาไปตัดมือฐานอยากดังแข่งกับท่าน คำสรรเสริญเจ้าฟ้ากุ้งจึงออกแนวประชดๆด้วยซ้ำ ถ้ามองในเหลี่ยมนี้

นี่ออกความเห็นแบบไม่ได้ติดเกรียนมาจากโคราชนะครับ ไปแวะกินหมี่มาเฉยๆ

โคลงบทบอกชื่อผู้แต่งนี่ฟังแปลกๆ จริงนะคะ  โดยเฉพาะ
เจ้าฟ้า เลิศล้ำโพธิ    สมพาร
กรมขุน หลวงพญากราน   กราบเกล้า
เสนา นราบาน             ใจชื่น ชมนา
พิทักษ์ รักษาเช้า    ค่ำด้วย ใจเกษม ฯ
จบ จนจอมโลกย์เจ้า     คืนวัง
บ พิตรสถิตบัลลังก์        เลิศหล้า
ริ ร่างกาพย์โคลงหวัง     ชนโลก อ่านนา
บูรณ์ พระโคลงเจ้าฟ้า    ธิเบศร์เจ้า จงสงวน ฯ

ถ้าเจ้าฟ้ากุ้งท่านแต่งเอง  ท่านก็อวยตัวเองมากเลย แต่ถ้าเป็นผู้อื่นแต่งแทรกเข้ามาภายหลังก็ไม่แน่ใจว่าตั้งใจให้เป็นการสรรเสริญเยินยอจนเลิศเลอ หรือแอบประชดประชันอย่างท่าน อจ. Navarat.c ว่า  หรืออย่างแรงกว่านั้นคือวางยาให้คนอ่านเขม่นเจ้าฟ้ากุ้ง  บาทที่ว่า
 “จบ จนจอมโลกย์เจ้า     คืนวัง
บ พิตรสถิตบัลลังก์        เลิศหล้า”
ไม่ทราบว่าจะหมายถึงใคร

ในที่สุด เชนก็คัมแบ๊ค

วันนี้ตั้งใจจะเข้ามาโพสว่า  กระทู้นี้จะน่าสนุกกว่า หากเราเดินหน้าต่อไปในแง่ที่ว่าเจ้าฟ้ากุ้งไม่ได้แต่งพระนิพนธ์เจ้าฟ้ากุ้ง แต่มีกวีนิรนามแต่งแทน
มันดีกว่าที่จะยุติลงง่ายๆว่า ในเมื่อพิสูจน์ไม่ได้ว่าคนอื่นแต่งก็ต้องถือว่าท่านแต่ง     เพราะทำแบบนี้จะไม่ได้กระตุ้นรอยหยักในสมองให้เพิ่มขึ้นเลยละค่ะ

ดิฉันจะถอยไปนั่งข้างฉาก ให้จอมยุทธใหม่ชาวโคราชมาแสดงฝีมือกระบี่     มีเชนควบม้าประกบเหมือนซอร์โร   พร้อมเพื่อนอีกสองหรือสาม ทยอยมาเรื่อยๆ
จะเล่าอะไรต่อไปก็เล่าตามสบาย
สมมุติว่ามีกวีนิรนามแต่งแทนเจ้าฟ้าท่าน  แล้วต่อไปเป็นไงล่ะคะ

งั้นผมก็ขอเงียบตาม อ.เทาชมพูไปก่อนนะครับ แต่จะแวะเวียนกลับมาเสริมเป็นระยะครับ

คุณ Koratian ยังไม่ได้เอาเรื่องที่ผมขอมาลงเลยนะครับ รออยู่นะครับ ขอบคุณครับ

ผู้แต่งกำสรวลสมุทร น่าจะเป็นเจ้านายระดับสูง  ถึงขั้นกษัตริย์องค์ใดองค์หนึ่งของอยุธยา ย้อนหลังจากสมัยสมเด็จพระนารายณ์ขึ้นไป อาจจะอยู่ยุคเดียวกับทวาทศมาส เพราะภาษาอยู่ประมาณนั้น
ทั้งตัวกวีและนางที่เรียกว่า บาศรีจุฬาลักษณ์ เป็นสามีภรรยากัน  ไม่ใช้ชู้    เพราะหลายตอนกล่าวถึงกิจวัตรประจำวันของนาง อย่างสามีที่รู้จักคุ้นเคยกับงานประจำวันของภรรยา   รู้ว่าชอบโน่นทำนี่   เป็นการกล่าวอย่างเปิดเผย    และมีระยะเวลาอยู่ด้วยกันนาน  ไม่ใช่นานๆแอบพบกันที

นางในกำสรวล ไว้ผมยาวเกล้ามวย   หาหนังสืออยุธยาอาภรณ์ในตู้ไม่พบ  ไม่งั้นคงเช็คได้ว่าอยุธยายุคไหนที่สาวๆไว้ผมยาว แต่ไม่ได้ปล่อยประบ่าอย่างอยุธยาตอนปลาย  หากแต่เกล้าเป็นมวย

อย่างที่ อ.เทาชมพูว่ามาครับ นอกจากเรื่องของภาษา เนื้อความ และบทประพันธ์ที่เป็นโคลงดั้นที่ใช้กันในสมัยอยุทธยาตอนต้น กำสรวลสมุทรบางตอนโวหารนั้นใกล้เคียงกับทวาทศมาสซึ่งเป็นโคลงดั้นเหมือนกันมาก จนอาจจะเป็นไปได้ด้วยว่าเป็นผู้แต่งคนเดียวกันครับ ซึ่งในทวาทศมาสก็มีการกล่าวถึง 'ศรีจุฬาลักษณ์' อยู่เช่นกันครับ ซึ่งก็สันนิษฐานว่าคงจะเป็นคนเดียวกับ 'บาศรีจุฬาลักษณ์' ในกำสรวลสมุทร ซึ่งคงจะเป็นมเหสีของกษัตริย์อยุทธยาในตอนนั้น

"     อาณาอาณาสเพี้ยง     เพ็ญพักตร์
"อกก่ำกรมทรวงถอน         ถอดไส้
ดวงศรีจุฬาลักษณ์            เฉลิมโลก กูเอย
เดือนใหม่มามาได้            โสกสมร ฯ"

ถ้าเป็นเจ้าฟ้าน้อยอนุชาสมเด็จพระนารายณ์ที่คบชู้กับท้าวศรีจุฬาลักษณ์ การเขียนโคลงโดยชื่อชู้รักแบบเปิดเผยไม่กลัวคนจับสังเกตได้ก็ยิ่งจะดูผิดธรรมชาติมากขึ้นไปอีกครับ

ผู้แต่งน่าจะเป็นพระมหากษัตริย์ โดยพิจารณาจากร่ายตอนต้นคือ "ศรีสิทธิวิวิทธบวร นครควรชํ ไกรพํรหรงงสรรค สวรรคแต่งแต้ม แย้มพื้นแผ่นพสุธา มหาดิลกภพ นพรัตนราชธานี บูรียรมยเมืองมิ่ง แล้วแฮ ราเมศไท้ท้าวต้งง แต่งเอง ฯ"     
นอกจากพระมหากษัตริย์แล้ว ไม่น่าจะมีการเรียกผู้อื่นว่า ไท้ นะครับ 

คำถามคุณชาวโคราช ทำเอางงๆ   เห็นจะต้องวานคุณศรีสรรเพชญ์มาตอบ ว่ามีบอกไว้ในพงศาวดารหรือหลักฐานที่ไหนอีก เพราะรายนี้ดูจะอ่านพงศาวดารเยอะพอควร
ส่วนตัวดิฉัน  ในเมื่อวรรณคดีเรื่องไหนมีระบุเอาไว้ชัดเจนว่าใครแต่ง   ก็ถือว่าเรื่องนี้มีเจ้าของบอกชื่อแซ่ไว้เรียบร้อยแล้ว  เป็นอันรู้กันว่าเรื่องนี้ท่านผู้นี้แต่ง
ถ้าหากว่าไปค้นเจอว่าข้อความที่ว่านั้นมีมือดีดอดมาบวกเพิ่มเข้าไปทีหลัง  ตามหลักฐานในหอสมุดแห่งชาติ  หรือเป็นฉบับเชลยศักดิ์เจ้าไหนก็ตาม มองเห็นชัดเจนว่าบวกเพิ่มเข้าไปแน่ๆ  ก็ค่อยมาว่ากันใหม่

สมองยังคิดไม่ไกลถึงขั้นที่ว่า ต่อให้ระบุชื่อคนแต่งไว้ชัดเจนแล้วก็ยังสงสัยว่าไม่ได้แต่ง    ถ้าจะให้เชื่อว่าแต่งต้องไปเอาหลักฐานที่อื่นมายืนยัน
ตอนนี้พอมีคุณชาวโคราชมาสะกิด  เลยชักอยากรู้ขึ้นมาอีกละค่ะว่ามีไหม

เผลอไม่ได้เข้ามาแป๊บเดียว กระทู้วิ่งปรู๊ดปร๊าดไวมาก ทั้งยังน่าสนใจกระตุ้นรอยหยักในสมอง  คุณโคราชและคุณศรีสรรเพชญ์นี่วรยุทธไม่ธรรมดาจริงๆ ระดับยอดฝีมือเพลงกระบี่ล้ำลึกพริ้วไหวที่เพิ่งตัดสินใจลงจากเขาเข้าสู่ยุทธจักรแท้ๆ ดูท่าน่าจะท่องยุทธภพได้อีกนาน


ในฐานะที่เคยเรียนวิทย์มานิดๆ หน่อยๆ  อ่านเหตุผลจากหลายๆ ท่านแล้ว ผมขอโหวตตามเชนอีกเสียงนึงครับ  ;D  ;D  ;D

อีกเรื่องที่คิดคือไทยเราแต่ไหนแต่ไรมาดูจะไม่ค่อยมีธรรมเนียมเรื่องสิทธิของกวีนิพนธ์ผู้ประพันธ์เท่าไหร่ บทกวีต่างๆ แม้จะลงชื่อว่าเป็นของเจ้านายหรือพระมหากษัตริย์เป็นผู้แต่ง แต่จริงๆ น่าจะเป็นองค์อุปถัมภ์มากกว่า แต่มีการใส่ชื่อเพื่อยอพระเกียรติ

นอกจากนั้นการจะฝึกปรือวิทยายุทธจนรจนาภาษาแต่บทโคลงกลอนได้สละสลวยงดงาม ต้องสั่งสมประสบการณ์อย่างยาวนาน ทั้งต้องใช้เวลามาก ต้องทุ่มเทใจรัก ดูจากลักษณะเจ้าฟ้ากุ้งแล้ว คงแค่ใช้คำว่าแค่เป็นเสเพลไม่ได้  กิจกรรมเลวร้ายต่างๆ น่าจะต้องใช้เวลาไปไม่น้อยจนเจ้าตัวไม่น่ามีเวลาไปฝึกปรือฝีมือขนาดนั้นได้ กวีขี้เหล้ามีมากมาย กวีเสเพลเจ้าชู้ก็มีไม่น้อย จริงๆ เป็นส่วนใหญ่ของกวีเลย แต่กวีซาดิสก์หรือกวีจอมโหดเหี้ยมนี่นอกจากเจ้าฟ้ากุ้งนี่ผมนึกไม่ออกซักคน  ดังนั้นการใช้หรืออุปถัมภ์ใครซักคนหรือหลายคนแต่ง แล้วใส่ชื่อเพื่อองค์อุปถัมภ์ให้เครดิต น่าจะเป็นไปได้มากกว่า  ยิ่งคิดยิ่งเห็นด้วยกับเชน

ขอตั้งข้อสังเกตเรื่องหนึ่งนะครับ

กาพย์ห่อโคลงทั้งสองเรื่องนี้มีรูปแบบเหมือนกัน คือมีส่วนความหลักที่เป็นกาพย์ห่อโคลง แล้วมีส่วนยอพระเกียรติปะหัวท้าย (นิราศธารทองแดงมีแต่ปะท้าย ความตอนต้นหายไปบางส่วน) สำนวนภาษาที่ใช้ในส่วนความหลักกับส่วนยอพระเกียรติต่างกันมาก ถ้าไม่ใช่เพราะว่าแต่งเพื่อวัตถุประสงค์ที่ต่างกันทำให้ใช้ระดับของภาษาต่างกัน ก็ต้องเป็นเพราะว่าแต่งโดยกวีคนละคนกัน

ถ้าดูจากบทกวีสมัยอยุธยาเรื่องอื่นๆ ที่รอดมาถึงรัตนโกสินทร์ จะเห็นว่าการเขียนความนำ หรือบทตามเพิ่มเติมเข้าไปเป็นเรื่องปกติ (เช่นกำสรวลสมุทร) เป็นไปได้ว่าบทยอพระเกียรตินี้จะเขียนเติมเข้าไปภายหลัง เผลอๆจะเป็นในยุครัตนโกสินทร์ด้วยซ้ำไปครับ

ทีนี้ จะรู้ได้อย่างใดว่าเจ้าฟ้ากุ้งทรงแต่งเอง?

ข้อนี้ ผมยอมรับว่าไม่มีหลักฐานอะไรที่จะพิสูจน์ได้ แต่ก็เห็นว่าไม่มีหลักฐานอะไรที่จะชี้ชัดว่าไม่ใช่พระนิพนธ์เจ้าฟ้ากุ้ง

ข้อบ่งชี้ที่ชัดเจนผมเห็นว่ามีเรื่องเดียว คือความทรงจำของคนสมัยต้นรัตนโกสินทร์ที่รับรู้ว่าโคลงนี้เป็นพระนิพนธ์ของเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ ถ้าคิดว่าเป็นของคนอื่นก็คงระบุได้โดยไม่ต้องเกรงราชภัย ดังนั้นสรุปได้ประการเดียวคือคนต้นรัตนโกสินทร์เข้าใจว่าเป็นพระนิพนธ์เจ้าฟ้ากุ้งจริงๆ

ทีนี้ การที่คนต้นรัตนโกสินทร์เข้าใจอย่างนั้นถือเป็นข้อสรุปได้หรือไม่?

ต้องยอมรับว่าไม่ใช่ครับ ดูตัวอย่างโคลงนิราศกำศรวลสมุทรที่ระบุว่าเป็นศรีปราชญ์แต่ง แต่เนื้อความไม่สอดคล้องกับเรื่องของศรีปราชญ์ ภาษาที่ใช้ไม่สอดคล้องกับสมัยพระนารายณ์ ภูมิประเทศที่กวีผ่านบ่งชี้ว่าไม่ใหม่ไปกว่ายุคพระไชยราชาฯ เห็นชัดว่าสิ่งที่คนต้นรัตนโกสินทร์รับรู้นั้นผิดอย่างจะแจ้ง

แต่สิ่งที่แตกต่างกันของกำสรวลสมุทรกับกาพย์ห่อโคลงทั้งสองเรื่องนี้คือ ณ พ.ศ. 2325 กำสรวลสมุทรถูกเข้าใจว่าเป็นกวีนิพนธ์ที่แต่งขึ้นราวปี 2200 เศษ มีอายุร้อยกว่าปี (แต่ที่จริงแต่งก่อนปี 2100 เก่าถึงสองร้อยกว่าปีแล้ว) แต่กาพย์ห่อโคลงสองเรื่องนี้ถูกเชื่อว่าแต่งโดยเจ้าฟ้ากุ้งที่มีชีวิตอยู่จนถึงปี 2298 เพียงแค่ไม่ถึง 30 ปีก่อนหน้านี้เอง คนในยุคต้นรัตนโกสินทร์หลายคนต้องเคยใช้ชีวิตอยู่ร่วมสมัยกับเจ้าฟ้ากุ้งนะครับ

แต่ผมชอบนะครับที่คุณ Koratian ยกเรื่องนี้ขึ้นมาเป็นประเด็นพูดคุยกัน ประเทืองปัญญาดีครับ

ด็อก ฮอลิเดย์ พร้อมจะมาฟาดปูเมื่อไหร่ หลังไมค์มาเลย

ได้ปูนาจากโคราชมาเยอะ

ไปขับแท็กซี่ที่ต่างบ้านต่างเมืองหลายปีไม่ได้กลับเมืองไทยเลย เลยไม่มีโอกาสหาหมอฟันเลย 4 ปีเต็มๆ เพราะขนาดไปลงชื่อต่อคิวหมอฟันของรัฐไว้เป็นปีๆ ก็ไม่ถึงคิวซะที จะไปหาหมอฟันเอกชนก็แพง กลับมาเมืองไทยเลยพบว่าฟันทั้งร้าวทั้งผุหลายซี่ ต้องรักษาขนานใหญ่ครับ คุณหมอ(สาว)บอกว่าเรื่องกินอะไรแข็งๆ เช่นปูลืมไปได้เลย คุณหมอแนะนำให้กินกุ้งแม่น้ำเผาแทนครับ กระผมเลยจนใจจะฟาดปูนาคงไม่ได้ เปลือกมันแข็งแทะไม่ได้ คงรับได้แต่อะไรที่นุ่มๆ หน่อยจำพวกกุ้งแม่น้ำ ปลาสมัน(แซลมั่น) โอโทโร่ หอยเป๋าฮื้อ ถ้าปูก็ต้องประเภทปูม้าถอดสื้อเท่านั้น เฮ้ออออ ลำบากใจ เกรงใจท่านเจ้ามือจริงๆ

หมั่นแสดงความเห็นหน่อย เมนูกุ้งก็ไม่ไกลเกินเอื้อม

น้ำพริกปูหลนยังรออยู่ค่ะ กลืนได้เลย ไม่ต้องเคี้ยว
ส่วนปูม้ากุ้งแม่น้ำ ต้องรอเชนไปตกมาให้ซะก่อน

ขออธิบายเรื่องหนังสือที่มีคำว่าพระราชนิพนธ์ประกอบชื่อเรื่อง
แบ่งได้เป็น 3 ประเภท
1 หนังสือที่พระมหากษัตริย์โปรดเกล้าฯประชุมกวีนักปราชญ์ราชบัณฑิตแต่งขึ้น    ในสมัยอยุธยาเรียกว่าคำหลวง     
จริงอยู่ว่าไม่ได้ทรงลงมือแต่งเอง แต่จะเรียกว่าเป็นองค์อุปถัมภ์อย่างในกระทู้นี้เรียกก็ได้    แต่เรื่องทั้งหมดก็ต้องผ่านสายพระเนตร อาจจะทรง edit เองด้วย เพื่อให้ออกมาดีงามเป็นผลงานค่าควรเมือง
สังข์ทอง ในรัชกาลที่ 2  ก็เป็นแบบนี้เหมือนกัน   เราคงจำตำนานเรื่องสุนทรภู่มีเหตุขัดพระทัยกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ได้

2  เรื่องทรงแต่งเองล้วนๆ อย่างพระราชนิพนธ์มัทนะพาธา ท้าวแสนปม ศกุนตลา ในรัชกาลที่ 6

3  เรื่องทรงแต่งเป็นบางตอน  อย่างขุนช้างขุนแผนฉบับหอพระสมุด  ตอนขุนแผนขึ้นเรือนขุนช้าง เป็นพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ 2

โคลงขึ้นต้นบทของนิราศกำสรวลสมุทร เขียนไว้ว่า

กำสรวลศรีปราชญ์ร้าง                แรมสมร
เสาะแต่ปางนคร                      ล่มแล้ว
ไป่พบไป่พานกลอน                  โคลงท่าน จบแฮ
จวบแต่ต้นปลายแคล้ว                หนึ่งน้อยยืมถวาย

ก็ไม่ได้หมายความว่า โคลงนี้เป็นผลงานของศรีปราชญ์ นักวิชาการหลายท่านให้ความเห็นว่า ศรีปราชญ์ไม่มีตัวตนจริงเสียด้วยซ้ำ (http://www.sujitwongthes.com/2012/08/weekly03082555/)

ป.ล. คุณประกอบมีปัญหาเรื่องฟัน ไม่ใช่เรื่องใหญ่สำหรับการรับประทานปู เรากินเนื้อปูมิใช่เปลือกปูเสียเมื่อไหร่  ;)  ;D

ตั้งแต่ดิฉันเรียนที่คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ในยุคที่หลายคนในเรือนไทยยังไม่เกิด     อาจารย์ก็สอนแล้วว่า ศรีปราชญ์ที่เราเข้าใจกันว่าเป็นผู้แต่งกำศรวลศรีปราชญ์นั้นไม่มีตัวจริง
อาจารย์ท่านที่จุดประกายเรื่องนี้ขึ้นมาคือ ม.ร.ว.สุมนชาติ สวัสดิกุล   ท่านยกภาษาและพงศาวดารมาอ้างอิงเลยทีเดียว

อาจารย์ผู้สอนคือศ.วัชรี รมยะนันทน์ สอนว่า ที่เราเรียกนิราศเรื่องนี้ว่ากำศรวลศรีปราชญ์ เพราะไปเชื่อนายนรินทร์ธิเบศร์  ที่อ้างไว้ในโคลงนิราศนรินทร์   ว่าศรีปราชญ์เป็นผู้แต่ง     และต่อมา ก็เชื่อ "ตำนานศรีปราชญ์" ที่เรียบเรียงโดยพระยาปริยัติธรรมธาดา ว่าศรีปราชญ์เป็นกวีเอกสมัยสมเด็จพระนารายณ์

ดิฉันเองก็เคยเขียนบทความเรื่องนี้เอาไว้ สมัยเรียนจบปริญญาตรีใหม่ๆ ยังไม่ได้เรียนต่อ ว่าความสัมพันธ์ของกวีผู้แต่งกับบาศรีจุฬาลักษณ์นั้นอยู่ในฐานะสามีภรรยากัน ไม่ใช่ชู้ที่ลักลอบพบปะ
มีบทหนึ่งที่กล่าวขณะเดินทางผ่านถึงสำโรง ว่าทำให้นึกถึงร่วมหอลงโรงกัน บทความนั้นอยู่ไหนไม่ทราบ  กลับไปหากำศรวลในตู้หนังสือเรือนไทย ก็พบว่าความกลายเป็นอีกอย่าง  งงอยู่เหมือนกัน

ดร.วินัย และ คุณธนิต ให้เหตุผลว่าอย่างไรครับว่าทำไมกำสรวลสมุทรถึงแต่งในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์?

ถ้าเป็นเจ้าฟ้าน้อยแต่งจริง ก็ต้องเป็นงานตั้งใจทำเทียมของเก่า ความยากน้องๆ ทฤษฎีจารึกหลักที่ 1 ทำเทียมสมัย ร. 4 เลยนะครับ

สงสัยจะต้องแตกเป็นอีกกระทู้หนึ่งต่างหากแล้วมังครับ

เชิญตั้งกระทู้ใหม่ได้เลยค่ะ

ตอบค.ห. 92

นิยายเรื่องนี้ไม่อาจเกิดขึ้นได้ในสมัยปลายอยุธยาค่ะ เพราะบริบทไม่อำนวย

ในสมัยอยุธยาเรื่อยมาจนสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น    การเล่าเรียนเขียนอ่านจำกัดอยู่ในวัดสำหรับพระสงฆ์พรรษายาวๆ  และกุลบุตรที่ได้บวชเรียนระยะสั้นๆ ก่อนสึกออกไปแต่งงานสร้างครอบครัว หรือเข้ารับราชการ
ผู้หญิงซึ่งเป็นครึ่งหนึ่งของราชอาณาจักร ไม่มีโอกาส  เพราะการดูแลบ้านช่องตลอดจนการทำไร่ ไถนา ทอผ้า ทำกับข้าวกับปลาหุงหาอาหาร นั้นล้วนแล้วแต่ไม่ต้องอาศัยเล่าเรียนเขียนอ่าน   ผู้หญิงที่มีโอกาสเรียนวิชาหนังสือ คือสตรีสูงศักดิ์ที่ไม่ต้องทำงานบ้าน  อย่างเช่นเจ้านายสตรี    เจ้าฟ้ากุณฑลกับเจ้าฟ้ามงกุฎจึงมีโอกาสแต่งหนังสือได้ยาวมาก

วรรณคดีทั้งหลายถ้าจะให้ชาวบ้านชาวเมืองรับรู้ ต้องเป็นวรรณคดีที่ต้องเปล่งเสียง เช่นเอาไว้อ่านเอาไว้เทศน์  อย่างมหาชาติคำหลวงหรือกาพย์มหาชาติ    ชาวบ้านจึงจะรู้เรื่องกะเขาได้     ถ้าเขียนอย่างเดียว  จบสนิท  หาคนอ่านนอกวัดไม่ได้
อีกอย่างสมัยนั้นไม่มีการพิมพ์   การพิมพ์เพิ่งจะแว่วเข้าหูชาวไทยในสมัยรัชกาลที่ 3     กวีเขียน อาลักษณ์ลอกลงสมุดไทย ทีละแผ่นทีละเล่ม เสร็จแล้วเก็บเข้าหอสมุด     ถ้าจะเอาไว้ขับอย่างกาพย์เห่เรือหรือเสภา ก็ได้ยินกันเฉพาะชาววัง  กับข้าราชการที่เข้าเฝ้า   ใครอยากจะอ่านก็อ่านไม่ได้ถ้าไม่ได้อยู่ในแวดวง เพราะระบบเดินเข้าไปขอยืมสมุดข่อยมาอ่านยังไม่เกิดในสมัยนั้น    นายกุหลาบริอ่านทำก็ล่วงเข้าไปถึงรัชกาลที่ 5 แล้ว  มิหนำซ้ำยังต้องใช้อุบายกว่าจะขอยืมมาให้เสมียนคัดได้
ด้วยเหตุเหล่านี้การระบุชื่อผู้แต่งจึงไม่ใช่เรื่องจำเป็น  จะบอกก็ได้ ไม่บอกก็ไม่แปลก  เนื่องจากแวดวงผู้เสพมีอยู่แคบมาก  แคบยิ่งกว่าชั้นเรียนที่คุณคนโคราชสอนซะอีก    ใครแต่งเรื่องอะไรก็รู้กันหมด   ไม่มีใครคิดเผื่อว่าอีก 400 ปีต่อมา ยังมีคนอ่านอยู่ แล้วพยายามหากันให้ควั่ก ว่ากวีเป็นใคร

ความคิดว่า ฉันไม่ได้แต่งแต่ขอเบ่งว่าแต่ง  จึงไม่มี  เพราะความลับไม่มีในราชสำนัก   ขนาดเป็นชู้กันซึ่งเป็นเรื่องลอบเร้นนักหนายังหลุดรั่วได้         เรื่องใช้คนอื่นแต่งแทนตัว จึงไม่รู้จะทำไปทำไม   ยังไงมันก็ปิดไม่ได้อยู่ดี
แม้แต่สมัยรัตนโกสินทร์ การประชุมกวีแต่งหนังสือกันหน้าพระที่นั่งก็ทำกันอย่างเปิดเผย    ไม่ได้แอบๆกระมิดกระเมี้ยนทำ   คนสมัยนั้นเขาก็รู้กันว่ารามเกียรติ์  อิเหนา สังข์ทอง ฯลฯ  พระเจ้าแผ่นดินทรงชุมนุมกวีแต่งกันทั้งนั้น  ตอนนี้ท่านแต่ง ตอนนั้นพระเจ้าลูกยาเธอแต่ง  ตอนโน้นกวีท่านนั้นแต่ง  ต่อเชื่อมกันจนจบเรื่อง
ไม่งั้นจะมีเรื่องอยู่ในประวัติสุนทรภู่ได้ไงล่ะคะ ว่าต้องโทษแล้วพ้นโทษเพราะพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าฯทรงแต่งชมรถทศกัณฐ์แล้วติดขัด ต้องให้สุนทรภู่แต่งถวายจนจบตอน     
เรื่องเล่านี้กรุณาอย่าค้านว่าไม่จริงอีกเรื่องนะ    เดี๋ยวสุนทรภู่ของข้าพเจ้าจะหายไปอีกคน

กระทู้นี้สนุก ทำให้นึกถึงเรื่อง Shakespeare Forgeries  ซึ่งเคยเขียนมาแล้วในเรือนไทย   รวบรวมบรรดานักปราชญ์ราชบัณฑิตที่ไม่เชื่อว่าผลงานของกวีเอกคนนี้  นายอะไรคนนึงชื่อวิลเลียม เชคสเปียร์ที่มีอาชีพเป็นผู้จัดการโรงละคร เป็นคนแต่ง   
เชื่อกันว่าแกเป็นนักเขียนผีของบุคคลสูงศักดิ์ หรือใครสักคน ที่เปิดเผยตัวไม่ได้ ต้องยืมชื่อแกมาใช้

คุณเพ็ญชมพูจำกระทู้นี้ได้ไหมคะ

ตอนที่ศ.วัชรี รมยะนันทน์ สอนเรื่องกำศรวลศรีปราชญ์ ตามข้อเขียนของศ.ม.ร.ว.สุมนชาติ สวัสดิกุล       หักล้างความเชื่อที่ว่าแต่งในสมัยสมเด็จพระนารายณ์  เพราะภาษาเก่ากว่าวรรณคดีสมัยพระนารายณ์มาก
ดิฉันถามอาจารย์ว่า ถ้ากวีเขาใช้ภาษาเก่าของยุคก่อนสมัยพระนารายณ์มาเขียนล่ะคะ     อาจารย์ตอบว่า  เขาไม่ทำกัน จะทำไปทำไม เรื่องอะไรถึงใช้ภาษาที่คนร่วมสมัยไม่ใช้
ก็จริงของอาจารย์     

 ;D
ขอบคุณค่ะ

ยังสงสัยอยู่ว่า มีบันทึกไว้ตรงไหนว่า ตอนนี้เป็นพระราชนิพนธ์ของรัชกาลที่ ๒ ตอนนี้เป็นผลงานของสุนทรภู่   ???

จำได้ว่ามีอยู่ในหนังสือสุนทรภู่ 200 ปี นะคะ  แต่ถ้าคุณเพ็ญหมายถึงว่าเป็นข้อมูลขั้นปฐมภูมิ  มีพิสูจน์กันชัดเจน อันนี้ไม่เคยค้นถึงขนาดนั้น

หายไปพักใหญ่ๆ กลับมาพบสมาชิกประจำหลายๆท่านมาร่วมวงสนทนาด้วย ดีจังครับ



กลับมาที่เรื่องของเจ้าฟ้ากุ้งนะครับ

อย่างที่เคยตอบไปว่าเป็นไปได้ที่ข้อความตอนท้ายอาจจะเป็นการเขียนภายหลังการประพันธ์ ซึ่งอาจจะเป็นจริงหรือไม่จริงก็ได้ซึ่งข้อความตรงนี้ ก็เหมือนกับที่คุณ CrazyHorse กล่าวไว้ในความเห็นที่ 83 คือผมก็ไม่ได้มีหลักฐานอะไรพิสูจน์ได้เพราะผมเองก็ไม่ได้อยู่ร่วมสมัย แต่ก็เห็นว่าไม่มีหลักฐานอะไรที่จะชี้ชัดว่าไม่ใช่พระนิพนธ์เจ้าฟ้ากุ้งเช่นเดียวกันครับ แต่ผมคงจะไม่กล้าสรุปว่าข้อความตอนท้ายของพระมาลัยคำหลวงนันโทปนันสูตรคำหลวง(ในความเห็นที่ 47) "เป็นข้อความอันเป็นเท็จ" เพราะเพียงว่าข้อความเหล่านั้นถูกเพิ่มมาภายหลัง ตามความเห็นส่วนตัวคิดว่าดูเป็นการสรุปชี้ชัดเกินไปโดยที่ยังไม่มีหลักฐานหรือแนวโน้มชัดเจนที่ชวนให้เชื่อว่าข้อความเหล่านี้เป็น 'เท็จ'  และดูจะมี bias เกินไปหน่อยครับ

ถ้าเอาเรื่องลบข้อความที่ระบุชื่อผู้แต่งออกไปเป็นเกณฑ์ เช่นเดียวกับบทประพันธ์อื่นๆ อย่างเช่นทวาทศมาส นิราศนรินทร์ รวมบทประพันธ์ทั้งหลายแม้แต่หนังสือธรรมดาที่ระบุชื่อผู้แต่ง ก็คงแทบไม่มีเอกสารใดในโลกที่จะเชื่อได้เลยครับว่า คนๆนั้นเป็นคนแต่งเองครับ

เรื่องที่ อ.เทาชมพูวานให้หา ในขณะนี้ผมเองยังไม่พบในหลักฐานอื่นๆว่ามีการระบุว่าได้เพิ่มไปภายหลังครับ

ส่วนพล็อตนิยายใน ความเห็นที่ 92 เห็นตรงตามที่ อ.เทาชมพูได้ตอบไว้แล้วครับ โอกาสที่ชนชั้นใต้ปกครองซึ่งเป็นประชากรส่วนใหญ่ของอยุทธยาซึ่งส่วนมากไม่สามารถอ่านออกเขียนได้จะเข้าถึงงานวรรณกรรมชั้นสูงนั้นมีต่ำมาก ส่วนมากก็จำกัดอยู๋ในแวดวงของระดับเจ้าศักดิน่เท่านั้นครับ

ขอ copy บางความเห็นของผมกลับไปแปะที่กระทู้เก่าเรื่อง 'การสิ้นพระชนม์ของเจ้าฟ้ากุ้ง' นะครับ เพราะเนื้อหาเข้ากับกระทู้นั้นมากกว่า

จริงๆ ถ้าดูจากที่ปรากฏก็ไม่จำเป็นว่าคนแต่งต้องมีชื่อว่าศรีปราชญ์ จากเนื้อหาอาจจะแปลว่าผู้แต่งนั้นเป็น 'ปราชญ์' ก็เป็นได้ครับ 

ที่เข้าใจว่าเป็นศรีปราชญ์ คงเพราะเอาไปโยงกับ 'ศรีปราชญ์' ในเอกสารคำให้การขุนหลวงหาวัด(ซึ่งระบุว่าอยู่ในสมัยพระเจ้าเสือ)ซึ่งเนื้อหาไม่น่าเชื่อถือนักเพราะหลายตอนแตกต่างจากหลักฐานร่วมสมัยเหมือนเรื่องเล่าต่อๆกันมากกว่า กับตำนานศรีปราชญ์ซึ่งเรียบเรียงโดยพระยาปริยัติธรรมธาดา

อันที่จริงก็ระบุชื่อเอกสารแล้วว่าเป็น 'ตำนาน' แต่คนสมัยหลังก็เชื่อว่าเป็น 'ประวัติศาสตร์' เสียเป็นส่วนใหญ่ครับ

คนที่เขียนโคลงบทนี้ มาแต่งต่อเติมในชั้นหลัง  ทำนองเป็นคำนำ หรือคำออกตัวถึงหนังสือเล่มนี้   ดูจากภาษาและศัพท์ที่ใช้ ดิฉันคิดว่าแต่งในสมัยต้นรัตนโกสินทร์   อย่างช้าไม่เกินรัชกาลที่ 5
เนื้อความ เป็นการออกตัวหรืออธิบายว่า เรื่องที่ผู้เขียนโคลงบทนี้ตั้งชื่อให้ว่า "กำสรวลศรีปราชญ์" เป็นงานที่ไปเสาะหามาจากสมัยอยุธยา   แต่ชิ้นที่หาได้ไม่ครบถึงจบเรื่อง   มีแต่ตอนต้นแต่ตอนปลายขาดหายไป "
คนที่แต่งโคลงบทนี้น่าจะเป็นผู้รวบรวมวรรณคดีเก่าๆสมัยอยุธยา   เป็นคนเจอเรื่องนี้เข้า

คำประพันธ์ที่แต่งในกำศรวล เป็นโคลงดั้น ซึ่งนิยมกันมาตั้งแต่ก่อนสมัยสมเด็จพระนารายณ์    อยุธยาตอนปลายเรื่อยมาจนต้นรัตนโกสินทร์ นิยมโคลงสี่สุภาพที่มีสัมผัสคล้องจองมากกว่า จึงฟังสละสลวยรื่นหูกว่าโคลงดั้นที่ดูห้วนและแข็ง

ในกำสรวลสมุทร  กวีเรียกตัวเองว่า "ศรี"  ในความหมายว่า I   จะเป็นชื่อตัว หรือคำเรียกขาน ไม่แน่ใจเหมือนกัน    แต่มาถึงสมัยต้นรัตนโกสินทร์นี่ละค่ะ ที่เรียกท่านว่า ศรีปราชญ์

ความฝันที่จะเป็นนักเขียนพังทลาย  :( :( :( เห็นทีต้องเป็นครูน้อยต่อไป


ตรงนี้น่าจะแต่งไว้ให้เตะตาคนที่ได้อ่านรู้ว่าใครแต่งนะครับ มากกว่าให้คนเปล่งเสียงทำนองเสนาะเพื่อให้คนฟังทั่วไปได้รับทราบ
        
         เจ้าฟ้า หนุ่มน้อยราช กุมาร
         ธรรม์ ธำรงกลอนการ ยั่วแย้ม
         ธิเบศร์ วราสถาน ไชยเชษฐ
         สุริย์วงศ์ ทรงโคลงแต้ม แต่งไว้วานสงวน ฯ
         เจ้าฟ้า เลิศล้ำโพธิ สมพาร
         กรมขุน หลวงพญากราน กราบเกล้า
         เสนา นราบาน ใจชื่น ชมนา
         พิทักษ์ รักษาเช้า ค่ำด้วยใจเกษม ฯ
         จบ จนจอมโลกย์เจ้า คืนวัง
         บ พิตรสถิตบัลลังก์ เลิศหล้า
         ริ ร่างกาพย์โคลงหวัง ชนโลก อ่านนา
         บูรณ์ พระโคลงเจ้าฟ้า ธิเบศร์เจ้าจงสงวน ฯ



สุนทรภู่ ของจริงครับ   จารึกหลักที่ 1 ด้านที่ 1 ของจริงครับ   :)

ตอนแรกผมนึกว่าข้อความที่พูดถึงหมายถึงที่ผมเอามาลงใน คห.47 เลยเข้าใจผิดไปนิดหน่อยครับ

แต่ถ้าเป็นข้อความนี้ผมก็เคยกล่าวไปแล้วใน คห.47 ว่าน่าจะเป็นข้อความที่เพิ่มภายหลัง โดยนันโทปนันทสูตรคำหลวงมีแนวโน้มว่ามีการคัดลอกมาลงสมุดไทยเพื่อทูลเกล้าถวายเจ้านายในภายหลัง ดูจากการแทนตัวของผู้ชุบบาฬีและผู้ชุบเนื้อความว่า 'ข้าพระพุทธเจ้า' และการเขียนด้วยอักษรไทยย่อที่นิยมใช้กันในสมัยอยุทธยาตอนปลาย สันนิษฐานว่าอาจจะจารลงสมุดไทยเล่มใหม่เพื่อถวายพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศเมื่อทรงได้เป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลแล้ว ซึ่งในตอนนั้นอาจจะมีการแต่งเพิ่มเติมไปด้วยตามความเหมาะสม

ซึ่งในกรณีนี้ถ้าจะตีความไปว่ามาเขียนบทที่ว่ามาเพิ่มเมื่อได้เป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล โดยอาจจะเพื่อประกาศว่าพระองค์ทรงพระนิพนธ์ก็อาจจะเป็นไปได้เช่นเดียวกันครับ ข้อความนั้นก็แค่บอกว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรผู้แต่งทรงเป็นวังหน้า ไม่ได้มีข้อบ่งชี้ว่าพระองค์ต้องเขียนบทที่ว่ามานี่ตอนยังผนวชอยู่ และไม่ใช่ว่าไม่สามารถมาเขียนข้อความเพิ่มในภายหลังได้เช่นกันครับ

ข้อความท้ายบทประพันธ์อาจจะมีวันเวลาไม่สอดคล้องกับวันเวลาแต่ง แต่ผมว่ายังไม่ควรที่จะถือว่าเนื้อหานั้นเป็นเท็จ

ตรงนี้แหละครับที่เราคิดต่างกัน
จะลงความเห็นว่าตัดสินว่าอะไรจริงอะไรเท็จในเรื่องอย่างนี้ โต้เถียงกันได้ไม่จบหรอกครับ
ถ้ายอมรับว่าข้อความมีการเขียนแทรกชัดแจนแล้วยังยืนยันว่า เป็นหลักฐานที่ควรเชื่อไว้ก่อน หรือไม่ควรที่จะถือว่าเนื้อหานั้นเป็นเท็จแล้วไม่ยอมตัดออก
มันก็คงยากที่จะมองในแง่อื่น ก็สุดแท้แล้วแต่ใครจะพิจารณาเอาเองแล้วละครับ

คิดว่าผู้ติดตามอ่านมาคงมีคำตอบด้วยตนเองแล้วละครับว่า เจ้าฟ้ากุ้งท่านทรงแต่งผลงานที่ยกตัวอย่างมาด้วยตนเองหรือไม่  ;D 8)

เนื้อๆทั้งนั้น กำไรของคนอ่านแท้ๆ

นั่งบนภูดูยอดฝีมือประลองยุทธ์กัน  8) 8) 8)

อ่านจากความตรงนี้ สรุปได้อย่างเดียวว่าผู้นิพนธ์ประกาศตนเป็นพระ ฉายาสิริปาโล ก่อนบวชทรงเป็นวังหน้า แปลอย่างอื่นไม่ได้

มีความส่วนต่อจากนี้ให้อ่านหรือเปล่าครับ เผื่อว่าจะดูออกว่าตรงไหนเป็นส่วนที่แต่งแทรกเข้าไปภายหลัง

จากข้อความ 'ครั้งนิวัตินิเวศน์เป็นกษัตริย์' พิจารณาจากคำว่า 'นิวัติ' ที่แปลว่า 'กลับ' จากข้อความนี้น่าจึงหมายความว่า สิริปาโลได้สละเพศบรรพชิต 'กลับ' ไปครองเพศกษัตริย์มากกว่าครับ ข้อความตามหลังจึงไม่น่าใช่ข้อความที่เล่าถึงประวัติก่อนทรงพระผนวช ส่วนที่ว่า 'เสวยรัชชงศฤงคาร วังบวรสถานมงคล คำกลเป็นฝ่ายหน้า' ดูจากรูปประโยคแล้ว ในที่นี้น่าจะหมายถึงทรงได้เป็นวังหน้าหลังผนวชมากกว่าครับ

ซึ่งแน่นอนว่าข้อความนี้ไม่ได้แต่งตอนที่ทรงพระนิพนธ์นันโทปนันทสูตร เพราะท้ายนันโทปนันทสูตรคำหลวงระบุว่าทรงแต่งเสร็จในวันอาทิตย์ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘(หลัง) พ.ศ.๒๒๗๙ แต่พระองค์ได้เป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลใน พ.ศ.๒๒๘๔ ดังนั้นข้อความนี้น่าจะเป็นการแต่งแทรกหลังเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงเป็นวังหน้ามากกว่าเป็นที่จะทรงเป็นวังหน้าก่อนผนวชครับ

ลองอ่านใหม่ ปัญหาอยู่ที่การแบ่งวรรคตอนครับ

1. อหํ อันว่าข้า สิริปาโล นามผู้ชื่อ มหาสิริบาล // ในเมื่อกาลบรรพัธ ครั้งนิวัตินิเวศน์เป็นกษัตริย์เพศวรำ ธมฺม ธิเปสสฺ ชยเชฎฐ สริย วํส นามก็ชื่อ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ ไชยเชฎฐ สุริยวงษ์ เสวยรัชชงศฤงคาร วังบวรสถานมงคล คำกลเป็นฝ่ายหน้า

2. อหํ อันว่าข้า สิริปาโล นามผู้ชื่อ มหาสิริบาล ในเมื่อกาลบรรพัธ // ครั้งนิวัตินิเวศน์เป็นกษัตริย์เพศวรำ ธมฺม ธิเปสสฺ ชยเชฎฐ สริย วํส นามก็ชื่อ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ ไชยเชฎฐ สุริยวงษ์ เสวยรัชชงศฤงคาร วังบวรสถานมงคล คำกลเป็นฝ่ายหน้า

อ่านอย่างที่ 1 (ปัจจุบัน)เป็นพระสงฆ์นามสิริปาโล ในอดีตเมื่อกลับเป็นเพศกษัตริย์ (จากสมณเพศ?) เป็นวังหน้า
อ่านอย่างที่ 2 (ในอดีต)เป็นพระสงฆ์นามสิริปาโล เมื่อกลับเป็นกษัตริย์จึงเป็นวังหน้า

ซึ่งดูเหมือนว่าอ่านอย่างที่ 2 จะเข้าเค้ากว่าครับ เป็นไปได้สูงว่าจะแต่งเสริมเข้าไปภายหลัง

อ่านคนละอย่างกับคุณม้าค่ะ
1. อหํ อันว่าข้า สิริปาโล นามผู้ชื่อ มหาสิริบาล // ในเมื่อกาลบรรพัธ ครั้งนิวัตินิเวศน์เป็นกษัตริย์เพศวรำ ธมฺม ธิเปสสฺ ชยเชฎฐ สริย วํส นามก็ชื่อ เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ ไชยเชฎฐ สุริยวงษ์ เสวยรัชชงศฤงคาร วังบวรสถานมงคล คำกลเป็นฝ่ายหน้า

ดิฉันแปลว่า อันว่าข้า มหาสิริบาล ในกาลก่อนเมื่อพ้นจากวัง ที่อยู่ในฐานะเจ้านาย   ทรงพระนามว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์  ดำรงตำแหน่งวังหน้ากรมพระราชวังบวรสถานมงคล

ถ้าหากว่าเราเชื่อเรื่องการบวชหนีราชภัยเพราะไปฟันจีวรเจ้าฟ้านเรนทร์ขาด พระมารดาแนะให้หนีเข้าวัดไป   ตอนนั้นเจ้าฟ้ากุ้งต้องได้เป็นวังหน้าแล้ว    ในฐานะผู้ใกล้ชิดราชบัลลังก์รองลงมาจากพระเจ้าบรมโกศ   ท่านก็ต้องระแวดระวังตำแหน่งตัวเองไว้ก่อน ไม่ให้หลานคนโปรดของพ่อมาวอแวใกล้ชิดพ่อ จนพ่ออาจจะยกมรดกให้หลานคนนี้ไปก็ได้

มองในแง่ที่ว่า เจ้าฟ้ากุ้งทำสิ่งที่พระราชบิดาไม่โปรดมาแต่แรก   เมื่อสึกแล้ว คงยากที่จะได้ตำแหน่งกรมพระราชวังบวร  เป็นความดีความชอบ
ตำแหน่งนี้ต้องมีมาก่อนจะบวช จึงสมเหตุสมผลกว่า

ผมอ่านตามแบบที่ 2 ของคุณ CrazyHOrse กับคุณประคองครับ แบบที่ 1 ฟังดูแปลกๆ ก็ตรงคำว่า นิวัติ แหละครับ

เรื่องตำแหน่งกรมพระราชวังบวรสถานมงคล ผมคิดว่าไม่น่าได้มาก่อนผนวชหนีราชภัยเพราะจะไม่สัมพันธ์กับระยะเวลาที่ได้เป็นวังหน้าตามหลักฐานอื่นครับ ส่วนเรื่องที่ว่าไม่น่าจะได้เป็นหลังผนวชเพราะทำความผิดมาก่อน อิงตามพระราชพงศาวดารเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรก็ใช่ว่าจะได้เป็รนวังหน้าหลังเพิ่งพ้นโทษหมาดๆครับ แต่ได้มาเมื่อ พ.ศ.๒๒๘๔ ๔ ปีหลังจากที่ทรงพ้นโทษแล้ว ซึ่งในช่วงเวลาที่ผ่านมาเป็นไปได้ที่พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศจะทรงคลายพระพิโรธไปแล้ว นอกจากนี้ก็ยังทรงรังสรรค์ผลงานชิ้นสำคัญ ๒ เรื่องอย่างนันโทปนันทสูตรคำหลวงกับพระมาลัยคำหลวงไว้อีกด้วย(ถ้าจะเชื่อตามข้อสันนิษฐานของคุณประคองว่ามีเนื้อหาโดยนัยคือแต่งเพื่อขอพระราชทานอภัยโทษ ก็อาจจะมีน้ำหนักมากขึ้น)

พิจารณาจากพระราชพงดาวดาร ตำแหน่งวังหน้าของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรต่างกับวังหน้าองค์อื่นๆสมัยปลายอยุทธยา ซึ่งส่วนมากแล้วมักจะสถาปนาตั้งแต่พระมหากษัตริย์ทรงขึ้นครองราชย์ และน่าจะเป็นพระวินิจฉัยส่วนพระองค์เอง แต่สำหรับเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรที่เป็นโอรสองค์ใหญ่ ตอนต้นรัชกาลพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศไม่ทรงแต่งตั้ง(อันนี้ไม่มีหลักฐานระบุเหตุผลที่มากพอจะสันนิษฐาน เคยอ่านเจอบางแห่งว่าพระเจ้าบรมโกศทรงอยากจะสละบัลลังก์ให้เจ้าฟ้านเรนทร์ด้วย แต่ยังไม่พบหลักฐานชัดครับ) หลังจากพ้นโทษก็ไม่ทรงตั้งทั้งนี้อาจจะเพราะทรงมีประวัติติดตัวมาก่อนเลยไม่ทรงวางพระทัย จนกระทั่งพระราชโกษา(เป็นทินนามของปลัดทูลฉลองกรมเครื่องต้น บางแห่งว่าชื่อปาน)บ้านวัดระฆัง(คงเพราะมีบ้านอยู่ใกล้วัดระฆังซึ่งเข้าใจว่าคือวัดวรโพธิ์ในปัจจุบัน)กราบทูลขอให้สถาปนาเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลใน พ.ศ.๒๒๘๔ พระองค์จึงทรงเริ่มปรากฏท่าทีที่จะตั้ง ซึ่งพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศถ้าพระองค์มีพระประสงค์จะทรงแต่งตั้ง พระองค์ก็น่าจะทรงแต่งตั้งได้ด้วยพระองค์เองเพราะโดยศักดิ์แล้วเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรมีความเหมาะสมที่สุด แต่พระองค์ 'จึงดำรัสให้ปรึกษาอัครมหาเสนาทั้งปวง ครั้นพร้อมกันเห็นควรแล้ว พระเจ้าอยู่หัวก็โปรดให้ เจ้าฟ้ากรมขุนเสนาพิทักษ์ดำรงฐานาศักดิ์อุปราชโดยประเพณี '

สันนิษฐานว่าการที่พระองค์ปรึกษาอัครมหาเสนาบดีทั้งหลายและต้องให้เสนาบดีมีส่วนร่วมในการตัดสินพระทัย เป็นไปได้ว่าพระองค์อาจจะยังไม่ทรงวางพระทัยในการตั้งเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรมากนักซึ่งอาจจะเพราะมีประวัติอยู่ก่อน เลยต้องการหยั่งเสียงจากขุนนางด้วย ซึ่งเมื่อพิจารณาถึงความเหมาะสมหลายๆอย่างและเป็นที่ยอมรับกันทุกฝ่ายแล้วจึงทรงยอมสถาปนาเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลครับ

หลังจากนั้นในปีเดียวกันก็ปรากฏว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงได้รับมอบหมายงานสำคัญหลายๆอย่างเช่นการเป็นแม่กองบูรณะวัดพระศรีสรรเพชญ์กับพระที่นั่งวิหารสมเด็จมหาปราสาท(ข้อความตรงนี้ในพงศาวดารมีกล่าวถึงวิหารวัดพระมงคลบิตร กับวัดพระรามด้วย น่าจะอยู่ในความรับผิดชอบของพระองค์เช่นเดียวกันครับ) ก็สันนิษฐานว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรในระยะหลังคงเป็นที่ไว้วางพระทัยของพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศมากขึ้นครับ หรือมองในอีกแง่ก็อาจเป็นไปได้ว่าทรงมอบหมายงานเหล่านี้ให้เพื่อให้เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรได้พิสูจน์พระองค์เองก็เป็นได้ครับ

ส่วนเรื่องงานวิจัยของคุณประคอง เจริญจิตรธรรม เรื่องปีที่แต่งนันโทปนันทสูตรคำหลวง ผมเห็นต่างในบางประเด็น เรื่องหนึ่งก็เรื่องที่ว่าไม่ได้กล่าวถึงข้อความที่ระบุว่าเป็นวังหน้าในพระมาลัยคำหลวงที่คุณ Koratian กล่าวไปแล้ว อีกเรื่องคือข้อความท้ายนันโทปนันทสูตรคำหลวงที่มีการระบุวันที่แต่งเสร็จในวันอาทิตย์ ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘(หลัง) พ.ศ.๒๒๗๙ โดยนายสัง นายสาเป็นผู้ชุบบาฬี และนายทองสุกเป็นผู้ชุบเนื้อความ โดยงานวิจัยได้กล่าวว่าข้อความนี้เป็นข้อความที่เพิ่มภายหลังโดยบุคคลอื่นที่ไม่ใช่เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร ดังนั้นน่าจะมีความคลาดเคลื่อนในเรื่องวันเวลา แต่งานวิจัยไม่ได้พิจารณาว่าได้มีการข้อความที่ว่ามาหลังจากการแต่งแค่ไหนครับ

ผมเห็นต่างในเรื่องนี้ โดยจากที่ผมได้ลองสันนิษฐาน(ซึ่งอาจจะไม่ได้ถูกต้องก็ได้ครับ)ไว้แล้วว่าสมุดไทยเล่มนี้น่าจะทำในสมัยอยุทธยา โดยพิจารณาจากการใช้อักษรไทยย่อซึ่งนิยมใช้ในสมัยอยุทธยาบันทึก(ซึ่งผู้วิจัยไม่ได้พิจารณาจุดนี้) ซึ่งรูปแบบอักษรเป็นแบบเดียวกับจารึกแม่อักษรขอมขุดปรอทที่มีข้อความว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงแต่งไว้เมื่อ พ.ศ.๒๒๙๐ การจารนันโทปนันทสูตรคำหลวงลงสมุดไทยเล่มนี้จึงน่าจะเป็นสมัยเดียวกันหรือช่วงเวลาไม่น่าจะห่างจากกันมากนัก และเท่าที่ผมทราบในสมัยธนบุรีกับรัตนโกสินทร์ไม่นิยมการใช้อักษรแบบนี้จารลงสมุดไทยหรือในเอกสารราชการแล้ว แต่นิยมใช้อักษรตัวรงมากกว่า(ถ้าตรงนี้ผมผิดพลาด รบกวนทักท้วงด้วยครับ)  เมื่อประมาณอายุไว้ว่าน่าจะทำในสมัยอยุทธยา การบันทึกเรื่องของวันเวลาน่าจะคลาดเคลื่อนได้ยาก เพราะน่าจะยังมีบุคคลที่อยู่ร่วมสมัยตอนแต่งอยู่จำนวนมาก     อีกทั้งการแทนตัวว่า 'ข้าพระพุทธเจ้า' ของนายสัง นายสา นายทองสุก จึงแสดงว่าสมุดไทยเล่มนี้น่าจะทำขึ้นทูลเกล้าฯถวายเจ้านายระดับสูงในระดับพระมหากษัตริย์หรือเจ้าฟ้าสมัยอยุทธยา เรื่องของวันเวลาที่บันทึกจึงยิ่งไม่ควรจะผิดพลาดหรือแต่งเสริมครับ

ตรงนี้เลยทำให้ผมคิดว่าข้อความที่ระบุว่าพระองค์ได้เป็นวังหน้า น่าจะทรงแต่งเพิ่มในภายหลังที่เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรได้เป็นกรมพระราชวังบวรฯมากกว่าที่จะทรงแต่งนันโทปนันทสูตรคำหลวงหลังจากเป็นวังหน้าครับ

(http://www.digitalrarebook.com/images/catalog_images/1296743309.jpg)

ขอบคุณครับ เห็นรูปแล้วถึงบางอ้อ ส่วนความหลักเป็นอักษรขอม ภาษาบาลี เสียงในฟิล์มล้วนๆ มิน่า หาในเน็ตไม่ได้เลย

ส่วนคำตาม เป็นไทยสลับบาลี แยกฟอนต์เรียบร้อย น่าสนใจมากครับ

เรื่องคำว่า นิวัติ ผมก็ติดคำนี้ครับ เพราะเข้าใจว่าแปลว่า "กลับ" ไม่ทราบว่าแปลอย่างอื่นได้หรือไม่

ผมเพิ่งจะนึกได้ ในเมื่อปางบรรพัธ ผมไปแปลว่าในอดีต แต่มาดูอีกทีน่าจะสะกดผิด หรือถอดมาผิด ควรเป็น ในเมื่อปางบรรพัช หมายความว่าชื่อสิริปาโลในตอนบวช อย่างนี้ก็ ซตพ ว่าเขียนส่วนนี้ในตอนที่เป็นวังหน้าแล้วแน่นอน แต่จะทั่งเรื่องหรือไม่นั้นไม่แน่นักครับ

จากรูปตรงคำว่า เมื่อในกาลบรรพัช ไม่ชัดเท่าไหร่ แต่น่าจะเป็นอักษร ช ครับ  เทียบกับอักษรไทยย่อ ช ในคำว่า ไชยเชษฐสุริยวงษ ดูใกล้เคียงกันครับ

จากในรูปเทียบกันแล้ว ด้านอักษร ช จะดูเรียวโค้ง แต่อักษร ธ(จากคำว่า ธรรมธิเบศร) ฐานจะดูเหลี่ยมกว้างมากกว่าครับ ถ้าดูเผินๆก็ดูใกล้เคียงกัน อาจจะถอดความมาผิดก็เป็นได้ครับ

ซึ่งในงานวิจัยของคุณประคอง เจริญจิตรธรรมก็เขียนว่า บรรพัช เหมือนกันครับ ซึ่งก็น่าจะเป็นสาเหตุที่ผู้วิจัยได้ถอดความว่า "ผู้แต่งเมื่อครั้งบรรพชามีนามว่าสิริปาโล แต่เมื่อกลับสู่วงศ์กษัตริย์มีพระนาม เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร ไชยเชษฐสุริยวงษ"  เป็นการระบุว่าทรงแต่งข้อความตอนนี้เมื่อเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลแล้วครับ

พ.ศ. 2293  อยู่ในรัชสมัยพระเจ้าบรมโกศ
เจ้าฟ้ากุ้ง กับเจ้าฟ้าอุทุมพร?

ที่ใจที่คุณ Koratian กลับมาครับ กระทู้นี้เงียบไปหลายวันเหมือนกัน

หนังสือ จดหมายเหตุระยะทางราชทูตลังกาเข้ามาขอพระสงฆ์สยาม ผมมีฉบับแปลภาษาไทยพร้อกับอรรถาธิบายของสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพอยู่ครับ แต่ตอนนี้ไม่ได้อยู่กับตัว จะลองเขียนเท่าที่จำได้นะครับ ถ้าจำผิดจะมาแก้ทีหลังครับ

อุวราชชุรุโว กับ sub-king สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงวินิจฉัยว่าน่าจะเป็นคนเดียวกัน(แต่อ่านจากที่คุณ Koraian เอามาลงเหมือนจะะเป็นคนละคน) โดยคือเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ว่าที่โกษาธิบดี ซึ่งเป็นขุนนางคู่บารมีของพระเจ้าอยู่หัวรมโกศ โดยน่าจะได้ว่าที่ตำแหน่ง 'เจ้าพระยามหาอุปราชชาติวรวงษ์' อีกตำแหน่งด้วย(แต่ไม่ปรากฏหลักฐานในที่อื่น)

เหตุที่ว่าเป็น sub-king ซึ่งในเอกสารระบุว่าได้พบการราชทูตลังกาเมื่อมาถึงกรุงศรีอยุทธยาใหม่ๆ กรมพระยาดำรงฯทรงสันนิษฐานว่าโดยตำแหน่งที่เป็นโกษาธิบดี เสนาบดีกรมพระคลังกรมท่าแล้ว ย่อมต้องมีหน้าที่รับผิดชอบเรื่องการออกรับราชทูตต่างประเทศ โดยน่าจะให่ราชทูตมาพบตามธรรมเนียมรับแขกเมือง รวมถึงที่ได้ถวายราชสาส์นให้ไปก่อน น่าจะเป็นเพื่อการแปลพระราชสาส์นเป็นภาษาไทยก่อนจะใช้เมื่อเข้าเฝ้าพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศจริงๆ ตรงนี้น่าจะเป็นน่าที่ของกรมท่ามากกว่าจะให้เจ้านายมาจัดการเองครับ (อ่านดูจากเนื้อความที่คุณ Koratian มาลงแล้ว sub-king ไม่น่าจะเป็นเจ้านายครับ)

เหตุที่เจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ จะเป็นใหญ่เสมอเจ้า ถึงขั้นเจ้าพระยามหาอุปราชหรือ sub-king กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเห็นว่าเพราะเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์มีความดีความชอบอยู่มาก เนื่องจากเป็นบุคคลสำคัญที่ช่วยให้พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศทรงมีชัยชนะต่อเจ้าฟ้าอภัย เจ้าฟ้าปรเมศวร์ในศึกชิงราชสมบัติ ในพงศาวดารและหลักฐานร่วมสมัยของหลายชิ้นก็มีการกล่าวถึงบารมีของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์อยู่มากเช่นมีเครือญาติรับราชการในตำแหน่งสำคัญ หลักฐานสมัยหลังเองก็มักกล่าวว่าระกูลสำคัญหลายๆตระกูลมีการเกี่ยวดองกับตระกูลของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ เมื่อถึงแก่กรรมแล้ว พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศก็โปรดให้เกียรติเสมอเจ้าโดยพระราชทานชฎาให้สวม และให้เรียกว่า 'พระศพ' ดังที่พงศาวดารระบุว่า

ครั้นปีระกาเบญจศก (จ.ศ. ๑๑๑๕ พ.ศ. ๒๒๙๖) เจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ป่วยเป็นลมอัมพาธ ๔ เดือน เศษถึงอนิจกรรมพระราชทานให้ใส่โกศใส่ชฎาเรียกว่าพระศพฌาปนกิจวัดชัยวัฒนาราม


นอกจากนี้มีจดหมายเหตุของคณะ บาดหลวงฝรั่งเศสซึ่งเข้ามาตั้งครั้งกรุงศรีอยุธยา ตอนแผ่นดินพระเจ้าบรมโกษฐ ใน พ.ศ.๒๒๘๖ ตอนหนึ่งเรียกเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ว่า prince ด้วยครับ


the second sub-king กรมพระยาดำรงฯทรงวินิจฉัยว่าน่าจะเป็น พระยาพิพัฒน์โกษา ปลัดทูลฉลองกรมพระคลัง ซึ่งมีหน้าที่รับผิดชอบรองจากเจ้าพระยาพระคลังลงไป ซึ่งดูจากหน้าที่ที่รับผิดชอบงานเลี้ยงรับรองราชทูตลังกาตามเอกสารครับ


prince ในความเห็นที่ 125 น่าจะเป็นโอรสของพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศองค์อื่นที่ไม่ใช่เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร เพราะมีตำหนักอยู่ในวังหลวงครับ

ออกจะดูแปลกๆที่ตั้งตำแหน่งเจ้าพระยามหาอุปราช ทั้งๆที่มีเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรเป็นพระมหาอุปราชอยู่แล้ว แต่ถ้าพระวินิจฉัยของสมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพถูกต้อง เรื่องนี้ก็น่าสนใจอยู่ครับ

เป็นไปได้ว่าพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศอาจจะทรงคานอำนาจระหว่างขั้วของขุนนางซึ่งนำโดยเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ซึ่งเป็นขุนนางคู่พระบารมี กับขั้วของเจ้านายทรงกรมที่อาจแบ่งเป็นฝั่งของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร(ซึ่งอาจจะไม่ได้เป็นที่วางพระทัยมากนักจากประวัติเสียของพระองค์)กับฝั่งเจ้าสามกรม

อย่างที่กล่าวไปแล้วว่าเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์มีอิทธิพลอยู่มากเพราะเป็น 'King Maker' โดยตำแหน่งควบคุมกรมพระคลัง การค้ากับต่างประเทศรวมถึงกิจการทหารพลเรือนของหัวเมืองฝ่ายใต้(ถูกโอนมาจากสมุหพระกลาโหมที่ทำความผิด)  เครือญาติล้วนอยู่ในตำแหน่งสูงๆ เช่นเจ้าพระยาราชภักดี(สว่าง) เจ้ากรมพระคลังมหาสมบัติบุตรชาย ได้ว่าที่สมุหนายกใน พ.ศ.๒๒๘๕ เท่ากับว่าอำนาจของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ครอบคลุมถึงกรมมหาดไทยและหัวเมืองฝ่ายเหนือด้วย บุตรเขยคนหนึ่งเป็นพระยาพิพัฒน์โกษา(ฉิม ได้เป็นพระคลังต่อจากเจ้าพระยาชำนาญฯ) บุตรเขยอีกคนใน พ.ศ.๒๒๘๖ มีตำแหน่งเป็น พระยาสมบัติบาล(เดิมไม่ได้บอกบรรดาศักดิ์ แต่ พ.ศ.๒๒๙๑ ระบุว่าเป็น พระยา) เจ้ากรมพระคลังในขวา  

มีหลักฐานว่าเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์เคยทำผิดพลาดในราชการใน พ.ศ.๒๒๘๙ พระเจ้าบรมโกศทรงเพียงแต่ภาคทัณฑ์ไว้ แต่เจ้าพระยาราชภักดีบุตรชายที่ทำความผิดเดียวกันกับถูกโบยหลัง ๒๐ ที

"อนึ่งมีหนังสือบอกเมืองนครศรีธรรมราช ว่ากองช้างไปโพน คล้องถูกพลายเถื่อนสูง ช้างหนึ่ง ตา เล็บ หาง ขน ขาว พระเจ้าอยู่หัวดำรัสให้หลวงราชวังเมือง ไปฝึกชำนิแล้วให้นำมา ฝ่ายเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ว่าที่โกษาธิบดีเจ้าพระยาราชภักดีว่าที่สมุหนายก ให้มีตราพระราชสีห์ แลตราบัวแก้ว ออกไปให้กรมการหัวเมืองรายทาง ทำโรงให้เป็นมณฑปมียอดแลหางหงส์กระจังไว้ให้พัก ผู้รั้งกรมการปรึกษากันว่าไม่เคยทำ จึงบอกเข้ามาขออำนวยการออกไปบอกเมืองละคน ครั้นเอาหนังสือขึ้นกราบบังคมทูล มีพระราชโองการให้ถามเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ เจ้าพระยาราชภักดี ว่าแต่โรงรายทางจะได้พักแห่งละวัน ๒ วันก็จะมา แลจะให้ทำโรงมณฑป ครั้นมาถึงกรุงจะทำโรงรับไว้เป็นอย่างไรเล่า นี่หรือจะช่วยทะนุบำรุงอาณาประชาราษฎรให้เป็นสุข แล้วดำรัสให้ภาคโทษเจ้าพระยาชำนาญไว้ครั้งหนึ่ง แต่เจ้าพระยาราชภักดีนั้น ให้ลงพระราชอาญาโบยหลัง ๒๐ ที ครั้นหลวงราชวังนำช้างมาถึงกรุงแล้ว พระราชทานชื่อว่า พระบรมคชลักษณ์ อัครคเชนทร์ วเรนทร สุปดิษฐ์ สิทธิสนทยา มหามงคล วิมลเลิดฟ้า"


และอย่างที่กล่าวไปว่ามีหลักฐานว่าชำนาญบริรักษ์ได้รับเกียรติเสมอ 'เจ้า'  อิทธิพลที่มากมายมหาศาลนี้อาจจะทำให้เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรซึ่งเป็นวังหน้าทรงไม่วางพระทัยก็เป็นได้ สอดคล้องกับหลักฐานร่วมสมัยของบาทหลวงฝรั่งเศส(ตีพิมพ์ในประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๓๘ จดหมายเหตุของคณะ บาดหลวงฝรั่งเศสซึ่งเข้ามาตั้งครั้งกรุงศรีอยุธยา ตอนแผ่นดินพระเจ้าบรมโกษฐ ) ระบุว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไม่ทรงถูกกับเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ นอกจากนี้ก็ยังมีความแตกต่างในเรื่องกลุ่มคนเข้ารีตและบาทหลวงฝรั่งเศส โดยเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์มักจะมีปัญหากับกลุ่มคนเข้ารีตหลายครั้ง หลายครั้งปรากฏว่าได้ทำการกดขี่บีบบังคับพวกเข้ารีต เบียดเบียนศาสนาคริสต์(ปรากฏว่าห้ามคนไทย มอญ ญวน ไปเข้ารีต มีการตั้งศิลาจารึกเป็นคำสั่งในเมืองมะริด)

แต่เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงมีท่าทีเป็นมิตรกับพวกเข้ารีตมากกว่า รวมถึงมีท่าทีอยากจะทรงได้ชาวฝรั่งเศสเป็นพวกด้วย โดยใน พ.ศ.๒๒๘๖ ตามจดหมายของสังฆราช เดอ โลลีแยร์ ระบุว่าเมื่อเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรทรงทราบว่าโลลีแยร์กำลังจะเข้ามาถึงกรุงศรีอยุทธยา จึงพระราชทานเรือพระที่นั่งมาให้ ทำให้สังฆราชโลลีแยร์คิดว่าพระองค์ต้องการจะหาพรรคพวก ซึ่งการณ์นี้ทำให้พวกเข้ารีตรู้สึกสบายใจมากขึ้น หลังจากที่โดนเจ้าพระยาชำนาบริรักษ์กดขี่ข่มเหงมาก่อนหน้า  นอกจากนี้เจ้าฟ้าธรรมธิเบศรได้ทรงสนทนากับบาทหลวงดีดีมที่มาด้วยกัน โดยทรงมีท่าทีโปรดจะสานไมตรีกับฝรั่งเศส และทรงได้ตรวจจดหมายเหตุในการรับราชทูตฝั่งเศสครั้งก่อนไว้ด้วยครับ

ปลาย พ.ศ.๒๒๘๖ ถึง ต้น พ.ศ.๒๒๘๗ เกิดปัญหาเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์กดขี่พวกเข้ารีต สังฆราชเดอ โลลีแยร์จึงเขียนหนังสือร้องเรียน 'สมบัติบาล' ลูกเขยเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ แต่ก็ไม่เป็นผล  ตอนนั้นมีหลายคนพูดกับสังฆราชให้ไปร้องเรียนกับเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร แต่สังฆราชไม่ได้ไปทูล ความตอนนี้พอให้เห็นภาพความขัดแย้งของพระองค์กับเจ้าพระยาชำนาญฯ รวมถึงเรื่องที่ทรงหวังจะเอาฝรั่งเศสเป็นพวกด้วยครับ

" ในขณะนี้ได้มีคนหลายคนมาแนะนำแก่สังฆราชให้นำเรื่องนี้ ไปทูลแก่พระมหาอุปราชผู้เปนพระราชโอรสของพระเจ้ากรุงสยาม เพราะพระมหาอุปราชไม่ถูกกันกับเจ้าพระยาพระคลัง ทรงหาช่องอยู่ที่จะกราบทูลพระราชบิดาให้ทรงทราบถึงความชั่วของเจ้าพระยาพระคลัง เพราะเวลานั้นพระเจ้ากรุงสยามทรงไว้ใจเจ้าพระยาพระคลังทุกอย่าง ส่วนพระมหาอุปราชก็คงต้องการให้สังฆราชนำความไปทูล เพราะได้ทรงใช้ให้ข้าราชการมาหาพวกเราหลายหน เพื่อฟังดูว่าสังฆราชจะพูดอย่างไรบ้าง แต่สังฆราชเห็นว่าไม่ควรจะนำเรื่องนี้ไปทูลพระมหาอุปราช เพราะเหตุว่าถ้าทูลไปแล้ว เจ้าพระยาพระคลังก็คงจะถูกกริ้วและถูกติโทษ แต่ถ้าหากว่าเจ้าพระยาพระคลังยังคงรับตำแหน่งนี้อยู่อีก ก็คงจะหาทางมาแก้แค้นสังฆราชและพวกเข้ารีตเปนแน่"

"ครั้นอยู่มาผู้รั้งเมืองกุยบุรีบอกหนังสือส่งทองร่อนหนัก ๓ ตำลึง เข้ามาถวาย ว่าตำบลบางสะพานเกิดที่ร่อนทองขึ้น ครั้นถึงเดือน ๑๒ ปีเถาะนพศก (จ.ศ. ๑๑๐๙ พ.ศ. ๒๒๙๐ ) ให้เกณฑ์ไพร่ ๒๐๐๐ ยกออกไปตั้งร่อน ณบางสะพาน ครั้นสิ้นเดือน ๕ ปีมะโรงสัมฤทธิศก (จ.ศ. ๑๑๑๐ พ.ศ. ๒๒๙๑) ได้ทองเข้ามาถวาย ๙๐ ชั่งเศษ ผู้รั้งเมืองกุยนั้น โปรดให้เป็นพระกุยบุรี แล้วทรงพระราชศรัทธาให้แผ่ทองร่อนเป็นประธานกล้อง ปิดพระมณฑปพระบรมพุทธบาท และให้แผ่หุ้มแต่เหมแลนาคลงมา..."

อีกครั้งใน พ.ศ.๒๒๙๑ เกิดแหล่งร่อนทองที่บางสะพาน เมืองกุยบุรี(ปัจจุบันเป็นแหล่งร่อนทองที่มีชื่อเสียง) จึงได้ทองคำส่งเข้าหลวงมาจำนวนมาก พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศโปรดให้เอาทองมาหล่อพระพุทธบาทจำลองกับดอกบัวทองและโปรดให้มีขบวนแห่ใหญ่ เจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์กับพระยาสมบัติบาลได้รับพระราชโองการให้มาเกณฑ์พวกเข้ารีตให้ถือดอกบัวไปร่วมขวนแห่ด้วย แต่สังฆราชและพวกเข้ารีตไม่ยอมเพราะเห็นว่าผิดหลักศาสนา จึงโดนกดขี่ข่มเหง มีการอ้างพระราชโองการห้ามชาวไทย มอญ ญวนเข้ารีต และก็ให้ชายที่เข้ารีตไปทำงานโยธาขนอิฐใต้บังคับของพระยากลาโหม

แต่ว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรก็ทรงช่วยพวกเข้ารีต โดยทรงแกล้งประชวรและไม่ทรงร่วมขบวนแห่ เพื่อให้พระยากลาโหมมาเฝ้า และรับสั่งกับพระยากลาโหมว่า (สังฆราชระบุว่าได้เรื่องนี้ยินมาจากข้าหลวงของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร)

"การที่ท่านมาหานี้ข้าพเจ้ายินดีมากเพราะได้ตั้งใจไว้ว่าจะเรียกท่านมาถาม ว่าการที่ท่านให้พวกเข้ารีตไปทำการโยธานั้น ท่านได้รับอำนาจจากใคร ท่านเชื่อว่าเรื่องนี้คงจะยุติกันเพียงนี้หรือ ท่านจะต้องการให้พระราชไมตรีซึ่งเราได้พยายามมีไว้กับเจ้าแผ่นดินในประเทศยุโรปได้ขาดไปหรือ ขอให้ท่านรีบไปจัดการเสียให้เรียบร้อยโดยเร็ว"

การที่พระองค์ถึงกับลงทุนแกล้งประชวร เพื่อช่วยพวกเข้ารีต คิดว่าไม่น่าจะเป็นแค่เรื่องธรรมดาครับ


สันนิษฐานว่าหลังจากเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ถึงแก่กรรมใน พ.ศ.๒๒๙๖ ทำให้ขั้วอำนาจของกลุ่มขุนนางที่มีเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์เป็นศูนย์กลางอ่อนกำลังลง ทำให้ขั้วของเจ้าต่างกรมมีอำนาจมากขึ้น จึงเริ่มปรากฏการกระทบกระทั่งระหว่างกลุ่มของเจ้าต่างกรมซึ่งเป็นกลุ่มของกรมพระราชวังบวรสถานมงคล(สันนิษฐานว่าเจ้าฟ้าเอกทัศกับเจ้าฟ้าอุทุมพรน่าจะอยู่ในกลุ่มนี้ด้วย) กับกลุ่มของเจ้าสามกรม ซึ่งสุดท้ายก็จบด้วยการที่เจ้าสามกรมหาเหตุให้กรมพระราชวังบวรถูกลงอาญาจนสิ้นพระชนม์ได้ใน พ.ศ.๒๒๙๘ ครับ

อยากเห็นที่มาของคำในต้นฉบับภาษาสิงหลว่า sub king , second king, etc. มาจากไหนครับ

สงสัยว่าทำไมทิ้งไว้แค่ uva rajjuruvo คำเดียว เพราะทิ้งไว้อย่างนี้ สมเด็จดำรงฯ ท่านคงจะทรงคิดว่าเป็นคำทับศัพท์ จึงทรงตีความเป็นชื่อพระยาฯ อย่างนั้น ลองถามน้องกุ๊กดูจะพบว่า Rajjuruwo แปลว่ากษัตริย์

Sub king เป็นเจ้าต่างกรมได้หรือไม่ครับ ถ้าเป็นขุนนางระดับพระยา ทำไมถึงใช้คำระดับนี้ น่าสงสัยครับ

    ในเวลาต่อมา มีกระบวนเสด็จทางชลมารค คณะทูตได้ร่วมลอยกระทง บูชาไฟ

   On the night of Tuesday, about fourteen hours before dawn, two noblemen came from the palace and informed us that a religious torch procession was coming down the river for us to see ; and this is the description of the same. Tall bamboos were set up at the viharas on either bank of the river of Siam ; these were bent down, and on them were bung gilt circular lamps and lamps of various other kinds. The king himself, his son the prince, the second king, and the Uva Rajjuruvo came in the gilt royal barges, on which were erected alcoves with curtains and awnings of various coloured cloths ; these boats were fitted with gold and silver stands holding lighted candles of wax and sweet-scented oils; a host of noblemen followed in similarly illuminated boats. There were also lamps made of red and white paper shaped like lotus flowers, with wax candles fixed in their cups ; myriads of these beyond all counting were floating down the river. Fireworks of various devices were also cast into the water ; these would travel underneath for some time and then burst into tongues of flame in all directions, with an explosion as of a jingal the whole surface of the water appeared paved with fire. There were also dancers in gilt, clothes in boats, singing and dancing to the music of drums.

   Next, the priests residing within the city and in the viharas on either bank of the river were presented with offerings, with robes, and the priestly necessaries, the boats which carried them forming an unbroken procession. This solemnity was observed on the thirteenth day of the increasing moon of the month Binara, on the full-moon day, on the first, seventh, and eighth days of the waning moon, and on the new moon, when the Was season come to a close. It was explained to us that this festival has been observed from time immemorial by the pious sovereigns of Ayodhayapura year after year in honour of the sacred footprint, the relics of the Buddha, and of that other footprint which at the prayer of the Naga king the Lord had in his lifetime imprinted on the sands of the river Nerbudda. On the afternoon of Wednesday two officers brought us in boats everything that was required for a similar offering, with a message from the king that we too should celebrate such an offering with our own hands. We accordingly went with them and lit lamps which were floated down the stream, and burnt fireworks ; similar ceremonies were performed by the following Thursday and Friday.

  วันที่ 7 ตุลาคม ค.ศ. 1751 (พ.ศ. 2294) คณะทูตเข้าเฝ้า “Uva Rajjuvo” หรือ “Sub-king” ทรงประทาน หนังสือมีค่าให้ไปพร้อมกับคณะสงฆ์

   On the seventh day of the solar month Thula, being Wednesday, in the morning, two officers came and accompanied us in boats to near the palace of the Uva Rajjuruvo. There, in a two-staged octagonal hall hung with cloths of diverse kinds, among gorgeous gold worked carpets stretched on the floor,was  the sub-king himself seated on a marvellously wrought royal throne. Beautifully engraved swords of solid gold, trays and boxes of gold and silver, and various royal ornaments were placed on either side ; there was a golden curtain drawn, and on this side of it the great ministers were on their knees making obeisance. Here we were ushered in and introduced; the sub-king inquired after our welfare, and betel was handed round on trays. We were then shown some books that were not to be found in Lanka at the time ; we gazed at them in reverence, bowing our heats before the holy paper, and were graciously informed that these books and the priests would be given to us. Next a great feast of rice was served  for us and our attendants after which we received permission to withdraw.



ตามจดหมายเหตุของคณะทูตนี้ “Uva Rajjuvo” หรือ “Sub-king” น่าจะเป็น เจ้าพระยาชำนาญฯ ตามข้อมูลที่ คุณศรีสรรเพชญ์ ให้มา
จะเห็นได้ว่า ผู้ดำรงตำแหน่งวังหน้าสมัยนั้นไม่ได้มีบทบาทในเรื่องนี้มากนัก ไม่ได้มีอิทธิพลมากเหมือนกับสมัยอื่นๆ
และยังมีอีกบุคคลที่เป็น "the second sub-king" ที่มีบทบาทในการบริหารจัดการบ้านเมือง

อาจกล่าวได้ว่าในเวลานั้น ถึงแม้ว่าเหล่าพระราชโอรสได้มีอายุสามสิบกว่า ๆ กันแล้ว แต่ยังไม่มีการมอบหมายภารกิจ เตรียมตัวให้เป็นผู้บริหารปกครองประเทศอย่างเต็มตัว

ตอนนี้ผมมีหนังสือ 'เรื่องประดิษฐานพระสงฆ์สยามวงศ์ในลังกาทวีป' พระนิพนธ์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ  อยู่กับตัวแล้วครับ จะอธิบายตามพระวินิจฉัยของพระองค์ไปทีละเรื่องนะครับ


จากคำนำฉบับพิมพ์ครั้งแรก ได้อธิบายถึงหนังสือระยะทางราชทูตลังกาที่เข้ามาในกรุงศรีอยุทธยาเอาไว้ว่า

"๓.หนังสือระยะทางราชทูตลังกา ที่พระเจ้าเกียรติศิริราชสิงหะให้เข้ามาขอพระสงฆ์สยามแต่งไว้ เดิมเห็นจะเป็น ๒ ฉบับ คือพวกทูตที่มาต่างคนต่างแต่ง หนังสือเรื่องนี้ นายปีริส เนติบัณฑิต ได้แปลเป็นภาษาอังกฤษลงพิมพ์ไว้ในหนังสือ รอยัล เอเซียติคโซไซเอตี เมืองลังกา เล่ม ๘ มีเรื่องราวแลรายวันพิสดาร ตั้งแต่ราชทูตลังกาออกจากศิริวัฒนบุรี จนกลับไปเกาะลังกาเรื่อง ๑"



ในคำนำยังระบุด้วยว่าทรงแปลความตอนนี้จากหนังสือฉบับภาษาอังกฤษ ไม่ใช่ภาษาสิงหลที่เป็นต้นฉบับ และทรงเรียบเรียงเนื้อหาและภาษาให้เป็นสำนวนไทยตามพระวินิจฉัยครับ

"...ความตั้งแต่ราชทูตลังกาเข้ามาขอคณะสงฆ์ มีจดหมายเหตุของเดิม ซึ่งทูตผู้มาได้แต่งไว้โดยพิสดาร น่าแปลออกมาเป็นภาษาไทยให้ตรงกับจดหมายเหตุนั้น แต่ความขัดข้องมีอยู่ ด้วยจดหมายเหตุของเดิมแต่งไว้ในภาษาสิงหฬ แลแปลไปเป็นภาษาอังกฤษเสียอีกชั้น ๑ แลเห็นได้ว่าผู้แปลๆ โดยไม่รู้ภูมิประเทศ แลกิจการในกรุงศรีอยุธยา ความพลาดไปหลายแห่ง ข้าพเจ้าจึงแปลจดหมายเหตุของราชทูตลังกา โดยถืออิสระที่จะแก้ไขความในที่ซึ่งรู้เป็นแน่ว่าผิด และเปลี่ยนโวหาร วิธีเรียงความให้เป็นสำนวนไทย เพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น ถ้าการที่ข้าพเจ้าเปลี่ยนแปลงวิธีแปลระยะทางราชทูตลังกา ไม่ต้องใจท่านผู้อ่านคนใด จะไปสอบกับต้นฉบับภาษาอังกฤษก็ได้ ด้วยหนังสือเรื่องนี้ กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณได้พิมพ์ไว้แล้ว..."

ดังนั้น เรื่องที่จะสอบที่มาของ sub king , second king คงยากจะทำได้ครับ น่าจะต้องไปค้นหาต้นฉบับภาษาสิงหลมาสอบทานอย่างเดียวครับ

เรื่องของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเขียนถึงไว้หลายตอนครับ และทรงทำเชิงอรรถไว้ด้วย


ความตอนราชทูตลังกามาพบกับเจ้าพระยามหาอุปราช เทียบกับภาษาอังกฤษของคุณ Koratian ในความคิดเห็นที่ 124 นะครับ


          "เวลาประมาณ ๘ โมงเช้าวันนั้น เรือกระบวนถึงพระนครศรีอยุธญา ทูตานุทูตลังกาพากันไปหาเจ้าพระยา (ชำนาญบริรักษ์ ผู้ว่าที่เจ้าพระยา) มหาอุปราช๒๘ เชิญพระราชสาส์นแลเครื่องราชบรรณาการไปให้ตรวจ เจ้าพระยามหาอุปราช แสดงความยินดีปราศรัยทูตานุทูตตามสมควร แล้วบอกว่า จะนัดกำหนดวันเข้าเฝ้าให้ทราบต่อภายหลัง๒๙ เมื่อเสร็จสนทนากับเจ้าพระยามหาอุปราชแล้ว ทูตานุทูตก็ลากลับมาพักอาศัยอยู่ที่บ้านวิลันดา๓๐

๒๘ ที่แปลว่าเจ้าพระยามหาอุปราชตรงนี้ ด้วยในหนังสือระยะทางราชทูตลังกาที่แปลเป็นภาษาอังกฤษ บางแห่งเรียกด้วยศัพท์อังกฤษว่าสับกิง บางแห่งเรียกด้วยศัพท์ว่า อุวะราชชุรุ จึงเข้าใจว่า หมายความว่า เจ้าพระยามหาอุปราช ชาติวรวงศ์ฯ นั้นเอง ในหนังสือพระราชพงศาวดารปรากฏแต่ว่า เจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ได้ว่ากรมท่า เพราะฉะนั้นเป็นเจ้าหน้าที่ที่จะรับราชทูตต่างประเทศ จะเป็นผู้อื่นไม่ได้ แต่พึ่งปรากฏในจดหมายเหตุราชทูตลังกาฉบับนี้ ว่าเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ได้เป็นตำแหน่งเจ้าพระยามหาอุปราชตามทำเนียบศักดินาพลเรือนด้วย ตำแหน่งนี้ ในจดหมายเหตุของมองซิเออร์ลาลูแบ ราชทูตฝรั่งเศสที่เข้ามาครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ก็ว่ามีเจ้าพระยามหาอุปราชในครั้งนั้น ที่เจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ได้ว่าที่เจ้าพระยามหาอุปราชนั้น ก็ไม่เป็นการประหลาดอันใด ด้วยเป็นผู้ที่มีความชอบต่อสมเด็จพระเจ้าบรมโกษฐยิ่งกว่าผู้อื่น แลมีหลักฐานอีกประการ ๑ ในหนังสือพระราชพงศาวดารกล่าวว่า เมื่อเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ถึงอสัญกรรม โปรดให้เรียกว่าพระศพเหมือนเจ้า ข้อนี้สมกับความในระยะทางราชทูตลังกาข้างตอนปลาย กล่าวถึงเจ้าพระยามหาอุปราชถึงอสัญกรรม
๒๙ ระยะนี้ เป็นเวลาที่จะต้องแปลพระราชสาส์นออกเป็นภาษาไทย
๓๐ บ้านพวกวิลันดาตั้งอยู่ฝั่งตะวันออก ระหว่างปากน้ำแม่เบี้ยกับวัดรอ ใต้วัดพระเจ้าพนัญเชิงลงไปหน่อยหนึ่ง


ข้อความเรื่องเจ้าพระยามหาอุปราชถึงแก่กรรม เข้าใจว่าไม่ได้ตีพิมพ์ครับ เพราะมีพิมพ์เฉพาะจดหมายเหตุที่ราชทูตลังกาเข้ามาใน พ.ศ.๒๒๙๔ อย่างเดียว


สำหรับเรื่องนี้ ดูจากฐานะหลายๆอย่างของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์แล้วก็น่าเป็นไปได้ครับ เท่าที่ดูจะไม่ค่อยปรากฏหลักฐานว่าเจ้าต่างกรมมีสิทธิในการบริหารบ้านเมืองสมัยนั้นมากเท่าไหร่ครับ

ความตอนราชทูตไปพบเจ้าพระยามหาอุปราชที่จวน วันที่ ๗ ตุลาคม พ.ศ.๒๒๙๔ เทีบกับภาษาอังกฤษ คห.136 นะครับ


      "ณ วันพุธที่ ๗ เดือนสุริยคติ ตุลา๖๖ (คม) เวลาเช้า ข้าราชการไทย ๒ คน เอาเรือมารับพวกทูตานุทูตไป ณ ที่แห่ง ๑ ซึ่งไม่ห่างกับจวนเจ้าพระยามหาอุปราช ที่นั่นมีหอ ๘ เหลี่ยม หลังคา ๒ ชั้น๖๗ ข้าในผูกม่านสีต่างๆ แลปูพรมลายทอง เจ้าพระยามหาอุปราชนั่งอยู่บนเตียง มีเครื่องยศตั้งอยู่ ๒ ข้างคือ ดาบฝักทอง พานทองเป็นต้น มีม่านไขอยู่ข้างหน้า หน้าม่านออกมามีข้าราชการหมอบอยู่หลายคน เจ้าพนักงานพาพวกทูตานุทูตเจ้าไปหาเจ้าพระยามหาอุปราชๆ ทักทายปราศรัยแลเลี้ยงหมากพลูแล้ว จึงให้ดูพระคัมภีร์ต่างๆ ซึ่งในลังกาทวีปหาฉบับไม่ได้๖๘ บอกว่าพระเจ้ากรุงศรีอยุธยาจะพระราชทานหนังสือคัมภีร์ทั้งปวงนี้ให้ออกไปกับคณะสงฆ์ ที่จะไปให้อุปสมบทในลังกาทวีป เมื่อทูตานุทูตได้กระทำนมัสการพระคัมภีร์ทั้งปวงแล้ว เจ้าพระยามหาอุปราชให้ยกสำรับคาวหวานมาเลี้ยงพวกทูตานุทูต แล้วจึงลากลับไปที่พัก"

๖๖ ตรงนี้ ตามจันทรคติควรจะเป็นเดือน ๑ หรือแรมเดือน ๑๒ ที่ทูตลังกาลงเดือนตุลาคมไว้ตรงนี้สงสัยอยู่
๖๗ พระยาโบราณราชธานินทร์สอบสวนได้ความว่า จวนเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์อยู่ที่ริมประตูจีน ที่ๆ ราชทูตลังกาไปจะเป็นสถานที่อันใด คิดยังไม่เห็น บางทีจะเป็นในจวนเจ้าพระยามหาอุปราชเองก็เป็นได้
๖๘ คัมภีร์หนังสือที่สมเด็จพระเจ้าบรมโกษฐพระราชทานไปครั้งนั้น มีคัมภีร์กรรมวาจาผูก ๑ จารึกแผ่นทองคำทำขนาดเท่าใบลาน มีกรอบทองสลักลายกุดั่น ยังอยู่ที่หอพระทันตธาตุที่เมืองศิริวัฒนบุรี จนทุกวันนี้ นอกจากนี้ ปรากฏว่าได้คัมภีร์มหาวงศ์พงศาวดารลังกาออกไปจากกรุงศรีอยุธยาในคราวนั้นด้วย หนังสือคัมภีร์อื่นที่พระราชทานไปครั้งพระอุบาลีออกไป ไม่ปรากฏว่าหนังสือคัมภีร์ใดบ้าง ปรากฏในศุภอักษรซึ่งลงไว้ข้างท้ายหนังสือนี้ ว่าได้พระราชทานหนังสือออกไปกับราชทูตที่เข้ามาส่งพระอริยมุนีอีกคราว ๑ เป็นหนังสือ ๙๗ คัมภีร์ มีชื่อปรากฏอยู่ในศุภอักษรนั้นทุกคัมภีร์


หอ ๘ เหลี่ยม ในจดหมายเหตุราชทูตลังกา เดาว่าน่าจะมีรูปทางคล้ายหอพระแก้วในเมืองโบราณ ซึ่งจำลองแบบมาจากภาพสลักบานประตูตู้พระธรรมสมัยอยุทธยาครับ(ผมเคยเห็นภาพตู้ที่ว่า ดูใกล้เคียงกันครับ)

(http://images.thaiza.com/37/37_20081127143933..jpg)

เรื่อง second sub-king เจ้าพระยามหาอุปราชที่ ๒


   "ต่อมาอีก ๘ วัน ถึง ณ วันจันทร์ (เดือน ๑๑) แรม ๘ ค่ำ มีข้าราชการ ๒ คน มาพาพวกทูตานุทูตไปที่วัดอีกแห่ง ๑ วัดนี้มีกุฎีพระสงฆ์มาก พระอุโบสถหลังคา ๓ ชั้น มุงด้วยกระเบื้องเคลือบ๕๒ หน้าพระอุโบสถมีพระเจดีย์ปิดทอง ๒ องค์ เมื่อพวกทูตานุทูตนมัสการพระแล้วพักอยู่หน่อยหนึ่ง แล้วเจ้าพนักงานมาเชิญไปยังบ้านเจ้าพระยามหาอุปราชที่ ๒ ๕๓ ๆ กับขุนนางผู้ใหญ่อีกหลายคนพากันต้อนรับเลี้ยงอาหารพวกทูตานุทูต เมื่อเลี้ยงอาหารแลกินหมากพลูเสร็จแล้ว จัดระบำอันแต่งตัวล้วนด้วยเครื่องปักทอง มาร้องแลรำให้พวกทูตานุทูตดู แล้วพวกทูตานุทูตจึงลากลับไปที่พัก"

๕๒ เห็นจะเป็นวัดบรมพุทธาราม ซึ่งราษฎรเรียกว่า วัดกระเบื้องเคลือบ เป็นวัดที่สมเด็จพระเพทราชาทรงสร้าง อยู่ในเมือง ไม่ห่างหัวแหลมนัก
๕๓ ข้าราชการผู้นี้ในจดหมายระยะทางราชทูตลังกา ฉบับภาษาอังกฤษเรียกว่า เซกันสับกิง จึงแปลว่า เจ้าพระยามหาอุปราชที่ ๒ ที่จริงคงจะเป็นพระยาพิพัฒโกษา ปลัดทูลฉลองกรมท่า พระยาพิพัฒโกษาคนนี้ ปรากฏนามในหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาว่าเป็นบุตรเขยเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ เมื่อเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ถึงอสัญกรรมแล้ว ได้เป็นที่เจ้าพระยาพระคลังต่อมา


แต่ดูจากฐานะของ second sub-king ในจดหมายเหตุราชทูตลังกาดูมีฐานะสูงส่งพอสมควร แต่ราชปลัดทูลฉลองอย่างพระยาพิพัฒโกษานั้นมีศักดินาเพียง ๑๐๐๐ นับว่าค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับระดับเจ้ากรมหลายๆคน แม้ว่าจะเป็นลูกเขยเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ คิดว่าดูฐานะไม่สมกับที่จะเป็น second sub-king เท่าไหร่ครับ

กระบวนพยุหยาตราสถลมารค ที่มี sub-king   second sub-king  และ อนุราช(Anu-raja) ๒ องค์ ซึ่งกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงวินิจฉัยว่าน่าจะเป็นเจ้าฟ้าเอกทัศน์ กรมขุนอนุรักษ์มนตรีกับเจ้าฟ้าอุทุมพร กรมขุนพรพินิตครับ (ซึ่งก็น่าจะเป็นไปได้ครับ เพราะเป็นพระโอรสชั้นเจ้าฟ้าที่ได้ทรงกรมเพียง ๒ พระองค์ ถ้าไม่นับเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร)



   "แล้วถึงกระบวนพลเดินเท้า เดินเป็น ๔ สาย ถือเส้นเชือกเพื่อให้คนเดินให้ได้ระยะกันทุกสาย ที่นำหน้าถือธงปักทอง๕๖ แล้วถึงกระบวนช้าง ทั้งพลายแลพัง เดินเรียงตามกันเป็นแถว ล้วนผูกเครื่องแลบรรทุกของไทยธรรมสำหรับถวายพระสงฆ์ ต่อนั้น ถึงกระบวนขุนนางขี่ช้างคือ เป็นข้าราชการตำแหน่งในกรมวัง ๒ คน แล้วตำแหน่งเจ้ากรมรถ ตำแหน่งเจ้ากรมแสง ตำแหน่งในกรมภูษามาลา ๒ คน ตำแหน่งเจ้าพนักงานผู้ดูแลเครื่องราชูปโภค ๒ คน ตำแหน่งเจ้าพนักงานพระคลัง ๒ คน ตำแหน่งกรมพระคลังสวน๕๗ ๒ คน ต่อมาถึงสัปบุรุษนับด้วยร้อยแลพันทั้งชายแลหญิง ล้วนเอาผ้าไตรหรือเครื่องบริขารทูนศีรษะ๕๘ ไปในกระบวน ต่อนี้ ถึงอนุราชทั้ง ๒ พระองค์๕๙ มีข้าในกรมเชิญเครื่องตามเสด็จเป็นอันมาก ต่อมาถึงเจ้าพระยามหาอุปราช นั่งเสลี่ยงคนหามแลกั้นสัปทน มีคนถือเครื่องยศตามต่อกระบวนเจ้าพระยามหาอุปราช ถึงเจ้าพระยามหาอุปราชที่สองนั่งแคร่มีคนหามแลคนตาม ต่อนั้นถึงกระบวนพระยาช้างเผือกสีเหมือนทองแดง แต่งเครื่องทอง มีคนถือกระฉิ่งแซง ๔ คัน ธง ๔ คัน แลมีคนถือโต๊ะทองรองอ้อยแลกล้วยตาม ๘ โต๊ะ แลมีช้างพังเป็นบริวารด้วย ช้างพังนี้คนขี่ถือธงด้วย"

๕๖ ต่อนี้ในจดหมายเหตุ ว่ามีกระบวนช้างพลาย ช้างพังบรรทุกผ้าไตร แลเครื่องบริขารอีก แล้วถึงข้าราชการ บอกตำแหน่งไว้ว่า ขี่ช้างเป็นคู่ๆ กัน ข้าพเจ้าพิเคราะห์ดู ตรงนี้น่าจะเป็นกระบวนเสด็จ แต่ผู้เรียงจดหมายเหตุเดิม หรือผู้แปลเป็นภาษาอังกฤษจะทำไขว้เขวเสียอย่างไร ไม่ได้กล่าวว่าเสด็จทีเดียว ข้าพเจ้าจะกล่าวแต่ตามที่ปรากฏในจดหมายเหตุทูตลัง ขอให้ท่านผู้อ่านพิเคราะห์เอาเองเถิด ว่าที่จริงจะเป็นเพียงไร
๕๗ ขุนนางที่บอกตำแหน่งแลกล่าวเป็น ๒ คนๆ ดังนี้ ที่จริงน่าจะเป็นคู่เคียง แต่แขกผู้อธิบายจะบอกเลื่อนเปื้อน ทูตลังกาก็จะจดเลอะไปด้วย ที่น่าเห็นว่าเป็นกระบวรเสด็จพระราชดำเนินนั้น จะเห็นได้ด้วยกระบวนซึ่งจะกล่าวต่อไปนี้
๕๘ กระบวนที่ว่าคนมากนี้ ที่จริงน่าจะเป็นมหาดเล็ก แต่หากพรรณาเผลอไป
๕๙ หมายความว่า เจ้าฟ้ากรมขุนอนุรักษ์มนตรี พระองค์ ๑ เจ้าฟ้ากรมขุนพรพินิต พระองค์ ๑ เวลานั้นเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ซึ่งเป็นกรมพระราชวังบวรนั้น ก็ยังดำรงพระชนม์อยู่ บางทีจะประชวรหรือมิฉะนั้นก็แห่เสด็จกระบวน ๑ ต่างหาก จากวังจันทรเกษม

ที่ว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรอาจจะประชวรจนไม่เสด็จกระบวนแห่ตามพระวินิจฉัยก็เป็นไปได้ครับ เพราะช่วงเวลาก็ไล่เลี่ยกับพระราชพงศาวดารว่าทรงประชวรคุดทะราดจนไม่ได้เข้าเฝ้าพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศถึง ๓ ปีเศษครับ

second king - กรมพระราชวังบวรสถานมงคล


ในตอนพระราชพิธีจองเปรียงเดือน ๑๒ ทรงวินิจฉัยว่า second king ที่เสด็จออกด้วยน่าจะเป็นเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรครับ


  "(ครั้นได้เวลา) พระเจ้ากรุงศรีอยุธยาเสด็จโดยกระบวนเรือพร้อมด้วยกรมพระราชวังบวรสถานมงคล สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ แลเจ้าพระยามหาอุปราช เรือที่เสด็จล้วนปิดทองมีกันยาดาดสีแลผูกม่าน ในลำเรือปักเชิงทองแลเงิน มีเทียนจุดตลอดลำ มีเรือข้าราชล้วนแต่งประทีปแห่นำตามเสด็จด้วยเป็นอันมาก"


แต่ถ้าดูจากคำภาษาอังกฤษน่าจะแยกผู้ตามเสด็จเป็น ๓ คนคือ
1.his son the prince   ทรงแปลว่า สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ ซึ่งต้องมีองค์เดียวเพราะเป็นเอกพจน์
2.the second king      ทรงแปลว่า กรมพระราชวังบวรสถานมงคล  น่าจะเป็นไปได้ เพราะเอาขึ้นก่อน Uva Rajjuruvo ที่เป็น sub-king แสดงว่าน่าจะมีศักดิ์สูงกว่า
3.the Uva Rajjuruvo   ทรงแปลว่า เจ้าพระยามหาอุปราช


แต่เพราะเป็นการแปลจากภาษาสิงหลเป็นภาษาอังกฤษก็อาจจะมีความคลาดเคลื่อนได้ครับ บางที prince อาจจะตก s ไป เพราะอย่างไรเสีย พระราชพิธีสำคัญแบบนี้คงไม่ได้มีแค่พระเจ้าลูกเธอองค์เดียวเสด็จแน่ หรือไม่ก็อาจจะต้องการสื่อว่า his son the prince ที่เป็นโอรสองค์เดียวนี้เป็น the second king ก็เป็นได้ครับ โดยอาจจะใส่ลูกน้ำผิด

ภาพแกะสลักรูปอาคาร ๘ เหลี่ยม(กลางล่าง)บนประตูตู้พระธรรมสมัยอยุทธยาครับ เข้าใจว่าตู้ใบนี้เป็นต้นแบบของหอพระแก้ว เมืองโบราณ
ที่มาภาพ ฐานข้อมูลภาพ ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล(http://www.thapra.lib.su.ac.th/supat/slide/ (http://www.thapra.lib.su.ac.th/supat/slide/))

(http://www.era.su.ac.th/supat/slide/SL1011_0847.jpg)

ยังติดตามกระทู้นี้อยู่    เป็นอันว่ากวีนิรนามคนนั้นตกอันดับไปแล้ว    เรากำลังสนใจการเมืองในสมัยพระเจ้าบรมโกศแทน
ความอ่อนแอของกรุงศรีอยุธยาสะสมกันมาเป็นสิบๆปี   เหมือนคลื่นที่ซัดตลิ่งพังลงไปทีละน้อย   พอเจอคลื่นใหญ่จากพม่าเข้า ก็เลยล้มครืน

ศักราชน่าจะเป็น พ.ศ.2295 รึเปล่าครับ ถึงจะใกล้เคียงกับพงศาวดารที่ว่าเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ถึงแก่กรรมหลังจากทูตเข้ามาไม่นานใน จ.ศ.1115(พ.ศ.2296)  เพราะ พ.ศ.2395 ตรงกับสมัยรัชกาลที่ ๔ แล้วครับ

ดูจากศักราชในภาษาอังกฤษว่าเป็น 1674 เข้าใจว่าเป็นมหาศักราช เอา 621 บวกก็จะได้ 2295 ครับ

2292 กรมขุนสุเรนทรพิทักษ์ทรงผนวช???

ข้อมูลนี้มาจากไหนหรือครับ?

ติดตามอ่านตลอดครับ ถึงอกถึงใจแท้ทุกท่านเลย

หลักฐานชัดแจ้งครับ น่าสนใจมาก

^ Shane, Come Back !!!  ;D

I beg your pardon .

sap lie der.

เรื่องชื่อ อยุทธยา (อาจจะสะกดแปลกไปบ้าง) ในสมัยพระมหาธรรมราชามีปรากฏแล้วครับ ในพระราชสาส์นที่ส่งไปต้าหมิง ส่วนคำว่า อโยธยา ก็ยังพอมีให้เห็นบ้างในสมัยหลังๆ

คำว่าอยุทธยาปรากฏใช้ต่อเนื่องมาถึงสมัยรัตนโกสินทร์ครับ หนังสือที่พิมพ์สมัยรัชกาลที่ ๕ ยังพบอยู่เยอะครับ จะเปลี่ยนเป็น อยุธยา ตอนไหนผมไม่แน่ใจ แต่เดาว่าน่าจะราวๆสมัยรัชกาลที่ ๖ ที่มีการเริ่มใช้นามสกุล ณ อยุธยา  เรื่องนี้อาจจะต้องให้คุณ V_mee มาช่วยค้นครับ

ส่วนเรื่องผู้รวบรวม เข้าใจว่าน่าจะรวบรวมมาหลังจากกรุงศรีอยุทธยาล่มสลายใน พ.ศ.๒๓๑๐ มากกว่าครับ  อิงจากบาท "เสาะแต่ปางนคร   ล่มแล้ว"

ตอนนี้ผมอยู่ต่างประเทศ ยังอธิบายอะไรไม่สะดวก เดี๋ยวกลับมาแล้วจะมาเสริมคุณ Koratian ครับ

พระสาส์นสมัยสมเด็จพระมหาธรรมราชา ที่ส่งไปเมืองจีนในพ.ศ.๒๑๒๒ เขียนว่า 'พระนคอนสียุดทยา' ครับ

(http://f.ptcdn.info/533/018/000/1399188182-Picture005-o.jpg)

คำว่า อยุทธยา มีใช้พระราชกำหนดเก่าหรือประกาศพระราชบัญญัติเก่าๆจำนวนมากครับ แม้ว่าพระราชกำหนดจะมีการแก้ไขการสะกดคำเป็นรูปแบบภาษาสมัยรัชกาลที่ ๑ แต่ส่วนตัวคิดว่าน่าจะมีใช้ตั้งแต่แรกสถาปนากรุงแล้วครับ ควบคู่ไปกับ อโยธยา ซึ่งน่าจะเป็นชื่อเมืองเก่าคืออโยธยาศรีรามเทพนครซึ่งเป็นรัฐโบราณอยู่ทางตะวันออกของเกาะเมืองปัจจุบัน แต่เพราะห่า(กาฬโรค)ลงเป็นเหตุทำให้ย้ายมาอยู่ที่ตรงหนองโสนในปัจจุบัน แล้วเปลี่ยนชื่อเป็น 'อยุทธยา' นับแต่นั้น จะเป็นเพราะตั้งเมืองใหม่เลยไม่ให้ชื่อซ้ำเดิมหรือเปล่าผมก็ไม่ทราบ เรื่องนี้สุจิตต์ วงษ์เทศสันนิษฐานว่า ต้องสร้างเมืองขึ้นใหม่ทางฝั่งตะวันตกเพื่อแก้เคล็ดแล้วล้างอุบาทว์หลังห่าลง เข้าใจว่าเรื่องเปลี่ยนชื่อก็อาจด้วยเหตุผลเดียวกันก็เป็นได้

ชื่อ อยุทธยา อย่างเช่นที่ปรากฏในกฎหมายนั้น ตัวกฎอาจมีการเปลี่ยนแปลงตัวบทได้ แต่ส่วนประกาศพระราชบัญญัติพระราชกำหนดต่างๆ เป็นสิ่งที่ได้ประกาศออกมาแล้วไม่น่าจะถูกแก้ไข ถ้าจะแก้อย่างมากน่าจะแก้แค่การสะกดคำให้เข้ากับยุคสมัยเท่านั้น ไม่น่าจะถึงกับแก้ชื่อพระนคร ซึ่งประกาศเหล่านี้ตั้งแต่สมัยพระเจ้ารามาธิบดีก็ใช้คำ อยุทธยา แล้วครับ เช่น

"ศุภมัศดุะ ๑๙๐๔ ศกชวดนักสัตว เดีอน ๑๑ ขึ้น ๕ ค่ำ จันวาระ มีพระราชโองการมานะพระบันทูลพระราชอาญาสมเดจพระเจ้ารามาธิบดีศรีบรมจักรพรรดิราชาบพิตรเปนเจ้าอยู่หัวให้ตราพระราชกฤษฎิกาบัญญัติคำนับเผดิยงแก่เสนาพฤฒามาตยราชมนตรีภิริโยธามุขทุกกระทรวงทบวงการทหารรพลเรีอนซ้ายขวาประชาราษฎรทังหลายสมสังกัดพรรคอันมีในแว่นแคว้นพระนครศรีอยุทธยามหาดิลกภพนพรัตนราชธานีบุริรมย ตั้งแต่นี้สืบไปเมื่อหน้า"


หรือในประการพระไอยการลักภาลูกเมียผู้คนท่าน ซึ่งดูจากการใช้คำและเนื้อความน่าจะเขียนสมัยพระเจ้ารามาธิบดีจริง(แต่แก้การสะกดคำ เป็นแบบสมัยร.๑) อิงเหตุการณ์สมัยที่สุโขทัยยังไม่ตกเป็นของอยุทธยา
'ศุภมัศดุ ๑๘๙๙ มเมนักสัตว เดือนอ้าย ขึ้นเจดค่ำพุทธวาร ปริเฉทกำหนด จึ่งนายสามขลาเสมิยนพระสุภาวะดีบังคมทูลแต่สมเดจ์พระรามาธิบดีศรีบรมจักรพรรดิราชาธิราชบรมบพิตรพระพุทธิเจ้าอยู่หัว ประสงด้วยข้าหนีเจ้าไพ่รหนีนายแลมีผู้ไปเอาถึงเชลียงศุกโขไททุ่งย้างบางยมสองแก้วสหลวงชาวดงราวกำแพงเพช เมืองท่านเปนอันหนึ่งอันเดียวกันดั่งนี้แลมีผู้เอาทาษเอาไพร่ท่านมาขาย แลเจ้าทาษเจ้าไพร่แห่งนครศรีอยุทธยาพบ แลมากล่าวพิภาษว่าให้ผู้ไถ่ไปไล่เอาเบี้ยแก้ผู้ขายนั้นคืน ข้าพระพุทธเจ้าขอเรียนพระราชประนิบัติ จึ่งสมเดจ์บรมบพิตรพระพุทธเจ้าอยู่หัวเสดจ์ภุดดากฤตยในเฉลียงบังอาจ์รัตนแปรพระภักตรโดยปัดจิมาภิมุขสมบูรรณ มีพระราชโองการพิภากษาด้วยพฤฒามาตยราชมลตรีทังหลายว่า ขายกันในแต่พระนครศรีอยุทธยาดั่งนี้ แลสูจะบังคับให้ผู้ไถ่ไล่เอาเบี้ยแก่ผู้ขายสิยังยาก อย่าว่าข้าหนีเจ้าไพร่หนีนายแลเขาลักไปขายถึงเชลียงทุ่งย้างบางยมสหลวงสองแก้วชาวดงราวกำแพงเพชสุกโขไทใต้ล่าฟ้าเขียว ขาดจากมือเจ้าทาษเจ้าไพร่ไปไกล จะมาพิภาษฉันเมืองเพชรบุรียเมืองราชบุรียเมืองสุพรรณบุรียสพงครองพลับแพรกศรีราชาธิราชนครพรหม(เหล่านี้คือเมืองสำคัญของอยุทธยายุคต้น)นั้น บมิชอบเลย'


นอกจากนี้ยังมีหลักฐานอย่างวรรณกรรมสมัยก่อนเสียกรุงครั้งแรก อย่างทวาทศมาสน่าจะแต่งสมัยหลังสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ไล่เลี่ยกับกำสรวลสมุทรบทสุดท้ายที่ว่า  
    อยุธยายศโยคฟ้า          ธรณี
เกษมบุรีภูธร                   ปิ่นเกล้า
ทวาทศสิบสองมี               สังเวช
สังวาสเกษมสุขท้าว            ทั่วหล้าเสวยรมย์


หรืออย่างในโคลงห้าโองการแช่งน้ำซึ่งภาษาเก่าแก่กว่าอยุทธยามาก แต่พระเจ้ารามาธิบดีคงทรงเอามาใช้โดยไม่ได้เปลี่ยนแปลงจนถึงปัจจุบัน แต่อาจปรับให้เข้ากับสมัยพระองค์ดังที่มีข้อความว่า 'ผู้บดีบซื่อ ชื่อใครใจคด ขบถแก่เจ้า ผู้ผ่านเกล้าอยุธยา สมเด็จพระรามาธิบดี ศรีสินทรบรมมหา จักรพรรดิศรราชาธิราช'



หรือพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาฉบับปลีกหมายเลข ๒/ก๑๐๔ ที่เขียนเหตุการณ์สมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราช(เจ้าสามพญา)อย่างละเอียด สันนิษฐานว่าน่าจะเขียนสมัยหลังเหตุการณ์ไม่มากนัก รูปแบบภาษาเก่าแก่กว่าพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ที่ชำระสมัยสมเด็จพระนารายณ์ น่าเชื่อว่าเขียนก่อนเสียกรุงครั้งแรกครับ

'จึงสมเด็จ็พรบรมราชาธิราชเจา กไหขุนพิ้จํตรแตงพรราชวั้งฝายอุฎรแลราชมลเฑยิรไนสัรดเกบเดอิมนั้นแลทารกเสด็จ็ไปสถิศอูยไน้ทินั้นแลไหพรราชทานพรราชมลเทยิ้รเดิมสมเด็จ็พระรามเมศวรบรมไตร้ยโลคนารถบพิตรทารกเสด็จ็สถิศไนราไช้สวรรคถวัล..(ชำรุด)..ปรเวณิ้ สิบสรรตติยศิรสูริยวงษทรงทศพิศราชธรรมไน้กรุ้งพระมหาณคอรศิรอยุทยา'

(นี่จึงแย้งกับพงศาวดารสมัยหลังด้วยว่า เจ้าสามพญาทรงย้ายวังไปอยู่ติดแม่น้ำตั้งแต่สมัยพระองค์แล้ว แล้วพระราชทานวังเก่าให้พระบรมไตรโลกนาถ ต่อมาเมื่อพระบรมไตรโลกนาถครองราชย์คงจะทรงย้ายไปวังใหม่ ส่วนวังเก่าก็สร้างเป็นวัดพระศรีสรรเพชญ์ครับ)

เรื่องของศัพท์ว่าคำใดสะกดอย่างไรนี่ เห็นจะเอามาเป็นบันทัดฐานไม่ได้ เพราะสมัยนั้นคงไม่มีราชบัณฑิตสถานมากำหนด อาลักษณ์คงเขียนไปตามครูบาอาจารย์ของแต่ละท่านไป

อย่าว่าแต่สมัยกรุงเก่าเลย สมัยรัตนโกสินทร์ก่อนราชบัณฑิตสถานจะทำพจนานุกรม ก็สะกดกันคนละอย่างสองอย่างเช่นกัน

ตรงนี้ผมหมายถึง ท่านใดเคยเห็นเอกสารที่สอบศักราชได้ว่า
มีอายุเอกสารก่อน พ.ศ. 2112 แล้วมีชื่อเมือง อยุทธยา อยุทยา ยุดทยา
ที่ไม่ใช่ อโยธยา ได้โปรดเผยแพร่เพื่อเป็นวิทยาทานด้วยครับ

คำ "อยุทธยา" หรือ "อยุธยา" ที่พบในกำสรวลสมุทรสามารถแทนที่ด้วย "อโยธยา" โดยไม่ขัดกับฉันทลักษณ์ครับ และฉบับที่มาถึงยุครัตนโกสิทร์ไม่น่าจะมีฉบับไหนที่ยืนยันได้ว่าเป็นต้นฉบับ จะถูกแปลงในการคัดลอกในสมัยหลังก็เป็นเรื่องที่ไม่แปลกประหลาดนะครับ

เรื่องตำแหน่งของวัดชีเชียง พระยาโบราณราชธานินทร์(พร เดชะคุปต์)ได้วินิจฉัยไว้ในหนังสือ 'อธิบายแผนที่นครศรีอยุธยากับคำวินิจฉัยของพระยาโบราณราชธานินทร์ ฉบับชำระครั้งที่ ๒' ไว้ดังนี้ครับ

“...ป้อมปืนตรงวัดสีเชียงเป็นป้อมพระราชวังด้านใต้อยู่เกือบตรงกลางวัดพระศรีสรรเพ็ชญ์  หน้าป้อมออกระหว่างหลังวิหารแกลบ  กับหน้าวิหารพระมงคลบพิตร  ในกฏมณเฑียรบาลเรียกว่าป้อมศาลาพระมงคลบพิตร  แต่ในหนังสือนี้ว่าอยู่ตรงกลางวัดสีเชียง  นอกจากด้านหลังของป้อมอยู่เกือบกึ่งกลางวัดพระศรีสรรเพ็ชญ์แล้ว  ข้างด้านหน้าป้อมไม่เห็นตรงกับวัดอะไร  แต่ก็มีตำนานการสร้างวัดในพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐว่า  เมื่อเดือน ๖ ปีจอ  พ.ศ.๒๐๘๑  ในแผ่นดินสมเด็จพระไชยราชาธิราช  แรกให้พูนดินวัดชีเชียงและสถาปนาพระพุทธรูป  พระเจดีย์เป็นอันว่า  วัดชีเชียงหรือวัดสีเชียง  มีจริง  จะหมายความว่าวิหารแกลบเป็นวัดสีเชียงหรืออย่างไรไม่ทราบ  แต่ที่วิหารแกลบก็มีแต่วิหาร  หามีเจดีย์ไม่”

สันนิษฐานว่าคงอยู่ใต้วัดพระศรีสรรเพชญ์ไม่ห่างจากพระวิหารพระมงคลบิพิตรเท่าไหร่ครับ แต่ไม่ปรากฏซากให้เห็นนอกจากวิหารแกลบ


ทั้งนี้ถ้าอิงตามหลักฐานของเยเรเมียส ฟาน ฟลีต(Jeremias Van Vliet) หัวหน้าสถานีการค้าของ VOC ประจำกรุงศรีอยุทธยาสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททองได้อธิบายไว้ว่าถูกฟ้าผ่าบ่อย เคยมีพระเจ้าแผ่นดินหลายองค์พยายามบูรณะแต่ไม่สำเร็จ จนมาถึงพระเจ้าปราสาททองทรงรื้อวัดชีเชียงทิ้งทั้งหมดครับ ไม่ได้ทรงบูรณะครับ แล้วไปสร้างวัดใหม่ซึ่งฟาน ฟลีตไม่ได้อยู่นานพอที่จะเห็นว่าทรงสร้างเสร็จหรือไม่

"...ข้าพเจ้าได้กล่าวเมื่อเร็วๆนี้ ว่าพระชัยราชา พระเจ้าแผ่นดินองค์ที่สิบสี่แห่งสยามได้สร้างวัดพระชีเชียง ซึ่งมีเหตุมหัศจรรย์ปรากฏขึ้นเสมอๆ  เนื่องจากเป็นเรื่องนิยายเกินไป ข้าพเจ้าจึงไม่ขอกล่าว ณ ที่นี้

    ครั้งหนึ่ง วัดแห่งนี้เคยเป็นวัดที่ใหญ่ที่สุดในพระราชอาณาจักร แต่ได้ถูกฟ้าผ่า และพายุพัดหักลงมาตลอดเวลา  พระเจ้าแผ่นดินหลายพระองค์ได้ทรงปฏิสังขรณ์วัดแห่งนี้  แต่เมื่อไรก็ตามที่เริ่มงานก็ต้องล้มเลิกไปกลางคัน  เพราะว่าผู้ควบคุมงานและคนงานเกิดเจ็บป่วยและสิ้นชีวิตอย่างน่าสังเวช

    กล่าวกันว่าพราหมณ์และพระสงฆ์ได้ทำนายไว้ ว่าผู้ที่จะบูรณะวัดนี้ได้ ต้องเป็นพระเจ้าแผ่นดินสืบเชื้อสายมาจากราชวงศ์เก่าอย่างบริสุทธิ์  

    เมื่อสองสามเดือนที่แล้ว พระองค์ศรีธรรมาธิราช(พระเจ้าปราสาททอง)ได้ทรงให้รื้อวัดจนถึงฐาน  และทรงย้ายรูปหล่อทองแดงซึ่งประดิษฐานอยู่ ณ ที่นั้นออกไปไกลหลายวา เพื่อว่าจะสร้างวัดใหม่ ณ ที่ประดิษฐานรูปหล่อทองแดง..."


พระไชยราชาซึ่งเป็นพระนามในพงศาวดารเข้าใจว่าเป็นพระนามก่อนครองราชย์และค่อนข้างสามัญ เพราะมีปรากฏพระนามตอนครองราชย์ในกฎหมายลักษณะพิศูจน์ว่า 'สมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรบรมจักรพรรดิศร บวรธรรมิกมหาราชธิราช' ครับ

ส่วนเรื่องโยงพระเจ้าปราสาททองเข้ากับพระไชยราชา ส่วนตัวแล้วคิดว่ายังไม่มีความเชื่อมโยงที่ชัดพอครับ ที่เด่นๆคือทรงนิยมเกี่ยวกับสถาปัตยกรรมเขมร หรือเน้นหนักในพิธีกรรมที่เกี่ยวกับคติจักรพรรดิราชอย่างพระราชพิธีอินทราภิเศกที่ทำตอนลบศักราช    ส่วนเรื่องพระนามของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร หากว่า ไชย เป็นคำที่สำคัญจริง ก็ไม่น่าจะไปไว้ข้างหลัง ในที่นี้น่าจะเป็นเพียงสร้อยนามเท่านั้นครับ

ตั้งแต่ศิลาจารึกหลักที่ ๑ ของพ่อขุนรามคำแหงก็มีชื่อเมืองเพชรบุรี ราชบุรีอยู่แล้วครับ  สะกด ราชบูรี เพชบูรี   ส่วนสุพรรณบุรี ในจารึกหลักที่ ๑ เรียก สูพรณณภูม แต่ถ้าในสมัยหลังจะเรียกเป็น สุพรรณบุรีแล้วก็ไม่เห็นว่าจะน่าแปลกประหลาดอย่างไรครับ

ส่วนการปกครองตั้งแต่ยุคสมเด็จพระเจ้ารามาธิบดีก็ปรากฏตำแหน่งของกระทรวงกรมหลายๆกรมอยู่แล้วอย่างจตุสดมภ์ หรือตำแหน่งของขุนางฝ่ายทหารพลเรือนอย่างตำแหน่งสมุหนายกก็มีอยู่ก่อนแล้ว แต่มีตำแหน่งสูงสุดแค่ 'ขุน' ไม่ใช่ว่าเพิ่งมีในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถที่ได้มีการตราพระอัยการนาพลเรือนกับนาทหารหัวเมืองอย่างที่เข้าใจครับ อย่างเช่นใน

กฎหมายลักษณะอาญาหลวง พ.ศ.๑๙๗๔ มี ขุนจ่าแสนศรีองครักษ์ สมุหนายก   ขุนศรีนพรัตนราชโกษาธิบดี
กฎหมายลักษณะเบ็ดเสร็จ พ.ศ.๑๘๘๖ มี ขุนเกษตราธิบดี
กฎหมายลักษณะโจร พ.ศ.๑๙๐๒ มี ขุนพระคลัง  เป็นต้นครับ

การตราพระไอยการของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถน่าจะเป็นการจัดระเบียบหรือปรับปรุงระบบเดิมมากกว่าครับ อย่างหนึ่งที่เห็นคือบรรดาศักดิ์สูงสุดของขุนนางไม่ใช่ขุน แต่ถูกยกระดับเป็น พระยา หรือ เจ้าพระยา


ส่วนเรื่องสุจิตต์ วงษ์เทศ เนื้อหาส่วนใหญ่แล้วผมเองก็ไม่ได้เชื่อถือมาก เพราะหลายเรื่องยังไม่มีหลักฐานสนับสนุนมากพอและดูเหมือนใช้ความเห็นส่วนตัวมากเกินไป เพียงแต่เห็นว่าข้อสันนิษฐานในเรื่องนี้มีความน่าสนใจเลยยกมาเป็นตัวอย่างเท่านั้นครับ

ในจดหมายเหตุวันวลิตที่ผมยกมาก็บอกอยู่แล้วนะครับว่ารื้อถึงฐาน ย้ายพระประธานออกไปเพื่อสร้างวัดตรงตำแหน่งใหม่ตรงตำแหน่งที่ย้ายพระประธานไป

เรื่องตำแหน่งวัด สอบได้เพียงว่ามีป้อมสีเชียงอยู่ใต้วัดพระศรีสรรเพชญ์ ซึ่งตำแหน่งของป้อมนี้ถูกระบุว่าอยู่กลางวัดสีเชียง(ชีเชียง) จึงทำให้เข้าใจว่าตำแหน่งวัดเดิมอยู่ตรงนั้น ซึ่งห่างกับวัดชัยวัฒนารามที่อยู่ใต้พระนครมาก ไม่น่าจะเป็นวัดเดียวกันได้ครับ

แต่เรื่องวัดชัยวัฒนารามมีมาก่อนสมัยพระเจ้าปราสาททองผมเห็นด้วยครับ เพราะมีชื่อวัดนี้ปรากฏในพระราชกำหนดที่ออกในสมัยพระเจ้าทรงธรรม และมีปรากฏในพงศาวดารช่วงสงครามช้างเผือก พ.ศ.๒๑๐๖ สมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิว่าเป็นหนึ่งในที่ตั้งค่ายของทัพหงสาวดี พระเจ้าปราสาททองน่าจะทรงบูรณะปฏิสังขรณ์ให้ใหญ่โตมากกว่าจะเพิ่งทรงสร้างใหม่ในรัชกาลครับ

บท ๑๕๒ น่าจะเป็นการแทรกเข้าไปอย่างที่กล่าวมาครับ อาจจะเป็นคนอื่นแต่งอย่างที่ได้ว่ามา ถ้าจะอิงจากเนื้อหาผู้แต่งก็ต้องอยู่ร่วมสมัยกับเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไม่ใช่กวียุคหลัง แต่จะมองแต่งโฆษณาตนเองก็น่าจะได้เหมือนกัน เรื่องมุมมองบุคคลที่ ๓ ถ้าผู้แต่งประสงค์จะโฆษณาให้เห็นชัดว่าตนเองเป็นผู้แต่งโดยการบอกชื่อตนเองลงไปก็ไม่น่าจะแปลกประหลาดอย่างใดครับ

เห็นตรงกับคุณศรีสรรเพชญ์ค่ะ

รื้อถึงฐานในที่นี้เข้าใจว่าหมายถึงรื้อหมดแม้กระทั่งฐาน มากกว่าจะหมายถึงว่ารื้อแล้วเหลือฐานไว้ครับ เพราะกล่าวอยู่ว่าไปสร้างวัดใหม่ที่ตำแหน่งอื่น ก็ไม่ทราบว่าจะเหลือฐานไว้เพื่ออะไร

สอบกับฉบับภาษาอังกฤษที่แปลจากต้นภาษาดัตช์โดยตรงเขียนว่า 'demolished to its very base' น่าจะสื่อว่ารื้อแบบถอนรากถอนโคนจนไม่เหลืออะไรแล้ว ไม่แน่ใจว่าผมเข้าใจถูกหรือไม่ ใครเก่งภาษาอังกฤษลองช่วยดูด้วยนะครับ




ข้อความของวัน วลิตไม่มีตรงไหนเลยครับที่ระบุว่าพระเจ้าปราสาททองตั้งใจบูรณะวัดนี้ มีแต่บอกว่าพระเจ้าแผ่นดินในอดีตหลายองค์ทรงพยายามแต่ไม่สำเร็จ สำหรับพระเจ้าปราสาททองมีแต่บอกว่าทรงรื้อเพื่อสร้างใหม่ ณ ที่ใหม่

อ่านไปอ่านมาเหมือนกับทุบวิหารเก่า ย้ายพระพุทธรูป(ฉบับภาษาอังกฤษเขียนว่าชักถอยหลัง)แล้วสร้างวิหารใหม่ครอบมากกว่าจะสร้างทั้งวัด ดูๆไปก็คล้ายกับที่ในพงศาวดารกล่าวถึงการชักพระมงคลบพิตรจากทิศตะวันออกมาตะวันตก แล้วสร้างมณฑปครอบไว้

"ศักราช ๙๖๕ ปีเถาะศก (พ.ศ. ๒๑๔๖) สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวให้ชักพระมงคลบพิตรอยู่ฝ่ายตะวันออก มาไว้ฝ่ายตะวันตก แล้วให้ก่อพระมณฑปใส่ให้"

พงศาวดารระบุว่าอยู่ในรัชกาลพระเจ้าทรงธรรม  แต่ศักราชนั้นผิดเพราะอยู่ในสมัยสมเด็จพระนเรศวร นอกจากนี้ก็ยังมีหลายตอนที่เขียนศักราชผิดและมีเหตุการณ์คลาดเคลื่อนเมื่อเทียบกับเอกสารอื่นๆ ถ้าเอามาเทียบกับจดหมายเหตุของวัน วลิตที่เนื้อหาดูใกล้เคียงกันมากก็อาจจะเป็นไปได้ว่าในความเป็นจริงเหตุการณ์นี้อาจเกิดในสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททองก็ได้ครับ

มีผู้สันนิษฐานว่าตำแหน่งเดิมที่พระมงคลบพิตรอยู่น่าจะเป็นตำแหน่งของวัดชีเชียงเดิม(น่าจะอยู่ประมาณกึ่งกลางใต้วัดพระศรีสรรเพชญ์ ซึ่งเป็นตำแหน่งของหน้าป้อมสีเชียงที่พระยาโบราณราชธานินทร์กล่าว จะให้อยู่กลางวัดพระศรีสรรเพชญ์คงไม่น่าเป็นไปได้) สันนิษฐานกันว่าพระมงคลบพิตรอาจจะเป็นพระประธานของวัดชีเชียง ซึ่งซากวิหารแกลบด้านตะวันออกของวิหารพระมงคลบพิตรอาจจะเป็นอาคารที่เหลือของวัดชีเชียง ซึ่งถ้าเอามาประกอบกับเอกสารของวันวลิตก็เป็นไปได้ว่า สมเด็จพระเจ้าปราสาททองโปรดให้ทุบวัดชีเชียงทิ้ง(หลังจากที่ปรากฏว่าถูกฟ้าผ่าและพายุหลายหน และบูรณะไม่สำเร็จ) แล้วโปรดให้ชักพระมงคลบพิตรมาทางทิศตะวันตก(ตรงกับภาษาอังกฤษที่ว่าชักถอยหลัง เพราะองค์พระหันหน้าไปทางตะวันออก)แล้วสร้างมณฑปครอบองค์พระไว้ อาจจะทรงต้องการสร้างวัดใหม่ทั้งหมดด้วยแต่ไม่สำเร็จ จึงได้แต่มณฑปเท่านั้นครับ

วิหารพระมงคลบพิตรกับซากวิหารแกลบ
(http://www.thongthailand.com/private_folder/bopit/bopit2.jpg)

แปลว่ารื้อหมดไม่มีอะไรเหลือ  ถอนรากถอนโคนนั่นละค่ะ   
ไม่ใช่รื้อส่วนบนแต่ยังเก็บฐานเอาไว้

ในภาพนี้คือการรื้อทิ้งครับ รื้อให้ถึงระดับต่ำกว่าผิวดินหน่อยแล้วเอาดินกลบร่องรอยด้านบนในสมัยรัชกาลที่ ๕ กรมศิลปากรเปิดหน้าดินขึ้นมาใหม่ก็จะเห็นฐานรากแผ่สำหรับรับน้ำหนักของผนังอาคารชัด

ถ้ารื้อเพื่อสร้างใหม่ให้เหมือนเดิม ที่เรียกว่าบูรณะปฏิสังขรณ์ ระดับRebuild หรือสร้างใหม่(ให้เหมือนเดิมเป๊ะ) ก็ต้องรื้อฐานพวกนี้ทิ้ง เพราะไว้ใจไม่ได้ว่าถ้าสร้างผนังก่ออิฐถือปูนหนักๆขึ้นไปใหม่แล้ว ฐานรากเก่าจะทรุดหรือไม่

ดังนั้นสร้างใหม่จะปลอดภัยกว่า

ฉบับภาษาอังกฤษจากหนังสือ Van Vliet’s Siam ที่แปลจากต้นฉบับภาษาดัตช์ ในบทของ ‘พระองค์ศรีธรรมราชาธิราช(Prae Onghsrij d’Harmae Roateial Thieraija)’ ไม่มีข้อความ ‘he has intention to begin the repair of the temple.’ ครับ  ข้อความอื่นๆที่ยกก็มีเนื้อหาไม่ตรงกันเลย ฉบับภาษาไทยที่แปลมาใช้ชื่อ ‘พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับวันลวิต พ.ศ.๒๑๘๒’ ของสำนักพิมพ์มติชนก็มีความตรงกัน  ตอนนี้เลยสงสัยแล้วว่าเราอ้างอิงเอกสารตอนเดียวกันหรือเปล่า เพราะข้อความที่เกี่ยวกับเรื่องคำทำนายการสร้างวิหารหลังใหม่ในฉบับที่ผมมีมีอยู่แค่ว่า

“However, the brahmans say that they have seen in the sign of heaven, that His Masjesty would not complete the newly-begun temple but would die before its completion, principally because the rebuilding was no begun out of pure devotion, but out of His Majesty’s hope of finding great treasures in the demolition of the former temple”

จากเนื้อหาที่กล่าวๆมาแล้ว น่าจะเป็นการรื้อตัววิหาร ชักพระพุทธรูป(วัน วลิตเรียกรูปหล่อทองแดง)ไปที่อื่นที่ไกลจากเดิมแล้วสร้างวิหารหลังใหม่ครอบ ดูจากบริบทแล้ววิหารเก่าคงจะรื้อไปทั้งหมด การที่ไม่ได้สร้างวิหารอยู่ที่เดิมคงไม่น่าจะกล่าวได้ว่าเป็นการบูรณะวิหารครับ ควรจะเรียกว่าสร้างใหม่มากกว่า แต่ถ้าจะบอกว่าตัววิหารที่สร้างใหม่ยังอยู่ในอาณาบริเวณของวัดชีเชียงเดิมก็อาจจะพอบอกได้ว่าเป็นส่วนหนึ่งของการบูรณะวัดครับ

รูปภาพกรุงศรีอยุทธยาที่มีมณฑปพระมงคลบพิตรที่เก่าที่สุด(และเป็นภาพมุมกว้างของอยุทธยาที่เก่าที่สุดด้วย)คือภาพสีน้ำมันชื่อ IUDEA  หลายแห่งชอบเอาไปอ้างว่าเป็นภาพวาดสมัยพระเจ้าปราสาททองซึ่งไม่เป็นความจริงครับ เพราะภาพนี้วาดโดย David กับ Johannes Vingboons จิตรกรพี่น้องชาวดัตช์ โดยทั้งสองได้รับการว่าจ้างจาก VOC ให้วาดภาพเมืองท่าสำคัญในเอเชีย ๑๐ แห่งเช่นละแวก(LAWEC) กวางตุ้ง(CANTON) โคชิน(Couchyn)ซึ่งก็รวมถึงภาพอยุทธยาภาพนี้ด้วย โดยวาดขึ้นเมื่อ พ.ศ.๒๒๐๖ ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์ครับ  โดยได้รับค่าจ้างการวาดภาพทั้ง ๑๐ รูปในวันที่ ๓๐ เมษายน พ.ศ.๒๒๐๖

จากภาพทางซ้ายบนจะเห็นอาคารที่สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นมณฑปพระมงคลบพิตร มีลักษณะเป็นมณฑปแปดเหลี่ยม
(https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e1/Gezicht_op_Judea%2C_de_hoofdstad_van_Siam_Rijksmuseum_SK-A-4477.jpeg)

หลังจากนั้นก็มีภาพที่ใช้ภาพนี้เป็นต้นแบบทำออกมาอีกหลายภาพครับ แต่หลายภาพดัดแปลงไปจนรูปแบบอาคารกลายเป็นแบบตะวันตกไปมาก

Afbeldinge der Stadt Iudiad Hooft des Choonincrick Siam(ภูมิทัศน์ฺของกรุงยูเดียด์ นครหลวงแหล่งราชอาณาจักรสยาม) อีกภาพของ Vingboons สันนิษฐานว่าน่าจะวาดหลังภาพแรก เช่นเดียวกับภาพแรกคือถูกใช้เป็นต้นแบบในการทำใหม่อีกหลายภาพ
(http://www.ayutthaya-history.com/sitebuilder/images/Map_Ayut1665Vingboons-940x639.jpg)

พิจารณาจากเวลาวาดภาพแล้วข้อสันนิษฐานเรื่องการชักพระมงคลบพิตรจึงยังไม่ควรตัดทิ้งไปครับ ส่วนเรื่องการชัดกพระที่ว่าจะทำไม่ได้วัน วลิตเองก็ได้บอกไว้แล้วว่า 'demolished to its very base' ที่อ.เทาชมพูช่วยแปลให้แล้วว่ารื้อหมดแบบไม่เหลือฐาน ถ้าอนุมานว่าได้รื้อเจดีย์ไปพร้อมก็วิหารเก่าด้วยด้วยก็ไม่ขัดแย้งกับวัน วลิตครับ นอกจากนี้ยังสอดคล้องกับที่พระยาโบราณราชธานินทร์กล่าวด้วยว่าไม่พบเจดีย์ในบริเวณนั้น

วัดชีเชียงตามหลักฐานของวัน วลิต ระบุว่าเป็นวัดที่ใหญ่ก็จริง แต่สันนิษฐานจากที่วัน วลิตระบุว่าถูกฟ้าผ่าหลายหนและไม่เคยได้รับการบูรณะอย่างสมบูรณ์ จึงเป็นไปได้สูงที่น่าจะมีสภาพทรุดโทรม และจากหลักฐานของวัน วลิตในเอกสาร Description of the Kingdom of Siam 1683 ก็ไม่ได้ระบุว่าวัดชีเชียงเป็นวัดสำคัญอันดับต้นๆของอยุทธยาในสมัยนั้นแล้ว แต่ระบุว่าวัดหลวงในพระนครศรีอยุทธยาที่สำคัญที่สุดมี ๔ วัดคือ วัดพระศรีสรรเพชญ์(Wat Syserpudt) วัดมหาธาตุ(Nappetat) วัดเจ้าพญาไท(Thimphiathey) วัดเดือน(Wat Deun) ถ้าในสมัยนั้นวัดชีเชียงจึงอาจจจะไม่ได้มีความสำคัญมากเท่าในอดีตอีกแล้ว และคงจะเพราะบูรณะได้ยาก จึงทรงให้รื้อวิหารเก่าและย้ายองค์พระออกไปไกล เพื่อที่จะสร้างวิหารใหม่ ซึ่งจะสร้างเสร็จทั้งวัดหรือไม่ก็ไม่ทราบเพราะวัน วลิตเองอยู่ไม่ทันสร้างเสร็จ แต่ถ้าจะเชื่อทฤษฎีว่าเป็นมณฑปพระมงคลบพิตรก็จะเห็นว่าสามารถสร้างมณฑปได้เสร็จครับ ส่วนที่ทำไมไม่สร้างใหม่ทั้งวัดนี่ก็ไม่ทราบ แต่อาจจะขึ้นอยู่กับพระราชประสงค์ก็เป็นได้

ปราสาทนครหลวงสร้างตั้งแต่ พ.ศ.๒๑๗๔ พระเจ้าปราสาททองเพิ่งครองราชย์ได้แต่ ๒ ปีครับ และก็ไม่ได้ปรากฏว่าสร้างไม่สำเร็จแต่อย่างใด ขนาดกว้างยาวก็พอๆกับปราสาทย่อมๆของเขมรเพียงแต่อาจจะไม่ได้อลังการเท่า ถ้าเทียบกับปราสาทของไทยก็นับว่าใหญ่โตมากทีเดียว

ผมเจอแล้วครับ สรุปคือเราอ่านกันคนละเอกสารคนละฉบับ งั้นเรื่องพระเจ้าปราสาททองทรงเคยมีความตั้งใจจะบูรณะวัดนี้เป็นอันจบครับ

แต่ก็ค่อนข้างจะขัดแย้งกับในเอกสาร The Short History of the Kings of Siam 1640 อยู่กับสภาพที่ระบุว่าทุบวัดเก่าทิ้ง แล้วสร้างใหม่ที่อื่น  แต่มาลองคิดเล่นๆตอนนี้จากข้อความใน Description of the Kingdom of Siam ยกอาจจะเป็นไปได้ว่าเป็นการ 'แก้เคล็ด' ก็เป็นได้ เพราะพระเจ้าปราสาททองนั้นทรงค่อนข้างเชื่อถือในเรื่องโชคลางโหรศาสตร์อยู่มาก และปรากฏว่าเมื่อมีการบูรณะก็มีอาเพศและมีการทำนายว่าพระเจ้าปราสาททองจะไม่สามารถบูรณะได้ จึงทรงเลี่ยงไปทำแบบอื่นโดยการย้ายไปสร้างที่อื่น ซึ่งอาจจะเรียกได้ว่า 'บูรณะ' แบบไม่เต็มปากนัก

ส่วนเรื่องวัดพระชีเชียง ฉบับที่ผมมีระบุว่าตั้งอยู่ in the courtyard of the king's palace เลยครับ ไม่ใช่อยู่ข้างๆ สันนิษฐานน่าจะหมายถึงสนามหลวงหรือลานพระเมรุซึ่งอยู่ใต้วัดพระศรีสรรเพชญ์ซึ่งเป็นที่ตั้งของวิหารแกลบมากกว่า เพราะมีที่กว้างขวางเพียงพอจะมีวัดตั้งอยู่ได้ถ้าจะเทียบกับสนามหน้าจักรวรรดิที่ติดวัดธรรมิกราชซึ่งมีที่แคบกว่าและยังมีกำแพงพระราชวังล้อมรอบ  ไม่น่าจะมีวัดซึ่งถูกระบุว่ามีขนาดใหญ่โตมากที่สุดตั้งอยู่ได้ครับ

ส่วนเรื่องภาพของ Vingboons เท่าที่ทราบคือไม่มีหลักฐานว่าทั้งสองคนเคยเข้ามาในอยุทธยา(ซึ่งทั้งสองอาจจะเคยเข้ามาหรือไม่ก็ได้) มีความเป็นไปได้สูงที่จะวาดจากภาพ sketch จากคนที่เคยเห็นของจริง แต่ก็ไม่ได้จำเป็นว่าจะต้องวาดโดยใช้ภาพที่วาดตั้งแต่สมัยของโยส สเคาเต็นเป็นแบบ(ซึ่งไม่รู้ว่าหน้าตาเป็นอย่างไร และมีมณฑปหรือไม่) เพราะช่วงเวลานั้นก็ห่างกันมากกว่า ๒๐ ปีและ VOC ยังคงทำการค้ากับอยุทธยามาอย่างต่อเนื่อง โอกาสที่จะได้รับภาพร่างที่ทันสมัยกว่ามาเป็นแบบย่อมมีอยู่แล้วครับ

ผมว่าเราคุยกันไปไกลมากแล้ว หาทางกลับมาเรื่องเจ้าฟ้ากุ้งกันเถอะครับ 

ถ้าทั้งสองท่านยังลื่นไหลอยู่ ก็เชิญไปต่อเรื่อยๆนะครับ ในทะเลก็มีกุ้งเมือนกัน คนอ่านๆแล้วเพลิดเพลินดี ;D

ท่องเน็ตไปแล้วเจอเข้า ถูกใจ จึงเด็ดมาฝาก

อ้าว แล้วกัน ไหง๋กลายเป็นยังงั้น

 ;D :-X 8)

แอบเข้ามาอ่านอยู่หลังห้อง

ตามใจคุณคนโคราชหน่อย   เจ้าฟ้ากุ้งไม่ได้แต่งก็ไม่แต่ง  เอ้า
ถ้างั้นคนที่แต่งเป็นใครคะ

*

ท่านนวรัตนคงสงสัยอยู่เช่นกัน   ;D  ;D  ;D
โปรดขยายความ

วันนี้อ่านหนังสือ 'ในยุคอวสาน กรุงศรีฯ ไม่เคยเสื่อม' ของสำนักพิมพ์มติชนที่ซื้อมาช่วงงานหนังสือครับ หนังสือน่าเก็บสำหรับผู้สนใจประวัติศาสตร์สมัยอยุทธยาครับ

ในบท 'ข้อสังเกต ว่าด้วยการพัฒนาการทางภาษาและวัฒนธรรมสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย ในตำนานมุขปาฐะและวรรณคดีลายลักษณ์'  มีบทความย่อยเกี่ยวกับเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรกับงานพระราชนิพนธ์ด้วยครับ ชื่อว่า 'ข้อสังเกตว่าด้วยเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรและพระราชนิพนธ์ร่วมสมัย' มีหลายประเด็นที่น่าสนใจเกี่ยวข้องกับเนื้อหาที่เคยถกกันในกระทู้นี้อยู่เหมือนกันครับ

(https://scontent-sin1-1.xx.fbcdn.net/hphotos-xtp1/v/t1.0-9/12109329_992830244114993_8474855860310688382_n.jpg?oh=dd0c3cf588e12671d0b44f80a0b136e7&oe=56CBB730)

คัดมาบางหน้าครับ

ในบท 'การค้าเครื่องกระเบื้องระหว่างจีน สมัยต้นราชวงศ์ชิง กับกรุงศรีอยุธยา สมัยราชวงศ์บ้านพลูหลวง พ.ศ.๒๑๘๗-๒๓๑๐' ได้กล่าวถึงอ.นวรัตนด้วยครับ

เชิงอรรถระบุว่า 'สืบสายมาจากเจ้าคุณพระคลังจีน (อ๋องเฮงฉ่วน)'

อาจารย์สุเนตรอ้างความเห็นของคุณม้า ส่วนคุณนวรัตนเป็นผู้ตั้งกระทู้ "สายสกุลจีนของ เจ้าคุณจอมมารดาเอมในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ"

ขออนุญาตแก้ไข อาจารย์สุเนตรเป็นบรรณาธิการ ส่วนผู้อ้างความเห็นของคุณม้าคือผู้เขียนบทความเรื่อง "การค้าเครื่องกระเบื้องระหว่างจีนสมัยต้นราชวงศ์ชิงกับกรุงศรีอยุธยาสมัยราชวงศ์บ้านพลูหลวง พ.ศ. ๒๑๘๗-๒๓๑๐" คือ คุณพิมพ์ประไพ พิศาลบุตร ผู้เขียนหนังสือ "กระเบื้องถ้วย กะลาแตก"  ;D

คุณคนโคราช บอกใบ้ให้คิดว่า พระมหานาควัดท่าทราย คือ ghost writer ของพระนิพนธ์ธารทองแดง  ที่ลงชื่อท้ายบทว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์เป็นผู้แต่ง   เพราะสำนวนโคลงเหมือนกัน  วิธีแต่งเหมือนกัน
อย่างคำว่า จบบริบูรณ์ ที่นำหน้าโคลงแต่ละวรรค

ก่อนอื่น ขออธิบายให้ท่านผู้อ่านเรือนไทย ทราบว่า โคลงชนิดที่มีคำคำแรก อ่านจากบนลงล่างถึงจะได้ความ  เป็นโคลงที่มีคำเรียกเฉพาะว่า โคลงกระทู้    ค่ะ    เป็นแบบแผนที่ใครจะหยิบมาแต่งก็ได้    ไม่ใช่การค้นคิดของใครคนใดคนหนึ่งคนเดียว 
การที่ธารทองแดงและบุณโณวาทคำฉันท์ลงท้ายด้วยโคลงกระทู้เหมือนกัน     หมายความได้เพียงว่ากวีผู้แต่งเลือกใช้โคลงกระทู้จบเรื่องเหมือนกัน   อาจเป็นขนบการแต่งที่นิยมกันในยุคนั้นก็ได้     หรือว่าคนหนึ่งได้รับอิทธิพลจากอีกคนก็ได้
แต่ไม่ได้แปลว่า ทั้งสองต้องเป็นคนเดียวกัน

ขอยกตัวอย่างโคลงกระทู้

ข้อ 2   ถ้าพระมหานาคเป็นคนแต่งนิราศธารทองแดง    แต่ใส่ชื่อตอนท้ายว่า เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์เป็นผู้แต่ง   ท่านก็ขาดศีลข้อมุสาวาทาเวอย่างแรง     ไม่ว่าท่านจะร่วมมือกับเจ้าฟ้ากุ้งเอง หรือถูกบังคับ  ศีลก็ขาดกระจุยแล้วค่ะ
ยิ่งท่านให้จดจารเป็นลายลักษณ์อักษรหลอกคนทั้งวังด้วย  ยิ่งร้ายหนักเข้าไปอีก
แบบนี้ อยู่ในผ้าเหลืองไม่ได้แล้ว

ข้อ 3  พระมหานาคแต่งฉันท์ ซึ่งถือเป็นกวีนิพนธ์ชั้นสูง   คนที่จะแต่งได้ต้องร่ำเรียนบาลีและสันสกฤตจนแตกฉาน   จึงจะแต่งลงลหุครุได้ไม่ผิดพลาด    ส่วนใหญ่ก็ต้องเป็นมหาเปรียญระดับสูงๆ  ไม่ใช่เปรียญหนึ่งสอง
ไม่ปรากฏว่าเจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์ แต่งฉันท์ไว้เลยสักเรื่อง  นันโทปนันทสูตรและพระมาลัยคำหลวง ใช้คำประพันธ์ชนิดร่าย แต่งง่ายกว่ากลอนเสียอีก

แต่ทั้งนี้ไม่ได้หมายความว่า ดิฉันจะค้านคุณโคราชชนิดไม่ให้ออกความเห็นอะไรอีก    ตรงกันข้าม  ดิฉันยินดีมากที่มีผู้จุดประกายความสงสัยขึ้นมา  มันทำให้การศึกษาวรรณคดีไม่ใช่มีแต่การท่องจำอย่างเดียว  แต่มีการวิเคราะห์วิจารณ์ หรือแม้แต่คัดค้านได้ด้วย
ทำให้วรรณคดีพ้นจากสภาพของขลังใครแตะต้องไม่ได้  ถ้าแตะไม่ได้ก็เหมาะจะเก็บไว้ฝุ่นจับบนหิ้ง  แล้วก็สูญสลายไปในที่สุด

เพียงแต่ว่า ข้อค้านของดิฉันคือทางเลือกให้ท่านอื่นๆได้มองเห็นทั้งสองด้าน       ใครจะเชื่อด้านไหนก็แล้วแต่ ไม่บังคับค่ะ

เป็นกระทู้ประเทืองปัญญาจริงๆ อ่านเพื่อกอบโกยเข้าสมองอย่างเดียว
แต่เสียดาย เมมโมรี่การ์ดของผมมันเสื่อมไปเยอะแล้ว จะหาอะไหล่มาเปลี่ยนก็ไม่มี เก็บได้แค่ไหนก็แค่นั้น

คุณ NAVARAT.C แวะเข้ามาให้ซุ่มให้เสียง    ดีแล้ว จะได้ถามว่าไม่มีค.ห.ใหม่บ้างหรือคะ  พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ท่านค้างเติ่งอยู่นานแล้ว

เรื่องของผมตรงนั้นน่าจะจบแล้วนี่ครับ ไม่มีใครมีความเห็นหรือมีคำถามอะไร กระทู้ก็ควรจะลาโรงได้แล้วนะครับ

ความนิยมจบบทวรรณกรรมร้อยกรองด้วยโคลงกระทู้ "จบบริบูรณ์" สืบเนื่องจากสมัยอยุธยาจนถึงต้นรัตนโกสินทร์ ดังบทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก จบลงด้วยโคลง ๒ บทสุดท้าย ดังนี้

๏ จบ เรื่องราเมศมล้าง   อสุรพงศ์
บ พิตรธรรมิกทรง        แต่งไว้
ริ รํ่าพรํ่าประสงค์         สมโภช พระนา
บูรณ์ บำเรอรมย์ให้       อ่านร้องรำเกษม ฯ

๏ เดือนอ้ายสองคํ่าขึ้น   จันทรวาร
บพิตรผู้ทรงญาณ        ยิ่งหล้า
แรกรินิพนธ์สาร          รามราพณ์ นี้แฮ
ศักราชพันร้อยห้า        สิบเก้าปีมะเส็ง ฯ

จาก  บทละครเรื่องรามเกียรติ์ สมุดไทยเล่มที่ ๑๑๗ (http://vajirayana.org/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B9%8C/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88-%E0%B9%91%E0%B9%91%E0%B9%97)

คนเราทุกคนจะอ่อนไหว นักรัก หรือคนแข็ง คนหุนหันก็เป็นกวีได้ (เวลาตกอยู่ในโลกส่วนตัว)
ส่วนจะแต่งออกมาได้ดีหรือไม่ นั่นอีกเรื่องหนึ่ง

เอาละ สมมติตั้ง assumption โดยทึกทักไปเองว่าคนทั่วไปที่มีบุคลิกแข็งๆ ไม่น่าจะเป็นกวีได้

ถ้างั้น "โดยตรรกะเดียวกัน" คนที่มีบุคลิกแข็งๆ จะคบหาสมาคมกับกวีไปเพื่ออะไรล่ะ !?

คนทั่วไป หากจะอุปถัมภ์กวี ตัวเองก็ต้องมีใจรักกวีไม่มากก็น้อย

 ;D

เข้ามาอ่านค่ะ
การรัฐประหารสมัยอยุธยา ตั้งแต่ราชวงศ์ปราสาททองถึงราชวงศ์บ้านพลูหลวง เข้าหลัก Survival of the fittest ของดาร์วิน

fittest ในที่นี้ หมายถึงผู้แข็งแกร่งที่สุด   ไม่ใช่ผู้เหมาะสมที่สุด หรือผู้ที่ถูกต้องตามหลักการที่สุดค่ะ
ถ้าเทียบกับธรรมชาติ  จ่าฝูงก็คือตัวที่แข็งแรงที่สุด    ถึงจะอยู่รอด
ส่วนความถูกต้องเหมาะควรนั้นเป็นสิ่งที่ตราขึ้นภายหลังในสังคมมนุษย์     ในเมื่อไม่มีการเคารพหลักการ    อะไรก็เกิดขึ้นได้ทั้งนั้น

ดิฉันว่าพระเจ้าบรมโกศน่าจะเป็นผู้มีบุคลิกและจิตใจแข็งแกร่ง เหี้ยมหาญ เด็ดขาด  ตลอดจนกุมอำนาจเหนือแม่ทัพนายกองได้มากที่สุด   ถึงได้ประสบชัยชนะ  แต่ก็เป็นชัยชนะบนความยุ่งเหยิงตลอดรัชกาล แม้แต่สิ้นรัชสมัยพระองค์ไปแล้วก็ยังยุ่งเหยิงอยู่  จนนำไปสู่วาระสุดท้ายของอาณาจักร

เจ้าฟ้ากุ้งพระเอกของกระทู้นี้ ก็เป็นเฟืองจักรตัวเล็กๆที่หลุดกระเด็นออกไป

ยังไม่ได้ไปเปิดหนังสืออ่าน     ขอสันนิษฐานคำตอบว่า ผู้ประทับบนช้างเทพลีลา คือวังหน้า เจ้าฟ้าธรรมธิเบศร์
ไม่ใช่พระเจ้าบรมโกศ

พระเจ้าแผ่นดินที่ว่า หมายถึงพระเพทราชาใช่ไหมคะ